Betuw /e en Bommel meierwaar d weelderig land tussen de rivieren 4 ZONDAGSBLAD 2 JULI 1955 HEEL APARTE VAC ANTIETRIPS VOL AFWISSELING U zult zich uit dit alles wel een voor stelling kunnen maken van wat u wacht wanneer u er een paar vacantiedagen aan waagt. De Westelijke Betuwe en de Bommclerwaard hebben een eigen schoonheid, want wanneer u trekt van de ene plaats naar de andere, langs de landelijke w«;gen binnendoor of langs de dijken, dan moet het u duidelijk worden, waarom de vreemdeling hier telkens ge boeid blijft staan: de intieme rust van het dorp, het wijde vergezichtmis schien waren uw ogen er teveel wend geraakt en zagen ze niet i bijzondere schoonheid van het eigen ge- de (Van verslaggevers) DE WESTELIJKE BETUWE en de Bommelerwaard zijn als toeristen oord eigenlijk nog onontdekt gebied. Men vindt er geen grote hotels of strandbaden, speeltuinen of wat voor re creatiemogelijkheden ook. Dat kunnen sommige vacantiegangers als een be zwaar voelen, ongetwijfeld, maar het heeft voor anderen toch ook weer een bijzondere bekoring omdat de voortref felijke landelijke rust niet door druk rij- verkeer wordt verstoord. al is men aan een vacantie toe die in rust moet worden doorgebracht. Plus minus dertig kilometer op een dag per fiets bijv. is een prestatie die niet te veel vergt, als men er bij opneemt lan ge onderbrekingen door bezichtigingen etc. Als uitgangspunt voor zulke dag tochten is Geldermalsen eigenlijk de meest aangewezen plaats, omdat deze in het centrum van het gebied ligt en van het westen uit «Rotterdam, Den Haag.) zeer gemakkelijk met een doorlopende trein is te bereiken. Interieur win de kerk te Zaltbommel De wolken stof waaien u er nog niet In de ogen, integendeel men ademt hier «en zuivere lucht en men kan zich hier in de ware zin van het woord recreëren. Dc Betuwe heeft niet alleen het ker- senfeest te bicden maar ook bijzonder natuur- en stedeschoon, kastelen en his torische gebouwen en voor dc streek ka rakteristieke bedrijven. Een expositie te Culemborg heeft wel bewezen, hue het schone landschap de schilder, de tekenaar en de fotograaf in spireert. Het heeft de samenstellers van deze expositie zelf verrast, hoe amateur «n kunstenaar geboeid blijken te zijn door het rivierengebied, met zijn sterk wisselende aspecten. De dijken met aan de buitenkant de schone uiterwaarden en op de achter grond de in het zonlicht glanzende ri vier. waarop dè schepen geruisloos stroomafwaarts glijden, of wel stroom opwaarts voortplocgrn, met aan de over zijde. het naar wijde verten uitwijken de landschap. Aon de binnenkant ziet men de bon gerds. de schilderachtige en welvarende hofsteden en daar ziet men ook de sil houetten van de kerktorens en dc kleine dorpjes die zich soms tegen de dijken vlijen als in een moederarm Wie toet nog anders wil kiest zich de veel smallere Linge. die zich dromend door het groene land slingert en weer een apart gezicht geeft op dit land Het is op zichzelf verblijdend, dat Juist de laatste Jaren de watersportliefhebbers het aantrekkelijke van deze stroom heb ben ontdekt en elkaar de bekoring ver klappen. want men ziet er zomers steeds meer bootjes en het witte voortglijdende sei| tussen de groene oevers is een aar dig aspect op zichzelf. Dagtrips veel wat het bezoek waard is. We men de bekende Bommelse toren en de prachtige oude Herv. kerk, voorts het zonder Buren te hebben bezocht, dat zo'n belangrijke plaats inneemt in de ge schiedenis van het Huis van Oranje. Het is de bezoeker hier even of de tijd heeft stilgestaan, want hier spreekt de historie u toe van elk huis, van elke ge vel en elk straatje. Moeten we nog noe men de oude kastelen? Deil, Beesd, Beusichem, Maurik, Lienden en vele andere kleine en liefelijke plaatsjes met hun middeleeuwse kerkjes en torens? zegende land! Kersen feest Natuurlijk hoort het kersenfeest er bij, maar wij hebben het niet op de voor grond gesteld om niet de indruk te wek ken, dat dit gebied niets anders heeft te bieden Maar wie in de Betuwe komt in de tijd van de kersenoogst moet dit Hol landse product zo van de boom ge proefd hebben. Als de pluk in volle gang is waaien de vlaggen in de Betuwe en de pluk kers maken lange en vermoeiende da gen. Dan worden in de bongerd lange houten tafels neergezet waarop grote manden vol kersen, waaraan men zich voor weinig geld naar hartelust te goed kan doen. Nergens smaakt dit kostelijke fruit zo goed als in kersenland zelf zo van de boom. De W Betuwe en de Bommelerwaard bieden u een aparte vacantie! Del ie iiijke flora van de duinen JULI TOOIT HET ZAND ACHTER DE ZEE De W Betuwe en de Bommelerwaard Irni n zich bij uitstek voor dagtrips, die niet vermoeiend behoeven te zijn om er «en goede voldoening van te hebben, ook Bovendien kan men zich bedienen van een zeer ijverige en nog jonge Streek- VW op het Marktplein, die er waarlijk prijs op stelt de tourist te helpen de juiste dagroute vast te stellen. Het dient te worden vermeld, dat deze vereniging door samenwerking al veel heeft bereikt en nog bereiken zal. Zij bereidt uw tochten voor als u de moeite neemt even te schrijven, ook als u met een gezelschap wilt komen en met een touringcar de streek wilt door kruisen Voor de tijd van 2—10 Juli, de kersentijd, heeft zij een speciale touris- tenactie op touw gezet, waardoor het de bezoeker mogelijk is tentoonstellingen, musea, oude gebouwen, veilingen, etc. gratis te bezoeken, wat de reiziger het prettige gevoel geeft, dat hij geen ex ploitatieobject is, maar een zeer ge wenste gast, die men gaarne het beste biedt wat men heeft. Waarheen Alles te noemen in het bestek van dit artikel is niet mogelijk en ook niet de bedoeling. Dit is slechts een tip die goe de kansen biedt op een bijzondere va cantie Er zijn er nog zo velen, die het buitenland zoeken zonder de schoonheid van het eigen land genoten te hebben. Maar enkele bijzonderheden willen we toch vermelden. Belangwekkend is het een bezoek aan Tiel te brengen waar zich Europa's grootste binnensluizen bevinden en die men in bovengenoemde periode op be paalde uren onder deskundige leiding kan bezichtigen. Een tikje chauvinisme is hier toch niet misplaatst We mogen met recht trots zijn op wat hier ge wrocht is. Culemborg. de kleine stad van Jan van Riebeeck mi lten we evenmin verge ten. Wij vermeldden reeds met een en kel woord de expositie van de «treekkun- stenaars. maar het stadhuis waarin deze expositie is ondergebracht, is alreeds een bezoek op zichzelf waard. Dit histo rische gebouw is pas gerestaureerd en JUNI en Juli worden wel de mooi ste tijd voor de duinen genoemd inderdaad, iedereen die in deze tijd een excursie gaat maken naar het zand aan de zee heeft bovenal genoten van het bloeiende landschap, ide groene bosjes, de liguster met zijn insecten, de warmte en de koele zee- Overal bloeien planten en struiken. Ganse hellingen zijn bedekt met bloei ende duinroos en tegen de lucht ste ken egelantiers hun takken omhoog, beladen met rose enkele rozen. Temidden van het gele walstro ste ken de paarse en gele bremrapen rechtop in het zand en de wondklaver ontwikkelt zich, als hij kan, tot prach tige cirkelronde planten op het zand. Het slangenkruid begint eerst met violet aangelopen rose knoppen, daar na openbloeiend tot een blauwe schicht, die zich verder zal blijven ontrollen tot in October de duindoorn met zijn oranje bessen staat de pron ken. Ossetong me», zijn diepblauwe, witgesterde bloemen en hondstong be ginnen eveneens, de laatste is boven dien nog ongevaarlijk want zijn vruchtjes, die zich zo hardnekkig aan broek en kousen kunnen hechten, zijn nog niet rijp. Het rose stalkruid doet zijn best en ir de bosjes staan asperges en de wonderlijke pijpbloem, Aristolochia, terwijl ook het rondbla- dig wintergroen begint. Listera's hou den zich met hun lange, met orchi deeën bezette stengels ook in de scha duw, terwijl de heggerank zich overal doorheen slingert. De pracht van de viooltjes begint te tanen; die begon nen in April, maar ze zijn er toch ook nog, evenals de bijna onzichtbare steenbreek. de zandvergeetmijniet en de lathyrusvormige wikke, die in April op het zand werden uitgestrooid. 't Is een bont gezelschap, dat daar tezamen staat te bloeien op het zand, op de hellingen, in de bosjes en in het binnenduin en al die bloeiende planten zijn met elkaar getuige van de rijkdom van ons duingebied. Ons duingebied munt uit door een grote verscheidenheid van grondgestebdheid en ligging. Er zijn vruchtbare en on vruchtbare, knikarme en kalkrijke stukken. Er zijn vochtige delen, die weliswaar heel zeldzaam zijn en steeds meer en meer opdrogen en er zijn hellingen op allerlei windrichtin gen, beschut, onbeschut en van ver schillende hellingsgraad. Bij zulk een rijke vegetatie hoort ook een overvloedige fauna. Hierbij denk ik aan de vogelstand: wulpen, fazanten, scholeksters, onderscheide ne meeuwen en eendensoorten enz. Kamperfoelie Het is inderdaad goed om in Juni en Juli door de duinen te zwerven en te genieten, maar laat men niet den ken, dat het er op andere tijden niet de moeite waard is Misschien, dat in een zachte winter of in het vroege voorjaar de verschillende landschap- typen meer tot de wandelaar spre ken. Want de invloed van de mens. die al sinds onheuglijke tijden de duinen bewoont, is overal duidelijk merkbaar. Al heel vroeg zullen de valleien gebruikt zijn voor akkerbouw en beweiding en aan ontwatering heeft niet alleen de moderne tijd van waterleidingbedrijven gedaan. Bijzondere aandacht verdient de duinroos, die in de laatste weken van Mei begint en in Juni hele hellingen bedekt met witte bloemkelken. Hét is interessant op de verschillende groei plaatsen van de duinroos te letten. Op de zuidhellingen staan ze het dichtst opeengeplant maar daar blijven ze ook heel klein, brons van blad en on- plukbaar bijna door hun talrijke doorns. Een eigenaardige tegenstel ling met de barheid van het struikje en zijn grote, wijde bloemen, iets geel van kleur, soms roze. grote hoeveelheid rozebottels struikjes produceren. Heel boeiend is in de duinen ook altijd het gedrag van de heggerank. Zijn verschijnen in net duin is er een van hollen en stilstaan. De plant houdt nl. van warmte, kortom van een goed klimaat. Komt ze nu in Mei met een bundel stengels, genuld in grijsgroen blad, boven de grmd dan stopt ze bij de eerste de beste draaiing van de wind naar het noorden haar groei, om met snelle vaart opnieuw te beginnen als er een zachte regen neervalt. Het is een plant, om in ieder geval eens goed te bestuderen en dat kost geen moeite, want hij groeit overal. In ho rizontale richting vordert hij meestal slecht, ook van steile wanden houdt hij niet, maar tegen een helling van ongeveer 30 graden is hij in zijn ele ment en ontwikkelt hij een enorme groeikracht. Interessant ook is het om het gedrag van de ranken gade (Vervolg op pag. 7.) ZONDAGSBLAD 2 JULI 1955 5 c,Belangrijke piano- en orgelwerken^, IN 1911 had er in Parijs een heel merkwaardige gebeurtenis op mu ziekgebied plaats. Onder auspiciën van de ..Société musicale indépendante" gaf de componist Louis Aubert een pianore cital. Hij zou enkele dansen uitvoeren en de bezoekers, voor het grootste gedeelte musici, moesten de componist raden. Hij is geraden, hoe zou het anders kunnen. Het was Maurice Ravel en Aubert speel de zijn ..Valses nobles et sentimentales". Men was enthousiast over de nieuwe compositie. En niet alleen de toehoor ders bij het concert, maar ook anderen die dc kans kregen het nieuwe werk te horen. De befaamde ballerina Trou- hanova wilde de walsen dansen en voor haar orkestreerde Ravel zijn Valses no bles et scntimdhtales" om er het bal let ..Adelaide ou le langage des Deurs" (Adelaide of de taal van de bloemen», van te maken. In deze vorm wordt het werk niet al leen vaak door balletgroepen, maar ook walsen met een epiloog uitgevoerd. En zo heeft ook het Residentie Orkest er onder leiding van Willem van Otterloo een opname van gemaakt bij PHILIPS (langspeelplaat A 00714 R). Als er ooit iemand een predispositie heeft voor de Baskische Fransman Ravel, dan is het wel Willem van Otterloo. Met zijn prach tige orkest heeft hij van dit werk een uitzonderlijk sfeervolle vertolking gege ven. De geluidstechnici hebben daarbij elk detail prachtig weten te realiseren in de smalle groeven van de plaat. Nog een ander door Ravel zelf ge orkestreerd pianowerk geeft Willem van Otterloo op deze plaat. nl. de Pavane pour une infante défunte" van Ravel, een zeldzaam mooie compositie, geheel lineair gedacht en van een grote inti miteit Welk een melodische schoonheid heeft dit korte werk en hoe geniaal heeft Ravel alles weten te kleuren. Er gaat werkelijk niets verloren in de vertolking van het Residentie Orkest, dat als der de werk op deze langspeelplaat de drie dansen van de Spanjaard Manuel de Fal- la speelt uit diens ballet ,,E1 sombrero de tres picos" «De driekante steekhoed). Het is het verhaal van een oud en le lijk molenaartje, dat zo'n knap vrouw tje heeft, dat de politierechter er ver liefd op wordt. Het zit hem echter niet mee en de tekstschrijver Alarcón wilde er eigenlijk maar mee zeggen, dat een hoge functie geen vrijbrief is voor amourettes. Dc orkestsuite van dit bal let bestaat uit drie delen: de dans van de buren, de dans van de molenaar en een Jota als algeméne slotdans. De Spaanse grandezza van De Falla's mu ziek heeft Willem van Otterloo uitne mend weten te bewaren. Prachtig ge speeld en opgenomen. Een langspeel plaat dus met drie bij elkaar passende De huidige Thomascantor uit Leipzig, prof. Günther Ramin, speelde twee magistrale orgel werken van Max Reger. liefhebbers van pianomuziek zullen ^dt nnam Carl Seemann zeker ken nen. Deze grote Duitse pianist, die in 1910 in Bremen werd geboren, aan dc Lcipziger Muslkhochschulc studeerde bij C. A. Marlii nssen (piano) cn Günther Ramin orgel i. was enige tijd organist (o m in Flensburg en in Verden a d. Aller», doch ging zich in 1936 uitsluitend aan het pianospel wijden. Van 1946 is hu hoogleraar en leider van de piano-af deling aan dc Slaatshogcschool voor Mu ziek te Freiburg. Zijn vertolkingen van Bach, Mozart en dc modernen zijn al gemeen geroemd Voor de DEUTSCHE GRAMMOPHON GESELLSCHAFT. bU wie hij reeds tal van platen maakte, speelde hij nu twee Pianosonates van Mozart op één lang speelplaat, n.l. de Sonates in D-dur K. V 284 en in F dur K V. 533 en 494. «langspeelplaat I.PM 18203). Voor hen die dit wellicht niet weten: dat K V. achter de werken van Mozart betekent dc nummering die Ludwig Köchcl (1800 —1877» aan Mozarts werken gaf in zijn etoronologisch-thematiacto register van al le composities van Mozart. (K V. is let terlijk Köchel Verzeichnis). Voor een adellijke dilettant in München. Baron von Dürnitz, schreef Mozart eens zes Pianosonates, waartoe ook die in D-dur behoort. Mozart zelf was erg gesteld op deze Sonate en speelde haar vaak. Ge heel overeenkomstig haar karakter (oor spronkelijk voor hamerklavier) speelt prises speelt Seemann en in de 11e riatie van het Andante (dat een thema met 12 variaties is) maakt hij nog een kleine coupure. Maar dat doet niets aan de waarde van dit zeer bijzondere Mo- zartspel af. Ook in de Sonate in F-dur kan men dit spel bewonderen. Die So nate bestond oorspronkelijk uit twee de len «1788), een Allegro in F-dur en een Andante in B-dur. Mozart voegde er la ter zelf zijn in 1786 gecomponeerd Alle gretto (Rondo) in F-dur «KV 494) aan toe. Carl Seemann weet het spel overal een on-Mozartse romantiek Een helder en klaar klankbeeld, werkelijk perfect gerealiseerd op de plaat. y OALS ik schreef was Carl Seemann *-* een leerling van Günther Ramin. Daarom nu een plaat van deze Thomas cantor uit Leipzig, opvolger van Bach in deze functie aan de Thomaskerk. Prof. Günther Ramin werd op 15 Octo ber 1898 in Karlsruhe geboren, zong in Leipzig in het Thomarier-koor mee en kreeg daar zijn opleiding van prof. Karl Straube (orgel), de vorige Thomascan- tor. prof. Stophan Krehl (compositie) en prof. Robert Toichmüller (piano). Eigen lijk hij nooit uit Leipzig weg- in hij hoogleraar vi" 'i' orgci weru aan de Berlijnse Mu- ziekhogeschool. In 1939 werd hij Tho- mascantor. na eerst verschillende func ties in «leze stad te hebben bekleed. Ra min is één van de grote organisten van deze tijd en ook één van de grote koor dirigenten. Wie het genoegen heeft ge had hem in beide functies mee te ma ken kan niet anders dan de grootste be wondering hebben voor zijn prachtig mu- ziekmaken. Voor dc DEUTSCHE GRAMMOPHON GESELLSCHAFT maakte hij opnamen van twee magistrale orgelwerken van Max Roger, n.l. Fantasie en Fuga over B-A-C-H, op. 46" en „Introduction en Passacaglia in d-moll" (langspeelplaat LP 16089). De op 11 Mei 1916 te Leipzig overleden componist Reger was onge twijfeld de grootste Duitse orgelmeester van zijn tijd. Zijn orgelwerken hebben zeer zeker een soms orkestraal karak ter. Reger heeft zijn orgelwerken altijd aan de piano gecomponeerd, daar hij niet de beschikking had over een orgel en zelf geen groot organist was. Wel licht heeft hij zich daarom ook niet al les gerealiseerd wat hij voorschreef Zo in zijn werken voorschriften tot eind muziek, en dan nog uitzonder lijk knap gecomponeerd ook. Günther Ramin geeft van beide werken een gran- Willem van Otterloo, die met zijn Residentie-orkest op één plaat twee werken van Ravel en drie dansen van De Falla speelt. dioze vertolking, volkomen doorleefd en nergens overdadig. Voor de verzame laars van orgelplaten een onmisbaie opname, daar zowel componist als uit voerder tot d« allergrootsten behoort op orgelgebied. CORN. BASOSKJ. fr'ifb-üfi-ü'fttrtffrli-Crfr-trirfrirti-ü-ü-ü-ü-ü-ü-üififüü-üü Miebei bij de massajeugd Uit de 'volkswijk cHoogconjunctuur* J)E vorige week vertelde ik iets van de dingen, die bij ons hangen blijven. Gebeurtenissen die we niet meer kwijt kunnen raken. Die ons als schrikbeelden vervol gen. Toen we daarover op de staf vergadering aan het praten waren bleek al spoedig dat ieder onzer zulke gevallen kent. Voor de een was dat zoals b\j mij de ge schiedenis van een aantal kinderen, die wel verzorgd maar oorspronke lijk niet gewenst of begeerd wer den. Bij de ander ging het om het lot van een bejaarde, die aan zich zelf overgelaten al tijden lang een eenzame dood ligt te sterven. Weer een ander zat met 'n bepaald mis drijf. cp" mislukte huwelijksver, houding; een zedendelict. Maar zon der uitzondering droegen we hoofd voor hoofd een portie vreemd leed mee. Leed, dat niet van ons zelf was. Leed, dat aan anderen toe behoorde. maar dat we mèè te lij den hebben gekregen. En toen we dat eenmaal beseften, zijn we gaan speuren naar de redenen waarom wc nu juist hiermee ons bezig hielden. Het eerste antiooord op deze vraag is wel dat we telkens min of meer direct bij zo'n geval be trokken waren geworden omdat wc de situatie geheel of grotendeels konden meevoelen Als je jezelf moogt zonnen in hartelijke ouder liefde zoals ik. dan ervaar je het als iets heel pijnlijks dat zoveel ouders geen greintje om hun kin deren schijnen te geven. Dat ze doodgemoedereerd en in aanwezig heid van die kleuters kunnen zeg gen dat ze het maar wat afschu welijk vinden dat ze met deze hummels zijn opgescheept gewor den. Het kwetst je diep van bin nen om dergelijke uitlatingen aan te horen. Het klopt ook helemaul niet met het ideaalbeeld dat je je van de mens gevormd hebt. Vol gens dat ideaalbeeld behoren ouders voor hun kinderen te zorgen, hen lief te hebben en hen door alles heen trouw te blijven. Wanneer je daartegenover bezig bent om zelf ouder te worden en misschien diep in je hart bang bent om: ook eens alleen over te blijven, zul je allicht meer gevoelig zijn op het punt der eenzame bejaar den, die vergeten, ergens in een donker kamertje of ergens in de massale verpleeghuizen, wachten op de aflossing. In één woord: het leed. dat bij ons haken blijft, is steeds dat leed waarvan wij inner lijk voelen dat 't er niet behoorde te wezen. Het leed. dat in strijd is met de menselijke waarde of met de menselijke waardigheid En als we er 's nachts over wakker liggen, betekent dit dat we in opstand komen tegen een gang van zaken, die naar Gods toil niet mag be. Dat zit 'm in de hoogconjunctuur!" Het antwoord is nu echter nog niet compleet. Als ik het alleen maar zó zou stellen, ligt het alles nog veel te veel in de gevoels sfeer. Er komt nog iets bij. Op een of andere toijze is deze zaak ons ook van Godswege op het hart gebonden. Ik ben graag be reid om toe te geven dat ik als goed-verzorgd kind meevoel met kinderen, die geen liefde genieten Maar ik moet er bij zeggen dat God m\jn ogen opende voor hét "h-Crtriiii-trtiirtrtiGOirCrtiitirtrfrtiii-trtiii-CriiirtvCiao i jeit dat ik hef goed getroffen heb met mijn ouders en dat Hij mij t het besef bijgebracht heeft dat ik eventueel in mijn eigen geval en andere mensen in hun gevallen precies zo hebben te handelen. Ik voel niet alleen dat ik best be- handeld ben geworden, maar ik zie het als een opdracht dat ieder oudere dc kinderen eveneens 1 best behandelt. En daarom raak ik hiermede klem. Hier doet zich een andere vraag voor: waarom laten de nood cn d de ellende der medemensen zovelen wel los? Ik kom daar niet meer uit. Verleden week zijn eindelijk de precieze cijfers bekend gewor- den van de volkswgkexploitatie in 1954. Welgeteld is er in dat jaar een bedrag van drie-en- (tuintip duizend gulden minder ontvangen dati in 1953, voorzover 5 het directe giften betrof. Ik snap zoiets gewoon met. Mijn baas mag dan 'n geleerd gezicht trekken en zeggen: „Dat zit 'm in de hoog conjunctuur Hoe beter het Neder land gaat. hoe minder men geeft. In dc oorlog kreeg je gemakke lijker tienduizend gulden los dan vandaag honderd I" maar dergelijke geleerdheden doen het niet b(j mij. Ik kan alleen maar vaststellen dat allerlei mensen hun gevoel noch hun geweten laten icerken. Daarom rit heel het Nederlandse maatschappelijke werk ook zo in de knel. En daarom zal het hor langer hoe meer een staatszaak worden Iets tvat ener zijds door de subsidies grote voor delen biedt, maar iets. u>af ander zijds elke persoonlijke relatie doodslaat. Nog één ding werd op de staf vergadering opgemerkt: het dragen van het vreemde leed (je zou ook kunnen zeggen: het mede lijden) behoort tot het wezen der kerk, maar het mag anderzijds nooit overspannen worden. We moeten doen wat we kunnen om dat leed te verhelpen. Maar als we nachten gaan liggen piekeren, overdrijven we. En moeten nodig eens met vacantieZo nuchter dient men ook wel te blijven. MIEBEL.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1955 | | pagina 16