MOZART
geëerd met zijn werk
Cultureel
venster
LEZERS
PELGRIMAGE
Helikon
KAFKA EN HELMAN
Bouwkunst
Helpt Debreczen aan boeken op
theologisch gebied
DE FINSE KERK LEEFT!
I —UWE LEIDSCHE COURANT
De aartsbisschoppelijke hofmusicus Leopold Mozart
in Salzburg werd op 27 Januari 1756, des avonds om
8 uur, verblijd met de geboorte van een zoon. Het
kind zag het levenslicht in een kleine kamer op de
derde etage van een burgerwoning in de Getreide-
gasse 9 in Salzburg, een huis dat thans nog in onver
anderde staat is behouden. Het huis is eigendom van
een Stichting, nl. de „Internationale Stiftung
Mozarteum" en ingericht als museum.
De tweede dag van zijn leven
kreeg de zoon van Leopold Mozart i
bij de doop de namen Jctfiannes
Chrysostomus Wolfgang Theophi-
lus De laatste naam (..de God
liefhebbende" betekenend» werd OZART-miniatuur, toe-
«-i-ve k»* t s«i4n geschreven aan Delia
Croce, waarvan het origi
neel rich bevindt in de
collectie Ahlgrimm-Fiala
te Wenen.
later uit het Grieks in het Latijn
vertaald en werd toen Amadeus.
In onze tijd spreekt men nog uit
sluitend over Wolfgang Amadeus
Mozart Het is dus bijna 200 jaar
geleden, dat de grote componist
vieren In vrijwel alle landen zijn
er Mozart-comité's opgericht en
speciaal in Salzburg en Wenen
zullen de werken van Mozart ge
durende enkele weken worden uit
gevoerd.
Meer echter dan al die verklin
kende concerten zal een andere
daad de betekenis van Mozart in
het juiste licht stellen, een daad
die het grootste en kostbaarste
monument zal zijn voor het genie
uit Salzburg. Het is de volledige
en geheel herziene uitgave van alle
werken van Mozart. De „Interna
tionale Stiftung Mozarteum" in
Salzburg heeft voor het Mozart-
gedenkjaar 1956 heel wat|
fenrganiseerd, maar het
i ichtlngsbestuur was er
van overtuigd, dat niets
belangrijker was dan alle
werken van Mozart in
een betrouwbare nieuwe
uitgave aan de muziek
wereld te schenken. Om
dat te bereiken doet de
Stichting aan alle Mo-
zartvrienden in de gehele
wereld een oproep voor
een gift als dank voor
wat Mozart ons heeft wmmmm
geschonken.
inmiddels is men reeds met de
uitgave begonnen en Is de eerste
band van deze Gesamtausgabe
verschenen bij Barenrelter Verlag
Kassei und Basel, de uitgever die
reeds tal van authentieke Ge-
samtausgaben op zijn naam heeft
staan. o.a. Schütz en Bach. In de
vorige eeuw (1862) heeft de Mo
ra rt-vereerder Ludwig von Köchel
zijn vermaarde catalogus „Chro-
nologisch-thematisches Ver-
zeichnis samtlicher Tonwerke W.
A. Mozarts" uitgegeven, waarin
ruim 600 werken waren opgeno
men. Die catalogus is echter niet
meer volledig, daar ernstige na
speuringen geleid hebben tot on
bekende handschriften, Ook zijn
er handschriften en documenten
gevonden, die aantonen dat er
w >rken van Mozart in omloop
zijn die niet volledig betrouwbaar
-genoemd kunnen worden. Zo is
het heden mogelijk dat er bij de
uitvoering van een Mozartwerk de
ene musicus een andere notering
heeft dan de ander, geheel afhan
kelijk van de man die een bepaal
de uitgave verzorgde.
Eine kleine ISachtmusik
Fritz Schmid van het Mozart-Ar-
chiv der Deutschen Mozart-Gesell-
schaft Augsburg. Een bundel met
afbeeldingen „Wolfgang Amadeus
Mozart, Leben, Werk und Umwelt
im Bild" en een bundel met hand
schriften en levensdocumenten
voltooien de nieuwe uitgave.
Als eerste band verscheen de
bundel in de Serie IX „Klavier-
musik". nl. de werken voor twee
piano's. De band heeft het for
maat van 25.5 bij 32.5 cm. (alle
banden zullen dit formaat hebben)
en is bijzonder duidelijk gedrukt,
op houtvrij papier met voorin een
reproductie van een manuscript.
Opgenomen zijn de Sonate in D.
de Fuga in C. Grave en Presto in
B. Sonatensatz in B. Fuga in G
en Allegro in C. Het voordeel
dat de partijen jjjT"
lang
Zo is ongeveer 100 Jaa
het originele handschrift van
„Eine kleine Nachtmusik" zoek
geweest en staat nu weer ter be
schikking. Andere werken zijn of
ficieel uit de Mozart-uitgave ge
schrapt (bijv. Divertimenti KV 187
en het „De Profundis" en Kyrie
KV 93 en 221). als zijnde afschrif
ten van Mozart naar andere wer
ken Het behoeft dus wel geen be
toog. dat met deze nieuwe volle
dige uitgave in een behoefte wordt
voorzien niet alleen, maar ook 200
jaar na Mozarts geboorte aan deze
componist recht wordt gedaan.
Mozart heeft er toch recht op dat
zijn werken in de oorspronkelijke
vorm worden uitgevoerd.
Tien series
Die volledige uitgave is ver
deeld in tien series, t.w. Serie I:
Geestelijke koorwerken; Serie II:
Opera's en andere toneelwerken;
Serie III: Liederen en canons; Se
rie IV: Orkestwerken: Serie V:
Concerten; Serie VI: Kerksonaten
voor orgel en orkest; Serie VII:
Divertimenti en Serenaden; Serie
VIII Kamermuziek; Serie IX:
Pianomuziek: Serie X: Supple
ment (bewerkingen, studies, ico-
nographle. twijfelachtige werken,
documenten). Élk der uitgaven is
bovendien voorzien van een afzon
derlijk „Kritisch Bericht",
waarin
verantwoording staat
in aanwijzingen zijn opgenomen
inzake het manuscript en de uit
voeringsmogelijkheden (bijv. fra
sering en tempo). De leiding
beide piano'!
onder elkaar gedrukt zijn, waar
door de vertolkers dus elkaar
steeds kunnen volgen. Een afzon
derlijk „Kritisch Bericht" van 17
x 24 cm. geeft een volledige ver
antwoording en een onmisbare
aanwijzing.
Nog steeds staat de inschrijving
open op de Neue Mozart Ausgabe
(adres Intern. Stiftung Mozarteum
Schwarzstrasse 26. Salzburg,
Oesterreich). Deze eerste band
doet vertrouwen op een werkelijk
unieke uitgave. Zowel de Stiftung
Mozarteum als Barenreiter Ver
lag vervullen met deze uitgave
een ereplicht jegens een
der grootste genieën uit
de wereld der muziek.
Tweehonderd jaar ge
leden werd Mozart ge
boren. In zijn korte leven
van slechts 35 jaren heeft
hij de wereld honderden
werken geschonken. Hoe
zou men hem beter kun
nen danken, dan door die
honderden werken op
nieuw onder de aandacht
te brengen van de mu
ziekliefhebbers. Maar dan
in een volkomen ver
antwoorde uitgave. De eerste
steen voor dit grootse monument
is thans gelegd. Moge het in het
Mozartjaar 1956 voltooid worden.
Corn. Basoski.
o n aar
dige uitdrukking voor hemels-
bteed, om de kortste afstand
tussen twee geografische punten
aan te duiden. ,£oals de kraai
vliegt" (as the crow flies). Dat
zou dus een rechte lijn moeten
zijn. Een vogelkenner, die ik er
naar vroeg, kon mij wel zo on
geveer bevestigen, dat de kraai
bij voorkeur rechtlijnig vliegt.
Men kan zich overigens afvra
gen of de natuur de rechte lijn
wel kent. Zelfs trekvogels bui
gen nu en dan af. Vliegen, mug
gen, vlinders, bijen en wespen
hebben zohun eigen mening
over wat de kortste afstand is.
En vergeet de mieren niet, die
b.v. over een tegelplateau komen
aanrennen, maar
daarbij de won
derlijkste afwij
kingen in hun
route vertonen.
Let ook eens op
de druppeltjes aan
uw ruit, als het
regent, op de loop
der rivieren, de
vertakkingen aan
bomen en plan
tenNee, de rechte lijn ts
meer een uitvinding van de
menselijke geest dan van de
natuur. De mens trekt rechte
lijnen door de lucht, over de
aarde en als het kan over het
water en hij probeert ook
rechte lijnen te trekken in het
denken.
In Gods bemoeienis met de
mensen schijnt de rechte lijn al
evenzeer te ontbreken als in de
natuur. God doet de dingen „uit
spruiten". De vlucht van de
Geest is die van een duif. De
geschiedenis van Israël, en trou
wens alle volken vraag het
maar aan de onderzoekers van
dVze^itgave^Lisrbij^'dr'Ernst i de historie, die zich afpijnigen
Aquariumvis
Ziet gij die grauwe vis nog staan,
Achter het groene glas
De staart wat flauw en lustloos slaan,
Voorbij u zag één oog u aan
Of 't zonder uitzicht was.
Hoe lang? Tien, twintig, dertig jaar,
Haast een fossiel stuk hout.
De t'innen u'iepend staat hy daar,
En eet het eender water maar,
Wordt bezienswaardig oud.
Nog stroomt het water door hem heen,
Het water voedt de vis.
Geef hem zyn jaren één voor één
Tot op een morgen daar alleen
Nog maar het water is.
Waarvan hij door de jaren heen
Zich niet meer onderscheidt,
Maar werd tot de gevangene.
Naar zee noch stroom verlangende
Die hier zyn leven slijt.
NEL VEERMAN.
om een leidend beginsel,, een
duidelijke historische.lijn te
vinden lijkt eer op een dool
hof van paden en paadjes dan
op de tuinen van Versailles met
hun geometrische figuren. God
handelt niet wiskundig met de
mens; Zijn handelingen en ge
dachten hebben reeds Job en de
psalmisten overstelpt en ver
bijsterd.
Dit alles mag ons wel tot
voorzichtigheid stemmen in alle
zaken van religie. Ons godsdien
stig leven weigert te verlopen
volgens de formules van de wis
kunde. Ook bij de klaarste be
lijdenis van de autoriteit van
Gods Woord, Christus' Zoon
schap van God, de waarachtig
heid van de
heilsfeiten, mag
nimmer de grens
naar de reken
kunde overschre
den worden. Ook
wij rennen in
ons leven als
mieren over een
tegelplateau en
beleven onder
weg kleine en
groteK prettige en verschrik
kelijke, verkwikkende en tra
gische dingen; wij proberen
te vliegen zoals de kraai vliegt,
recht op het doel af en in onze
aanpak van de moeilijke vragen
van het leven grijpen wij altijd
weer het eerst naar de ellemaat
van ons rechtlijnig opererend
verstand. Dit alles heeft God
aan de kinderen der mensen
gegeven, „opdat ze zich daar
mede zouden bekommeren". De
onberekenbare, nimmer rechte
lijn van het volle leven is door
de zonde tot een labyrinth ge
worden. Maar God heeft de
rechte lijn gered; de Bijbelse
getallensymboliek verraadt dit
al; engelen maken geer. omwe
gen; het nieuwe Jeruzalem is
vierkant. Het wordt betwijfeld
of er een christelijke wiskunde
mogelijk is, maar daar is er
ongetwijfeld een hemelse. Getal
en maat, gelouterd en verheer
lijkt (de heiden Pythagoras en
de zijnen hebben er iets van
beseft) blijven eeuwig. Misschien
kan daarom een goede fuga (die
niet van Bach behoeft te zijn)
op aarde een flauw denkbeeld
geven van de hemelse rechtlij
nigheid, die pas mogelijk wordt,
het RECHT heerst.
Bij A. A. 1*. Stols, uitgever te
's-Gravenhage, verschijnt een
nieuwe (Helikon-)reeks van ver
zenbundels, onder redactie van
Michel van der Plas. No. 1 is
Fossielen van S Korthals
Altes, middelmatige verzen, die
er typografisch moderner uit
zien dan ze zijn, maar waar
van het gedicht „Rechtsbedéling"
mij getroffen heeft als de wat
crue, maar rake formulering
van 's mensen onwil tot Chris
tus te komen.
No. .2 is Torso van de
tijdgenoot door Nico Verhoe
ven. in 1951 in regeringsopdracht
geschreven. Deze gedichten zijn
veel melodieuzer dan die van Kort
hals Altes; appelleren meer aan
het muzikaal gehoor, maar boe
ten daardoor in aan helderheid
van gedachte en bedoeling. Het is
in wezen ouderwetse, verheven en
ietwat duistere poëzie, herinne
rend aan grote namen van om
streeks 1910, maar met een mo
dern accent. Sterker dan bij Ni
co Verhoeven komt dit mo
derne, als element, naar vo
ren in de derde bundel, Oor
sprong van Lou Vleugelhof,
hoewel daarin ook verzen zijn,
zoals De Pauw en Kort Ge
luk, die wat de vorm betreft, aan
de traditionele kant zijn. In het
vers Zuid-Beveland heeft de dich
ter voor mijn gevoel de synthese
gevonden. De vierde bundel heet
Scribcndacn bevat dichtproe
ven van Hetty van Waalwijk, die
echter naar mijn mening te heet
van de naald zijn geschreven om
voldragen poëzie te kunnen heten.
Hierin spreken meer affect, emo-
Nieuwe griffels,
schone leien
Van deze bloemlezing uit de
poëzie der zgn. avant-garde, werk
bevattende „van Gorter tot Luce-
bert en van Gezelle tot Hugo
Claus", samengesteld én ingeleid
door Paul Rodenko, is enige tijd
geleden de tweede druk versche
nen. De eerste druk van 10.000
exemplaren, uitgekomen in Octo
ber jl.. was in enige maanden tijds
uitverkocht. Dit feit bewijst de be
langstelling vooral bij de jonge
ren, voor de pogingen de poëzie
te vernieuwen, maar tevens ook
het juiste inzicht, dat tot goedkope
uitgaven als deze deed besluiten.
De prijs is ƒ1,45. De verzameling
is in deze tweede druk uitgebreid
met werk van Constant van Wes-
sem en Hendrik de Vries. Ook wie
zijn bedenkingen en reserves heeft
jegens de nieuwe poëzie en de
zienswijze van Rodenko daarop,
vindt in di* boekje interessant en
op verantwoorde wijze gerang
schikt materiaal. De Ooievaars
serie is eer uitgave van Daamen
N.V., Den Haag De Sikkel,
Antwerpen.
tie, haat en verlangen dan ech
te inspiratie, die immers din vrij
komt, wanneer men het besef
heeft, dat de tijd vbor de vorm
geving rijp is. Dit werk lijkt mij
meer psychologisch dan poëtisch
van waarde, maar wellicht zal
men ten overstaan van later en
rijper werk van deze vrouw zijn
mening moeten herzien. Tot slot
schrijf ik een kort gedicht van
Lou Vleugelhof voor u over.
KORT GELUK
Zij schilt de peren in volkomen stilte.
Het witte vruchtvlees wegend op haar hand
maakt zij de dingen diep onaangerand,
ontdoet ze van een dunne schil van kilte.
Het mes gaat langzaam in het kiemwit boren.
In 't toegewijd, haast zegenend gebaar
waarmee ze snijdt heeft alles even maar
iets van zijn alledaagse droom verloren.
Maar als het klokhuis rond is uitgesneden,
wordt dit geluk gewoon en gelijkvloers:
een kleine pit verloren op de vloer
en door een achteloze voet betreden.
als vertellers
„Een wolf zei tegen de
herders, die in hun tent een
lam oppeuzelden: Wat een
kabaal zouden jullie maken,
als ik dat eens deed!" Deze
korte, aan Aesopus (6e eeuw
v. Chr.) toegeschreven fabel
is een meesterlijk staaltje
van bondige vertelkunst. Er
zit mensenkennis en (bittere)
humor in, en met een paar
.woorden is een situatie- -op
geroepen, die zich door alle
eeuwen heen vele malen her
haalt.
in de lengte met dikke romans
(liefst driedelig), en ia het korte
met fabels, anecdoten, sprookjes
en novellen, Bij de fabel is het
begonnen om de moraal, bij de
anecdote om de „pointe", bij het
sprookje ja ook om het fantasti
sche, maar onbewust toch om de
diepzinnige achtergrond, die aan
elk waarachtig sprookje eigen is.
•De novelle zweeft in tussen de
anecdote enerzijds en sprookje of
fabel aan de andere kant, Wat
nu te denken van een novelle, die
ais volgt begint?: „Toen Gregor
Samsa op een morgen uit onrus
tige dromen ontwaakte ontdekte
hij dat hij in zijn bed in een mon
sterachtig ongedierte was veran
derd." Of van een andere, die al
dus aanvarvgt: „Wij hebben een
nieuwe advocaat, Dr. Bucephalus.
Weinig in zijn uiterlijk herinnert
aan de tijd dat hij nog het strijd
ros van Alexander van Macedonië
was". Dat deze prozastukjes meer
zwemen naar het sprookje of de
fabel dan naar de anecdote is dui
delijk, maar ze lijken in niets op
de kunstsprookjes van Andersen
en ze zijn ook niet, zoals de fabel
wèl doet, naar een zedeles toege
schreven.
Het korte proza van Franz Kaf
ka (Duits schrijver van Joods-
Tsjechische afkomst, die in 1924
in een sanatorium op 40-jarige
leeftijd overleed), dat in het Duit
se origineel „Erzahlurvgen und
kleine Prosa" heet, vormt, mét
zijn gelijkgeaard romanwerk, een
genre en klasse apart, onvergelijk
baar en onnavolgbaar. Het is alles
geschreven in een zakelijke, amb-
teliike stijl (de jurist Kafka is in
ïkeringsbedrijf werkzaam
eigenaardig droomkarakter.
terwijl door alle grote en kleine
verhalen éénzelfde, religieus
grondmotief heenschemert:
digende hoofd instantie door,
in de novelle „Een Keizerlijke
Boodschap" de stervende keizer
Want het rechte is van het ge
rechte afhankelijk. Geen recht
lijnigheid zonder gerechtigheid
en rechtvaardigheid.
aan deze mens een boodschap
zendt, is het onmogelijk, dat de
bode hern ooit bereikt. „Wanneer
hij maar in het vrije veld was,
wat zou hij (de bode) vliegen en
al gauw zou je het heerlijke slaan
van zijn vuisten op je deur ho
ren." Maar zover komt het nooit.
Het is het oude heimwee naar God
en naar gerechtigheid, uitgespro
ken in vormen en in een taal,
waarin geen spoor van de gebrui
kelijke godsdienstige of wijsgerige
thema's of terminologie te vinden
is, een agnosticisme dat zichzelf
volkomen onbewust schijnt te zijn,
-even argeloos, lijkend als muziek
van Mözart.
De bekende Emgélse schrijver
C. S. Lewis noemt de gave van
Kafka ergens met een vreemd
woord „mytho-poëtisoh"; hij be
toogt: bij dit soort kunst komen de
woorden er eigenlijk niet op aan.
Toen hij Kafka's roman „Het Kas
teel" las, nadat hem enige tijd
tevoreh de „fabel" van het boek
in een gespTek was verteld,
voegde de lezing niets toe aan wat
hij reeds ontvangen had. „Ik had
de mythe al, en dat was alles
waar het op aan kwam". Dit ver
klaart misschien, waarom Kafka's
werk zich zo goed laat vertalen,
wat overigens niets afdoet aan ljet
fraaie'resultaat der vertaalster Ni-
ni Brunt. De N.V. Em. Querido
te Amsterdam heeft dit waarde
volle boekje uitgegeven in haar
Salamander-reeks, evenals ..Hart
zonder Land" van Albert Helman,
dat ui deze serie nu zijn tweede
druk beleeft.
Toen ik in 1929 met de eerste
druk kennis maakte, vielen mij in
deze novellenbundel van Helman
(schuilnaam voor L. A. M. Licht
veld, geb, 1903 te Paramaribo)
twee dingen op: het nieuwe in de
vorm, en de verscheidenheid van
de tonelen, waar de auteur zijn
korte verhalen doet spelen: Frank
rijk bij de Spaanse grens, Rus
land. een oceaan, West-Indië, Chi
na. India, Algiers, Lugano, We
nen, Italië, de oudheidVoor
dit aanpassingsvermogen heb ik
nog een zeker respect, maar hoe
zeer valt.au op het sterk roman
tische element, het dichterlijk-re
torische vat» déze novellen! Het is
er weer het bewijs van, dat de
lyrische schrijftrant, die, als ze
nieuw is, grote indruk kan maken,
het snelst veroudert. Men onder
gaat nu dit werkje als literatuur
die aan een zekere periode (vóór
Forum)' verbonden is, en als een
jeugdproduct, met de voordelen
van frisheid en belangstelling' in
het leven, maar met het nadeel
van een duidelijke onrijpheid. Kaf
ka geeft literatuur zonder aanha
lingstekens, Helman mèt. Wie
waarlijk wat te vertellen heeft,
kan het niet eenvoudig genoeg zeg-
5en, maar hij zal ontdekken, dat
at soort eenvoud juist de groot
ste, óf liever de échte kunst is.
Kafka's proza zal ook na vele
eeuwen leesbaar, boelend en groot
blijken te zijn. Lewis had wel
enigszins gelijk: de woorden zijn
het belangrijkste niet, maar dat,
wat het menselijk hart beroert
achter élle woorden, in welke taal
dan ook. Waarmee overigens niet
beweerd wil zijn, dat „Hart zon
der Land" geen tweede druk
C. Rijnsdorp
Bij de uitgeverij H. J. Paris te
Amsterdam is de zesde druk ver
schenen van Bouwkunst, een be
knopte ontwikkelingsgeschiedenis
van 3000 jaar voor Christus tot
heden, door ir. G. Knuttel. Het
boek biedt „een overzicht van de
geschiedenis der bouwkunst in
Europa en die centra van bescha
ving, welke voor de ontwikkeling
der Europese architectuur van be
tekenis waren." Aan deze zesde
druk heeft ir. J. Kruger medewer
king verleend, met name wat be
treft de behandeling der bouw
kunst van de 19e en 20e eeuw.
Vooral tegen het einde is de hand
van de medewerker duidelijk
merkbaar, wat de stylistische een
heid niet ten goede is gekomen.
Toch is het in deze nieuwe ge
daante een prettig leesbaar, in
structief boek geworden, dat de
lezer over de belangrijkste zaken
inlicht zonder al te zeer in details
te treden. Het is ook niet te na
drukkelijk als leerboek ingericht,
stelt, het met genoegen en smaak
kan lezen. Uw recensent heeft het
althans vrijwel in één ruk uitge
lezen. waarbij alleen telkens het
zoeken naar de illustratie, waar
naar werd verwezen, wat ophield
en op den duur hinderlijk werd.
De platen zijn namelijk groeps
gewijs op kunstdrukpapier afge
drukt en over de tekst verdeeld,
zodat men al lezend voortdurend
moet bladeren.
Overal wordt gebouwd eh men
wordt op allerlei wijzen met bouw-
problemen geconfronteerd. In de
gesprekken neemt het nieuwe bou
wen onvermijdelijk een plaats in.
Wie als leek op het gebied van
de architectuur behoorlijk wil wor
den Ingelicht, vooral ook over de
ontwikkeling, die deze kunst in de
loop der eeuwen heeft doorge
maakt, kan hier terecht. Hij
krijgt begrip van het verband tus
sen bouwkunst en de plaatselijke
omstandigheden (klimaat, materi
alen enz.), alsook over het ver
band tussen tijdgeest en archi
tectuur. zoals dat in de verschil-
lende bouwstijlen tot uitdrukking
Is gekomen. Ook hier geldt, dat
men zijn eigen tijd pas eniger
mate kan leren verstaan, wan
neer men heeft leren zien hoe hij
in het verleden wortelt en op zijn
beurt, wijst naar de toekomst.
C. R.
Dr. Berkhof stelt voor
Hongarije verlangt naar herstel van
contact met Nederland
Dr. H. Berkhof te Driebergen, rector van het
Hervormd Seminarie aldaar, ontving een benoeming
tot eredoctor van de universiteit te Boedapest.
In het blad De Hervormde Kerk schreef hij een
enthousiast verhaal over de bijzonder hartelijke ont
vangst, welke hem ten deel viel bij de feestviering
t.g.v. het honderdjarig bestaan van de Theologische
Academie der Hervormde Kerk te Boedapest.
hof
Bewondering uit dr. Berk- tussen hen en ons, kan niet
de_ houding van de twijfelen, of wij hier een roe
de- ping hebben.
Hongaarse Hervormden
ze communistische staat. Wie
er niet bij het Woord leeft, zo
schrijft hij, verliest zijn hou
vast. De prediking wordt door
de gespannen-luisterende men
sen in de volle kerken als
brood opgegeten.
In Breukelen ligt. de Herv. kerk
™°gua?7!fl 3®rL,r,Z!fn verdroomd aan het water; een
™nuiïnT «ïvï. w"; ™>oi feeld van aan Utrechts dorp.
zou het mooi zijn, als we de Maar wist u dat de naam Brooklyn,
bibliotheek van Debreczen eens een stad in New Jersey in de Ver.
konden helpen aan de Neder- Staten, een drukke woelige stad,
D™He"0rmde Kerk mankt jandse theologische boeken van eyn naam dankt aan dit stille en
er een tijd van geestelijke de laatste jaren. Men heeft mij bescheiden Hollandse dorpje? Dat
verdieping door. Nog steeds fL, e,?,^Aa ?,E.eii3 JiV komt omdat vroegere emigranten
Jen met de noam van hun vroegere tooon-
plaats hebben gegeven aan hun
aoteerd. nederzetting in de nieuwe wereld.
trekken de oude bandi
zijn vele Hongaarse kinderen 'el? nauwkeurig gevolgd
in vroeger jaren in ons land
geweest en vele predikanten
hebben in Utrecht of aan de
Vrije Universiteit gestudeerd.
In Debreczen wordt nog
steeds les in het Nederlands
gegeven, de meerderheid der
professoren leest het, vier
spreken het vlot. En wat zou
men de banden weer graag
aanhalen! Ook wij zo
schrijft dr. Berkhof hopen
vurig, dat er weer Hongaren
in Utrecht kunnen komen lo
geren. Intussen is de histori
sche band met Nederland voor
ons niet alleen een zaak van
trots en vreugde, maar ook en
vooral van schaamte. Want de
Nederlandse kerken hebben na
de oorlog wel heel weinig ge
daan voor de zusterkerk, die
de oorlog en zijn nasleep
De heer O. Rees:
Kerkelijke gezinszorg in eerste
plaats voor verloofden
Gezinsweek brengt soms
ongedachte kansen
verschil in welvaartspeil
Verboden toegang
(voor de duivel)
vervullen dank zij de huwelijksgemeenschap van de ene
uiiu cu t.i ii „ooiivp n en de ene vrouw- d'e z'ch door God samengevoegd mogen
zoveel te "lijden "heeft "gehad! weten. Kerkelijke gezinszorg betekent dan ook primaire zorg
Zwitserland helpt zeer krach- voor hen wier huwelijk in de nabije toekomst ligt met daarop
tig bij de restauratie der ver- aansluitende zorg voor de gehuwden, zo schrijft de heer O. Rees,
woèste kerken en door het zen- secretaris van de Hervormde Raad voor Kerk en Gezin in Den
den van lectuur. Goed. de -n het b,ad Woord en Dienst.
Zwitsers waren geen oorlogs
slachtoffers. Maar wij zijn het j}e schrijver 'is van oordeel, zijn of weldra tot die stap zul-
hand met Nederland volgen van een huwe- lep overgaan. Deze Herv. Hu-
hoe groot het lijkscatechese verloofdencur- welijks-Consultatiebureaux zul-
sus voor hen die straks de len zowel hun steunvlak in de
kerkelijke bevestiging en inze- gemeenten vinden als bedoeld
gening begeren, in geen geval zijn tot ondersteuning van het
een vrijblijvende zaak mag plaatselijk pastoraat, en dit
zijn. De kerkorde bepaalt nl. ook in die zin, dat predikanten,
dat de zorg voor het huwelijk en ouderlingen in staat worden
namens de kerkraad bij het gesteld hun gemeenteleden voor
consistorie berust. advies en hulpverlening naar
Ds. T. J. Hagen schreef De kerkeraad van Doe- een vertrouwd adres te verwij-
aan de gemeentenaren van tinchem gaf enkele jaren gele- zen' wanneer men zelf niet
Deventer: den zijn standpunt terzake van durft te adviseren of niet in
„Boven mijn studeerkamer de huwelijksvoorbereiding in de s*aa* de nodlêe hulP te ver
hangt een bordje. vorm van een kanselboodschap. strekken.
Op dat bordje staat: Een voorbeeld, dat navolging Uit hetgeen ons van de-
„Verboden toegang, artikel verdient. ze plannen bekend is, menen we
461 Wetboek van Strafrecht". Bij enkelë Hervormde classes te mogen concluderen, dat deze
Dit bordje „Verboden toe- zijn voorstellen in behandeling huwelijks-consultatiebureaüx; als
gang" betekent simpelVer- om te komen tot een centrum, een onmisbare aanvullende pas
boden toegang voor de duivel, bedoeld tot het geven van pas- torale bewerktuiging van de
U weet toch dat de duivel torale zorg met bijstand van Ned. Herv. kerk moeten
vooral pastorieën bezoekt?" medici aan hen die getrouwd worden gezien. Deze taak
is principieel nooh practisch
vatbaar voor delegatie, ook niet
aan een interconfessionele ver
eniging als „Zedenopbouw."
De Beloften Gods aan het ge
zin geschonken, zullen in de
a.s. gezinsweek in enige hon
derden gemeenten de inzet van
de evangelieprediking vormen.
Alle daaraan gegeven tijd en
energie kan zinvol besteed zijn,
Missionshotel logeert overtuiging kunnen schen-
op uw kamer een Bijbel. Ook ken. dat het de Kerk hoge ernst
in ons land wordt het hoe langer hoe meer gebruikelijk op }s m®Lde waarden, die ons in
1 deze wijze het Evangelie onder de mensen te brengen. J*»» Hf5L°"ke"
De Vereniging De Nederlandse Gideons, in December Wajmeer men de mogelijk-
i 1947 opgericht, stelt zich ten doel in elke Ned. hotel- en dTlmht?
pensionkamer een Bijbel te brengen, In Rotterdam. Den ïj
Haag en Leiden hebben vrijwel alle hotels toegezegd hun dragers om te lmsteren naar
1 medewerking te willen vertenen. j^ïejft isTkri^en tSJr h.t
De naam der vereniging is contróle en de vervanging van de Evangelie zijn klank verloren
ontleend aan de Amerikaanse reeds geplaatste Bijbels zijn grote heeft.
vereniging „The Gideons Inter- sommen gemoeid. Men kan steunen j)e Gezinsweek bracht soms
national"^ welke organisatie hetzij als lid of contribuant met onge(jachte kansen. Men ver-
Bijbels op de hotelkamer
Ver. De Nederlandse Gideons
doet prachtig werk
sinds 1890 in de Verenigde Sta-
vaste jaarlijkse bijdrage, hetzij
Het adres i~'
Ed'tï^T^Sflsdó zaamleideofTbr4°aanTa?o':
Christus vraagt ons helemaal
Amerikaanse is ook deze
eniging voornamelijk een ver
eniging van zakenlieden.
In Februari 1948 werd de eer
ste Bijbel geplaatst in het Park
hotel te Amsterdam. Op het
ogenblik zijn meer dan 20.000
Bijbels, waaronder 2000 met
Engelse te-kst, aan de hotels en ocaiuul vau
de pensions verstrekt. nam een nieuw lid een soort „je gaf uitstekende antwoorden op
De Bijbel is een uitgave van e„amen af- Het onderzoek verliep de vorige vragen en nu aarzel je."
het Ned. Bijbelgenootschap en „Jawel Kameraad Voorzitter,"
is gesteld in de nieuwe ver- Kameraad, wat zou jij doen, als zei de man, „dat zit zo: ik heb
i ft,, „«fic Je "twee miljoen roebel had?" geen twee miljoen roebel en even-
Al deze Bijbels zijn gratis ter u-m aan de partij nun twee huizen, maar ik heb wel
beschikking gesteld, dank zij de twee paar schoenen en die heb ik
hulp van leden en contribuan- s prachti En je twee hui_ hard nodig."
met name ^ezat?" Er zÜn christenen, die sprekend
k zou er één bewonen en het °p deze communist lijken. Ze
andere afstaan aan de Partij." zingen: „Wijk wereld, wyk schat-
„Heel goed. En wat zou je doen ten,"
vele giften, met
van de Protestantse Kerken.
De arbeid dezer vereniging
vraagt echter steeds opnieuw wêei gotTcT'En wat" zou" je' doen ten," maar dat kunnen zê gemak-
om financiële hulp. Zowel met schoenen'" kelijk zingen, want ze hebben in
de aanschaffing en de plaatsing Dg mgn aarzelde er kwam geen de wereld geen bezit en hun schat
van nieuwe syDeis, ais met ae js niet groter dan de de spaar-
zegels op hun rentekaart. Er zijn
mensen, die u precies kunnen
vertellen, wat zij zouden doen,
als zij rijk waren: meer dan de
God zijn.
In een fraai boekje gedenkt de Finse kerk het feit, dat zy in 1155 Meaar als je deze mensen vraagt
n. Chr. tot stand kwam. Gedurende 8 eeuwen heeft zy de Finnen ge- om één avond de week te
diend met het Evangelie. In 1550 is zij door de Reformatie gegrepen „even voo_ het werk d
en heaft haar Lutherse karakter gekregen, dat zij sindsdien heeft kerk d 'zuchten ze- ik heh
behouden: 95% van de bevolking behoort tot deze nationale kerk. d avonden zeif nodie Wje
De totale Finse bevolking omvat een 4 miUioen tnensen. Kleine 3r Christus echter niets over
groepen hiervan behoren tot andere kerkformaties. Er zijn nog wat heeft, die hoort niet by Christus.
Oosters-Orthodoxen, wat Roomsen, Baptisten en een zeer kleine groep want tP7Uc vraaut nn<3 hoi»
Joden; 3% van de bevolking is geheel bu.ten-kerkelyk. Sinds 1923 £aal Jezus vraaet ona met
bestaat er geen Staatskerk meer. maar de Lutherse kerk Is uitgespro- hchakm en ziel met onsLean
ken de „grote volkskerk"; practisch bekleedt zij dus wel de functie en ons bezit Als een Partii die
van „staatskerk", al heeft zij geen enkele sanctie. tot macht 'eekomen is rfnor
Door haar worteling in alle lagen van He bevolferr^ heeft lij u'ter- slrome„ bloe§ vim ha„ lede„
fioffer vraagt, mag Christus
verhouding tot regering en bestuur. De president
de republiek benoemt de "bisschoppen," op voordracht van de kerk. ons d t helemaal vraëen?
Ook financieel rijn er nauwe relaties. Maar toch berit de Lutherse „jj St nooit bloed vêrllten
kerk van Finland volle autonomie. maar zijn eig bl d e(,B%vt,n,
Het laatste hoofdstuk van het boekje is het meest interessant. Het Wij helemaal van Thrictné
i, h«eiQ„ ehiiHoUiir N ".1J" "eiemaai van (-nnstus
Hem.
zijn eigen bloed gegè'
brengt in beeld wat deze kerk heden doet. Het is een duidelijk getui- óf'helemaal
genis van een „levende" kerk, die intensief deelneemt aan het dagelijks (Ds_ G N Lammi
bestaan van mensen. Zij deelt in het industriële leven en tracht dit met „Witte Velden")
het Evangelie te begeleiden. Zij heeft de zorg aanvaard voor de jeugd
en de zieken. Zij heeft in West-Afrika een mooi stuk zendingswerk -r-
opgebouwd. Zij traint met succes veel gemeenteleden en vormt hen
tot levendige christenen. De Lutherse Kerk van
Zonder grote ophef zorgt de Finse, Lutherse, kerk ervoor, dat zij Groot-Britannië heeft in de
een sterk geestelijk bolwerk is in het verre Oosten van Europa. Hier nabijheid van Londen een
is een volkskerk, die niet rust bij haar 8 eeuwen traditie, maar acte groot landhuis aangekocht,
de présence geeft en een grote „presence de coeur" toont in het leven. Hothorpe Hall, prachtig gele-
Het is
tijd
gen in een groot park
i gelukwens waard dat deze kerk zo-zeer de uitdaging
i situatie heeft beantwoord. Het is met grote dankbaarheid, dat vele weiden, dat als confe-
ije melding maakt van de Oecumenische verbindingen, welke rentieoord zal worden inge-
afgelegen kerk toch volkomen binnen de horizon bewaren! richt. Er is ook een kapel bij
(Rem. Weekblad), met 80 zitplaatsen.
