Eenzaam Koreaans dorp in gedemilitariseerde zone Peter Harlan-luiten klinken opnieuw Roosevelt scheerde vriend en vijand over één kam HTEUWE LEIDSCHE COURANT 5 WOENSDAG 1 JUNI 1955 BUITEN BEREIK VAN DE FISCUS Militaire politie mag niet met communisten praten (Van onze correspondent Alfred van Sprang) TAESONG DONG (Korea) Mei 1955 *¥*WEE MILITAIRE VRACHTAUTO'S schommelen mbeizaam over de on- JL gelijke landweg in de gedemilitariseerde zone aan deze zijde van de demarcatielijn. Het is doodstil. Er is geen levend wezen te bekennen. Plotseling schieten echter een stuk of twaalf Koreaanse kinderen uit een zijweg te voorschijn- Schreeuwend en zwaaiend rennen ze op de vracht auto's toe. ..Hellor „OkayokayI" „StopI" De bestuurders brengen hun zware wagens tot stilstand. Ze zijn ge wend aan een dergelijke begroeting. Lachend helpen ze de kinderen in de laadbak klimen. Dan zetten ze hun tocht naar het dorp Taesong Dong voort. zijn walkie-talkie een van de posten op Taesong Dong is een uniek dorp. Het is het enige dorp in de gedemilita riseerde zone. De hele oorlog door zijn de bewoners het trouw gebleven ondanks de vele gevaren. Toen de wapenstilstand tenslotte gesloten werd zagen zij niet in waarom zij het nu Ineens in de steek den moeten laten. Na veel praten heeft de wapenstilstandscommissie hen ter slotte toestemming gegeven om te blilvei En daarmee zijn zij in een heel bijzon dere positie komen te verkeren. Grote dag We stoppen. We bevinden ons in een typisch Ko reaans dorp bestaande uit een dertigtal armoedige hutten van grauw leem er geelachtig stro. In een wijde waaier ei omheen liggen de rijstvelden. Het groot ste deel van de ruim honderd inwoners is uitgelopen om ons te begroeten. Het bezoek van de twee vrachtauto's is ten slotte de gebeurtenis van de week. Zij vormen het enige contact met de buiten wereld. Zij voeren de rijst, de rogge, de sojabonen en het brandhout af en in ruil daarvoor brengen zij alles wat er in het dorp nodig ts van kleding en bier tc boeken voor het kleine schooltje. De vrachtauto's brengen ook de Koreaanse dokter voor zijn wekelijkse spreekuur en zij nemen degenen mee die voor zaken of plezier naar Seoel willen gaan. Nieuwsgierig drommen de dorpsbewoners dan ook om de vrachtauto's. Mannen ln lange, witte mantels. Vrouwen met baby In een doek op de rug gebonden. En kinderen met vieze snotneuzen. Met ver eende krachten wordt de inhoud van de vrachtauto's uitgeladen, inclusief een onwillige koe die van alle drukte een beetje in de war is. Geen belasting In het huis van het dorpshoofd staat 'n hele maaltijd klaar voor de chauf feurs en de begeleiders van het we kelijkse convooi. „Gaat uw gang!" dringt het dorps hoofd aan. We zitten op de vloer, welke op Koreaanse wijze van onderen ver- i en komi is. *Er is staan op lage tafeltjes. TCr is van alles: rijst, soep van sojabonen, na tuurlijk de onafscheidelijke kimtsji (een zeer gepeperde sooit ingemaak te rauwe groenten), rijstkoekjes, ap pels, zuurtjes en lauwe saké (rijst wijn). Terwijl we met koperen eet stokjes uit koperen kommen eten, luisteren we naar de verhalen van het dorpshoofd. Militaire politie Onder het eten komt een Jongen ver tellen dat er nog meer Amerikanen in het dorp aangekomen zijn. ..Wie kunnen dat zijn..?" vraag ik. Waarschijnlijk de DMZ politie...." raadt de luitenant-convooileider. Inderdaad is het een patrouille van de DMZ politie: de speciale militaire politie, welke belast is met de contróle in de ge demilitariseerde zone. Bij de wapenstil- s'.andsovereenkomst is besloten dat beide Partijen een beperkt aantal militairen ln de DMZ zullen laten patrouilleren. Deze Patrouilles blijven aan hun eigen kant van de demarcatielijn. Zij mogen geen gepantserde voertuigen gebruiken. En zij wogen geen andere wapens dan geweren •n pistolen dragen. Het ls hun taak het Illegaal overschrijden van de demarcatie lijn te verhinderen. Op verschillende Krategigche punten hebben zij vaste pos ten. Verder doorkruisen kleine patrouil les dag en nacht de twee kilometer brede zone. De leden van de DMZ politie zijn wet zorg uitgekozen. De eisen ztjn hoog eer, schoonstrafreglster. beter dan gemid delde Intelligentie, aanleg voor kaart lezen, verbindingen en techniek en een gedegen kennis van de wapenstilstands- bepaUngen. De patrouille-commandant tracht met te roepen. „Iets bijzondersT" Informeer ik. „Nee...." antwoordt hij. „Gebeurt er wel «ens iets bijzon ders..?" Het is Zaterdag en de twee vrachtauto's van het Ameri kaanse leger brengen hun we kelijks bezoek aan het dorp Taesong-Dong in de gedemili tariseerde zone. 1 „Een enkele keer „Wat....?" „Meestal illegale grensoverschrijdin gen Er zijn verschillende soorten grens- schenders. In de eerste plaats de gewone deserteurs uit Noord-Korea .Dan zijn degenen, die voor splonnagedoeleinden ongemerkt Zuid-Korea trachten binnen te komen. En tenslotte de burgers, die behoefte aan hebben om hun familie ln het Zuiden op te zoeken en meestal niets kwaads vermoedend de demarcatielijn oversteken. Dezelfde soort mensen trekt ook van het Zuiden naar het Noorden maar in veel kleiner aantal dan Noord van Zuid. De DMZ is overigens een gevaarlijk oord om in rond te dwa len. De streek zit nog vol met in do log ingegraven mijnen. Een deel er Is opgeruimd om de patrouilles ln staat te stellen zich te verplaatsen. De rest laat men echter opzettelijk Intact. In de eerste plaats om illegale overschrijdingen te ontmoedigen. Een verder omdat wapenstilstand nog geen vrede ls. Ten- Een leren rol liefde roor het antieke instrument BURG STERNBERG, 26 Mei. (Van onze speciale verslaggever) AAN DE RAND van het Teutoburgerwoud tussen het Residentiestadje Detmold en de Weser verheft zich trots op een driehonderd meter hoge berg, Burg Sternberg, een eeuwenoud kasteel, dat met de gescheurde muren, waarop het klimop weelderig groeit een romantische aanblik biedt. De duiven vliegen verschrikt weg als onze auto door het smalle poortje het slotplein op rydt. Een decimeters dikke deur van zwaar eikenhout gaat krakend open en een rijzige, grijzende man in een handgeweven vest komt naar ons toe. Door een brede gang lopen we Wij groeten hem en stellen ons O. Hollanders", zegt hij lachend, ben ik ook nog een beetje" en Peter Harlan, wiens naam in Duitsland en ver daar bulten grote bekendheid heeft ver en door de vaardigheid, waarmee ou7e muziekinstrumenten" weet te bouwen, vertelt, hoe zijn voorvaderen als Hugenoten naar Holland gevlucht n. Daar verbleef de familie Harlan, die toen nog gewoon Van "laarlem heet- nige tientallen jaren In de vorige ging men echter weer naar Frank rijk. waar men. omdat de naam Van Haarlem v^or de Fransen te moeilijk .uit te spreken was. Harlan werd genoemd Stnds enkele jaren woont Peter Har lan nu op het prachtige kasteel tn Lippe. to aar op hij vanzelfsprekend wel een beet je trots is. Jiet is tn 1300 gebouwd zegt de instrumentenbouwer, terwijl hij ons voorgaat op een smalle style trap. In zijn handen houdt h\) een flikkerende kaars, die een sprookjesachtig schijnsel afwerpt op de oude donkere muren. Sternberg is vroeger vaak getroffen door vijandelijke aanvallen. Maar het werd steeds weer opgebouwd, zodat het niets van de oude pracht verloren heeft. Zelfs de oude bron, die volgens een le gende tn 1400 gegraven werd door twee gevangen ridders. levert nog helder drinkwater. Deze bron is veertig meter diep! i ruime kamer, waar we plaats nemen aan het open haardvuur het is hier altijd koud dat hoog oplaait. er zoveel van houdt. Met liefde vertelt hy over de honderden oude instrumen ten, die 1 ij in zijn bezit heeft. Hij laat ons een viool zien, die meer dan twin tigduizend mark waard ls en zo zier nog veel meer oude instrumenten, die de thans 57-jarige P«':r Harlan na ja renlange speurtochten verzameld heeft. Luiten, violen, bassen, blokfluiten, gamba's, "iters en klavieren. Maar i eter Harlan bezit ze niet alléén, hy bespeelt ze ook al- de beste Bovt..dlen vervaar digen hy en zün 'wee zoons. Klaus en Till .elk jaar nog tienatllen oude Instru menten. ..AUeer. daarop kan de oude muziek tot zyn recht komen" meent Harlan. Het bouwen van muziekinstru menten is ln de familie Harlan een am bacht. dat is overgegaan van geslacht op geslacht van 1600 af! Ook de kleinkinde en var. Peter 'an tonen al belang- telling vi-or dc muziek. Uit alle delen van c wereld -an Mexi- k> tot Lisland. krijgt d. muzikale kasteel- leer Vertellingen van scholen, musea en irkt«ten Iedereen weet Harian te vin den. Ook de postbode, die hem in het slotte moet men er rekening mee houden dat de strijd plotseling weer kan breken, ook als it dat dan niet w schijnlijk. Op enkele punten op de demarcatielijn komen de patrouilles van belde zijden dagelijks me; elkander in contact. „Praten jullie tegen elkaar7" vraag aan de sergeant. „Nee...." „Waarom niet....?" „Orders Die orders ontmoedigen elke poging t verbroedering. Althans van de zijde vi de Verenigde Naties. De Noord-Koreanen a de Chinezen doen daarentegen alles Ti een gesprek aan te knopen. Meestal hebben ze Iemand bij zich. die Engels kan spreken. De DMZ politie heeft -hter opdracht elke vorm van contact vermijden. Dat eist dikwijls veel zelf beheersing, vooral als er beledigende irkingcn gemaakt worden of wapens op hun gericht worden. Over het alge- i zien de communisten er goed ge- kleed uit. Sommigen hebben zelfs foto toestellen bij zich. Hun houding is echter uitermate arrogant. Dat maakt het voor zijde gemakkelijker om hen te Isolement Het is tijd om te vertrekken. De vracht auto's zijn volgeladen met zakken rijst welke naar de pellerij ln Seoel moet. Boven op de zakken zitten vier mannen, die hun familie gaan opzoeken. Het dorpshoofd zit naast een van de bestuur ders. Hij moet enkele financiële kwesties gaan regelen. „Tot volgende weekroepen we. „Anyounghi kashipsiyo" antwoordt de bevolking, die weer ln haar geheel uit gelopen is om ons uitgeleide te doen. In wolk van stof zetten de vrachtauto's zich in beweging. Taeson Dong is spoe dig achter de heuvels verdwenen. Het contact met de rest van de wereld is weer verbroken. t volgende week Zaterdag. C>veg. pE K.LEINE GeVoEGeNs DP5 LEVENS mPSSfSUSMtm voorjaar en briefkaart bracht, waarop stond: „Peter Harlan Europe De kaart aixomst' van een klein Amerikaans meisje. "TEN der successen uit zijn omvangrijke •Lj carrière vind hij zelf de „weder geboorte - an de blokfluit" zoals hij het zelf noemt. Omstreeks 1920 werd dit in strument in Duitsland en ook daar bui len. niet meer bespeeld, het was totaal vergetelheid geraakt. Doch Harlan, die het instrument kende van oude af beeldingen. die hij in vergeelde boeken had ien, wist welke grote mogelijk heden dit eenvoudige, maar toch nuttige instrument speciaal voor de jeugd be zat. Hij maakte honderden blokfluiten en verdiende er goed aan. Tegenwoordig weet iedereen weer, wat men onder blokfluit verstaat, al is men nog zo muzikaal. Peter Harlan reist veel. Deze maand as hij in Frankrijk. Italië en België, aar hij leringen hield over de oude muziek. Toevallig was hij de vorige week in Den Haag, „een pracht stad". Hy bracht er een bezoek aan het Gemeente- mm, Waar zijn bijzondere interesse vanzelfsprekend zouden wy by na schrij- uitjnp naar de muziekhistorische afdeling. .Het is erg jammer, dat men de byna driehonderd prachtige waardevolle in strumenten neiit tentoonstellen kan, om- :e in zo'n slechte toestand verkeren", zegt hij. Het viel Harlan op, dat het vooral de Oosterse instrumenten zijn, welke men kan rien De meeste Holland- kunnen niet geëxposeerd worden. Volgens Harian werkt er siechts één aan de reparatie van de oude in strumenten. „Dat is veel te weinig", zegt hij. „Die man komt nooit klaar' Dan vertelt hij over zijn bezoek aan de grote inrichting te Wolfheze, waar hij een cursus geeft aan de doktoren. Les geven doet Harian veel, evenals zijn zoons, die bovendien nog zeer veel con certen geven in en buiten Duitsland. Het staat er niet de Muziekhistorische Afdeling van het Haagse Gemeente- :um gelukkig beter voor, dan dit ar tikel zou doen vermoeden. De collectie omvat ruim 2000 muziekinstrumenten. Een groot gedeelte is antiek en vertoont uiteraard dé hierby behorende gebreken. Het museum heeft voor de kiavierinstru- menten een speciale restaurateur in vaste dienst, die reeds 20 oude klavieren be speelbaar heeft gemaakt. De andere in strumenten worden voorzover zij voor restauratie In aanmerking komen uitbe steed bij deskundige instrumentenbou wers en restaurateurs, aldus deelde mr. J. H. van der Meer. het hoofd van de Muziekhistorische afdeling ons op onze informaties mede. (Bed.). Hollandse Nieuwe en Spencer i Als Willem Beukelszoon uit Biervliet niet in 1350 het haringkaken had uitgevonden zou dit jaar de haringvloot niet uitvaren. En dan misten wij straks die malse heerlijk heid: de Hollandse Nieuwe. Een genot dat een traditie werd. Uw Hollandse Nieuwe is het waarddat U t genot ervan met een Spencer viert. Want ook in Spencer is een traditie bewaard: de traditie van Virginia om de beste tabak ter wereld te maken. En Spencer is het beste van wat Virginia voortbrengt. In Turn-Top In elk doosje Spencer zitten 20 van de beste sigaretten ter wereld. .1 CONCLUSIE UIT JALTA-DOCUMENTEN Ernstige critiek ran James Reston in de New York Times drie dingen n<jdig: een exemplaar van de New York Times van Don derdag 17 Maart, een eenvoudige leidraad voor diplomatieke critiek en twee weken vacantie. Het laatste is iets, waarvoor men zelf stappen moet doen, maar het speciale nummer van de „N.Y.T." kost maar een dubbeltje en verder hebben meer dan tweehonderd jaar lang denkers in hun geschriften normen vastgelegd voor wat mag en wat niet mag in de diplomatie". Aldus James Reston in een artikel in de New York Times, getiteld „Hoe men de Yalta documenten moet lezen, als men tijd heeft". Dat hij hierby wat reclame maakt voor de N.YT. is hem te vergeven, want dit blad heeft Inderdaad een fenomenale journalistieke prestatie geleverd, door in zo korte tijd de Yalta-documenten Toch is het zo OEROUD WERKTUIG By wat du volgen gaat, la het 'enst bet verschil tussen werk- gereedschap goed aing i da tuig i te houden. By onr.e opi enkelvoudige werktuig» de oudheid bekend mynj moet u dut geen aanvulling geven van gereedschap pen die we vergeten souden hebben, want we moeten hier uitdrukkelijk on derscheid maken tussen het een en het ander. Reeds einds overoude tyden ge bruikt de mens de hamer, het mes, de bijtel, priem, kort- gereedschappen die allerlei materiaal dienden. Onder werktuig souden we echter willen ver- raenten die arbeid verrichten. Een dui delijke grens tussen beide begrippen is woordenboek maak ook geen onder scheid), maar tori ren voor dit éne moment da gereed schappen van de werktuigen te schei den, anders raken we lelijk in de war. We komen er ook niet uit door de werktuigen als machines te betitelen (hoewel hun functie daarmee méér in overeenstemming ia) want by de ma chine* denken we direct aan gecompli ceerde mechanismen en daarvsn ia in de ondste tyden nog geen sprake. Maar goed, wanneer u rich du* knnt verenigen met het onderscheid dat wa tussen gereedschappen en werktuigen ranken, zyn er vijf enkelvoudige werk tuigen te noemen dia reedt gebruikt werden toen de menselijke beschaving begon te gloren. Om te beginnen ia er da hefboom die gebezigd werd om *ware lasten op eenvoudige wijze te verplaatsen. En dan natuurlijk de wig, die in de gespleten «tam werd gesla gen om de in het hout gemaakte spleet ruimer ie maken. Als derde verschijnt da takel, waarschijnlijk het eerst tak of een overhellende rotspunt ta slaan, maar vervolgens geperfectio neerd tot een handiger en gemakke lijker te verplaatsen werktuig. Een grotere stap ia do overgang naar de windas, die wa dan ook veel later alen verschijnen, maar waarmee da mijnwer kera van Hallstadt in de bronstijd toch reeds só vertrouwd waren, dat lij daar mee de liften in hun mijnschachten ba- dienden. Deze aerla enkel voudige werktuigen wordt tenslotte be kroond met de schroefniet de schroef die wij in hout draaien of met een moer bevesti gen maar dc schroef zonder einde die een draaiende be weging op een tandrad kon over brengen. Tegen spreken van worm wiel, een vinding dia in de Griekse en Romeinse oud- leen bekend was an die do technici van de 17de eenw heel wat hoofdbreken* heeft beiorgd. Want wel braken toen allerlei geniale ge dachten door, maar da moeilijkheid was destijds vooral gelegen in het ver vaardigen van metalen onderdelen, die grotendeels met de hand moesten wor- door i hooi irdigd konden worden afgewerkt Dit wat by bet begin van onze ma chine-techniek vooral een bezwaar by schroeven of wormwielen en tendwie, len, zodat we in die tijd voor bet eerst leerboeken over maehinetekenen cd machinebouw zien verschijnen. Maar in de oudheid ondervond men die moeilijkheden niet, omdat het worm wiel in hout werd uitgesneden en bovendien slecht* in geringe aantallen gebruikt behoefde te worden. We kunnen nn toch ook de werke lijke schroeven, spijker* en duimen Daarover aen volgende keer. 'Nadruk verboden) half millloen woorden over de gehele wereld t* verspreiden. „Om te beginnen." zegt Reston, is „het grote nieuws" in de Yalta-documenten niet, wat Roosevelt zich liet „ontfutselen' zoals de Republikeinen het noemen, maa hoè hij het zich liet ontfutselen. In feite ls het „grote nieuws" in dit boeiende document juist datgene, wat de pers het „kleine nleutoz" noemt: De ont hullingen over het menselijk karakter; het zorgvuldig tewerk gaan van de z< vaak belasterde diplomatieke ambtena ren. dat dikwijls aan de aandacht ont- «napf; de onjuiste veronderstellingen de militaire lelden, welke overschat en zonder meer geslikt werden; Stalin's min achting voor de zwakken cn overwon nenen. en ztfn cynisch gebruik van de diplomatieke leugen: de verraderlijke voorstellen en, commentaren van de stervende Roosevelt achter Churchill'* rug om; en het falen van de conferentie van Malta, welke leidde tot de mizlufc- klng van Yalta". Oude regels „Van het midden van de achttiende tot het midden van de twintigste eeuw is iet eens geworden over het bestaan bepaalde duurzame kwaliteiten, een goed onderhandelaar moet voldoen en het ls de moeite waard, deze eens te 'vergehjken met wat zich in Yalta afspeelde. „De goede onderhandelaar,- schreef Monsieur de Calllères ln 1716, zal nooit aan het succes van zyn onderhandelingen een valse belofte of een misbruik van vertrouwen ten grondslag leggen. Onge- twyfeld is de kunst van het liegen by gelegenheid met succes toegepast, maar leugen laat altijd als spoor een drup pel verg J achter. By de overwonnen par tij biytt een gevoel van verontwaardiging bestaan, een wens om zich te wreken en gevoel van bitterheid, dat altijd een gevaar zal biyven." ,In Yajta heeft Stalln duidelijk zyn ge hele O-mteurope.se, Duitse en Chinese politiek op een leugen gebaseerd. Hy be loofde zelfbestemmlngsrecht en vrijheid de volken van Oost-Europa; hy be loofde rijn politiek overal in overeen stemming tc- brengen met die van de Groot-Brittannië en hy beweerde, dat hij op voet van vriendschap stond met Tsjang Kai-sjek, in het Veire Oosten. „Moreel overwicht." schreef Jules Canv- bon tweehonderd jaar na Calllères, „ie de belangrijkste eigenschap van een di plomaat. Hij moet een man van de hoog ste eer zyn, willen anderen vertrouwen hebben in zyn verklaringen." En hierin nu, meer dan ln hetgeen hij zich liet afnemen, ligt de grond voor de ernstige critiek op de houding van Roose velt in Yalta. Hy maakte geen onder scheid tussen vriend en vijand. HU spande met Churchill samen tegen Sta lin en met Stalln tegen ChurchilL Het gaat er niet om. dat hy er voor voelde. Hongkong aan de Chinezen te geven of de Britten uit Korea „weg te drukken", maar dat hy deze voorstellen achter Churóhilis rug om deed en tegelijkertijd protesteerde, dat de Britten „zo'n raar volk waren" die altyd „het volle pond wilden hebben". „Indien oprechtheid de eerste dwin gende eis is voor de Ideale diplomaat,- schrijft Harold Nicholson, die misschien de grootste hedendaagse kenner en auto riteit is op het gebied der diplomatie, dan is nauwgezetheid da tweede. Hier mede wordt niet alleen intellectuele nauwgezetheid bedoeld maar ook morele. De onderhandelaar behoort zowel naar geest als naar ziel nauwgezet te zyn." „Over veel in de Yalta-documenten kan men ernstig van mening verschillen." zegt Reston, „zelfs over al het boven staande, maar neemt men de documenten zelf als uitgangspunt, dan komt toch de geringe nauwgezetheid by de onderhan delingen te Yalta wel zéér sterk naar voren." „Stalin liet Roosevelt en Churchill bijna zeven maanden wachten, voor hij in een ontmoeting toestemde en beiden maakten een grote omweg, via Malta, waar zij elkander ontmoet ten teneinde htm politiek nog vóór de Yalta-conferentie te coördineren; maar zij kwamen nooit tot een coör dinatie, noch in Yalta, noch geduren de de zeven voorafgaande maanden. Uit een rapport bijvoorbeeld blijkt, dat Eden op Malta heeft gezegd, dat het zeker niet noodzakelijk was con cessies te doen aan Stalin teneinde de Sovjetunie tot deelname aan de Japanse oorlog te bewegen. Maar er is géén rapport, waaruit blijkt, dat deze verklaring in Yalta zelfs maar besproken werd. Zeldzame vogels op Texel Op Texel is een groep van meer dan tien bijeneters waargenomen. Deze bier te lande zeer zeldzame vogels broeden voornamelijk ln Zuid-Europa en Noord- Afrl ka ïn ons land werd er preclea vijftig Jaar geleden een bemachtigd, namelijk In Friesland. Het exemplaar ls toen tan Arils geschonken. 'al«aUUUtt«dit£»i^A-Wyl>ert.FjlKlakUL 7Q.civJO.cl^ll6is.AjUpoU>slviJoJ)raalil»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1955 | | pagina 5