Invoering van nieuwe
Li loonsysteem gevraagd
a
o
£7
óufisje'ü
avonturen
Standpunt i.z. Nw-Guinea
zal onveranderd blijven
Paul van Kempen, orkest
leider en paedagoog,
overleden
5
VWDAG 9 DECEMBER 19S5
TACTISCHE REDEVOERING VAN PROF. ROMME
Geen meerderheid voor snelle
instelling ran loonraad
(Van onze parlementaire redacteur)
17OWEL PROF. ROMME (kath. v.) als de heer Kikkert (c.h.) hebben
zich gedistancieerd van het verlangen van het C.N.V. om zo spoedig
mogelijk een wettelijke regeling voor de instelling van een loonraad tot
'e stand te brengen. Op dit punt heeft de heer Stapelkamp (a.r.) dus geen
steun gevonden in de Tweede Kamer. Daartegenover staat echter, dat alle
PU fracties zich voor de bedrijfstaksgewijze loonvorming hebben uitgesproken,
nki En dat prof. Romme bij minister Suurhoff heeft aangedrongen om terstond
™J aanwijzingen aan het College van Rijksbemiddelaars te geven, waardoor
het nieuwe loonsysteem kan worden doorgevoerd.
men met bij voorbaat uitsluiten. Als prijs
verhoging in de landbouw noodzakelijk is
dan zal men de moeilijkheden die daar
door ontstaan rechtvaardig moeten op-
Door de loonddfferentdatie uit de
veil
de,
'anui r ooms-katholieke fractievoorzitter
!0 heeft zich weer eens ontpopt als een
groot tacticus. Wie verwacht zou hebben,
n-kit dat hij nu eens uitvoerig ging aantonen
dt op welke formidabele wijze de socialisten
ne" (minister Suurhoff incluis) door de knieën
ttallt lijn gegaan, is bedrogen uitgekomen. In-
uuti tegendeel, prof. Romme trok de socialis-
e c°t tische bewindsman naar zich toe, door
zich aan te sluiten bij de toon waarin
P 0 de regeringsmededelingen over het
nieuwe loonsysteem zijn gevat. Hij vond
*n 1 het begrijpelijk dat minister Suurhoff met
ld- k dit vraagstuk heeft geworsteld, maar prof.
"k" Romme was er van overtuigd dat het
nieuwe loonbeleid nu ook met beslist-
'n heid ten uitvoer gebracht zal worden.
n P» Geen socialist die zich aan deze redevoe-
Wereld-
6-1
probleem No 1
1 T TIT DE STATISTIEKEN kan men zich
oun» U op hoogte stellen, hoeveel mensen
1 over heel de wereld iedere dag geboren
•as. I worden. De bevolkingsaanwas neemt
enat jaarlijks toe. Met tedere zorgen, waarbij
sp> heel het medisch en sociaal-hygiënisch
strf) ..arsenaal" de mensheid ten dienste staat,
en worden de jonge individuen opgevoed tot
de volwassenheid. Al dadelijk wordt het
jeugdige individu in een groepsverband
gebracht van land, staat, volk en als zo-
•T danig is hij onderworpen aan de conse
quenties der tegenstellingen, die tussen
landen, staten, vol
ken, bestaan. Dit
nu brengt helaas
met zich mede.
aangezien de men
selijke' natuur ook
tot het kwade, de
agressie, geneigd
li'11* ie, dat wapening als bescherming ont-
«n i staat, maar ook wapening om zijn macht
aan de ander op te leggen
Aldus ontstaat over heel de wereld dat
|.J| andere wapenarsenaal, waartegen
L*—principiële bedenkingen
hetgeen, gez:
In 1
kan hebben,
1UH, S® historie, nu een
maal onvermijdelijk Is. Tot dit arsenaal
behoren de zogenaamde conventionele
wapens, maar ook de atoom- en water
stofbommen. Al moet men toegeven, dat
principieel, als wapening noodzakelijk :s,
het met zo heel veel uitmaakt welk wapen
gehanteerd wordt, dient ook erkend, dat
het atoomwapen direct een ontzettend
massale verdelging beoogt. Leidende
nsT staatslieden en kemphysici voelen er de
zware verantwoordelijkheid van. De ..man
iara in the street" kan nu gemakkelijk zeggen,
dat de ontwapening er moét komen, maar
met hetzelfde effect kan men morgen
voorstellen, dat particuliere agres-
eie dient te worden afgeschaft! Sinds dat
eens beroemde boek geschreven werd
..Die Waffen niede r", zijn er al
heel wat vergaderingen van de Ver.
Naties geweest, waar diverse ontwape-
nmgsplannen besproken zijn
Bij de jongste debatten in de V.N.
werd geen succes bereikt, wel kan men
zeggen, dat de moeilijkheden op de ont-
wapeningsweg steeds duidelijker aan het
licht treden. Men werkt in de V.N. thans
minder in het duister. Maar noch het
Amerikaanse voorstel voor wederzijdse
inspectie der strijdkrachten van uit de
lucht, noch het Russische plan voor con-
tr6le vanaf de grond, maakt tot nu toe
ye kans verwerkelijkt te worden. Tijden? het
r ontwapeningsdebat brengen de Russen
hun „super"- waterstofbom tot explosie
u' 1 en Engeland, dat niet bij Amerika en de
Sowjetunie ten achter wil blijven, kon-
digt voor de naaste toekomst een gelijk-
iwO soortig experiment aan. Zelfs de leuze van
IbV radio-Moskou, dat Rusland bereid is
atoom-experimenten te staken als Ame-
t 24 nka zulks ook doet. heeft voorlopig
slechts de waarde van een politieke leuze,
tonder meer. Om hier de atoomkoe" bij
de horens te pakken is heel wat meer
nodig dan papieren beloften, papieren
garanties, want de elkaar wantrouwende
irg( partijen kunnen slechts van hun „achter-
Vot dochtsneurose" bevrijd worden, als er een
Ul behoorlijk stelsel van inspectie en con-
wjjj tróle bestaat
(jg. Men zal zich herinneren, dat de Ameri-
ull kaanse vertegenwoordiger bij de Ver.
Naties, Cabot Lodge dit moeilijke pro-
e, bleem dezer dagen opnieuw heeft aan-
mi gesneden. Laat de Russen, zo zei hij, het
tJ plan van Eisenhower voor wederzijdse
j j, inspectie uit de lucht, en de uitwisseling
van militaire gegevens aanvaarden, ter
vel geruststelling der wereld. Laat de Russen
meewerken aan een programma, om een
aanval bij verrassing, van welke zijde ook,
onmogelijk te maken. Men kan slechts
herhalen, dat controle op de z.g. conven-
tionele wapens" niet veel zin heeft, als
tfla vervaardiging van atoom- en water-
atofbommen onbeperkt kan worden
voortgezet.
sp' In het Britse parlement werd op ironi
sche wijze het plan geopperd, dat de V.N.
de bestaande voorraad atoombommen
maar ergens moest opbergen: bijvoorbeeld
op de hellingen van de Mount Everest
011 of hi de SaharaIronisch bedoeld of
«iet, hier raakt men juist aan de grote
or* moeilijkheid, want zelfs bij de strengste
contróle en inspectie kan. gesteld dat het
aar atoomwapen verboden zou worden, een
ltea staat gemakkelijk een voorraadje atoom-
ntj.
wapens achter de hand houden Helaas i
is men in de VN met het probleem
waterstofbom en ontwapening nog niet
veel opgeschoten, maar het is zaak, dat
ou' In alle landen ter wereld, zowel die van
WS „Oost" als van „West" de publieke opinie
t- xioh daar achter schaart
winst mogelijk te
volgde prof. Romme. redelijke en vol
doende waarborgen getroffen om het
nieuwe loonsysteem in te voeren. De
rooms-katholieke fractievoorzitter was het
eens met minister Suurhoff dat de be
drijfstaksgewijze loonvorming zelfdisci
pline vraagt van het georganiseerde be
drijfsleven. Deze discipline moet niet met
de lippen worden gepredikt, maar zal er
mgehamerd moeten worden. In dit ver
band had de heer Romme critiek op de
redevoering van de heer Roemers (soc.),
waarin werd gezegd dat de metaalarbei
ders nu hoge lonen zullen krijgen, terwijl
de bakkers niet op een broodje, maar op
een houtje zullen moeten bijten. Is zo'n
uitlating een methode om de zelfdiscipline
en de verantwoordelijkheid te schragen?,
zo vroeg prof. Romme. Laat de heer
Roemers toch zeggen: als de lonen van de
metaalarbeiders niet omhoog gaan dan
verdwijnt de winst in de zakken van de
ondernemer en van .de aandeelhouders.
Is daar de metaalarbeider en de bakkers
gezel mee gebaat?
Prof. Romme is voor een bedrijfstaks
gewijze loonvorming, omdat het georga
niseerde bedrijfsleven weer een taak
krijgt die het toekomt en omdat de arbei
ders beter van het resultaat der pro
ductie kunnen profiteren. In het gewij
zigde loonsysteem mag de loonvloer ech
ter niet ontbreken. Dat was de fout van
voor de oorlog. De geleide loonpolitiek
heeft zegenrijk werk verricht. Zij is ech
ter met lek gevaren, zoals de heer Roe
mers suggereerde, omdat er zwarte lonen
zijn gegeven en omdat er te veel aanval
len op dit systeem zijn gericht, maar
omdat de geleide loonpolitiek niet meer
past in de gewijzigde sociale en economi
sche omstandigheden Door de gebonden
loonpolitiek krijgt de staat een te grote
plaats, maar ook is niet mogelijk in dit
oude systeem de gestegen welvaart rede-
verdelen.
5 volgens prof. Romme begrijpelijk
dat de wettelijke regeling voor de loon
raad niet binnen een paar maanden tot
stand kan komen.
In dit opzicht was hij het dus niet met
de heer Stapelkamp (a.r.) eens. maar wel
hoopte de heer Romme. dat het wets
ontwerp gereed zal liggen als minister
Suurhoff eventuëel de leiding van het
departement aan een opvolger moet over
dragen.
laars in te schakelen, dan kan er enige
ervaring opgedaan worden. Hij vond dat
juist een goede middenweg. Overigens
verklaarde ook de heer Kikkert zich een
voorstander van de nieuwe loonpolitiek.
En hij vond het juist, dat de overheid
op dit gebied een taak blijft houden. Hij
vreesde dat het nog we! eens moeilijk
zal zijn een goede oplossing te vinden
voor de twee begrippen: differentiatie en
coördinatie. Er mag geen te groot verschil
in beloning ontstaan. Spanningen zijn niet
uitgesloten, maar daarom mag van de
leiding der vakbeweging grote verant
woordelijkheid gevraagd worden. De
heren Lemaire (ex k.n.p.). v. Leeuwen
(lib.) en v. Dis (s.g.) betuigden ook hun
Instemming met de nieuwe loonpolitiek.
Nieuwe motieven voerden zij daarvoor
echter niet meer aan.
Het probleem der vergeten groepen
heeft bij deze begrotingsbehandeling nog
een grote rol gespeeld. De heren Lemaire
(ex k.n.p.). Zegening Hadders (lib.), Van
Dis (s.g.) en Kikkert (c.h.) vroegen spoe
dige afdoening van het SER-advies. De
knoop moet nu eindelijk eens worden
doorgehakt. Eerstgenoemde vroeg of er
niet voorlopige voorzieningen getroffen
kunnen worden, terwijl de heer De Kort
(kath. v.) klaagde dat de bewindsman een
jaar heeft gewacht voordat hij een SER-
advies vroeg over een noodvoorziening
voor de weduwen en wezen. De heer
Kikkert (c.h.) welde aan deze noodvoor
ziening voorrang geven boven een rege
ling voor de kinderbijslag aan zelf
standigen
Emigratie
Een ander belangrijk punt was het
emigratiebeleid. Moet het beleid
worden omgebogen nu er een ge
spannen arbeidsmarkt is? De heer
Biewenga (a.r.) vond dit niet ver
standig. Hoogstens is een matiging
van de voorlichting gewenst. Een
kunstmatige afremming van de emi
gratie is niet noodzakelijk, want de
gunstige conjunctuur is een natuur
lijke rem. Dus geen verandering ii
de subsidiepolitiek en ook geen po
ging om moeilijk te missen arbeiders
hier te houden. Een dergelijke in
greep vond de heer Biewenga
oogpunt van vrijheidsbeperking niet
aanvaardbaar. De subsidieregeling
kan t.a.v. de vrije keuze juist een
gunstige werking hebben. Dit beloog
werd door de meesje sprekers
vaard. Alleen prof Lemaire
k.n.p.) vroeg of er geen modus ge
vonden kan worden om te voorko
men dat onze beste arbeiders emi
greren, maar hij was het met minis
ter Suurhoff eens, dat het emigratie
beleid op langere termijn bekeken
moet worden. De enige tegenstand
kwam van liberale zijde. De heer v.
Leeuwen vond het onjuist om de
emigranten gratis reizen te geven.
De subsidiepolitiek wilde hij zodanig
veranderen dat er alleen maar voor-
Ziezo, daar ben ik weer!
/Ir heb nu al
n heel leger
vrienden!
schotten worden verstrekt. Zijn be-
Ervaring opdoen Izwaren tegen de huidige subsidie-
I verlening zijn zó aroot dat hij waar-
tad wordt ingesteld. Het is goed. zo zeide I zal vraQen moeitedie de hbe-
hij. eerst het College van Rijksbemidde-1 ralen zich beter besparen kunnen.
Aantal leerlingen zal sterk stijgen
Bouwvolume voor v.h.m.o. baart
minister Cals veel zorg
(Van onze parlementsredactie)
„Nu het aantal leerlingen bij het g.l.o. en v.g.l.o. na 1957 niet langer
zal stijgen, behoeft niet gevreesd te worden voor een tekort aan lokalen
bij de genoemde takken van onderwijs, mits althans in de toekomst het
bouwvolume op een redelijk niveau kan worden gehandhaafd. Het huidig
volume van f 115 millioen stemt mij echter tot grote bezorgdheid, vooral
ook in verband met de situatie bij het v.h.m.o. en het n.o.
Dit schrijft de minister van Onderwijs.
Kunsten en Wetenschappen, mr Cals. In
ijn Memorie van Antwoord
Het beloofde King's Cross Sinterklaasfeest voor de soldaten va
der grote kazernes is een reuze succes geworden! De jongens
gewoon stapel op m'o sigaretten! Kijk maar op de foto! Zo heb
ik nog 'n hele boel plannen om ook andere mensen, die echt een
extraatje verdienen, met King's Cross te verwennen. Ja, heus,
verwenoen! Want ook U verwent Uzelf zoals honderdduizenden
anderenals U King's Cross rookt. Er is werkelijk geen betere Virginia
dan KING'S CROSS!
Sergeant-Majoor V. te E. hartelijk dank
voor de foto, die ik via mijn postbus, 20 st. 80 ct.
Postbus 1250, Amsterdam ontving!
Tweede Kamer. Hij kwalificeert de toe
stand bij het v.h.m.o. als zeer ongunstig,
zulks in verband met de omstandigheid,
dat de periode van sterke stijging van het
aantal leerlingen (die voor het l.o. reeds
achter de rug ligt) voorzover deze werd
veroorzaakt door de geboortetop van de
jaren na de oorlog, voor het voortgezet
onderwijs nog staat te beginnen. Indien
men uitgaat van de door de Commissie-
v.h.m.o. opgestelde prognose, moet reke
ning worden gehouden met een stijging
van het aantal klassen ln de periode 1955-
1956 van 2544. Rekening houdende met een
gemiddeld aantal klassen van 13 per
school, zou dat betekenen 195 nieuwe
schoolgebouwen, die ieder afzonderlijk
uiteraard meer dan 13 lokalen zouden
moeten bevatten. Dit zou neerkomen op
een bouwvolume van enige honderden
millioenen.
Een gedetailleerde opgave van de ge
volgen. die zijn voortgesproten uit de be
perkingen op het gebied van de scholen
bouw. kan minister Cals niet geven. We
kan worden meegedeeld, dat begin No-
■ember hij het ministerie van Wederop
bouw en Volkshuisvesting het aantal nog
niet ingewilligde aanvragen om rijks-
goedkeuring voor scholen voor l.o., b.l.o.,
v.g.l.o. en u.l.o. 85 bedroeg, totaal een
bouwvolume bevattend van ruim f 20 mil
lioen. waarvan dit jaar nog pl.m. f5 mil
lioen zal worden afgedaan. Bovendien
wachtten toen nog 22 aanvragen voor
kleuterscholen tot een bedrag van bijna
millioen en 15 aanvragen voor gym
nastieklokalen tot een bedrag van ruim
f 2 millioen op rijksgoedkeuring. Voor de
i.o.-scholen liggen plannen voor
nieuwbouw en uitbreiding van 8 scholen
een gezamenlijk bouwvolume van f 4.8
millioen klaar voor aanbesteding. Tot dus-
kon daartoe wegens gebrek aan Bouw
volume niet worden overgegaan. De mi
nister verwacht, dat deze aanvragen met
uitzondering van die, welke het minst
urgent moeten worden geacht, In de loop
in de eerste helft van 1956 zullen kun-
en worden ingewilligd.
Voor het n.o. is een bouwvolume van
ongeveer f 10 millioen in 1955 niet gerea
liseerd, omdat hiervoor geen rijksgoed
keuring kon worden gegeven Een globale
berekening leert, dat voor de jaren 1956
tot en met 1959 een bouwvolume van om
streeks f300 millioen nodig zal zijn, d i.
gemiddeld f 75 millioen per jaar, teneinde
althans in 1961 over een voldoende huis
vesting te beschikken.
Woningbouw krijgt
prioriteit
(Vervolg van pagina 1)
De minister neemt echter het standpunt
in, dat de bouw van cantones, fraaie kan
toren en dgl. niet tot de essentiële en
meest urgente wei ken behoort in deze
sector. Vooral wijst hij er op, dat het juist
in de industriesector mogelijk moet zijn
de gebouwen te ontwerpen in materialen
constructies, die geen beroep doen op
meest schaarse vakarbeiders: de met
selaars en de stucadoor. Plannen, die
hiermede ernstig rekening houden zullen
met voorrang worden behandeld.
Richtcon tingen ten
De weinig enthousiaste opmerkingen
van sommige Kamerleden over de prac-
tische resultaten van de verdeling der
ngbouwcontingenten moet minister
Witte voor een belangrijk deel als juist
erkennen. De practijk van de laatste jaren
heeft uitgewezen, dat op sommige punten
consequenties zijn ontstaan, die niet aa
de bedoelde rechtvaardigheid beantwooi
den. De bewindsman deelt echter me
dat de woning- en gezinstelling, die i
1956 zal worden gehouden een aanzier
lijke verbetering wat betreft het basis
materiaal mee zal brengen.
ander heeft minister Wikte
de conclusie geleid, dat het verdelings
systeem moet worden vereenvoudigd, zo
dat geen nodeloze zorgvuldige berekenin
gen worden verricht waaraan door volgen
de toewijzingen, die op geheel andere
geschieden als waarvan bij de
basistoewijzing werd uitgegaan, de zii
de waarde worden ontnomen. Voorts
hij de woningcontingenten meer en n
willen aanpassen aan de bouwcapaciteit
per provincie of per streek, zoals die ge
bleken is. Hiertoe zal het Rijksgoedkeu-
ringsbeleid sterker moeten worden gede
centraliseerd. zodat het verlenen vsn
Rijksgoedkeuringen en van financierings
beschikkingen voor woningbouw meer
qua aantal, omvang en tijdstip van aan
vang kan worden afgestemd op de actuele
situatie. Hiervoor zal voor 1957 en vol
gende jaren een systeem moeten worden
ontworpen. Voor 1P56 zullen de reeds toe
gewezen contingenten vanzelfsprekend
gehandhaafd blijven, maar de reserve, die
centraal aanwezig is. zal beschikbaar
worden gesteld om de aanpassing aan de
bouwcapaciteit te bewerken.
Kleine werken
Bovendien overweegt de minister om
de Rijksgoedkeuringsbevoegdheid voor
kleinere werken beneden de f 10.000 weer
in te voeren en te delegeren, zonder
limiiet, aan de gemeentebesturen. Deze
kunnen dan de onnodige bouw en ver
spilling van arbeidsuren en materialen
zelf tegengaan. Zij zullen de samenhang
van de gehele bouwnijverheid dan ook
meer volgen en zich meer van hun ver
antwoordelijkheid bewust zijn.
Erwin de Haar is benoemd tot cul
turele attaché bij de Westduitse ambas
sade in Den Haag. Hij is rector geweest
Op ministersconferentie met Indonesië
(Van onze parlementsredactie f
„De Nederlandse regering houdt vast aan het standpunt, dat ze de sou-
vereindteit over Nieuw-Guinea heeft te handhaven tot de Devolking het
zelfbeschikkingsrecht zal kunnen uitoefenen. Op de komende ministers
conferentie met Indonesië zal ze onveranderd van dit standpunt uitgaan".
Dit verklaarde de ministet van Overzeese Rijksdelen, prof. Kernkamp, gis
teravond zeer positief in de Tweede Kamer tijdens de behandeling van de
begroting voor zijn departement. De communistische afgevaardigde Wage
naar, die het beleid van de regering ten aanzien van Nieuw-Guinea op de
bekende naïeve wijze had aangevallen, liet hij weten, dat .,het sprookje
van de springplank naar Indonesië te afgezaagd is om er op in te gaan".
De bewindsman wees er op, dat Neder
land de V.N. beeft beloofd Nieuw Guinea
zo te leiden, dat dit land een waardige
plaats temidden van de volkeren xal kun
nen innemen. De Nederlandse regering
heeft daarbU slechts één belang
ogen: het belang der bevolking. Ze Is slch
ervan bewust, dat een onvoldoende econo
mische basis en een onvoldoende cultu
rele ontwikkeling noodwendig sal leiden
blijvende afhankelijkheid van het n
derland. Ze sal al het mogelijke doen
gezonde evolutie van het rijksdeel te
bevorderen. Ze wil daarbij politiek
i geleidelijkheid volgen. Wel begrijpt
het ongeduld, dat sommigen in dit op-
ht vervult, maar se kan en mag niet
een de verantwoordelijkheid mef be
trekking tot die evolutie dragen. Ook het
particulier initiatief moet Ingeschakeld
blijven en dat is niet gediend bij specula
ties. die kenmerkend lijn voor een over
haast optreden.
Over de prestaties van de Papoea-arbei
ders was de minister helemaal niet zo on
tevreden als sommige afgevaardigden. De
arbeidsproductiviteit staat op behoorlijk
de grootste moeilijkheid is nog,
dat deze mensen zich slechts geleidelijk
leren aanpassen aan de Europese maat
staven. Aan da tewerkstelling van uit In
donesië gerepatrieerde Nederlanders
wordt van alles gedaan.
De minister heeft voorts meegedeeld,
dat de oprichting van de twee geprojec
teerde stichtingen voor Nieuw-Guinea
binnenkort is te verwachten. De
voorbereiding hiertoe verkeert in
gevorderd stadium.
Onderwijs
De critiek, die pater Stokman gisteren
leverde op het onderwijs van de regering
betrekking tot Nieuw-Guinea, heeft
prof. Kernkamp van de hand gewezen.
Volgens hem is een toepassing van het
Nederlandse onderwijssysteem, zoals de
katholieke woordvoerder min of meer
wilde, onjuist Bij de subsidiëring
het gymnasium te Kleef en heeft scholen werkt men hier te lande volgens
vroeger ln Nederland voordrachten ge-1 objectieve normen en deze doen voo
houden over Duitse letterkunde. Nieuw-Guinea niet ter zake. Daar ont
breekt een algemene behoefte-erkenning.
De spoedige Invoering van het Neder
lands als voertaal op de dorpsscholen ln
Nieuw-Guinea vond de bewindsman klaar
blijkelijk niet van zo urgent belang als
pater Stokman wilde doen voorkomen.
Haarlemse raad voor de
jeugd geïnstalleerd
In het Haarlemse stadhuis Is gisteren
een Raad voor de Jeugd geïnstalleerd, die
het gemeentebestuur van advies zal die
nen betreffende jeugdzaken.
Minister Cals
Spoedig 6-jarige H.B.S.
(Van c
b pairlemeevtsredaotie)
Minister Cals heeft het
spoedig een wetsontwerp tot wUziglng
van de Middelbaar-onderwijswet en de
Hogeronderwijswet in le dienen. In het
ontwerp sal het zes-Jarig maken van de
HBS worden geregeld.
Daarmee, aldus de minister in zijn Me
morie van Antwoord aan de Tweede Ka
mer. zal tevens een bijdrage kunnen wor
den geleverd aan de opvanginig van het
lerarentekort. Hot zal hiertoe echter
noodzakelijk zijn, dat deze verlenging
van de cursusduur wordt doorgevoerd
bij een gelijkblijvend totaal aantal weke
lijkse lessen. Bezien uit het oogpunt van
beet rij ding van het lerarentekort lijkt het
onvermijdelijk tegelijkertijd ook voor an
dere schooltypen van v h m.o. het aantal
wekelijkse lesuren te verminderen.
Minister Cals overweegt nog andere
maatregelen W voorzientng in het gemu
aan docenten. Hij denkt aan voorlichting
van overheidswege inzake het beroep
leraar aan de leerlingen van de vh-m-o -
scholen. en aan studenten, die na het can-
dudaatsexamen, rekening houdende met
het te kiezen beroep, de studievakken
voor het doctoraal examen bepalen.
Ook overweegt de bewindsman de mo
gelijkheid vam een kortere opleiding in de
geert van de baccalauréaatsstudie aa-n de
Economische Hogeschool te Rotterdam.
Verder Verdient de bevordering van een
band tussen de opleidingen voor de mld-
del bare-acte-examens en da universitei
ten de aandacht.
(Van onze Kunstredacteur)
|3AUL VAN KEMPEN, de eergte dirigent van het Radio Philharmonisch
Orkest in Hilversum en de General-Musikdirektor van de Staatsopera
in Bremen, is gistermiddag in een der Amsterdamse ziekenhuizen over
leden. Slechts kort is hij ziek geweest. Een ernstige schildklieroperatie heeft
hy niet mogen overleven. Enkele dagen lag Paul van Kempen buiten be
wustzijn en verkeerden de doktoren in grote spanning.
Op 16 Mei 1893 werd Paul van Kempen
in Zoeterwoude geboren. Hij was een zoon
eenvoudige ouders en nimmer heeft
hij zich voor zijn familie geschaamd. In
tegendeel, steeds betrok hij zijn familie
leden ln zijn successen. Op 17-jarige leef-
id was hij al eerste vlolist van hel Con-
Ttgebouworkest. doch op advies van
Toch is licl zo I
ZONNEVLEKKEN HEBBEN INVLOED
513). Kan men in bet algemeen niet
erg geestdriftig ajjn over de pogingen
van sommige mensen om allerlei ge
beurlijkheden in de menaelgke samen
leving toe te schrijven aan het perio
diek optreden van zonnevlekken, we
moeien torh niet denken dat die merk
waardige verschijnselen op het zonne-
oppervlak de
Dr. C. Braak, eertijda directeur
vlekkn
U weet. dl
i het noorderlicht i
ving
mosfrer wordt blootgesteld aan een
bijzondere straling die in het hijzonder
werkzaam is in de hogere luchtlagen.
Niet alleen het veelvuldiger optreden
van de noorderlirhtvrrerhjjnaelen
hiervan het gevolg, dorh tevens bepaal-
afwqkingen van het magnetische
allen wel-
veld v
bekende magnetische i
ie Hill Observatory te
terde tijdens aonnevlel
i 40 pet. meer sneeuwal dl
Ook de frequentie van
gen in de poolgebieden heeft hij
onderzoek onderw orpen, en hij i
ir dat tijdens de maxima twe
smaal zoveel' üshergen werden
■offen als tijdens de perioden
arelke oorzaken dit ia ge se
s uiteraard niet hekend.
Ook op het verhand tussen de
►eratutir. stormen, aardbevingen ei
iptreden van zonnevlekken, is
•ervhillende
op de biologische wereld,
irover een volgende keer.
grote musici vertrok hij in 1916
Duitsland om te kunnen dirigeren, zijn
hartewens. In verschillende steden werk
te hij als dirigent en in 1932 volgde zijn
benoeming tot leider van de Dresdener
Phllharmoniker, welk orkest hij tot
der befaamdste ensembles van Europa
heeft gemaakt. Verschillende gastdlrec-
ties vervulde hij. zowel ln Duitsland (o m.
Berlljnae Staatsopera) als ln het buiten
land.
Tot tweemaal toe solliciteerde hij naar
•en betrekking alg orkestdirigent in zijn
igen land. eerst bij het Utrechts Sted
Orkest, later bij het Residentie Orkest
De „profeet is in zijn eigen vaderland niet
geëerd", zegt het spreekwoord en Paul
van Kempen heeft dat ondervonden. Hij
was gedwongen ln Duitsland te blijven en
zelfs de Duitse nationaliteit
i. Tot 1944 leidde Paul van Kempen degehouden.
Dresdener Philharmoniker. toen werd hij
door de nazi-regering verboden en kwam
Carl Schurlcht ln zijn plaats. Na de oor
log heeft Paul van Kempen zijn roem op
nieuw gevestigd en ging ook Nederland
voor hem open. eerst door de steun van
het Rotterdams Philh. Orkest met zijn
leider Eduard Fllpse, later door de erken
ning bij de Ned. Radio Unie. Ook de gast-
directies kwamen weer: Italië (waar hij
o m. de dirigentencursus in Siena leidde),
Spanje, Frankrijk. Duitsland, Scandinavië,
Engeland. Naast Siena kwam er door zijn
toedoen ook een dirigentencursus in Hil
versum en hoeveel dirigenten hebben niet
aan Paul van Kempen de „finishing
touch" te danken in hun studie. Om maar
een paar Ned. namen te noemen: Feike
Asma, Henri Arends, Jan Brassen, Bern.
Haitink, Jan de Hoog, Marinus Voorberg,
De betekenis van Paul van Kempen
moet niet onderschat worden, ondanks be
paalde beperkingen. Elke musicus heeft
n beperking en Paul van Kempen was
steeds zo ridderlijk om dat niet alleen met
het woord, maar ook met de daad te er
kennen. HIJ was de geniale vertolker der
Duitse romantiek hij verstond Brahms,
Schumann. Liszt, Schubert, Bruckner,
Reger en Mahler als weinigen. Hier lag
zijn kracht, niet bij Bach, niet bij Debus
sy. niet bij de modernen, al gaf hij vaak
moderne werken op de concerten voor
de radio. Daarnaast waren er natuurlijk
als Tschaikowsky. Rlmsky-Korsa-
Rachmanlnoff, die zijn liefde had
den. evenals Richard Strauss en Hector
Berlioz.
Paul van Kempen wist een orkest altijd
tot de grootste prestaties te brengen; zijn
directie was volkomen van blnnen-uit
Zonder veel drukke bewegingen bespeelde
het gehele orkestapparaat, de materie
beheersend als weinig dirigenten. Hij was
een grote figuur, die we node missen Wis
zal hem bij ons radio-orkest künnen op
volgen? Eerst Mengelberg, toen Clemens
FurtwSngler. nu Paul vsn
Kempen. De laatste Jaren heeft d« diri
gentenwereld grote verliezen geleden. En
ons land In het bijzonder.
De begrafenis zal plaats hebben Maan
dag a.s. op de R.K. Begraafplaats ta Bla-
ricum. nadat eerst een uitvaartdienst is
