Amerika ontsluit heelal
ïïieuwc £riJtsci)e Courant
Met drie raketten
Een satelliet schept
mogelijkheden
Binnen twee jaar wordt kunst-satelliet met
raketten de ruimte ingeschoten
Congres
leden
bezorgd
Het ontstaan
In 1,5 uur de
aarde rond
De Russen ook
r
ZATERDAG 30 JULI 1955
BUREAUX: Steecstraat 37.
Directie. Redactie, Abonnementen- en
Advertentie-afdeling: TeL 3144L
Postrekening: 58936.
ABONNEMENTEN: 6.40 per kwartaal;
2,15 per maand; 0.50 per week.
ADVERTENTIEN: 0,18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting).
Zes en dertigste jaargang No 10407
Chei-Red.: H. W. I. ENSERINK
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
vStantoa«ttcl) Is ahcblcucn
"tngn bcrl ia tcgfjcaspocf
In 1956 ook Duitsland
bij Vierdaagse?
ZIE PAGINA S
(Van onze correspondenten)
Washington/Brussel, 29 luli
^EGEN HET VALLEN van de avond brach
ten radiostations over de gehele wereld
het opzienbarende nieuws dat president
Eisenhower plannen heeft goedgekeurd tot
het lanceren van een kunstmatige aard-
satelliet in de ruimte. De officiële bekend
making, die gedaan werd door die perschef
van het Witte Huis, James Hagerty, meldde,
dat in '57 of '58 een aard-satelliet het heelal
ini zal worden geschoten, waar hij met een
sneïheid van ongeveer 30.000.000 m. per uur
om de Ncord-Zuid-as der aarde zdl blijven
cirkelen. De satelliet zal zich op een afstand
van 320.000 tot 480.000 m. van de aarde be
vinden.
De Ver. Staten maakten met nadruk be
kend, dat alle inlichtingen over dit project
beschikbaar zullen zijn voor de geleerden
van alle landen, ook die van Rusland. Later
Prof. Marcel Nicolet, secretaris van de commissie voor het Geophysisch
jaar, verklaarde gisteravond te Brussel, dat de satelliet een diameter van
50 centimeter zal hebben en 50 kg aan wetenschappelijke radio-electro-
nische meetinstrumenten met zich zaï meevoeren. Volgens de professor
zal de satelliet door drie verbonden raketten naar het heelal worden
gebracht. Een raket van het Duitse V-2 type zal de satelliet op 22 lan
van de aarde brengen; een lichtere raket voer*, hem tot op 300 km en
een derde raket zal de satelliet de noodzakelijke stuwing geven, waar
door hij zijn baan gaat beschrijven.
verklaarde de mimsier van defensie, Wilson,
echter dat niet alle bijzonderheden zullen
worden vrijgegeven.
Volgens de Amerikaanse ruimte-geleerde
dr Athelstan F. Spilhaus betekent het lance
ren van een aard-satelliet een eerste, prac-
tische stap op de weg naar ruimtevaart. De
wetenschappelijke aspecten van dit gewel
dige project zijn, evenmin als de strategische
en politieke aspecten, nu reeds te overzien.
Voorlopig ziet men in Amerikaanse en Wes
terse kringen de bekendmaking op dit ogen
blik, zo kort na de belangrijke conferentie
van Genève, al9 een zeer belangrijke psy
chologische benadering van het vraagstuk
van de koude oorlog. Voor de tweede maal
in korte tijd immers getuigen de Ver. Staten
van een schier onbeperkte vredeswil.
zullen zijn of massief, hetgeen van belang
ia in verband mei instrumenten d.e men
mee wil zendén in het heelal. De gtleer-
den >-p de persconferentie verklaarden
echter, dat ook al buitengewoon verras
sende gegevens zullen worden verkre
gen als de satelliet massief in de ruimte
wordt geschoten.
V.S. de primeur
(Van tfnze correspondent)
WASHINGTON, 30 JULI
Verscheidene congresleden
hebben hedenmorgen uitdruk
king gegeven aan de vrees, dat
de Russen militaire voordelen
zullen putten uit de weten
schappelijke inlichtingen met
betrekking tot de aard-satel
liet, welke het Witte Huis zo
kwistig heeft aangeboden.
Met name Mahon, de republi
keinse voorzitter van de subcom
missie uit het Huis voor toewijzin
gen aan de defensie, verklaarde
met nadruk, er tegen te zijn dat de
Sowjetunie gegevens worden ver
strekt die het Kremlin voor mili
taire doeleinden zou kunnen ge
bruiken.
„Het ontwerpen en bouwen van
een intercontinentale ballistische
vliegende bom was een kwestie van
een grote wedstrijd tussen de Ver.
Staten en de Sowjetunie, maar nu
geeft men dit nieuwe uiterst be
langrijke winstpunt zo maar uit
handen", aldus Mahon.
Slechts enkele congresleden wa
ren van tevoren ingelicht omtrent
de plannen van het Witte Huis.
Volgens de professor zal de samenwer
king van de kant der Sowjetunie bestaan
uH de installatie van honderd waarne
mingsposten met ongeveer 1000 geleerden
en het zenden van tjsbrekers; naar het
Zuidpoolgebied, waar allerlei waarnemin
gen zullen worden verricht.
Het vervaardigen van grotere „kunst
manen". die dan aanspraak zouden kun
nen maken op de naam „ruimtestations"
is niet uitgesloten, aldus prof. Nicolet. Oj
Gereed voor Mars...
TML VAN MENSEN hebben zich de
laatste jaren reeds opgegeven voor
tochten naar de Maan en naar Mars.
Eén categorie wil meehelpen bij en deel
nemen aan de eerste vluchten in de
ruimte, een andere categorie bespreekt
Vast plaats voor „de eerste toeristenrel-
zen". Er bestaan zelfs al reisbureaux die
een wachtlijst hebben voor „vacanties
op Mars en andere planeten".
De tioripe maand verklaarde een Britse
verzekeringsmaatschappij zich bereid, een
Amerikaanse dame te verzekeren, die
wacht op de eerste gelegenheid om naar
Mars te gaan. „Ik wil in het eerste toe
stel zitten" zegt de dame, die dus zowel
avonturierster als pionierster blijkt te
zijn. De verzekeringsmaatschappij ver
langde echter, dat een speciale clausule
in de polis werd opgenomen, volgens wel
ke niet-terugkeren van de verzekerde
geen bewijs zal zijn van haar dood....
Fa D. KRET en Zn
WEERBERICHT
Opklaringen
De Bilt verwacht tot
genavond:
Droog weer met op de
meeste plaatsen opklarin
gen. Iets hogere temperatu
ren. Zwakke wind, hoofd
zakelijk uit westelijke rich
tingen.
ZON EN MAAN
Zondag: Zon 5.p0-2036; Maan 18.32—
5.02—20.34; Maan
Eisenhowers perschef onthulde in
het kart de voorgeschiedenis van het
satelliet-plan. In Maart van dit jaar
was de „American Rocket Associa
tion" tot de slotsom gekomen, dat
een kunstmatige, onbemande ruimte
satelliet technisch mogelijk was. De
Association verzocht daarop het na
tionaal genootschap van wetenschap
pen, de practische waarde van het
afschieten van dergelijke satellieten
in de ruimte, te bestuderen.
De deskundigen zijn enthousiast '/ver de
vele mogelijkheden. Zij schatten, dat een
bol van ongeveer 2,5 meter middellijn met
een snelheid van omstreeks acht kilo
meter per seconde tot een hoogte van 300
tot 500 km ln het heelal kan worden ge
schoten. Op die afstand van de aarde zou
de sateTliet of kunstmaan gedurende enige
dagen of weken om de aarde draalen,
waarna hij uiteen zou vallen en als stof
op de aarde zou terugkeren. Gedurende
de tijd dat de satelliet om de globe draalt,
zou echter een schat van gegevens kun
nen worden verzameld. Het aantal „kunst
manen dat men zou kunnen afschieten ls
vrijwel onbeperkt.
De deskundigen zijn het nog niet eens
over het materiaal dat voor de satellieten
zal worden gebruikt, maar toch verwacht
en hoopt men, de eerste tussen Juli 1957
en December 1958 te kunnen afschieten.
Perschef Hagerty verklaarde, dat dit
opzienbarende satelliet-plan moet worden
beschouwd als de Amerikaanse bijdrage
tot het Geophysisch Jaar, gedurende het
welk geleerden uit veertig landen samen
werken om to-t grotere kennis van de aar
de en bet heelal te komen.
De satellieten zouden éénmaal in
de 90 minuten de tocht rondom de
aarde maken, zo deelden de deskun
digen op de persconferentie van het
Witte Huis mee.
Alle landen zullen op de hoogte morden
gesteld van de banen, waarlangs oe sa
tellieten zullen gaan en de frequentie
waarop zij zullen uitzenden, indien het
mogelijk ls, ze met radio-zenders uit to
rusten. Elke satelliet zal ongeveer 40 mil-
lioen gulden kosten, bij welk bedrag niet
de kosten zijn inbegrepen voor de raket
ten en alle andere noodzakelijke appara-
Vele bijzonderheden van het plan moe
ten nog worden uitgewerkt. Het is bij
voorbeeld nog niet bekend, wie de satel
lieten zal bouwen, vanwaar zij precieo
zullen worden gelanceerd en of tij hol
van de satellieten mogelijk zijn dank
zij een magnetische band. welk? ge
gevens noteert en daarbij per uur
een milimeter opschuift.
Sinds jaren werken in verscheidene
landen, vooral de Ver. Staten, de Sowjet-
L'nle en Engeland, geleerden aar. plannen
voor een satelliet. Zij gaan uit van de
veronderstelling, dat een ruimteschip de
grootste veiligheid zou garanderen, aan
gezien men van deze ruimteschepen uit,
elke oorlogsvoorbereiding zou kunnen op-
In de Ver. Staten werken vele vroe
gere Duitse deskundigen op dit gebied.
Onder hen bevindt zich dr Werner von
Braun. die aan het hoofd staat van het
grote militaire laboratorium „Redstone"
te Huntsville (Alabama). Dr Von Braun
ontwikkelde de gedachte van een drie
delige raket, welke nu zal worden ge
bruikt voor het wegschieten van de eer
ste satelliet.
Vorig jaar September meldden de Rus
sen. dat zij met raketten een hoogte van
300 km hadden bereikt. Ook werd mel
ding gemaakt van een ontwerp voor een
Russische raket voor interplanetair ver
keer. In April van dit jaar deelde de
Sowjet-academle voor wetenschappen
mee, dat er een spe'.iale commisie was
ingesteld ter coördinering van het on
derzoek op het gebied van de ruimte-
De commissie had o.m. tot taak. een
„automatisch laboratorium" te ont
werpen, dat als een satelliet om de
aarde zou moeten draaien.
De laatste tijd brachten agenten
van de Amerikaanse inlichtingen
diensten herhaaldelijk rapporten uit
over krachtige Russische pogingen
om een satelliet te bouwen.
Zo zouden de Russische geleerden een
raketmotor hebben ontwikkeld, welke
van ongeëvenaarde kracht ia.
Mogelijkheden
Als wij de verschillende reacties van
geleerden uit alle delen van de wereld
samenvatten, komen wjj tot de volgende
mogelijkheden, welke worden geschapen
door het afschieten van een satelliet:
1. Er zouden meer inlichtingen wor
den verkregen over de lonosfeer. die van
belang is bij radio-verbindingen.
2. De weersvoorspelling zou veel be
trouwbaarder worden;
3. Men zou meer te weten komen over
de uitwerking van het licht en de ultra
violette stralen van de zon, kosmische
stralen en meteorieten.
Geleerden in
Brussel bijeen
Het speciale comité voor het inter
nationale Geophysisch jaar zal van
acht tot 14 September a.s. te Brussel
vergaderen om de laatste hand te
leggen aan de voorbereidingen voor
het experiment, aldus prof. Nicolet.
Dank zij het werk van de ontwerper der V-2, dr. Werner von Braun
(midden) kan thans worden gedacht aan een satelliet op enige honder
den kilometers van de aarde. Tal van vroegere Duitse geleerden wer
ken thans in de Ver. Staten en Rusland aan de vervolmaking van het
raketwapen.
belegde prof. Nicolet te Brussel een pers
conferentie. waarbij hij enige bijzonder
heden toevoegde aan hetgeen perschef
Hagerty had onthuld.
Aangezien de baan van de satelliet
sr verscheidene landen loopt, is samen
werking van allen vereist met het oog op
het noteren van de waarnemingen
Volgens de professor zal de eerste
satelliet van een startbaan in de Ver.
Staten worden gelanceerd. Andere
satellieten zullen dan volgen van
andere bases in verschillende delen
der wereld. Hierbij denkt men met
name aan Noord- en Zuidpoolgebied
en dwars door het Noorderlicht. Op
die wijze hoopt men onschatbare in
lichtingen te krijgen over de tot dus
ver onbekende oorzaken van radio-
storingen in die gebieden.
Nicolet. Alle blauwdrukken en bsarhrij
vingen zullen ter Inzage liggen voor de
deskundigen die aan het experiment wil
len meewerken (Dit is later op de avond
door minister Wilson tegengesproken.)
„Het ministerie van landsverdediging
beschikt over plannen." aldus de minis
ter. „voor een kunstmatige satelliet, die
weken, maanden of zelfs jaren in de we
reldruimte kan blijven
grond van bepaalde wetenschappelijke
overwegingen werd. de grootte van de
satellieten echter voorlopig beperkt ge
houden. De afstand van 300 km van de
aarde ia evenmin een uiterste.
Prof. Nicolet onthulde, dat de
ruimte-waarnemingen door middel
VIER STADIA in de ontwik
keling van de ruimteraket.
Het verleden. De Duitse V-2
diende als object van uitgang
voor de raket-deskundigen die
jarenlang hebben gewerkt aan
de verbetering van dit nazi-
vergeldingswapen.
De tussentrap. Een hyper
moderne Viking-raket, zoals
hij bij de Amerikaanse marine
in gebruik is. De Viking ver
toont zichtbaar overeenkomst
met de V-2.
Het heden. Onder leiding
van dr. Werner von Braun
werd in de woestijn van White
Sands (Nieuw Mexico) deze
raket gelanceerd, welke in drie
étappes stijgt. Achtereenvol
gens vallen het staartstuk en
het middengedeelte af, waarna
de „neus" zijn weg alleen ver
volgd. Met soortgelijke raket
ten zal de eerste satelliet het
heelal in worden geschoten.
Toekomstbeeld. Zo stellen de
geleerden zich een raketten-
landingsplaats op Mars voor.
De tekening is gebaseerd op de
resultaten die dr. Werner von
Braun met zijn raketten heeft
bereikt. De raketten op de te
kening hebben getankt op een
ruimtestation, ergens tussen de
aarde en Mars. Het thans be
kendgemaakte satelliet-plan
betekent de eerste stap in de
ontwikkeling van dergelijke
ruimtestations.
HET HEELAL IN HET JAAR 19S8
Aan de hand van de beschikbare gegevens over de eerste aard-satelliet,
schetste onze tekenaar deze moderne impressie van het heelal. In de
diepte glanst de aarde. Tussen de globe en de satelliet zijn de explosies
te zien op de plaatsen waar de raketten een nieuwe étappe begonnen.
Geheel boven ziet men de satelliet, die juist zijn baan om de aarde gaat
beschrijven.
Prof. Minnaert uit Utrecht hoopvol
(Van onze correspondent)
UTRECHT, 20 JUX,I.
Prof. dr. M. G. J. Minnaert, hoog
leraar in de sterrenkunde aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, ver
klaarde naar aanleiding van het
nieuws over een aardsatelliet, dat de
te overwinnen moeilijkheden nog
buitengewoon groot zullen zijn, doch
dat het in beginsel stellig mogelijk
is, een „kunstmaan" in de ruimte te
schieten.
Vooral Indien men waarnemers qp de
satellieten wil plaatsen, zullen de tech
nische moeilijkheden volgens prof Min
naert groot blijken
„Wanneer men de weg naar de vrede
Inslaat, komen dergelijke ondernemingen
als het onderhavige, binnen het bereik
der mogelijkheden." aldus de geleerde,
die er aan toevoegde: ..AI te lang heeft
de mensheid haar techniek gebruikt voor
d« oorlog
Waarnemingen op een kunstmatige sa
telliet zouden volgens de Utrechtse hoog
leraar van buitengewoon grote beteken!»
zijn voor de sterrenkunde, omdat men
daar het heelal zou kunnen waarnemen
zonder gestoord te worden door de lucht.
Als enkele bijzonder belangrijke pro
blemen. die op een satelliet bestudeerd
zouden kunnen worden op het gebied van
de astropnysica, noemde prof. Minnaert
de corona der zon, de interplanetaire
stofwolk en de aanwezigheid van zuur
stof en waterdamp op de planeten. Voort»
de straling van de zon en van de ster
ren in het verre ultraviolet, in het verre
infrarood en in het gebied van de lange
radiogolven, alsmede de kosmische stra
ling.
Het scheppen van een kunstmatige sa
telliet zou ren belangrijke voorbereiding
zijn om het zenden van een vuurpot
naar d» maan mogelijk te maken, aldus
prof Minnaert. die zelde te hopen, dat
dit grootse experiment op luiver-weten-
sehappelijke wijze zal worden opgezet.
..Dan zullen de resultaten de mensheid
ruimschoots ten goede komen," aldus de
Utrechtse geleerde.
