Oratie Prof. Van Arkel op
dies der Leidse academie
J. N. van Wessem belichtte
figuur van Rembrandt
A. van Hoven veertig jaar
koster Oude-Vest-kerk
Vereniging waakt voor behoud
van stedeschoon
Pleegde advocaat valsheid in
geschrifte
Nederlandse studentenraad en
studentenhuisvesting
Toonkunstkoor concerteerde in
Gehoorzaal onder Aribo
NIEUWE LEIDSCHE COUHANT
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1956
„Obediëren in der gherechticheyt"
Bestaansrecht der wetenschap is
zoeken naar waarheid
Dematerialisaties van ruimteschepen even
absurd als geloof aan heksen
ET HOOGTEPUNT van elke diesviering der Leidse universiteit is toch
altijd weer de plechtige oratie van de rector magnificus, die ditmaal
één h $6 ër°te stadszaal werd gehouden. Zij droeg tot titel „Miskende weten-
Ichap". De gehéel bezette zaal ook op de balkons waren maar weinig
[laatsen vrij leverde het bekende eerbiedwaardige tafereel op van een
iderdtal hoogleraren, in toga gekleed en alle faculteiten vertegenwoor-
;end. Verder waren aanwezig leden van het curatorium en van de
tenschappelijke staf, de besturen der studentenfaculteiten, oud-alumni
jn vele andere belangstellenden. De oratie werd uitgesproken door prof.
A. E. van Arkel, die dit jaar rector-magnificus van de aloude academie is.
,0p het eerste gezicht lijkt het", aldus
Van Arkel „of de natuurweten-
n gunstiger positie innemen
de geesteswetenschappen, wanneer
gaait om verdediging van hun
staansrecht tegenover buitenstaanders.
indruk is echter verkeerd,
eleer kan van een miskenning van de
•etenschappen gesproken worden".
Voor de vrijwel steeds op praktische
ttigheid uit zijnde mens is iedere
wetenschapsbeoefening beuzelarij,
'eel stemmen gaan er bijvoorbeeld
>t op die verlangen, dat de univerel-
eindelijk haar plaats zal be
ien aanvang maken met eer
iktische opleiding der studenten. ïr
hen vol te stoppen met weten-
irvoor niets te koop is?"
fezeer wordt het bestaansrecht der we
lschap afgemeten naar de praktische
ttógheid, terwijl haar wezenlijke doel de
beoefenaren der geesteewetenscnap-
verkeren zo gezien In een gunstiger
tie, want zij weten zich in ieder ge-
nog geschraagd door allen, die er
overtuigd zijn dat ware cultuur nog
- meer is dan praktische nuttigheid. Nu
M 'gen de beoefenaren der natuurweten-
ld I Prof. dr. A. E. van Arkel
sPPen het óók wel beneden zich ach-
sneld 'lun Praktische nuttigheid te bewijzen
if het hun niet daarom maar om de
irheid te doen is, doch zij missen de
•©ill]! recte steun, waarop de geestesweten-
li) »PPen nog kunnen rekenen.
«er nog: zij krijgen de kritische vraag
i. beantwoorden of hun verderfelijk ma-
alisme zelfs niet de geestelijke waar-
t» ondermijnt.
actuc Techniek
er oor een belangrijk deel ls het wan-
wen in de natuurwetenschap het ge-
W# van haar nauwe koppeling aan ae
Bvaw D,ek. hoewel de betekenis van die on-
r 4* relaifci in hoge mate problema-
Haas kan niet worden gezegd, dat de
I iltaten van moderne techniek zon-
ter meer een zegen voor het mensdom
mm»lnen worden geacht, waarmede echter
techniek zelf nog niet is veroordeeld
minder de natuurwetenschappen,
kt o rop zij steunt.
t ve)? bepaalde gebieden zijn de gevolgen
uit de techniek zodanig, dat de natuur-
,mjn nschappen zich liefst geheel van
toepassingen zouden willen di9tan-
>esttl 0j zej,fs maatregelen zouden wil-
ele nemen tegen misbruik van de weten-
PPelijke resultaten voor doeleinden,
,j( tot vernietiging van het mensdom
den kunnen lelden.
0 tartegenover staat echter, dat een
ït kl (Heel menswaardig bestaan onmoge-
T iii geworden en dit in nog sterker
t zal zijn over vijftig jaar, wanneer
wereldbevolking is verdubbeld, zon-
ptie |k hulp van de techniek, die op haar
e grj steunt op de natuurwetenschappen,
n vel*1"1 zou op &rond daarvan een al-
«ene grote waardering voor de na-
aanflWwetenschappcn mogen verwach-
ege% maar dit b ukt een schromelijke
neifl 'flislng te zijn. De betekenis der
elen '""wetenschappen voor onze be
leving wordt zo dikwijls onder-
let en die wetenschappen worden
I dikwijls bestreden, dat prof. Van
jfslcv"10' meende van een miskenning te
ege I>,tn »Preken-
ester Bijgeloof
be' halve óoot deze miskenning v;
ge b "aarde let6 anders dan praktische
dire ^hcid worden de
rhorif,?en °°k nog belaagd door bijgeloof
hliit Werne maS*e-
DUJ fe'.oof bijvoorbeeld tiert tegenwoor-
ech 'z'i het in ander gewaad) levendiger
is i r- Hoewe de natuurwetenschappen
haast mathematisohe zekerheid d
'lelijkheid van bepaalde verschijn6«
iur kunnen aantonen, !s het geloof hier-
kom If brede kring ongesohokt gebleven,
itighi k „waargenomen" dematerialisaties
ruimteschepen of vliegende 6ohotels
rhien minder absurd dan de
Ing fosen van heksen in katten en derge-
processen, die in vroeger eeuwen
ten met de natuurwetenschappelijke
dwettpn?
Beschouwingen over dergelijke aanflui
tingen van de wetenschap zouden niet van
belang zijn, Indien het een zuiver acade-
Ische kwestie was, maar bedenkelüker
wordt de zaak, wanneer het gaat om de
praktische vraag aan welke grenzen de
toepassing der natuurwetenschap gebon-
Wanneer gebrek door uitputting
grondstoffen voor het mensdom zal o
staan, energiebronnen zullen opdrogen
de voedselproduktie achter zal blijven
de bevolkingsgroei, zullen nieuwe r
thodes en nieuwe technieken moeten w
den geïntroduceerd en zal de wetenschap
nieuwe wegen moeten openen, onbe
lemmerd door onverantwoordelijke bet
weterij.
Verkwisting
Zolang wij niet weten, hoe alle daarbij
opdoemende problemen opgelost moeten
worden, is het welhaast misdadig door
gaan met hef ongekende verbruik, m
mag zelfs wel zeggen de verkwisting, die
economisch 6telsel meebrengt, omdat
nu met zekerheid kan worden ge
zegd, dat voor bepaalde tekorten geen
oplossing kan worden gevonden. De we
tenschap voelt zich tekort gedaan, mis
kend, wanneer ernstige waarschuwingen
worden beantwoord met een onverschillig
optimisme ten aanzien van de onwezen
lijke magische krachten der wetenschap,
optimisme, dat gewoonlijk wordt
samengevat in d'e woorden „dat die tech
nici daar wel wat op zullen vinden". Ter
wijl terzelfdertijd die wetenschap w
schuwt dat het vinden van een oplossing
niet mogelijk la
Natuurlijk kan nimmer worden bew«
at een bovennatuurlijke, Goddelijke
Macht niet in het physisoh gebeuren zou
kunnen ingrijpen met doorbreking van de
natuurwetenschappelijke wetten, maar dit
zou zich als een mirakel voordoen. Een
mirakel i6 iets anders dan een wonder,
zoals de wonderen van natuur, techniek
kunst, een begrip waarmee een
schijnsel wordt bedoeld dat met bewonde
ring of verwondering vervult, maar
geen inbreuk maakt op of in strijd is met
geformuleerde fundamentele natuur-
Prof. Van Arkel waarschuwde in de
oratie overigens tegen de misvatting, als
de natuurwetenschap met het mirakel
niets van doen willen hebben. Integendeel,
de wetenschap i6 een voortdurend zoeken
het mirakel en, bij het vinden daar-
het zoeken naar nieuwe fundamen-
vormen voor hef wetenschappelijk
denken, waarin een als natuurlijk aan
vaard mirakel volgens principiële wetten
kan worden opgenomen.
Geloof en wetenschap zullen, zo ge
zien, dan ook nooit met elkaar in con
flict komen, zolang het geloof de na
tuurwetten biyft erkennen. Alleen by
de overtuiging, dat een Hogere Macht
willekeurig op ieder moment ingrjipt
zou wetenschapsbeoefening onmoge
lijk worden. Dan namelijk zou het ge
beuren in het heelal worden opgelost
in een reeks mirakelen, waarin de
mens geen onderling verband zou kun-
Dergelijke voorstellingen zijn echter
zeldzaam, ook by gelovigen. De vrome
boer bidt om zegen op de oogst, maar
vraagt niet om een mirakel. Hij zaait
immers en mest het zo goed mogelijk
verzorgde land. Hij bidt om hulp bin
nen bepaalde grenzen, door de natuur
wetten gesteld. HU vraagt om een
„wonder", niet om een mirakel.
Conflicten
Zeer ernstig zijn echter de conflicten,
<die ontstaan tussen wetenschap en een
groot aantal „leren", -logieën, -sophieën
smen. die zich als evenzovele weten
schappen aandienen, maar die slechts op
etenschappelUke dogma's steunen,
veelal ontleend aan het gezag van bepaal
de personen en hun onwetenschappelijke
uitlatingen.
Men zou dergelijke verschijnselen, die
5 wetenschap aantasten en belemmeren,
rustig voorbij kunnen gaan, wanneer het
allpen zuiv%r academische kwesties betrof,
ddt wordt onmogelijk wanneer het
gaat om het wel en wee van het mensdom,
bijvoorbeeld op geneeskundig terrein, of
leer een bepaalde leer zich verzet
tegen het gebruik van kunstmest, of wan-
oppositie wordt gevoerd tegen het
maar al te nodige bereiden van synthe
tisch voedsel.
In een zeer kwade reuk staat de „offi
ciële wetenschap" bij hen, die de hemelen
bevolkt zien met ruimteschepen, gecon
strueerd uit onaardse materialen en be
mand door wezens, die over de wonder
lijkste gaven beschikken. Zorgvuldig
spectroscopisch onderzoek heeft aange
toond, dat de hemellichamen zijn opge
bouwd uit dezelfde elementen aLs die van
di? voor ons toegankelijke aardkorst, zodat
er dus ook efldecs gpsn „onaardse" mate
rialen bestaan.
Zouden de natuurwetenschappelijk vast
gestelde grenzen aan de eigenschappen
van materialen moeien worden overschre
den. dan ontmoedigt dit de theoretici der
vliegende schotels allerminst: door met
dematerialisatie en materialisatie te goo
chelen lossen zij in één slag de problemen
op Daarbij zien zij echter de kleinigheid
over het hoofd, dat bij een dematerial6at!e
van slechts enkle kilogrammen stof een
explostie ontstaat als die van een super-
waterstofbom. zodat het vertrek van een
ruimtschip van de aarde vermoedelijk niet
aan de aandacht zou zijn ontsnapt!
Voeding
Als mede dank zl] de veelgesmade me
dische wetenschap de wereldbevolking
binnen een halve eeuw opnieuw verdub
beld zal zijn, zal het voedingsprobleem
nog benauwender zijn geworden dan het
nu reeds is. tenzij men dan meer voe
dingemiddelen synthetisch bereidt, of voor
de thans gevolgde bereidingswijzen
nieuwe grondstofbronnen heeft aange
boord. Deze noodzaak bestaat, maar niet
temin wordt de ontwikkeling van een op
lossing vertraagd door lieden, d'e propa
ganda tegen synthetisch voedsel voeren
omdat dit schadelijk zou zijn. terwijl voor
die bewering geen enkele wetenschappe
lijke grond is aan te voeren.
De anorganische chemie hoeft over dc
voedingsmiddelen dan geen zorgen te
koesteren; op ander terrein liggen er voor
haar vraagstukken genoeg weggelegd. Hel
angstwekkend verbruik van minerale
grondstoffen bijvoorbeeld doet voor de
naaste toekomst een schaarste, zoal niet
gebrek, op verschillende terreinen voor
zien. Prof. Van Arkel nam als voorbeeld
de fosfaten, die met de oog6t aan de
bodem worden onttrokken en via de con
sumenten, dus via de grote steden vooral,
naar de oceanen worden afgevoerd. Zij
zijn daar wel niet verloren, maar zij zijn
niet meer vandaar op efficiënte wijze voor
menselijk gebruik terug te winnen.
Luchthartig
Met verbijsterende luchthartigheid
wordt dit gevaar afgewezen met de op
merking, dat er nog wel voldoende fosfor
en kalium ontdekt zal worden, of dat men
er wel iets op zal vinden om die stoffen
economisch verantwoord uit het zeewater
terug te winnen. Het leek prof. v. Arkel
echter onverantwoordelijk om, zolang we
ïieuwe methoden niet kennen, door te
Hebt u vandaag
uw Davitamon 10
al gehad
gaan met het aanspreken van de bestaan
de economisch toegankelijke voorraden,
Inplaats van thans reeds het tempo van
het opgebruiken te verlagen door onmid
dellijk voor het te laat is de afvloei
ing van fosfaten naar de oceanen te be-
Zou zo'n poging worden ondernomen,
dan stuit de wetenschap niet alleen op
onverschilligheid In het algemeen, i
bovendien op de actieve tegenstand
hen, die zonder enige wetenschappelijke
motivering volhouden, dat het gebruik
van kunstmeststoffen noodlottige gevol
gen hfieft voor bodem, voedselproduktie
en voedselconsumenten.
Voordat een ideale wereld tot stand
komt, waarin alleen de waarheid heer-
sohappij voert, zullen er zeker nog
tijden komen, waarin het moeilijk zal zijn
van de waarheid te getuigen; tijden v.
in het grote moed en offervaardigheid zal
vergen om op een gegeven moment mi
Gallilei te zeggen: „en toch.'
„Laten wij", aldus prof. Van Arkel, „o
de sliohtingsdag van de Leidse academi
de hoop uitspreken, dat deze universiteit
ook dan zal voorgaan en zonder voorbe
houd zal blijven getuigen van wat zij als
waarheid ziet, aldus gehoorzamend aan
de hoogste menselijke plicht, in de geest
i de stichter der academie, vertolkt
de woorden: „obediëren inder ghe-
nechticheyt"."
Aziatische culten in
Egypte
Over Aziatische culten In Egypte hield
dr. H. de Meulenaere uit Brussel gister
avond een lezing in het Rijksmuseum vai
Oudheden.
Na er op gewezen te hebben, dat de ver
ering van Aziatische godheden in Egypti
een verschijnsel is, waarvoor tot nog toe
geen afdoende verklaring ls gegeven,
vroeg de spreker zich af, welk materiaal
in Egypte verzameld kan worden om bij
te dragen tot de oplossing van de menig
vuldige problemen, die in dat verband ge
steld kunnen worden.
Met behulp van de archeologische en
filologische bronnen, zoals temperreliëfs,
stéles, votiefbeeldjes. literaire teksten,
persoons- en plaatsnamen, slaagt men er
in zich een vrij nauwkeurig beeld te vor
men van de verschillende perioden, waar
in, en plaatsen, waar de cultus van Azia
tische godheden heeft gebloeid. De be
langrijkste getuigenissen dateren uit het
Nieuwe Rijk en zijn afkomstig uit Thebe
en Memphis, maar ook ln de oasen en
zelfs in Nubië blijken Aziatische godhe
den vereerd te zijn.
Aan de hand van een reeks lichtbeel
den stelde de spreker tenslotte de ken
merken der verschillende godheden in
het licht
Leden van „Oud-Leiden" zagen uit
Leidse periode tekeningen
Onze stadgenoot Rembrandt staat op een eenzame hoogte in de westerse
cultuur en waarlijk niet alleen hierin» Want hoe ver oost en west ook uit
elkaar zijn geraakt en hoe koud de oorlog ook is, in het vereren van de
beroemde Leidenaar strijden Washington en Moskou om de voorrang,
wellicht, omdat zij beseffen dat hij van een hoger rangorde is den zij,
zo begon de heer J. N. van Wessem zijn lezing over de Leidse Rembrandt,
die hij gisteravond hield voor de leden van de vereniging „Oud-Leiden" in
de Grote Pers van de Lakenhal.
De plaats, die Rembrand-t inneerr
uniek en misschien alleen te vergelijken
die van Shakespeare in bepaalde
zichten. Bij beiden staan de menselijke
verhoudingen in het centrum van de be
langstelling. Beiden zijn scherpe waarne-
en keken naar Italiaanse voorbeel-
zonder echter hun eigen persoonlijk
heid ook maar in het minst te verliezen
Veel overeenkomst vertoont Rembrandt
met de 150 jaar jongere Mozart. Dooi
Het werk van een koster beperkt zich niet
tot de zondag
TI/fAANDAG is het veertig jaar geleden, dat de heer A. van Hoven werd
-LtI benoemd tot koster van de Geref. kerk aan de Oude Vest. De heer
Van Hoven is nu 71 jaar. Maandag is er gelegenheid, hem met dit jubileum
geluk te wensen, namelijk van half 11 tot 12 uur, half 3 tot half 6 en half
8 tot 9 uur.
De heer Van Hoven was nog maar kort
getrouwd, toen de koster van de Oude-
Ves'.-kerk, de heer Moote-n, hem kwam
ïn, of hij hem in drukke diensten
speciaal bij ds. Douma, wilde assisteren.
Het gevolg was spoedig, dat Van Hoven
-Ike zondag op zijn niet-officiële post was.
En op donderdag meldde hij zich bij de
heer Mooten om te helpen met stoelen-
zetten, zevenhonderd stuks.
Toen sollicitanten werden opgeroepen.
ior de functie van kosier van de Oude
Vest, als opvolger van de heer Mooten,
was de heer Van Hoven er uiteraard bij.
ofschoon men hem had gezegd, dait zijn
assistentschap niet betekende, dat hij het
vanzelfsprekend zou worden. Maar het
getal 13 as voor de heer Van Hoven geen
„ongelukscijfer" geworden zo hij daar-
„Oud-Leiden" in 19SS
Uitgifte van Leids historisch prentenboek
wordt onder ogen gezien
In de vergadering van de vereniging „Oud-Leiden", gisteravond in de La
kenhal gehouden, heeft de secretaris, de heer J. Hennes, zijn jaarverslag
over 1955 uitgebracht. Hij memoreert hierin de excursies en' lezingen, door
en voor de vereniging gehouden. Hierin staat te lezen, dat de commissie
„Het Leidse Woonhuis" er nog niet
kopen.
De banden met „Oiid-Utrecht"
Goude", die de laatste jaren wa
slapt, werden weer aangehaald, terwijl
een nieuw contact tot stand kwam mef
„Oud-Heemstede". Op initiatief van dt
vereniging geschiedde een opgraving var
de fundamenten van het voormalig kas
teeltje „Boshuizen" bij de Haagweg, dit
verband met bebouwing van het ter-
n. De heer J. G. N. Renaud zal hier-
een verslag publiceren in het Leids
Jaarboekje van 1957. Besprekingen zijn
gaande over een oudheidkundig bodem
onderzoek op het terrein van de ronde
moerasburcht „Oud-Teylingen" te War
mond.
Het bestuur besteedde veel aandacht
jn de gevaren, die de voormalige bui
plaats Groenoord bedreigen. Bij curato-
der universiteit werd tevergeefs ge
protesteerd tegen de schending van Hor
tus door de bouw van een dependance van
het rijksherbarium in de ingangspartij van
beroemde tuin. Dit bouwwerk zal
echter slechts acht jaar blijven staan.
Tegels
lging verheugt zich over de
van het Gravensteen. Op ver
zoek van de vereniging stelde de directie
de Amsterdamsche Bank hiervoor
collectie 17de eeuwse blauwe wand-
tegels beschikbaar. Tot het Leidse ge
meentebestuur is het verzoek gericht zo
mogelijk markante hoekjes en afscheidin
gen in onze stad in ere te houden, dit
r aanleiding van een lelijke muur, die
vervanging van een typische negen
tiende eeuwse tuinmuur, werd opgetrok
ken op de hoek Stille Mare-Stille Rijn
die dit fraaie hoekje thans geheel
ontsiert.
Zes maanden geëist voor omstreden
handtekening
De officier van Justitie bij de Haagse
rechtbank heelt gisteren een gevangenis-
et raf van zes maanden geëiet tegen een
advocaat, die in Den Haag zijn praktijk
uitoefent. Deze zou zich in het voorjaar
1949 schuldiig hebben gemaakt aan
valeheid in geschrifte door een valse
handtekenin-g te plaatsen onder een vol
macht, die werd gebruikt voor het voeren
van een proces In Zwitserland. Alle erf
genamen hadden reed© hun handteken ing
onder de volmacht gezet, alleen de echt
genoot van één erfgenaam weigerde dit.
De 62-jarige J. M. Wattman, schrift
kundige bij het gerechtelijk laboratorium,
de 40-jarige prof. C. J. F. Böttcher uit
klaren, dat de handtekening van de ad
vocaat afkomstig wa6. Een later rapport,
mede ondertekend door de grafoloog L.
Deen. wees de verdachte al6 de schuldige
aan, maar dit rapport werd door prof.
Böttcher aangevallen.
De verdediger, mr. P. J. W. de Brauw,
meende dat er weinig aangijrpingspunten
waren te vinden in de tenlastelegging.
De advocaat had de handtekening met
eens behoeven te vervalsen, want de vol
macht had toch kunnen worden gebruikt
met een machtiging van de kantonrech
ter De verdachte zelf verklaarde door
deze zaak diep te zijn geschokt en ont
kende de falsificatie te hebben gepleegd.
Leiden, konden niet met zekerheid ver- Uitspraak over veertien dagen.
een wevershuisje aan te
In het algemeen kan worden gezegd,
dat „Dud-Leiden" zoveel als in zijn ver
mogen ligt mede waakt voor het behoud
van de oude Leidse binnenstad. Dat de
oude stadskernen offers zullen moeten
brengen aan het moderne verkeer maakt
dit overigens landelijke probleem niet
eenvoudiger.
Voor 1956 staan wederom een aantal
restauraties en plaatselijke acties op het
programma, waarover thans nog geen
mededelingen kunnen worden gedaan. De
mogelijkheid te komen tot uitgifte van
een Leids historisch prentenboek wordt
onder ogen gezien.
veranderingen in kerk en bijgebouw als
het ware aan den lijve heeft meegemaakt,
heeft zijn werk altijd nauwgezet en con-
soiënóieus opgevat. Hij verzuimde in totaal
vier weken en toen was hij nog ziek
Van vakantie heeft hij n-ooit willen weten
zeker niet gedurende het weekeinde.
Het werk van een koster beperkt zich
niet tot de zondag. Zo heeft koster Van
Hoven de maandag gereserveerd voor het
kloppen van matten en lopers en het
schoonmaken van het voorportaal, <je vrij.
dag voor de reiniging van de kerk en de
zaterdag voor de consistoriekamer en de
zalen.
Van Hoven Is b!U. dat hy z'n ge
wone werk weer kan doen; geduren
de de restauratie van de kerk was de
rommel overal zó groot, dat daar maar
weinig gelegenheid voor was. De Oude
Vest en Van Hoven zyn, ondanks de
totale vernieuwing van de kerk, hecht
aaneengesmeed. En daarom zullen
velen hem by dit jubileum toewensen,
dat hij hier nog enige tgd koster zal
mdgen biyvcn.
verschillende werken van deze kunste
naars tegenover elkaar te stellen toonde
de spreker de overeenkomst in hun
Behalve bewondering voor zijn kunst,
ontmoette Rembrandt tijdens zijn levên
ook vijanden! Het meest markante voor
beeld hiervan is wel de nijdasslge Waal
Gerard de Lairesse.
Ook de achttiende eeuw was niet van
kritiek op zijn werk gespeend. Wanneer
hij al genoemd werd was het om te spre
ken van het gebrek aan schoonheid in zijn
menselijke figuren. Aan de andere kant
ontstonden in diezelfde eeuw in verschil
lende landen reedê vele belangrijke col
lecties. waarin zijn werk een hoogstaande
Wending
Het midden van de volgende eeuw gal
een wending in de waardering te zien. In
1852 besloten de vroede vaderen van Am
sterdam de Botermarkt te herdopen in
Rembrandtsplein en dit te versieren met
een gietijzeren beeld van de schilder. Vijf
jaar later werd in Manchester een grote
tentoonstelling ingericht, waarop Rem
brandt werd beschouwd als de meest vol
maakte exponent van de noordelijke
Sinds 1890 is de literatuur over Rem
brandt een ontembare stroom geworden.
Een recente uitgave over zijn tekeningen
bevat een bibliografie van 138 titels.
Over Rembrandts vroegste ontwikkeling
zijn vele veronderstellingen geuit. We
weten, dat hij reeds vroeg Italianen be
studeerde. Tussen 1620 en 1624 vallen zijn
leerjaren. Rembrandt moet een ruime
schoolopleiding hebben gehad. In 1620
erd hij aan de Leidse universiteit inge
schreven in de faculteit van letteren en
wijsbegeerte, maar nog in datzelfde jaar
werd hij zich van zijn roeping bewust.
De bronnen vermelden vier leermeesters,
wie twee Leidse.
ierna vertoonde de heer Van Wessem
aantal lichtbeelden, voornamelijk van
tekeningen van Rembrandt uit zijn Leidse
periode. Reeds in zijn jongste werken
herkende men de meesterhand. In zijn
latere werken groeide Rembrandt tot een
geniaal kunstenaar, die vooral zijn groot
ste probleem, de verhouding tussen zwart
i wit, volledig beheerste. Zijn „econo-
de" der lijnen groeide tot een hoogte,
ie wellicht nimmer ls geëvenaard.
De toeschouwers dankten de heer Van
Wessem met een hartelijk applaus. Aan
lezing ging een ledenvergadering
vooraf. Alle agendapunten werden vlot
aan ooit geloofd heeft! want uit dertien
gegadigden werd 'hij gekozen.
De heer Van Hoven kan putten uit
rij'ke herinnerinigensohat. Hij maakt n>
de Oude-Vest-kerk de zevende wijkpre-
dikant mee: dr. Dronkert. Achteree
gens waren „zijn" preririkan'en: Douma.
Roord'a, Thomas. Wiersinga, De Bondt
Weggemans. Gedurende zijn kosterschap
hebben de heren Van Booren en Stikkelo.
rum als onderkoster gefungeerd en nu u
als zodanig de heer Van Kampen werk
zaam. Ook de organist Van Eyk neem:
in de herinnering van de heer Van Hoven
een belangrijke plaats in. Nu zit de heei
Chris Hanegraaf op de orgel bank.
De heer Van Hoven, die ook de vele
Kritiek op rapport Dr. J. W. Wicherink-
stichting met oog op individualiteit
Naar aanleiding van de publikatie van het rapport van de Dr. J. W.
Wicherinkstichting, betreffende de studentenhuisvesting heeft de Neder
landse Studentenraad zijn algemene standpunt aangaande deze voorzienin
gen kenbaar gemaakt. De Nederlandse Studentenraad is met de Dr. J. W.
Wicherinkstichting van mening, dat van overheidszijde op zo kort moge
lijke termijn aanzienlijke financiële middelen beschikbaar gesteld moeten
worden ter bestrijding van het nijpende studentenhuisvestingstekort. In
afwachting van een definitief memorandum wil de raad reeds thans enkele
bezwaren naar voren brengen.
De N.S.R. is van mening, dat de verant
woordelijkheid voor sociale voorzieningen
in beginsel voor een groot gedeelte op de
student zelf rust omdat,
1. De student de verantwoordelijkheid
)or zijn levensomstandigheden zelf moet
dragen. 2. Deze verantwoording een es
sentieel onderdeel uitmaakt van zijn vor
ming voor zijn toekomstige functie in de
maatschappij. 3. Het wegnemen van deze
verantwoordelijkheid een miskenning is
de historische groei van deze sociale
voorzieningen.
t is de mening van de N.S.R.dat de
ersitaire gemeenschap, en dus ook
hét studentenleven in Nederland, t.o.v.
de student een specifiek zelfstandige taak
heeft op educatief terrein. Een min of
gedwongen aanpassing aan de maat
schappij zou deze positie sterke afbreuk
kunnen doen. Dit echter zonder de moge
lijke noodzaak van wijzigingen uit het
te verliezen. Deze wijzigingen moe-
echter uit de academische gemeen
schap zelf voortkomen en gebaseerd zijn
en bewustzijn van verantwoordelijk
heid.
Gevaar
Ten aanzien van de voorstellen betref
fende de huisvesting is de Nederlandse
Studentenraad van mening, dat er een
groot gevaar in schuilt de nadruk te
gen op een studie-rendement, ten koste
van dé algemene vorming. In een huis
van 50 a 60 personen, als voorgesteld
het rapport, zal elke vorm van individua
liteit verloren gaan. In toekomstige stu
dentenhuizen zullen min of meer afge
scheiden eenheden van maximaal 10 of 15
man gevormd moeten worden. In een en
kel huls zou dan een aantal dergelijke
eenheden kunnen bestaan, terwijl voor
elke eenheid de mogelijkheid aanwezig is
een eigen cachet te vormen.
Zeer binnenkort zal de Nederlandse
Studentenraad een definitief memoran
dum t.a.v. het rapport van de Dr. J. W.
Wicherinkstichting en de studentenhuis
vesting het licht doen zien.
Ds. H. van Andel (Canada)
ernstig ziek
Uit New Westminster (Canada), waar
heen verleden jaar ds. H. van Andel van
de Gereformeerde Kerk Den Haag-west.
emigreerde, wordt gemeld, dat deze pre
dikant een ernstige hartaanval heeft ge
had. Volgens de laatste berichten is de
patiënt thans buiten levensgevaar, doch
zal hy wel enige maanden rust moeten
houden.
Vertolking van Bruckners geniale Te Deum
werd hoogtepunt van de avond
Onder leiding van Iskar Aribo gaf gisteravond in de Stadsgehoorzaal het
koor van de Maatschappij voor Toonkunst te Leiden een uitvoering van
Psalm 89 van Handel, Mozarts Kroningsmis en Bruckners Te Deum.
Medewerking verleenden de sopraan Annette de la Bije, de alt Watty
Krap, de tenor Arjan Blanken, de bariton David Hollestelle, de organist
Alben de Klerk, en het versterkte Amsterdamse Kunstmaandorkest. De
belangstelling voor dit concert was zeer groot, waaruit wél blijkt, dat het
.betrekkelijk jonge Toonkunstkoor zich reeds een grote reputatie heeft
verworven.
Dii't koor beschikt dan ook over uitste
kend materiaal, terwijl ook de numerteki
verhoudingen niet ongunstig zijn. Daarbij
komt. dat Iskar Aribo als koordirigent
roer bijzondere kwatlibeiten bezit,
we reeds een groot aantal uitnemende
uitvoeringen van belangrijke oratoria
andere koorwerken te danken hebben.
Deze goede hoedanigheden van koor er
dirigent kwamen ook op deze avond tot
uiting, al bleek tevens dat deze combi
natie van koor en dirigent ook haar Be
perktheden heeft
Handels 89ste psalm (waarom In het
Duits gezongen?) vertoont de Ietwat pom
peuze, plechtige en wat uiterlijke stijl van
Handels Anthems en het is dus wel te be
grijpen, dat de dirigent het dn het r
mentale gezocht had: het streven
monumentaal effect leidde echter ln dit
werk niet zelden tot een geforceerde, wat
ruwe voordracht, een dynamische over
spanning waaronder zowel solisten
koristen schenen te lijden. Het orkest
te wat aarzelend in. doch overwon de be
grijpelijke onwennigheid spoedig om ziet
gedurende de gehele avond op voorbee.-
dige wijze te kwijten van een vaak zwar»
taak. De solisten werden gedwongen hun
stemvolume sterk uit te zetten, iets
mee Anne'rte de la Bije weindg moeite
had, doch de tenor Arjan Blanken
in moeilijkheden bracht.
Annette de la Bije beschikt over
voortreffelijke sopraan, fors van om
en helder van timbre, gemakkelijk
sprekend, goed geschoold bovendien;
voordracht is echter wat te uitbundig
kerkelijke muziek; zü zou zich u»
opera en operette beter thuis voelen, ten
zij zij haar voordracht weet te verfijnen
Niettemin 'nad zij uitstekende momenten,
zowel ln dit werk als in de beide volgen
de oeuvres.
Arjan Blanken beschikt eveneens over
:n veelbelovende stem. Zijn stemvormiiva
lijkt echter nog niet geheel volmaakt, zUr
volume is beperkt en de beperktheid van
zyn stembereik in de hoogte levert hen»
soms problemen op. David Hollestelle
Wabty Krap (de laatste alleen In Moz
Bruckner) leverden beiden uilnemend.>
prestaties van hoog muzikaal gehalte, hun
partijen waren echter relatief minder b«-
Mozarts Krondngsmls K.V. 317 uit 177b
een belangrijk werk. al wordt hierta
nog niet de diepte van expressie bereikt
de vier jaar Jongere c-moU-mis uit
Wenen. De uitvoering had vele kwalitai-
Een bezwaar gevoelden we evenwei
tegen Aribo's neiging tot dramatische
overspanning van dit naar ons gevoel toch
vrij transparante en levensblije werk: te
snelle tempi, teveel forbissimi forceerden
de mogelijkheden van solisten en koor.
Wy releveren els zeer fraaie momenten
he', duet voor alt en sopraan uit het
Gloria, de sopraanaria uit het Agnus Dsd
en het prachtige Crucafixus voor koor.
Dat Aribo eigenlijk meer affiniteit be
zit voor laatromantische en modern®
koorwerken bleek duidelijk bij de uitvoe
ring van Bruckners geniale Te Deum (uit
1836, later als finale aan de onvoltooid ge.
bleven 9de symfonie toegevoegd). Hoewel
deze partituur van koor en solisten niet
zelden het schier onmogelijke verlangt,
(hoge liggingen, bijv. de c3 voor de sopra
nen!), werd deze vertolking tot het hoog
tepunt van de avond. In dit dramatische,
extatische werk kon Aribo zich gethee'i
uditfleven; hij wist solisten, koor en orkest
volledig mee te krijgen en zo werd ddt
tot een ©bradende climax van een over het
geheel toch ook wel indrukwekkende
avond. Een enkele opmerking nog over
het vóór de pauze gebruikte orgel, ver
dienstelijk bespeeld door Albert de Klerk:
na de niet bijster geslaagde experimen
ten met elektronische orgels in de Stads
gehoorzaal had men ditmaal zijn toe
vlucht genomen tot een soort compromis,
namelijk een gewoon harmonium, waar
van de toon door middel van twee micro
foons en een versterker werd versterkt.
Ook dit resultaat vermocht niet onze
geestdrift op te wekken. Ten overvloede
werd eens te meer bewezen, dat Ledden
grote behoefte heeft aan een behoorlijk
concert-pijporgel.
Dr. J. van der Veen
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Gustave W. zn v G. W. Ver
hagen en E. Franke: Henriette J. dr v A.
Gast en H. C. C. M. van Wijk; Johannes
L. F. zn v J. L. Buijn en A. J. C. Bij;
Johannes zn v G. Springer en P. Nlehol;
Catharina M. dr v M. Ravensbergen en C.
Kramer; Johanna M. C. dr v J. G. Voor-
douw en C. H. Baak; René zn v W. J.
Borst en C. H. Liem; Hendrik S. zn V D.
al en A. M. Langhout; Jacobus W. J. zn
J. W. van Leeuwen en B. M. Borst.
ONDERTROUWD: O. L. Wolthuis en
J .M. Bregonje; I. Mark en K. G. Ouën-
dag; G. Vermeer en C. G. P. de Kruijff;
R. Manden en W. Muijen; J. Haarland en
H. C. Blok; L. Bouwmeester en H. A. van
Stralen; C. van Helden en E. T. Meijer;
A. Houwaart en H. C. Mtihlbauer; J. L.
Hübner en M. H. J. Eikhuizen.
OVERLEDEN: E. J. la Lau. vr. 81 j; H.
A. Lolkes de Beer, m. 76 Jr; R. J. Jongman
wed. v Waanders, 60 j; M. J. Dersjant, vr,
2. van de Kreke, wed. v Matthijs,
73 j.
Scholen en soldaten. De Jordaanse mi
nister van onderwijs heeft besloten, op
alle regeringsscholen militaire opleiding
in oefeningen in te voeren, zo meldt Reu-
er, „om een nieuwe en sterke generatie
ip te bouwen".
