Enquêteurs ondervragen nu
ruim 10.000 mensen
Vermeende tegenstelling in
politieke strijd
Prol jhr. mr. Van Eysinga
vijftig jaar doctor
Dr. Van Essen: Allegorische
interpretatie van reliëfs
K.L M.-kalenderwoestijn was
het best van griesmeel...
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
VRIJDAG 27 JANUARI 1956
Radio en vrije-tijdsbesteding
Stichting voor statistiek
nuanceert zeer fijn
I TN MEER DAN 21/& MILJOEN Nederlandse huiskamers bevindt zich
I een radio-ontvanginrichting, hetzij een toestel, hetzij een aansluiting
op de draadomroep. Wat doet men daar nu mee? Wordt de radio ge
bruikt als achtergrondgeruis voor het dagelijkse leven, of kiest men wel
bewust programma's uit en luistert men daar dan naar met grote aandacht?
Zijn er grote verschillen waar te nemen in de luistergewoonten in de ver
schillende bevolkingsgroepen, en hoe past het gebruik en soms ook wel
misbruik van de radio in het algemene beeld van de vrije-tijdsbeste
ding? Dit zijn allemaal vragen, waarop over niet al te lange tijd een met
bewijzen gestaafd antwoord kan worden gegeven. In opdracht van het
centraal bureau voor de statistiek is de Nederlandse stichting voor sta
tistiek uit Den Haag op het ogenblik namelijk bezig aan één van de
grootste enquêtes uit haar geschiedenis.
Wie gegevens nodig heeft over- de be
steding van de zestig uren vrije tijd,
waarover de gemiddelde Nederlander be
schikt, stuit onherroepelijk op het ver
schijnsel radio. Het aantal opvanginrich
tingen stijgt in ons land vrij snel en ook
ln het buitenland, waar de televisie veel
al een veel grotere furore heeft gemaakt
dan ten onzent, blijft de radio zich uit
stekend handhaven als middel tot ont
spanning, opvoeding en cultureel genot.
Wie dus met het vraagstuk van de vrije
tijdsbesteding heeft te maken kan die
radio niet voorbij gaan. -
Helemaal onthand staat zo-iemand
trouwens niet meer in dit leven. Verschij
nen er in Engeland, Duitsland en Ame
rika geregeld overzichten van de luister-
gewoonten over een bepaalde periode, in
Nederland is dan toch ook éénmaal
enquête ineesteld, en wel van 12 tot
met 25 april 1953. Deze periode van ve
tien dagen was uitgekozen om een inzicht
te krijgen in wat men in enquêteurskrin
gen met een heel naar woord ..radiobi
luistering" noemt op lange avonden. E
resultaten zijn neergelegd in een mi
zeer kleine lettertjes gedrukt lijvig boek
werk van het C.B.S.. in 1954 uitgekomen
bij uitgeversmaatschappij De Haan in
Utrecht. Het ongelukkige is alleen, dat
de talrijke staten, tabellen en beeldgra-
fieken snel verouderen, terwijl het on
derzoek bovendien in vrij beperkte kring
is gehouden. Er werden namelijk vier
duizend personen in het hele land onder
vraagd en dat aantal was niet groot ge
noeg om een fijne nuancering van de be
volkingsgroepen te maken.
Etappes
rs De enquêteurs van de Nederlandse
stichting voor statistiek zijn nu bezig aan
een nieuw en veel groter onderzoek. Zij
(werken aan dit project in drie perioden.
(je In oktober zijn zij twee weken bezig ge-
weest, in november eveneens twee weken
en thans, in januari 1956, worden de twee
e- laatste weken afgewerkt. Als dat alle
maal achter de rug is zijn 10.500 Neder
landers „doorgezaagd" over hun beste
ding van de vrije tijd, dit als achtergrond
van de luistergewoonten bij het gebruik
van de radio.
Meer nog dan in 1953 zijn de bevol-
ie, kingsgroepen fijner genuanceerd. De ant-
w woorden van boeren, landarbeiders, fa-
brieksarbeiders, geschoold en onge-
,s (schoold, van middenstanders, leiding
et gevende personen en welgestelden zullen
nauwkeurig worden geanalyseerd. In
hoeverre hangt kerkbezoek samen met
er het luisteren, welke invloed heeft de bio-
scoop en hoe zijn de gewoonten op dit
terrein? Op die en nog veel meer vragen
ging de eerste enquête in, maar deze
et tweede wordt nog veel uitgebreider.
Nieuw
le GEMEENTE LEIDEN
it. Officiële publicatie»
UITBREIDINGSPLAN
e- De Burgemeester van Leiden brengt ter
openbare kennis, dat met ingang van
30 januari 1956 gedurende veertien dagen
ter gemeentesecretarie, afdeling Openbare
g- Werken (Stadhuis, kamer 111), ter inzage
ut "1 liggen een door de Gemeenteraad in
zijn vergadering van 23 januari 1956 vast-
gesteld partieel uitbreidingsplan „Leiden,
ln Voorschoterweg-Trekvliet". met betrek
king tot gronden, gelegen tussen de Voor-
schoterweg, de Trekvliet en de Korte
Vliet, zulks met intrekking van een ge-
n deelte van het partiële uitbreidingsplan
„Leiden—zuidwest" van 26 januari 1948,
zoals dit sedert is gewijzigd.
Is Leiden, 27 januari 1956.
ONTEIGENING
De Burgemeester van Lelden brengt ter
voldoening aan het bepaalde bij artikel 84
der Onteigeningswet ter openbare kennis,
dat met ingang van 30 januari 1956 ge
durende 21 dagen ter inzage voor een
ieder is neergelegd het besluit van de ge
meenteraad van 23 januari 1956, tot ont
eigening. ten name van de gemeente Lel
den, in het belang van de volkshuisves
ting, ingevolge het bepaalde bij artikel 77,
teerste lid, onder 4°, der Onteigeningswet,
van gronden, welke zijn gelegen tussen de
IVoorschoterweg en de Trekvliet en begre
pen in het uitbreidingsplan „Leiden, Voor-
jschoterweg-Trekvliet", zulks overeenkom
stig de bij dit besluit behorende kaarten
en verdere bescheiden, als genoemd in
'artikel 80, tweede lid, van meergenoemde
wet.
Lelden, 27 januari 1956.
De Burgemeester voornoemd,
F. H. VAN KINSCHOT
Puzzel-prominenten
1. N. Koenen—van Lijll. Hoog-
madeseweg 48, Leiderdorp.
2. B. Lambrechts, Schelpenkade
26, Leiden.
3. W. v. d. Haak, Katwijkerweg
.13, Rijnsburg.
nen maken over in bioscopen gedraaide
films. Het onderzoek moet doen blijken
welke soort films de meeste ingang vin
den, of het voorprogramma wordt ge
waardeerd of niet. kortom de hele scala
dit belangrijke ontspanningsmedium.
En hoe staat het in ons land met de lees
gewoonte? Welke boeken leest men, wat
zijn de meest geliefde schrijvers en koopt
men die boeken, of vinden ze hun weg in
clubs? In hoeverre is de leesportefeuille
van invloed op de verspreiding van week
bladen en leest men één dagblad of ver
scheidene bladen? De invloed van het
verenigingsleven wordt nagegaan, ook
natuurlijk van verenigingen op het kerke
lijk erf, en het bezoek aan toneel- en
muziekuitvoeringen.
En wat de lulstergewoonte betreft,
die zal vooral worden nagegaan voor
de zaterdagmiddag en -avond en voor
de zondag. De gegevens zullen dus
een helder beeld verschaffen over het
aantal mensen, dat met door de radio
uitgezonden kerkdiensten wordt be
reikt. De omroepverenigingen zullen
buitendien ook wel hevig geïnteres
seerd z(jn in het antwoord op de
vraag, hoeveel luisteraars er naar de
bonte avonden luisteren en hoe groot
de waardering daarvoor is onder de
verschillende bevolkingsgroepen.
Ruim 500
Op het ogenblik zijn ruim vijfhonderd
ondervragers bij de stichting in dienst,
van wie eenderde deel vrouwen. In ver
reweg de meeste gevallen is de enquêteur
geen hoofdberoep. Deze mensen die uiter
aard zo'n ontwikkeling moeten hebben
dat zij de vragenlijsten behoorlijk kun
nen invullen en rapporten kunnen opstel
len. verrichten in hun vrije tijd uiterst
nuttig werk. Zo heeft de stichting in een
grote enquête nagegaan, welke aversie er
bestaat tegen het beroep van metselaar.
Er kon toen nauwkeurig worden nage
gaan welke maatregelen aanbevelens
waardig zouden zijn om die tegenzin op
te heffen. Regelmatig worden onderzoe
kingen verricht naar de lezerskring van
dagbladen, omdat het voor adverteerders
groot belang is te weten, in welke
kringen hun dure advertenties worden
gelezen.
""sschien wel het moeilijkste onder
is dat geweest naar het maatschap
pelijk aanzien van de beroepen. De
enquêteurs zwermden toen uit, gewapend
met 57 kaartje», waarop de beroepen ston
den genoteerd. De ondervrager had dan
s anders te doen dan de huisgenoten
de,.proefpersoon" verwijderd te hou
den. opdat die rustig de kaartjes kon
rangschikken, al naar het aanzien, waar
in de beroepen in diens brein waren
opgesloten. En zo zouden we nog wel even
kunnen doorgaan.
ar wij hopen is het ons gelukt in dit
artikel en het vorige het werk van de
statistiek wat te hebben verduidelijkt.
Ontvangt u de enquêteurs daarom met
begrip. Zij hebben een moeilijke, maar
een dankbare taak te vervullen.
District Leiden der Arjos
De heer D. C. van Oosten sprak over
Wat bezielt ons?"
Het bestuur van het district Leiden van de ARJOS rit niet stil. Gisteravond
organiseerde het weer een besturenconferentie in een zaal van de Geref.
kertc te Oegstgeest. De voorzitter, de heer D. Nooteboom, drong aan op
nauwer contact tussen de clubs en hij sprak ook de wens uit, dat het op
deze avond gehoorde doorgegeven ztfu worden aan de clubs. De heer D. C.
van Oosten kreeg hierna het woord over: „Wat bezielt ons?"
Spreker begon met enkele Inleidende
opmerkingen, die tot verdieping
vergaderingen kunnen leiden. E>e politiek
heeft verschillende invalspoorten: de' ge
schiedenis. de theologie, de literatuur, het
recht en de filosofie. De politiek Ï6 geen
beperkt terrein. In de programma's
de vergaderingen moet men hlprmee
kening houden. Als uitgangspunt voor
behandeling van het rassenvraagstuk kan
bijvoorbeeld het boek „Tranen
Johannesburg" nemen. Dan moeten
aldus de heer Van Oo6ten, beseffen, dat
niets verkopen, maar dat w
brengen hebben. Het is een roeping, die
is drijft.
Nu behandelde spreker de vermeende
tegenstelling tussen progressief e
vatief. Deze tegenstelling is niet abso
luut. maar betrekkelijk. Men vindt haar
in elke partij. Elke partij heeft zijn vleu
gels. Vleugels in d<- vooroorlogse A.R.P.
•n d6 Talma en prof. Fabius. Ook de
P.v.d.A. heeft in ir. Vos en mr. Burger
twee vleugelfiguren. Dit is gezond. Maar
6peelt met woorden, als i
tegenstellingen in de politieke strijd ge
bruikt. Het was 100 jaar gelpden,
kon spreken van conservatieven en pro
gressieven. Toen kreeg men de levensbe
schouwelijke partijen Nu Willen de socia
listen weer terug, maar men heeft nog
niet aangetoond, dat de overgang
jaar geleden een kapitale fout w<
Medezeggenschap
De heer Van Oosten besprak nu eer
aspect van het sociale vraagstuk. Tegen
woordig i6 de broodvraag niet meer aar
de orde een boterham, een dubbele
boterham of een belegde boterham
het gaat nu om de plaats van
arbeider.
Het probleem van de medezeggenschap
m de arbeider staat in het middelpunt
der belangstelling. „Het is een aantasting
het eigendom, van het gezag en een
grijpen naar dingen, waarnaar men niet
behoort te grijpen", menen kortzichtige
lieden. De aandeelhouders met hun kapi
taal hebben alles te zeggen, de directeur
minder en de arbeider helemaal niets.
Dan gaat er üet6 mis. Het leven van de
arbeider en dat van zijn gezin hangt van
het bedrijf af. Het onpersoonlijke kapitaal
mag, aldus spreker, niet alles beslissen.
Het beginsel van het absolute eigendom
is geen Christelijk beginsel. De Bijbel
leert zowel in het Oude al6 het Nieuwe
Testament, dat eigendom niet absoluut
We zijn rentmeesters over het ons toev>
trouwde goed.
Totalitaii
De doorbraak is niet een verschijnsel
an de laatste tijd. maar dateert al
de Reformatie. De religie 16 totalitair, be
heerst het hele leven. De Christen moet
tastbaar maken, wat hij gelooft. Daar
tegen is altijd verzet geweest. Ons lpven
is ook niet kerkelijk bepaald, n
gieus. De Reformatie heeft door de slap
heid van de Christenen niet voldoende
doorgewerkt. Daarom kon in de 18de
de wetenschap een wereldbeeld vo
waarin voor God geen plaats wa6. Groen
van Prinsterer heeft tot agitatie opgeroe
pen en Kuyper heeft, toen hij gegrepen
was door de Chr. religie, deze in heel
zijn leven uitgedragen. Hij heeft zijn
sen uit de nachtschool opgevoerd tot de
middaghoogte vam het leven. Het ging
niet alleen om de Christelijke school
Colijn heeft deze toestand geconsolideerd.
Toen beleefde men. aldus de heer Van
Oosten, de ellende van de derde genera
tie. De Christen moet steeds in het geloof
strijdjen, maar men streed niet meer, want
men geloofde het wel. De twijfel
mogelijkheid van een totaal-Christelijk
leven werd gezaaid De zekerheid
onzekerheid werd gepropageerd, want
..God is ln de hemel en gij. mens, zijt op
de aarde". Men kwam tot de eigenwette
lijkheid van de verschillende levenster
reinen. In de doorbraak hebben de lévens,
kringen hun eigen, nietigoddelijke wetten
Bij de partijvorming was niet mper het
religieuse. maar het sociale aspect be
langrijk.
Televisielezingen voot
de Veron
Gisteravond heeft de heer Grimbergen
voor de Veron gesproken over de verti
cale tijdbasis in televisie-ontvangtoestel
len. Door de ongunstige weersomstandig
heden ontbraken enkele leden. Over het
algemeen wordt deze serie lezingen
vooral door de „televlsleknutselaars"
met veel belangstelling gevolgd. Op 23
februari zal de synchronisatiescheidang
worden besproken.
Tien gulden voor tip
Een tip voor de ideeënbus van de
Nederlandse Spoorwegen heeft de heer P.
d. Raad. controleur op het station
Leiden, tien gulden opgeleverd. De wenk
betrof de verlichting van de telefooncel
len in het station van Groningen.
J. Rietbergen 40 jaar
bij lichtiabriekeJi
Gisteren herdacht de heer J. Rietber
gen, administratief ambtenaar bij de ste
delijke fabrieken van gas en elektrici
teit, de dag, waarop hij 40 jaar geleden
zijn loopbaan bij dit bedrijf begon. In de
directiekamer werd de jubilaris toege
sproken door de directeur, ir Y. Ykema,
die hem namens het gemeentebestuur de
oorkonde en de gratificatie aanbood.
Hierna voerde de administrateur de
heer J. J. C. Snel het woord, die de ju
bilaris prees om de grote ijver en nauw
gezetheid. waarmee deze zich van de
hem opgedragen taken, zowel zijn admi
nistratieve als die van leider van de
E.H.B.O., kwijt. Als voorzitter van de
jubileumcommissie bood hij een fraai ge
schenk aan.
De heer Rietbergen dankte de sprekers.
aarna was er thuis nog een huldiging
in de intieme kring door zijn collega's.
sovenzaal Geref. Kerk
eniging. G. van Galen
er: Heeft het nog zin
AGENDA VAN LEIDEN
Vrijdag
Stadsgehoorzaal. 8 uur: K. en O.. Re
sidentie-Orkest o.l.v. Louis Stotijn,
liste Margot Pinter, piano
Kamer 204 stadhuis, half 8: Leids
Jeugdpa riemen t over; Jeugd en interna
tionale samenwerking
Jacobazaal Burcht. 8 uur: afdeling Lei.
den Dierenbescherming, jaarvergadering
Wijkgebouw Stille Rijn 13. 8 uur: zen
dingssamenkomst G.Z.B., spreker ds. A
van Eijk van Benthuizen.
Café Aniba, 8 uur: Leidse tuiniers er
bloemistenvereniging D E V
Leiderdorp, kantine touwfabne-
ken. 8. uur: jaarvergadering „Zijlkwar
Leiderdorp, 7.45 uur: gemeente-
Oegstgeest.
8 uur: A.R kiesve
uit Zwijndrecht o<
A.R. te zijn?
Voorschoten. 8 uur: gemeenteraad
Zaterdag
Lakenhal. 3 uur: opening tentoonstel
ling werken van Jan Kalsbeek door wet.
houder Van Schaik
Rijksmuseum voor geologie en minera
logie. 2.15 uur: Kon Ned Natuurhistori
sche Vereniging bezoekt nieuw ingerich
te Nederlandse afdeling.
Wijkgebouw Irene Driftstraat, 57 uur;
receptie zondagsschool De Graankorrel
(gouden jubileum)
Antonius-clubhuis. 8 uur: speeltuinver
eniging „Om de Doorbraak", jaarlijkse
feestavond.
Burcht, 8 uur: p e rs o neelsv er en Igrt n g
S.R.O. 'Smit-Röntgen), feestavond.
Schouwburg, 8 uur- K. en O., toneel
groep Theater met ..De dochter van de
bronnenmaker"
Zondag
Koolkapel, 7 uur: herdenkingsdienst
zondagsschool De Graankorrel, ds J N
de Ruiter
Waalse kerk. 7 uur: padvindersdienst.
oübaas L. Questroo
Maandag
Schouwburg, 8 uur: abonnementsvoor-
stelling, Haagsche Comedie met ,,'t Is
joit te laat" van Felicity Douglas.
Foyer stadsgehoorzaal. 8 uur: Henk du
Mée projecteert en spreekt over Corsica.
Tentoonstellingen
Prentenkabinet (Kloksteeg 25), 2-5 uur,
KersttentoonsteUlng, litho's in kleuren
door J, Bezemer en J. van Vlijmen (tot
19 februari)
Rijksmuseum voor volkenkunde 10—5
uur. Chinese houtsneden (tot 4 maart).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Herdineh en Blanken. Hoge-
woerd 171. tel. 20502. en apotheek Reijst,
Steenstraat 35. tel 20136.
(Advertentie i
PRONONCE
Uw adres voor
BETERE NYLONS
Eerste concert voor
Chr. kweekschool
Door samenwerking van de direc
teur en de schoolvereniging konden
de leerlingen van de Chr. kweek
school voor het eerst kennismaken
met een schoolconcert, alleen voor
de eigen school. Deze kennismaking
is van zeer prettige aard geweest,
want het spel van de pianist Jan van
der Meer en de fluitist Koos Verheul,
lid van het„ Residentie-Orkest, was
van bijzondere klasse. De voorzitter
van de schoolvereniging, de heer
C. Barnhoorn, opende de middag.
Het eerste werk was een driedelige
sonate voor fluit en piano van Joh.
Christoph Friedrich Bach. Van ©ominlco
Scarlatti, de voorloper van de moderne
klaviertechniek, speelde Jan van der
drie kleine sonates. Piano en fluit
werkten weer samen in „Introduktion und
Variationen" over een eigen thema van
Schubert. Geen toelichting behoef-
'ee walsen en de polonaise in as van
Chopin. Gabriel Fauré was vertegenwoor
digd door een fantasie voor fluit en piano.
Een sonatine van de dertigjarige Ne
derlandse componist Jaap Gcraeds was
ongetwijfeld voor de meesten het hoogte
punt van deze muziekmiddag. De speelse
g van Jan van der Meer en Koos
Verheul verdient alle lof. Roemeense volks
dansen van Farkas vormden een vrolijk
een goede middag. De directeur.
C. de Vries, besloot de samen-
Cen'ium d-emorslialies
van visbeiaiding
Vrijdag 3 februari om elf uur zal mevr
H. J. Mansholt-Postel. echtgenote van as
minister van landbouw, visserij en voed
selvoorziening, in het bouwcentrum te
Rotterdam een centrum voor demonstra
ties van visbereidingsmethoden openen
De controleraad voor dq verbetering vari
de afzet van visserijprodukten verleent
aan het demonstratiecentrum, dat met be
hulp van Moody-gelden is opgericht, me
dewerking. De voorzitter van de controle-
raad. drs. D. J. van Dijk. directetfr van
het bedrijfschap voor visserijprodukten.
zal het woord voeren.
ContacLavond Leidse
middelbare scholen
Sinds enige tijd bestaat er een commis
sie, die het contact tussen de leerlingen
van de Leidse middelbare scholen wil
bevorderen. Op 16 maart zal daartoe in
de grote zaal van de Stadsgehoorzaal een
eerste bijeenkomst worden gehouden.
Het Initiatief tot deze avond Is geno
men door de C'nr. kweekschool. Het pro
gramma zal uit muziek en declamatie
bestaan. Voor de muziek- en declamatie
wedstrijden zijn drie bekers uitgeloofd.
Nu in de staatswetenschap
Donderdag 2 februari zal het vijftig ja:
geleden zjjn, dat prof. jhr. mr. W. J. M.
van Eysinga, geboren te Noordwljkerhoi
en nu wonende te Leiden, aan de Leid!
universiteit promoveerde tot doctor in de
staatswetenschap.
Willem Jan Mari van Eysinga werd op
31 januari 1878 te Noordwijkerhouj. gebu-
i, bezocht het Leidse gymnasium
studeerde aan de universiteit alhier in de
rechten. In 1900 promoveerde hij tot
tor in de rechtswetenschap en in 1906 tot
doctor in de staatswetenschap op eer
proefschrift, getiteld: .Proeve eener inlei
ding tot het Nederlandsch traktatenrecht"
De loopbaan van jhr mr. Van Eysinga
begon met een betrekking aan het depai
tement van Buitenlandse Zaken welke,
functie hij van 1902 tot 1908 vervulde.
1908 werd de nog jonge jurist benoemd
tot hoogleraar in Groningen en in
volgde zijn benoeming tot hooglera:
Prof. jhr. mr. W. J. M.
Onder auspiciën van het Nederlands Instituut voor het nabije Oosten,
het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap Ex Oriente Lux en de Vereni
ging van Nederlandse Archaeologen hield dr. C. C. van Essen, onder-di-
rectcur van het Nederlands Historisch Instituut te Rome, gisteravond een
lezing over de allegorische interpretatie van reliëfs op antieke grafmonu
menten. Prof. dr A. W. Bijvanck leidde de spreker in.
Dr. Van Essen wees erop, dat op vel*
grafmonumenten uit de oudheid voorstel
lingen voorkomen, die grotendeels aan
Homerus zijn ontleend. Als men deze mo
numenten bekijkt, rijst onmiddellijk de
vraag, waarom juist deze verhalen worden
afgebeeld op lijkkisten, die niet bestemd
zijn voor de buitenwereld, maar in kelder»
worden opgeborgen.
Dr. Van Essen meende dit te kunnen
verklaren. De bevolking voor wie na de
zesde eeuw de betekenis van deze verha
len niet meer leefde, zocht wegen om ze
te kunnen behouden door er een interpre
tatie aan te geven, die in die tijd paste
Men ging er symbolen en allegorieën in
zoeken. De afbeeldingen ln de eerst»
plaats bestemd vooi de dode zelf sym
boliseerden in een gevechtsscène bijvoor
beeld de overwinning van de eeuwigheid
op het aardse leven. Dr Van Essen noem
de nog vele andere voorbeelden van sym-
oollsering van deze voorstellingen. Door
dat de beelden bij deze richting het ene
symboliseren en bij een andere richting
een geheel verschillende betekenis heb
ben, is het heel moeilijk uit te maken,
welke religieuze overtuiging de dode had.
Dr. Van Essen zei. dat hij zijn toehoor
ders onder wie zich ook burgemeester
Van Kinschot bevond slechts een blik
had willen doen slaan op een gebied,
waar nog buitengewoon veel onderzoekin
gen nodig zijn.
Prof. mr. Van der Pot
doctor h.c. Leuven
Prof. mr. C. W. van der Pot, oud-hoog
leraar aan de rijksuniversiteit te Gronin
gen, is met elf andere geleerden benoemd
tot doctor honoris causa van de univer
siteit van Leuven. Prof. Van der Pot wai
van 1910 tot 1921 secretaris van het hoog
heemraadschap Rijnland en van 1918-1921
wethouder van financiën in de Sleutel-
Leiden, waar hij tot 1931 volkenrecht do
ceerde.
Naast zijn arbeid als hoogleraar werd
professor Van Eysinga aangezocht voor
vele andere belangrijke functies. In 1907
werd hij benoemd tot toegevoegd gedele
geerde bij de tweede vredesconferentie.
Van 1910 tot 1930 had hij zitting In de Rijn
vaart-commissie en van 1920 tot 1930 was
professor Van Eysinga lid van" de Neder
landse delegatie ter vergadering van de
volkenbond. Voorts was de Jubilaris lid
van het permanente hof van arbitrage,
van 1931 tot 1946 rechter bij het perma
nente hof van internationale justitie te
's Gravenhage (waarmee hij opgeklommen
was tot een van de hoogste rechterlijke
functies ter wereld), curator van de Ne
derlandse economische hogeschool te Rot
terdam en lid van de Koninklijke akade-
mle van wetenschappen.
Van de hand van pi-ofessor Van Eysin
ga zijn vele belangrijke werken versche
nen. Noemen wij slechts: „Ontwikkeling
en Inhoud der Nederlandsche Traktaten
(sedert 1813)' (1916), „Rijndocumenten"
(1918), „Evolution du droit fluvial interna
tional du congrès de Vienne au Traité
de Versailles" (1919), „La Commission
de Versailles" (1919), „La Commission
Centrale pour la Navigation du Rhin" en
voorts enige verhandelingen over Hugo de
Groot.
KORT VOOR DE JAARWISSELING hebben 165.000 mensen over de
gehele wereld een K.L.M.-kalender gekregen. Voorzover men de
reacties nu kan peilen, wordt dit stuk drukwerk algemeen beoordeeld
als de beste, die de K.L.M. ooit gemaakt heeft, hoewel de luootvaart-
maatschappij ook op dit terrein een naam heeft hoog te houder.. Inder
daad, zegt iedereen, die de fleurige poppetjes in hun Hollandse, Zuid
franse, Zuidamerikaanse, Zwitserse achtergronden of in Panjs-bij-
avond heeft gezien, „inderdaad, dit is alleraardigst
de lichteffecten, die het meest passend
Maar in Augustus, toen hij er meer
dan zeven maanden aan had gewerkt,
kon Jacques van der Leeuw ?hef-teke-
naar van de propaganda-afT-ling van
de K.LM., het woord kalmdei niet
meer horen. Er was een enorm werk
verricht.
In het begin van het jaar werd het
idee geboren bij de propaganda-afde-
ling: we gaan onze kalender dit jaar
weer zelf maken en het wordt weer een
poppenkalender. Jacques van der
Leeuw kreeg de opdracht om een
paar schetsjes te maken en het resul
taat ervan wekte direct zodanige ver
wachtingen. dat hij de vrijh'id kreeg
om aan het werk te gaan, nadat én
het tekenen én de beslissing daarop in
minder dan een dag waren geschied.
Van die dag af dook Van der Leeuw
onder, letterlijk, want zijn werkruimte
is in de grote kelder onder het gebouw
aan dp Albert Plesmanweg te Den
Haag. Van die dag af werkte hij aan
niets anders meer dan aan de kalender.
Van die dag af dacht hij in groot-heden
van hout. papier, glas. spons.
Hij dacht er een jaar voor nodig te
hebben, maar de propaganda-afdeling
zei, dat het ln zes maanden af moest.
Het heeft zeven en een halve maand
geduurd, wat door ledereen, die ook
maar iets van het werk heeft geweten,
als een fraaie prestatie wordt aange-
Van der Leeuw is een stille man.
Wie hem aan het woord laat, hoort
over hemzelf niet zo veel, cmdat hij
het grootste deel van het verdiende
succes graag voor rekening laat van
degenen, die met hem samenwerkten:
Nico Zomer, de kleurenfotograaf, die
o.m. voor de lichteffecten zorgde en
een tafereel middag of nacht kon ma
ken, de lay-outman Joop Möhle, die
ervoor zorgde, dat de kalendercijfers
niet onleesbaar "klein werden, maar
ook niet domineerden, de timmerman,
die de modellen draaide, waarült de
poppetjes werden samengesteld en de
deskundigen van de drukkerij En
schedé in Haarlem, die met drie kleu
ren op de pers (rood. blauw en geel)
ontelbare schakeringen wisten te be
reiken. De honderdduizenden, die met
ons in adoratie de kalender hebben
bekeken, zullen begrijpen, dat zonder
een goede teamgeest van de ploeg een
dergelijk eindresultaat niet had kunnen
worden bereikt. Maar niettemin mag
het leeuwedecl van de eer (what is
in a name?) wel op rekening van
Jacques van der Leeuw worden ge
schoven.
Hij is de man geweest, die er de
meeste „kopzorg" van heeft gehad. Hij
maakte naar aanleiding van zijn voor
lopige twaalf schetsjes zijn ontwerpen
In een trapeziumvormig vlak van tach
tig centimeter diep met de camera aan
de kant van de langste zijde. Daarbin
nen was namelijk alles scherp en was
alles voldoende te belichten voor de
kleurenfoto's. Soms moest er met lam
pen van duizenden watts acht minuten
lang worden belicht, soms krulden
door de grote hitte de (papieren)
blaadjes van de palmen en moest alles
opnieuw beginnen, soms was men een
gehele dag bezig met het proberen van
Scrooge en Marley
Ceta vertoonde door en door
Engels filmwerk
Gisteravond hebben wij in het Casinotheater de door de CEFA georgani
seerde filmvertoning bijgewoond van het bekende verhaal Scrooge en
Marley van Charles Dickens. Eigenlijk is de typisch Engelse rolprent niet
meer dan een visueel boek. Kennelijk heeft de maker Dickens recht willen
doen en het verhaal wordt dan ook simpel op de voet gevolgd. En al is
dan vaak en goed gebruik gemaakt van aardige trucs en „filmische" vond
sten, de vorm en de maatschappelijke inhoud van de film vormen niet een
dusdanig geheel, dat van een kunstwerk kan worden gesproken. De strek
king van het verhaal liefde voor de medemens komt evenwel duide
lijk genoeg naar voren om de film het aanzien alleszins waard te doen zijn.
Al doende leert men. ook wat de
lichteffecten betreft. Er werd wel eens
een kleurenfoto als minder geschikt
terzijde gelegd, omdat het tesultaat
donkerder bleek dan men had bedoeld.
Bij het Parijse tafereel, een soort Place
du Tertre in Montmartre met de Sacré
Coeurkerk op de achtergrond, bleek
dit effect juist het verlangde. Men
maakte er een dankbaar gebruik van
en het resultaat was: Parijs bij avond.
Ook de attributen ontwikkelden zich.
naarmate men bezig was. Van der
Leeuw werd met de dag vindingrijker.
Een palm? Hij stond er niet meer voor:
blaadjes van groen tekenpapier en
voor de stam een bezemsteel, die met
een beitel was bewerkt. Gewone bo
men? Stammen volgens het oude re
cept en bladerdossen van groenge
verfd spons. Rieten daken van neger
hutten? Bezems. Sneeuwlandschappen
en sneeuwbergen? Schuimplasllc, dat
oorspronkelijk voor isolatiedoeleinden
dient plus per tafereel een kilo'tje of
GRIESMEEL MET SUIKER
te staan. Men herinnert zich, dat voor
hoorspelen het geluid van knetterende
vlammen door knisperend cellofaan-
papier wordt gemaakt, omdat echt
vuurgeknetter niet echt klinkt. Zo on
geveer verging het Van der Leeuw, die
woestijngrond van zand maakte, maar
op de foto's zag, dat dit bepaald niet
het verlangde resultaat gaf. Na enig
experimenteren kwam hij er: hij kocht
bij de kruidenier flink wat griesmeel
met suiker en vollè: de woestijn, zoals
die verlangd werd, wés er.
Wie de nu onttakelde twaalf land
schapjes ziet, zal bemerken, dat alles
er scheef ln ls. rien heeft, voor wat
huizen, bomen, mensen betreft, alles
vertekend gemaakt. In overdreven
perspectief, om in die tachtig centi
meter zoveel mogelijk diepte te krij
gen.
Aan de kleinste dingen Is gedacht
Het punt van opname mocht niet te
hoog zijn, omdat de toeschouwer an
ders bulten het tafereel zou bltjveri.
Dat mocht niet. De toeschouwer moest
er als het ware in zijn opgenomen.
Een sneeuwlandschap bijvoorbeeld
heeft op de achtergrond een paar
skiërs, die van lucifers zijn gemaakt.
Men zal ze licht over het hoofd zien,
als leek. maar wie er even zijn vinger
op plaatst, zal bemerken, dat onmid
dellijk de diepte uit het landschapje
weg ls. Er kwam wat voetlicht bij ln
de Rivièra en onmiddellijk had de zee
dat diepe en de hemel het meer strak
ke blauw, dat de toeristen daar zo fas
cineert Nico Zomer trouwens stond
ook voor niets. Maanlicht? Rose In de
lucht voor een Japans landschapje?
Wat donkerder blauw voor een avond
lijk effect ln New York? Het kwam er,
op bestelling.
30.000 KG PAPIER
t"\AT ALLES ls nu al weer maanden
achter de rug. Voor de kalenders
was een kleine dertig duizend kilo pa
pier nodig, meer dan 25 Kilometer
koord voor de ophangdraadjes en dui
zend liter Inkt, waarmee men een
klein zwembad zou kunnen vullen.
De twaalf landschapjes zijn nu ge
deeltelijk gedemonteerd, maar hier en
daar vindt men nog de zee van blauw-
gespoten Byzantijns glas en een woes
tijn van griesmeel met suiker. Een In
boorling is zijn ene been kwijt en een
Zuidamerikaans paard zijn oren. Maar
dat ls slechts een kwestie van lijmen.
En dat lijmen zal stellig gebeuren,
want de twaalf tafereeltjes zullen ln
hun oude luister worden hersteld om
dan als étalagestukken te dienen in
verschillende K LM.-kantoren in het
buitenland. In Den Haag heeft men al
verscheidene brieven gekregen met het
verzoek om ze het eerst te krijgen: een
compliment, zonder zoveel woorden
voor Jacques van der Leeuw en zijn
ploegja.
De geschiedenis speelt zich af in de
„goeie ouwe tijd". Scrooge, een keihard
zakenman, heeft het geld tot zijn afgod
gemaakt. Hij kan zijn medemensen nog
slechts zien als zakelijke objecten en hij
behandelt ze dienovereenkomstig. Dickens
tekent en hekelt heel duidelijk de socdal»
wantoestanden van die dagen. Degenen,
die bij Scrooge In dienst of om een of
andere reden van hem afhankelijk zijn,
kruipen voor de rijkaard en deze toont
greintje sociale bewogenheid, on
danks de armelijke omstandigheden
waarin de meesten van hen leven.
Dan nadert het kerstfeest, dat Scrooge
evenwel niet wil vieren. Hij vindt het
'.onde van de verloren werkdag! Maar
geheel onverwachts, terwijl hij 's avonds
Burgerlijke stand van Leiden
Geboren: Albertina Henriëtte He-
lene. dr van H Vrolijik en M H G Kijzer;
Sonja, dr van H C v Meurs M M v Oos
ten; Maria Johanna Catharina, dr van G
A de Lange tn T d: Bruin; Tom, z van A
de Beer en V A Valk; Adnana Clazina,
dr van J Aartman en W J Hijman; Anita,
dr van P J Verboon en G Deelstra.
Overleden: ECH Falkenstein,
wed. van Aninger, 91 jr; T Kuijpers,
73 jr; C BeiJ, man. 7? jr; M Louters, huls-
vr. van Brr.ngers, 69 jr; M Valentiji
huisvr. van Sohakenbos, 76 jr.
thuis in zichzelf wat zit te mokken, ver
schijnt tot zijn grote schrik de geest van
~,J- overleden compagnon Jacob Marley,
vegens zijn slechte gedrag op aarde
geen rust kan vinden. Marley waarschuwt
zijn vroegere partner zijn leven te bete-
Om hem een kans tot bekering ti
geven verschijnen Scrooge dan drie gees
ten. Voor zover wij konden beoordelen
werkelijk natuurgetrouwl
De geest van 't verleden toont Scrooge
zijn vroeger leven en wat van al zijn
beloften is terecht gekomen. De volgen
de geest laat d=> oude vrek het heden zien.
Scrooge en zijn begeleider treden on
zichtbaar de huizen van zijn neef en kan
toorklerk binnen. Scrooge staat verbaasd
van het menselijk geluk, dat deze men-
cen, ondanks hun schrijnende armoede,
toch nog bezitten. De derde geest stelt
Scrooge voor hoe de toekomst zal zijn
als hij op de ingeslagen weg van on
barmhartigheid doorgaat. Een dodelijk
geschrokken Scrooge smeekt dat het niet
zó met hem zal gaan en hij belooft zijn
leven te beteren.
Het slot toont op komisch blijde wij;
de metamorfose, clie de geldaanbidder
ondergaat. Als Scrooge wakker wordt
houdt hij namelijk zijn woord, aai
geest van Je toekomst gegeven, en
wordt niet moede zijn naasten op allerlei
n.anieren gelukkig te maken. Zo gaat het
kerstfeest ook voor Ebenhezer Scrooge
wee iets betekenen....
Leidse smalfilmliga
Herman Kleibrink liet
eigen werk zien
Op de bijeenkomst van de Leidse smal
filmliga, die gisteravond in het Gulden
Vlie6 werd gehouden, vertoonde de voor
zitter, de heer H. Kleibrink een tweetal
films <üe nog niet waren gemonteerd,
maar aangezien de smalfilmliga een stu
dieclub is, voor de leden interessante
studieobjecten vormden.
De eerste film bracht het Leidse spoor
wegwede in beeld, benevens de opening
van het viaduct en de daarmee gepaard
gaande feestelijkheden. Voorts werden
fragmenten vertoond van de kleurenfilm
„In Hollands Duin". Het ligt in de be
doeling. vertelde de heer Kleibrink, deze
film te voorzien van natuurlijk geluid. Om
alvast een voorbeeld te geven liet hij vóór
de vertoning het ontwaken van de vogels
de duinen horen.
Daar het moeilijk is steeds programma's
imen te stellen, die in het kader van de
filmliga passen, drong de heer Kleibrink
bij de leden op grotere activiteit aan, op
dat de programma's in de toekomst geheel
eigen werk gevuld kunnen worden.
