Rubber gaf de stoot tot grote
ontwikkelingen
Douwe Egberts
tabak
5
5
MAANDAG 19 DECEMBER 1953
LATEX EN NATIONALE ASPIRATIES
Bij de 100ste verjaardag van de
eerste pionier Ridley
SYNTHETISCH
naarstig naar een kunstmatige vervanger
nitatie. Zo is het ook met de rubber
gegaan Toen Duitsland ln de oorlog
19141918 van de rubberproducenten was
afgesloten, vervaardigden de chemici
daar een kunst-rubber, dat voor isolatie
in de onderzeeërs werd gebruikt. Na de
oorlog zette I. G. Farben het onderzoek
voort en kwam met twee producten aan
de markt: Buna en Perbunan, die beter
dan natuurrubber zouden zijn. Amerika
kwam met het synthetische Neoprene en
de voordelen van deze kunstrubbers bóven
natuurrubber waren: beter bestand tegen
olie en benzine en gasdicht. De basis voor
deze kunstproducten was kalk en steen
kool (Duitsland) en petroleum en alcohol
(Engeland en Amerika).
Het merkwaardige is. dat het produc
tieproces van het kunstproduct t
nig afwijkt van dat van nati
Men maakt kunstmatige lastex.
walsen, drogen en vuleaniseren blijft ge
lijk! In de laatste wereldoorlog zette ook
Rusland de productie van kun6trubber,
vervaardigd van uit aardappelen gestook
te alcohol, op poten, maar Amerika sloeg
alle records, door ln die oonlog een
me productie op touw te zetten. „Wi
Zonder die rubber zouden deze landen niet op het welvaartspeil staan
dat zij thans kennen. De rubber kan zelfs de politieke aspiraties van een
land beïnvloeden. Malakka is daar een voorbeeld van; het land produceert
enorme hoeveelheden rubber en het meent dan ook, nu wel op eigen benen
te kunnen staan. Als uiterste termijn voor onafhankelijkheid noemde pre
mier Marshall 1957, toen hij dezer dagen in Londen op verjaarsvisite ging
bij de 100-jarige Henry Nicholas Ridley, de man die „de rubberpionier van
Malakka" wordt genoemd. Ridley was de eerste die de rubberwinning in
Malakka ter hand nam.
Premier Marshall drukte de 100-jange
bewogen de hand en sprak geruime tijd
met hem. Want heeft Mr. Ridley naet in
feite de stoot gegeven tot de ontwikke
ling van Malakka? Een enorme ontwikke
ling. die enkel en alleen te danken is ge
weest aan de rubber, die vrijwel onmis
bare stof die werd ontdekt door
Columbus.
Op zijn tweede ontdekkingsreis kwam
C-hristophorus Columbus op het eiland
Haiti. En daar. in 1493. zag hij de inlan
ders een soort balspel beoefenen met
zachte, kneedbare ballen, die ze hadden
gevormd uit het sa-p. dat uit een boom
vloeide, als men die verwondde. Dat was
voor Europa de eerste kennismaking met
de rubber. De tweede kennismaking volg
de heeü wat later: dat was. toen in 1753
een Franse expeditie van de Academie
van Wetenschappen ln Equador kwam cn
daar vellen van een zacht, buigzaam ma
teriaal zag. die de inlander cahuehu
noemden. Een van de expeditieleden Char
les de la Condamtne zond enkele van die
vellen naar Europa voor onderzoek en
daar g«f men het de in Frankrijk nu
nog geldende naam van caoutchouc.
Op die betreffende expeditie zag De la
Condamine nog verschillende toepassin
gen van rubber. Indianen in het Ama
zone-stroomgebied maakten er schoenen
en flessen van. Zij tapten de latex af
van de boom hevea brasiliensds. en toen
het product werd uitgevoerd, noemde men
het Pararubber. Para was de naam van
de uitvoerhaven. en rubber was de En
gelse naam, gebaseerd op het feiit. dat men
de eerste stukjes rubber alleen gebruikte
om potloodsohrift uit te stuffen. ,,To rub"
betekent namelijk: wrijven, èn zo'n wrij-
vertje kreeg de naam van: rubber.
GOODYEAR
Verschillende onderzoekers hielden zich
met de rubber bezig. Thomas Hancock
ontdekte, dat je het kon kneden bij ver
hitting. Macintosh ontdekte in 1823, dat
het met nafta op te lossen was. De na
delen van die natuurrubber waren ech
ter. dat het bij vrieskoude plankhard en
bij zomerwarmte klever ig-zacht werd.
Daaraan maakte Charles Goodyear voor
goed een einde, toen hij het vulcanisatte-
procédé uitvond. Hij bracht een chemi
sche reactie tussen rubber en zwavel tot
stand en 'net toen ontstane product was
aanmerkelijk beter bruikbaar dan het
natuurproduct.
Dit opende de weg voor de grote vlucht,
die rubber nam. Vooral, toen ln 1888 Dun-
lop de luchtband uitvond, en die na 1900
bij de automobielindustrie in gebruik
kwam. plantte men overal de beroemde
hevea brasiliensds. In de dertiger Jaren
van deze eeuw was het toenmalige Neder
lands Indië de grootste producent: 44.3
procent. Malakka volgde als tweede met
32.6 procent. Ceylon. Siam en Indo-China
met 6. 3 en 3 procent van de wereldpro
ductie. Azië had 96 pet van de wereldpro
ductie. Afrika 3.6 pet en Amerika, het
stamland, notabene slechts 0.4 pet
oorlog ook wint. hij wint hem op banden
van kunstrubber", was toen de slagzin.
Bedroeg de productie van kunstrubber
ln 1939 100 000 ton per jaar (een tiende
van de wereldbehoefte), Amerika belegde
een milliard in de productie, dat is net
zoveel, als in al de voorgaande jaren in
plantages was belegd! Na twee jaar pro
duceren had Amerika een jaarproductie
ton kunstrubber, dat is
gelijk aan de wereldconsumptie
de i
Ook Nederland maakte kunstrubber:
de Staatsmijnen herinneren wij ons
nog best het Stamikol. dat rubber ver
ving. Na de oorlog zaten we dus raet'een
dubbele productie, de plantages leverden
weer en de kunstrubberindustrie ook. En
het merkwaardige is. dat men, ondanks
alle technisch vernuft der laboranten,
graag terug wil naar het natuurproduct,
vooral voor autobanden. Kunstrubber
wordt namelijk te gauw warm cn gaat
dan breken Dat de kunstrubber-industrie
bleem nummero twee. waarover de legen
darische knappe koppen nog wel enkele
noten te kraken zullen krijgen
De Engelsman Henry Ridley
vierde dezer dagen zijn 100-ste
verjaardag. Bij die gelegenheid
kreeg hij bezoek van premier
Marshall van Malakka, die in
Londen besprekingen voerde
over de onafhankelijkheid van
zijn land. Interessante toevallig
heid is, dat de jarige de stoot
heeft gegeven tot de enorme ont
wikkeling van de rubber-cul
tuur op Malakka en dus indirect
voedsel gaf aan de nationale
aspiraties van Malakka, die de
laatste tijd steeds duidelijker
worden.
v
Ovcral ter wereld, waar stralende zonneschijn de tabak doet rijpen,
koopt Douwe Egberts het fijnste van de plantages.
En na een reeks van bewerkingen, waarbij eeuwenoud vakmanschap
en de modernste productie-methoden onafscheidelijk zijn, komt het
„edel cruydc" in Uw bezit.
Goud-gele Virginia, pittige half-zware
of geurige Amerikaanse,
Uw zelfgerolde sigaret is altijd vers!
DOUWE EGBERTS KONINKLIJKE TABAKSFABRIEK JOURE (Fr.) UTRECHT
gaat worden, zoekt n
de laboratoria Londet
Nieuwe Portugese
gezant in Nederland
Tot opvolger van de Portugese gezant
Fernando Quartin de Oliveira Bastos, die
eind Januari met pensioen gaat, is be
noemd de tegenwoordige Portugese ge
zant in Bonn, de heer Joao de Barros Fer-
reira da Fonseca.
De nieuw-benoemde gezant is 56 jaar
oud en begon zijn diplomatieke loopbaan
ambassade-secretaris in
Vijf omroepverenigingen werken samen
in Nederlandse Radio Unie
Ondanks kostenbesparing veel geld nodig
(Vah een onzer verslaggevers)
TAE NEDERLANDSE omroeporganisatie is niet ingewikkelder dan die in
-L' het buitenland, ook al is er naar buiten differentiatie in de uitzendin
gen door de verschillende omroepverenigingen.
De verenigingen zijn geheel vrij in de samenstelling van hun program
ma's. maar sinds de bevrijding is er toch een zekere coördinatie, welke
uitstekend werkt en die weer berust op vrijwillige deelneming.
Deze commissie is een onderdeel van de Ned. Radio-Unie, waarin de
vijf omroepen zich hebben vetenigd om het werk gemakkelijker en minder
kostbaar te maken.
Bouwers ontevreden
over ministerieel beleid
De samenwerkende patroonverenigin
gen voor de bouwbedrijven in Rotterdam
hebben minister Witte een adres gezon
den, waarin wordt gezegd dat het thans
gevolgde systeem van zeer grote opdrach
ten aan enkele systeembouwers geen doel
treffend middel Is ora goedkoper, beter
en sneller te bouwen.
In het verleden zou het tegendeel juist
zijn gebleken.
Zoals bekend is. heeft de minister met
enkele van de zes erkende systeembou
wers vijfjarige contracten afgesloten voor
het bouwen van de helft van het toegewe
zen contingent.
Door deze grote opdrachten zou een
groot deel van het beschikbare woning-
bouw-potentieel ongebruikt worden gela-
Voorts zou het verstrekken van op
drachten zonder voorafgaande aanbeste
ding in sitrijd zijn met de comptabiliteits
wet en de normale wijze van besteding
over overheidsgelden.
Tot slot wordt gezegd dat het jarenlang
vastleggen van grote opdrachten de par
ticuliere woningbouw, zo deze door een
verbeterde premieregeling kans zou zien
als van ouds huurwoningen te stiahten,
hierin zal worden belemmerd door con-
tingenterings-moe i lij kheden.
Dank zij de Radio-Unie kan men vol
staan met één technische dienst welke
alle omroepen bedient, kan men ook put
ten uit één discotheek die 20.000 lang
speelplaten, 120.000 gewone platen. 4500
eigen opnamen en 12.000 banden omoat
en uit één muziekbibliotheek waarin men
80.000 partituren van allerlei soort vindt
en welke zo kostbaar is, dat de verzeke
ring daarvan 1.700.000 gulden beloopt!
De coördinatie-commissie van de NRU,
waarin alle omroep verenigingen zijn ver
tegenwoordigd. bekijkt lang van tevoren
de programma's. Men legt deze naast el
kaar en ziet, of de programma's een har
monisch geheel vormen, maar ook. of er
niet over beide zenders tegelijk eenzelfde
soort programma wordt gegeven
COÖRDINATIE
rpWEE BONTE AVONDEN tegelijk is
geen bezwaar, maar aan beide zijden
tegelijk optreden van het Philharmonisch
orkest is minder gewenst, om dat de lui
teraars dan het een of het ander moet
missen. Ook ziet men er op toe. dat niet
vlak na elkaar dezelfde werken worden
uitgevoerd.
Zo wordt er. binnen het kader
NRU, voortdurend en heel veel verga
derd, want er zijn commissies te kust en
te keur: voor de sportuitzendlngen, voor
de muziek, voor het gesproken woord,
voor de reportage enz. Dit alles, opdat
elke vereniging zo goed mogelijk
haar trek komt. maar ook de luisteraar
zoveel mogelijk kan horen.
TEKORT AAN STUDIO'S
Er is echter dringend tekort aan studio
ruimte, zotftt de verschillende
enigingen dagelijks bij elkaar te gast
ten zijn voor repetities van ork
koren, ensembles
op-
ar studiobouw kost geld
daarvan heeft men niet teveel. De NRU
wenst voor haar technische dienst
ook nog veel. Er moet nodig moderne
pparatuur komen, het buitenland Is
daarmee al voor. Er zijn reportagewagens
die al zeven of acht jaar meelopen er
dig vernieuwd moeten worden en
dat kost alles meer geld. dan voorhanden
WERELDOMROEP AFZONDERLIJK
1~\E NRU zou wel een oplossing weten
het losmaken van de wereldomroep
de binnenlandse omroep. Zoals de
zaken nu staan, is de wereldomroep voor
namelijk voor representatie in het buiten'
land en dus gaat het niet aan, dat die ge>
financierd wordt uit de binnenlandse luis
terbijdragen.
Beter zou het zijn, aldus de NRU.
neer de 5 millloen gulden die deze
roep jaarlijks kost. aan de NRU ten goe
de kwam en het Nederlandse volk. vla
een post op de begroting van buitenlandse
zaken, dus uit de schatkist de Wereld
omroep financierde. Dan zou de NRU
stuk geholpen zijn.
Meer studioruimte is zeker verant
woord als men weet. dat de gezamen
lijke omroepverenigingen 12.272 uitzend
uren per jaar moeten vullen en dat daar
bij nog zeker 40.000 repetitie-uren komen!
Nog een klein nieuwtje: de NRU be
gint genoeg te krijgen van het na ge
bruikte tijdsein. Daartoe heeft r\j de
muziekcommissie gevraagd, zich eens te
berinnen op een ander, dat natuurlek ook
melodieus moet zijn. Tevens wil men hel
prerisle-tfldseln weer terug zien te krU
gen.
Gelderland weer thuis
na een barre reis
De onderzeebootjager Gelderland is gis
teren met vertraging na een rets in de
Poolcirkel in Den Helder aangekomen Op
de reis via IJsland en Noord-Schotland
was het door de zware storm vertraagd.
Met de onderzeeboten Walrus en Zee
leeuw zou rondom Noord-Noorwegen en
Spitsbergen de scheepsapparatuur op
koude worden getest. Door een staking
in Noorwegen moesten de twee onderzee
boten bij de Lofoten alleen worden ge
laten en de Gelderland ging naar Reyk
javik. IJsland, om olie te laden.
Tijdens de zware storm op de vijfdaagse
reis naar Noord-Schotland heeft het schip
geen noemenswaardige schade opgelopen.
Indon. passagieischip
in Vlissingen1 gebouwd
Het motorvraoh't- en passagiersschip
Tampomas, bestemd voor de Peiajaran
Nas ion al Indonesia en gebouwd bij maat
schappij De Schelde in Vlissingen. is
Zaterdag door mevrouw S. Utojo. echtge
note van de Indonesische militaire attaché
in Den Haag. te water gelaten.
De opdrachtgever, de stichting Neder
landse Scheepebouwexportcenitrale in Den
Haag, heeft met de toekomstige eigenares
een contract voor de bouw van verschil
lende schepen afgesloten.
De lengte van de Tampomas is 128.3
meter, de breedte 18.6 meter.
Met een bemanning van 95 is er plaats
voor 142 hutpassagiers en ca 1500 dekpas
sagiers. Het draagvermogen is 4200 ton.
Besluit van Washington:
Amerika verdubbelt
hulp aan 't buitenland
In de Ver. Staten is het besluit geval
len, in hel komende belastingjaar de hulp
aan het buitenland vrijwel te verdubbe
len. Als een antwoord op het Russisch
economisch offensief in het Midden
Verre Oosten, heeft de Regering besloten
Ln plaats van 2700 miliMoen dollar in de
toekomst 5146 dollar te besteden voor
het buitenland. Van dit bedrag zou 3240
dollar bestemd zijn voor militaire en 1906
millioen voor rriet-militaire hulp-
De bedoeling van de Regering in Wash
ington is de hulpprogramma's, waarmee
Rusland nieuwe vrienden zou willen ma
ken, te overtreffen. Het besluit is een
rechtstreeks gevolg van de Aziatische reis
van maarschalk Boelganin en partijsecre
taris Kroesjtsjef, die aan India, Birma en
Afghanistan economische hulp beloofd
hebben.
Men verwacht echter dat in het Ame
rikaanse Congres een krachtige oppositie
tegen de zo sterke vergroting van het
hulpprogramma zal bestaan.
Wanneer gebruiken we „die" en
welke
wanneer
p SCHIJNEN ten opzichte van het ge
bruik der betrekkelijke
woorden ,.die" en „welke" enige
lijkheden te bestaan. Van verschillende
zijden zijn mij althans daarover vragen
gesteld. Het komt mij voor dat het
reden wenselijk is. deze kwestie
artikel te behandelen, zodat degenen die
mij een vraag stelden, een antwoord krij
gen en zij. die moeilijkheden hebben op
dit gebied, maar er geen vraag over deden,
toch ook een richtsnoer ontvangen.
Voorop zij gesteld dat 't woord „welke'
tot de schrijftaal behoort. Indien Iemand
het in de spreektaal bezigt, klinkt dit wat
gemaakt. Ik zal mij dus tot het gebruik
in de eerstgenoemde bepalen.
Nu kunnen in het algemeen de beide
woorden naar willekeur' gebezigd wor
den. vooral ln de eerste en ln de vierde
naamval, met deze beperking dat er drie
gevallen zijn, waarin „welke" niet
juist is. In de eerste plaats zal dit zo zijn,
wanneer het woord, waarop het betrek
kelijk voornaamwoord terugslaat, een
persoonsnaam is. Een spraakkunst
geeft als voorbeeld: ..Alva, die zo han
delde. moest wel gehaat worden." Maar
rel. het moet een naam zijn. Het is
niet juist te zeggen, wat volgens
nige vragers, nog altijd op enkele
scholen wordt geleerd, dat men die na
aanduiding van een persoon en wei
na een aanduiding van een zaak be
zigt. Men kan dus even goed zeggen: ..De
bakker die" of ..de bakker welke" elke
dag hier komt. Het laatste klinkt echter
wel wat heel deftig voor een gewone,
alledaagse mededeling. Evenzo is het vol
komen goed te zeggen: „De bloem die",
of „de bloem welke" in mijn tuin staat.
De opmerking over de deftigheid geldt
echter ook hier.
TN DE TWEEDE PLAATS is het gebruik
van die verplicht na degene. Men kan
niet zeggen: ..Ik denk aan degene, welke
dit heeft gedaan". Hier moet het zijn de
gene die.
F.n in de derde plaats is het onmogelijk
welke te gebruiken na een aanspreking.
Zo kan men dus niet zeggen: ..Onze Vader,
welke in de hemelen zljt!" of De moe
der. welke niet goed voor haar kinde
ren is.
Wat de tweede naamval van welke be
treft (welks en welker) kan men deze
regel geven: ..De betrekkelijke voornaam-
oorden wiens en wier wijzen in de regel
op persoonsnamen of persoonsaanduidin
gen terug, welks en welker op die van
zaken. b.v. De man wiens zaken: de dame
wier zaken. De berg welks top; de koe
welker nut.
De spreektaal, die zoals we boven
vaststelden, weinig of geen gebruik
,.w elke" maakt, strekt dit ook uit tot
de tweede naamval en men kan dus in
het gesprek vaak horen: Een driehoek,
wiens zijden; de roos. wier geur. Maar
geheel juist is dit natuurlijk niet. De
spreektaal omzeilt vaak de moeilijkheid
door in zulke gevallen het woord
van te gebruiken. Dan wordt het dus: De
driehoek, waarvan de zijden; de
Toch is hel zo
WAT GEBEURT ER IN ÉÉN SECONDE?
rFOT DUSVER besprak ik alleen het zo-
genaamde zelfstandige gebruik
welk e. Daarmee bedoelen we het be
zigen van het woord zonder zelfstandig
naamwoord er achter. Er bestaat echter
ook een bijvoeglijk gebruik d.w.z.
welke in verband staat met een volgend
zelfstandig naamwoord.
De Camera Obscura geeft ons dit ge
val: „Wij gebruikten koffie, en brood,
welke artikelen de eer hadden, de vol
komen goedkeuring van mijn neef weg
te dragen". Men zal opgemerkt hebben
dat het woord achter welke dan een
samenvatting van het voorafgaande be
helst. Of indien het geen samenvatting
is, dan zal het toch een herhaling In
andere vorm zijn, b.v.: De Rijn, we
rivier op de St Gothard ontspringt, mondt
in de Noordzee uit." Dit gebruik var
welke zal wel geen moeilijkheden ople
veren. daar niemand in de verleiding kan
komen, hier ,.d i e" te schrijven. Ik heb
dit geval dan ook alleen volledigheids
halve besproken. In het meervoud kan
men evenzeer „welk e" gebruiken
plaats van „d i e", b.v. Al de vragen (die
of welke) bij hem opkwamen, trachtte hij
vergeefs te beantwoorden.
Maar men houde goed in het oog dat
we hier weer met een stijlverschil t<
doen hebben. Welke is heel wat deftiger
dan die.
Een zeer veel voorkomende fout ls het
onjuiste gebruik van hetwelk,
woord (de eerste lettergreep maakt het
duidelijk) kan niet na een de-woord ge
bezigd worden. Men kan wel schrijven:
„Het huls. hetwelk", maar niet: „de
woning, hetwelk". Verder wordt dit woord
gebruikt om de inhoud van een hele
aan te duiden, b.v.: „De minister beloofde
strenger tegen verkeerszondaars op
treden, hetwelk dan ook wel zeer nodig
was". Toch zou men ln wat gewoner stijl
liever hier. „hetgeen" bezigen.
gebruik van die en welke is in bijna alle
gevallen (zie mijn drie ultzónderlngen
hierboven) niet meer van elkaai
scheiden. Er is geen spraakkunstig,
doch slechts een s t ij 1 verschil. Wie dus
geen prijs stelt op een wat kunstmatige
stijl, kan zelden aanleiding vinden
„welk e" te gebruiken. Ik zonder slechts
één geval uit namelijk de kwestie der
welluidendheid. Wanneer men zeer kort
na elkaar tweemaal „d I e" zou moeten
gebruiken, is het aan te raden ln een
van de twee gevallen „d i e" door
„w elke" te vervangen.
Als voorbeeld geef ik deze zin: „De mar
d i e in Duitsland woonde en daar bezit
tingen had, welke veel waarde had
den. kon hier toch geen crediet krijgen."
Men zal opgemerkt hebben dat ik het
niet-noodzakelijke woord d i e achter e n
wegliet, maar dat ik die n& had. door
welke verving om een herhaling
voorkomen. Zulke gevallen moet n
natuurlijk telkens afzonderlijk beschou
wen. Het stijlgevoel dient daarbij d« weg
te wijzen.
In het bijzonder wil ik er nog de aan
dacht op vestigen dat ln zeer nadrukke
lijke zinnen de slechte gewoonte bestaat
tweemaal die vlak na elkaar te bezigen,
zoals b.v. in: „Die mensen, d i e zo iets
doen, moet men mijden." Hier is ip.l. niet
nodig het tweede d i e door welke te
vervangen. De zin is nadrukkelijk ge
noeg als men schrijft: „De mensen die
zo Iets doen. moet men mijden."
Hiermede hoop ik de vragers vol
doende te hebben ingelicht.
Dr. F. C. Dominitu*
Mr U. J. Sijbrandl. voorzitter van de
ambaohts- en textielschool in Almelo, is
benoemd tot officier in de orda van
Oranje-Nassau.
Jordanië, Israël
en
Bagdad
'I Verklaard»
uitzicht
DU HERHALING wordt de laatste mean-
den het oog der wereld gericht op het
Midden-Oosten. Het ..touwtrekken" om
het behouden van of het winnen van
nieuwe invloeden is in een krampachtig
stadium getreden. Hier bestrijden elkaar
het Westen, hoofdzakelijk dus de combi
natie Engeland-Amerika en de Sowjctunia,
want de ..settling" van invloedssferen be
tekent niet slechts politieke en economi
sche. maar ook militair strategische macht
Duidelijk treedt hier ook het probleem
Israël naar voren.
Men behoeft slecht*
op de kaart te zien
om te beseffen, wel
ke mogelijkheden en
moeilijkheden hier
aanwezig zijn. Aan
gezien het langgerekte Israëlische gebied
omsloten wordt door de Libanon. Syrië,
HasjemieWsch Jordan.Egypte en aan de
Westelijke kant door de Middellandse Zee.
Ofschoon de meeste Arabische landen bij
de Ltga zijn aangesloten en er wel dege
lijk een basis is van sterke nationalistische
gevoelens, heerst er tussen die landen
onderling toch ook weer grote verdeeld
heid.
Zo gaan er o.a. tendenzen in Westerse
(britse) richting, maar ook tendenzen ten
gunste van de Sowjetunie Egypte ont
vangt voor de eventuele strijd tegen Is
raël wapens uit Tsjeehoslowaktje en Rus
land. maar dtt zelfde Egypte krijgt ook
ztjn Assoean-dam, die hoofdzakelijk door
Engeland, de Ver. Staten en de Wereld
bank wordt gefinancierd, en waarbij Rus
land een tegen-offerte heeft gedaan.
Van de. om Israël gelegen, landen is het
thans Jordanië, dat speciaal de aandacht
vraagt. Er was daar een kabinetscrisis
uitgebroken over de kwestie of Jordanië
het defensieplan van de chef der Brits*
generale staf. generaal Templer, zou aan
vaarden. Dit leidde tot de vorming van
een nieuwe regering in Jordanië, waarbij
Hazza Mahali als kabinetsformateur op
trad. Deze wilde aansluiting van Jordanië
bij het pact van Bagdad, maar stuitte
daarbij op een krachtige tegenactie van
ministers uit het kabinet van Sai El Moef
ti. dat was afgetreden.
Ofschoon later tegengesproken, schijnt
het toch wel Juist te ztjn. dat heftige de-
■■M tegen het genoemde ..pact van
Bagdad" hebben plaats gehad In Amman
waar tanks en troepen patrouilleren, raak
ten betogers slaags met leden van de poli
tie en het Arabische legioen en er gaan
geruchten, dat de tegenstanders van de
politiek van Hazzan Mahali zullen aan
sturen op afsplitsing van het Westelijke
deel van Jordanië, mocht de aansluiting
bij het pact van Bagdad toch worden
doorgedreven. De Jordaanse, demonstre
rende ..politici-van-de-straat" willen soli
dariteit met Egypte en Syrië tegenover
,het gevaar van Israël". Zij zijn van oor
deel. dat aan de Aarabische eenheid af
breuk wordt gedaan, als Jordanië zich
bij het pact van Bagdad aansluit Nog
slecht* kort geleden kwam deze „Weste-
lijk-Oostelijke alliantie", feitelijk een cre
atie van FosteT Dulles, in Bagdad in ver
gadering bijeen. Doel is hoofdzakelijk: óën
front te wormen van Oostelijke landen,
dicht bij Rusland gelegen. Dit waren Tur
kije, Irak. Perzië, Pakistan en van Weste
lijke zijde, Engeland, met als „toeziende
oogd", de Ver. Staten.
Het is duidelijk, dat slechts Amerika ln
staat is. hier de te voeren politiek, die o.a.
Egypte, Irak en Pakistan directe
mische voordelen meebrengt, te fi
nancieren. De Jongste rets van Boelganin
Kroesjtsjef naar India, Birma m Af
ghanistan heeft aangetoond, van hoe groot
belang heit is de Russische penetratie te
•rhinderen door tegenacties. Op de con
ferentie van Bagdad trad echter aan het
licht, hoeveel moeilijkheden nog te over-
winnen zyn. Zeker Irak. een Arabische
staat, is een betrouwbare partner voor het
Westen, maar andere Arabische landen,
bijvoorbeeld Egypte. Syrië, Saoedi-Arab'ë
zijn dat zeer zeker niet. De houding van
Egypte valt te vergelijken met die vun
Joegoslavië onder Tito, „noch vlees, noch
Daarbij komt. dat Egypte geérge.d
moet toezien, hoe juist Irak de eerst» vooi
wil spelen in de Arabische Liga. Irak U
gelegen tussen de Sowjetunie en de geal
lieerde vliegbases in Lybië en Saoedi-
Arabië. dus voor de Westelijke strategie
overwegend belang, mocht Rusland
het ooit op een oorlog aansturen. Op
uiterst handige wijze spelen de Russen de
bestaande politieke tegenstellingen uit. dt*
in de Arabische landen van het Midden
oosten bestaan.
De positie van Jordanië, door Engeland
voorbestemd aan het pro-Westerse „pact
Bagdad" gelijmd te worden, kan men
als volgt aanduiden. In politieke zin is het
gesplitst, gelijk uit de demonstraties van
Zaterdag bewezen is. Tot nu toe was het
geen partner van het Bagdad-pact, maar
wel de machtige bondgenoot van Groot-
Brittannië De regering van Jordanië moet
het Hnks-extremisme niets hebben.
Nu het gevaar van een nieuwe oorlog
Egvpte-Syrië en Israël beangsti-
gend naderbij treedt, komen sterke natio
nalistische. pro-Arabische gevoelens tot
uiting. De communisten In Jordanië zijn
tander* van wapen!ever«nties door
het Russische blok aan Egypte cn Syrië,
omdat het tegen Israël gaat. Volgens de
istische beweging in Jordanië ia
aansluiting van het land bij het Bagdad-
pact. met als „aanvoerders" Engeland en
Amerika, tegen Moskou gericht.
Terwijl zich politieke explosies voor
doen in Jordanië, verlangt Syrië ln de
Veiligheidsraad, dat Israël wegens ..agres-
als lid der Ver. Staten zal worden
geroyeerd en economische sancties zullen
worden toegepast. De houding van Ameri-
en Engeland, gezien de nieuwe span-
ingen, kenmerkt zich door ..appe a sc
ent" matiging, sussen, hetgeen Israël ten
«eerste verontrust.
Astronomisch lab op 't
zuidelijk halfrond
Vier astronomen uit Nederland. Bel
gië. Duitsland en Frankrijk zullen in
de komende twaalf maanden een uitge
breid onderzoek Instellen naar de plaats
het grootste observatorium op het
zuidelijke halfrond. Het besluit hiertoe
werd het vorige Jaar tijdens een conferen
tie te Leiden genomen. Twee leden van
de groep zijn bezig met waarnemingen in
de Karoo, de overige twee onderzoeken
het Transvaalse Hogeveld. Het nieuwe
observatorium, waarvan de bouwkosten
worden geraamd op 16 millioen gulden,
zal het op een na grootste observatorium
wereld worden. De reflectortelescoop
wordt uitgerust met een lens, waarvan de
diameter drie meter bedraagt
Instelling jury prijsvraag
toneelschrijfkunst 1955
De minister van O K en W heeft ings-
ateld een jury voor de prjjevraag toneel
schrijfkunst 1955.
en voorz.itater is Clara Kfgink, leden:
Ben Albach, Ben Groenier, Joh. de Mees-
i Michel van de Plas
