Geluku/ensen uit alle delen der u/ereld
Koningin en Prinses hadden
Residentie in Ulvenhout
Zij werkten all
- Bevrijdingsdag -
NIEUWE LEIDSCHE COUBANT
4
WOENSDAG 4 MEI 1955
i] werkten allen aan onze bevrijding:
I OEN NEDERLAND dreigde ten onder te gaantoen
een zinneloos Duits volhouden de bevolking dreigde uit
te hongeren.toen oorlogsgeweld het water over onze lan
derijen joeg. toen leefde de wereld met ons mee. De wereld
die toen in een zo dodelijke strijd gewikkeld was.
Nu vieren wij het feest van onze bevrijding en ook nu
leeft de wereld met ons mee, want allen gedenken immers het
einde van die razernij die men de tweede wereldoorlog noemt.
Van dat meeleven getuigen enkele brieven die wij hier
onder afdrukken. Het zijn gelukwensen (en ook behartens-
waardige woorden) van mensen die in de oorlogsjaren veel
betekend hebben en die allen hun aandeel hebben bijgedragen
aan onze bevrijding. Achtereenvolgens vindt u de woorden
afgedrukt van Mrs Eleanor Roosevelt, de echtgenote van
Amerika's grote oorlogspresident; van minister-president dr.
W. Drees, van generaal H. D. G. Crerar te Ottawa, een onzer
bevrijders als bevelhebber van het Canadese eerste leger; van
de minister van staat prof. mr. P. S. Gerbrandy, een naam die
geen verdere toelichting behoeft; van generaal W. Anders, de
commandant van de dappere Polen van wie er velen fook in
ons land) thans helaas in ballingschap leven; en ten slotte van
generaal Pierre König, een der grote Franse oorlogsgeneraals
en thans minister van oorlog in zijn land.
MEVROUW ROOSEVELT;
Wereldvrede
It gives me much pleasure to
extend my warm good wishes upon
the commemoration of Holland's libe
ration. I hope the occasion will remind
the people of the world of the horror
of war and that it will lead to a
further strengthening of efforts of
all the peoples toward achieving world
peace.
Very sincerely yours.
Eleanor Roosevelt.
PROF. MR. P. S. GERBRANDY
De weg omhoog
De weg naar de bevrijding is niet een weg geweest, die regelmatig om
hoog liep naar de overwinning. De tweede wereldoorlog heeft voor de bond
genoten dieptepunten en crissisen gehad van weergaloze benauwenis. Ik
herinner aan 4 Juli 1940, Churchill stelt in zijn wereldberoemde rede
voering in het Lagerhuis: en zelfs, wat ik geen ogenblik geloof, indien
dit eiland of een groot deel daarvan werd onderworpen en uitgehongerd,
zelfs dan zou ons Rijk aan gene zijde der zeeën, gewapend en beschut door
de Britse vloot, den strijd voortzetten, totdat op Gods tijd, de nieuwe
zou treden tot het ontzet
Op 24 Juli 1940, een maand na de
capitulatie van Frankrijk onder Pétain
verklaart hij nog eens dat de toestand
kritiek is. De bombardementen op
Londen in de zomer en herfst 1940
dreigden een ontreddering te veroor
zaken die dodelijk was voor het leven
der inwoners en voor het Bestuur van
het land. Het heeft ook lang, heel
lang geduurd vóórdat de verklaring
kon worden afgelegd dat men de
vijandelijke duikboten, die in totaal
ongeveer 15 millioen ton aan scheeps-
ruimte hebben vernietigd en onmis
bare bevoorradingen frustreerden, de
baas was (laat in 1943). En vóórdat
men dit stadium zou hebben bereikt,
was een sprong naar het vasteland van
Europa onmogelijk. Zo kunt ge voort
gaan. Zelfs nog enkele maanden vóór
de wapenstilstand van Mei 1945 wer
den spannende ogenblikken doorleefd,
nog niet eens te spreken van de
V I's en de V 2's in 1944, waardoor
enkele weken tijds in Zuid-Enge-
land bijna een millioen huizen werden vernield of beschadigd.
En'Nederland zelf? Denk aan: De overgave van het leger op 14 Mei
.940, de verraderlijke vernietiging van een groot deel der Amerikaans*,
vloot bij Pearl Harbour op 7 December 194), hetgeen praktisch mede tot
gevolg heeft gehad, dat de maritieme verdediging van Nederlandöch-Indië
zodanig werd gereduceerd, dat in Maart 1942 de overgave te Bandoeng
volgde. De ten dele verloren slag om Arnhem in September 1944, welke
er toe heeft geleid, dat Noord-West Nederland een half jaar lang als
de kaken des doods is beklemd geweest.
Voorzeker, daar staat tegenover, dat de tweede wereldoorlog zijn grootse
momenten van opgang en triomf heeft gekend. Daar staat ook tegenover,
het met ongekende verbetenheid vechtende Engeland en in het be
zette vaderland alwaar het geestelijk en handtastelijk verzet op zijn
grijpende wijze een eigensoortige oorlog tegen den vijand aanspande, het
geloof in de uiteindelijke zege niet is verstikt.
Duitse overheersing, ongetwijfeld,
maar wij zijn verlost uit een veel
een onzichtbare hand, die u elk ogen-
in zijn verraderlijke greep kan
omvatten? Ja, en nog veel meer.
Maar ze is boven alles: een ontwron
gen worden aan de klauwen van het
monster, dat loert op mensenzielen en
dat het geluk van families en volken,
door den Redder der wereld herwon-
met de giftigste wapenen wilde
verwoesten.
Bij zulk een uitredding, waarbij
dank aan God en het gejuich van een
bevrijde natie omhoog stijgt, pijnigt
dubbel scherp de vraag: Wat hebben
wij met die geheel unieke bevrijding
tien jaren lang gedaan?
Het doet me groot genoegen U mijn warme gelukwensen aan te bieden
bij gelegenheid van de viering van Nederland's bevrijding. Ik hoop, dat
deze gebeurtenis de volkeren der wereld zal herinneren aan de verschrik
kingen van de oorlog en dat zij zal leiden tot een verdere versterking van
de pogingen aller volkeren om de wereldvrede te bewerkstelligen.
DR. W. DREES
De geest overwint
Dezer dagen staande voor het Na
tionale Monument op de Dam zag en
overdacht ik weer de woorden, die
daarop zijn aangebracht: „De Geest
Overwint".
Het is een diepe waarheid, al heeft
zij haar beperkingen.
Ook een sterke materiële macht is
nodig geweest om het Nazi-régime te
weerstaan en tenslotte te overwinnen.
Grondslag voor de weerstand echter
is geweest de kracht van de geest. Dit
geldt m het bijzonder ook voor het
verzet, dat in Nederland is geboden.
Dat zovelen, toen de overmacht van
de bezetter nauwelijks grenzen kende,
toen ieders persoonlijk belang scheen
mede te brengen zich te schikken,
niet alleen elke poging tot gelijkscha
keling met diepe verontwaardiging
afwezen, maar alles in de waagschaal
stelden in het verzet tegen de onder-
drukkei, is allereerst geweest een
kwestie van karakter, geweten, zede
lijk beginsel, levensovertuiging, ge
loof. Het was de geest, die de besten van ons volk alle gevaren deed trotseren.
Tegen de geest ook was het, dat het totalitaire nazirégime zich richtte.
En wanneer wij in grote dankbaarheid en vreugde onze bevrijding her
denken, dan is dat om het herstel van onze nationale zelfstandigheid, van
onze constitutionele monarchie, om de mogelijkheid ons land weer op eigen
wijze tot ontwikkeling te brengen, maar ook en niet het minst omdat
wij weer de geestelijke vrijheid genieten, die een van Nederlands wezens
kenmerken is en omdat onze kinderen in die sfeer zullen kunnen opgroeien.
De 5e Mei 1945, die het vrije Nederland deed herrijzen, heeft ons ook
deze zekerheid geschonken.
Maar wie eerlijk terugblikt op de
periode die 15 jaar geleden aanving
en die nu 10 jaar geleden met een
onvoorwaardelijke overgave van Nazi-
Duitsland eindigde en wie inleeft in
de laatste weken van het hartver
scheurend drama, die kan slechts uit
roepen. „het is een wonder in onze
ogen, dit is van God alleen geschied".
Wie let op feiten als de verdwazing
in korporaal Hitler, die in zijn eigen
wijze .intuïtie" in de Russische veld
tocht de raad van zijn grote strategen
in de wind sloeg, wie let op de ogen
schijnlijke toevalligheden als de wrij
ving Hitier/Rommel bij de machtig
ste strategie uit de wereldgeschiede
nis, de inval in Europa op 6 Juni 1944
die is spoedig genezen van de waan,
dat hier- eenvoudig geldt: de sterkste
wint natuurlijk.
Zo zijn wij bewaard voor blijvende
f
GENERAAL ANDERS
Wapenbroederschap
This year in May.
Holland is to com
memorate the 10th
anniversary of her
liberation from
Nazi occupation.
At this happy
and solemm occa
sion I wish to join
my voice to the
many messages of
congratulation
which, undoubted
ly. will reach your
country from all
parts of the Free
World.
We Poles, linked
with the people of
Holland in love of freedom and having
shared the same struggle against a
common enemy, always feel proud that
our soldiers, men from the 1st Polish Ar-
moured Division and the Polish Para
chute Brigade, fighting on Dutch soil,
were able to contribute to the libera
tion of your brave and generous Na
tion. Polish soldiers will always re
member the warm and brotherly wel
come with which they were then
received bv the Dutch people, nor shall
thev forget the friendly hospitality
extended to them now in their exile.
Therefore, in sending my best and
most heartfelt wishes for the future
welfare and greatness, of Holland. I am
also expressing the deepest feelings of
all those Polish soldiers, who always
keep alive in their hearts the memory
Prettige dagen op het landgoed Anneville
Zij vernamen daar het nieuws
van de capitulatie
verslaggevers)
bomen
groene weidevelden, waarop het Brabantse bonte vee
graast, is van 3 Mei tot 20 Juni 1945 Koninklijke residentie geweest.
H.M. Koningin Wilhelmina en H.K.H. Prinses Juliana hadden het land
goed „Anneville", gelegen temidden van de bossen in de buurtschap
Geersbroek, betrokken. Op de avond van de tweede dag van Haar ver
blijf aldaar vernam Zij het verheugende nieuws van de capitulatie van het
Duitse leger toen Zij in gesprek was met generaal-majoor mr, H. J. Kruis.
groter gevaar.
Oorlog is een door niemand ten
volle begrepen verschijning in het
leven der volken, oorlog heeft, ge
tuige de geschiedenis, vaak de groot
ste verwoestingen aan levens en goe
deren meegebracht, maar nog nim-
gruwelstuk voltrokken, om
slechts dat te noemen, als het vergas-
5 millioen onschuldige kin
deren van Israël, waarbij ook Neder
land zoveel tienduizenden trouwe
Joodse landgenoten heeft verloren.
Wat is deze verlossing uit nood en
dood, wat is de op 5 Mei 1945 vol
tooide bevrijding? Herwinning van
politieke vrijheid en onafhankelijk
heid? Vast en zeker. Verlossing
van de onzekerheid van het dagelijks
bestaan, uitredding'uit de vrees voor
vorstin op
Dat verblijf van or
Anneville" zullen de
Ulvenhout en van Breda nooit vergeten.
In het bijzonder de Geersbroekers niet,
want zij hadden vaak het genoegen
met Koningin Wilhelmina en Haar doch
ter ongedwongen te mogen spreken als
zij op Haar dagelijkse wandeling langs
de eenvoudige landbouwershuisjes
Ook stapte onze grijze landsvrouwe
vaak een van de woningen van een
daggelder binnen en dan informeerde
zij belangstellend naar de gezinsom
standigheden. Zij toonde zich ook toen
Moeder van Haar volk.
Wanneer men thans nog in Ulvenhout
spreekt over het verblijf van Koningin
Wilhelmina, dan zal men u vertellen
hoe fijn het was en hoe hartelijk onze
GENERAAL CRERAR:
Goede, trouwe vrienden
At 8 o'clock in the morning of May
the 5th, ten years ago, the surrender
of all German Forces facing the
Allied Armies under Field Marshall
Viscount Montgomery became effec
tive. Fire ceased along the front of
the First Canadian Army which
extended from the River Ems in
North Western Germany, across the
Netherlands to the North Sea. The
world had been definitely delivered
from domination by Hitler. The
Netherlands were, at last, made free
again.
In that prolonged and bitter strug
gle, then crowned with victory, the
Army of Canada played a stirring
part. I am proud to have been c
of its soldiers and thankful that
and so many thousands of my fellow
Canadians, learned to know the
Dutch people. With that knowledge
came a great admiration for their
stalwart character and a warm af
fection for them as kind and true
friends.
In Mei van dit jaar zal Nederland
voor de tiende maal de bevrijding
de Nazi-onderdrukking herdenken. Bij
deze vreugdevolle en plechtige gebeur
tenis wil ik ook mijn gelukwensen
voegen bij de vele die u ongetwijfeld
uit alle delen van de Vrije Wereld zult
Wij $ol&n, voelen ons verbonden met
het Nederlandse volk in zijn vrijheids
liefde en toen wij de strijd deelden tegen
de gezamenlijke vijand, waren wij er
trots op. dat onze soldaten. mannen
van de Eerste Poolse Pantser Divisie
de Poolse Parachutisten Brigade
j 0 j
staat
vrijding v
dige natie.
De Poolse soldaten zullen zich altijd
het warme en broederlijke welkom her
inneren waarmee zij toen door het
Nederlandse volk werden ontvangen.
Zij zullen evenmin de gastvrijheid ver
geten, die hun nu wordt geboden in de
tijd van hun verbanning.
Daarom, bij het zenden van mijn
beste en welgemeende wensen voor de
toekomstige welstand en grootheid van
Nederland, breng ik ook de diepste ge
voelens tot uitdrukking van al die Pool
se soldaten, die altud de herinnering
aan het wapenbroederschap
Wereldoorlog, tevend zullen
Op de morgen van 5 Mei, om 8 uur, tien jaar geleden, werd de c
gave van alle Duitse strijdkrachten, die tegenover de geallieerde legers
onder Veldmaarschalk Montgomery hadden gestaan, een feit. Het vuren
werd gestaakt langs het front van het Eerste Canadese Leger, dat zich uit
strekte van de Rivier de Eems in Noordwest-Duitsland, over Nederland, naar
de Noordzee. De wereld was voor goed verlost van de overheersing door
Hitier. Nederland was. eindelijk, weer vrij.
In deze langgerekte en bittere strijd, die met de overwinning werd be
kroond, speelde het Leger van Canada een indrukwekkende rol. Ik ben
er trots op, een der soldaten van dit leger geweest te zijn en er dankbaar
voor, dat ik, en zo vele duizenden van mijn landgenoten, het Nederlandse
volk hebben leren kennen. Dat leren kennen bracht tegelijkertijd een grote
bewondering voor hun standvastig karakter en een warme genegenheid
voor hen als goede en trouwe vrienden.
Vorstin meeleefde met alles en met
iedereen in wier midden Zij vertoefde.
Daarom zal het op 5 Mei in Ulven
hout groot feest zijn en zal men nog
eens speciaal herinnerd worden aan
het voorrecht, dat dit onder de gemeen
te Nleuw-Ginneken behorende kerkdorp
heeft genoten door tijdelijk als residen
tie te mogen fungeren.
De intocht
Op 3 Mei 1945 begaf onze Lands
vrouwe zich met een Dakota van de
Engelse Luchtmacht, welke omgeven
was door twaalf Nederlandse Spitfires
naar het bevrijde deel van Nederland.
Het toestel landde veilig op Gilze-Rijen
gallant Dut
World War.
Yours sincerely,
GENERAAL KOEN1G
Samen vieren
joie i
Que eet anniversalre d'u
mune née d'une double et meme aen-
vrance soit pour les Hollandais et les
Francais une occasion de célébrer en
semble une amitié que des malheurs
communs avaient scellée.
Les dix années paasées depuis le 8 Mai
1945 nous ont apporté la certitude que
nos peuples sont et resteront Hés par
une communion au mème ideal de liberie.
Moge deze verjaardag van een alge
mene vreugde, voortgekomen uit een
dubbele en toch dezelfde bevrijding, zo
wel voor de Nederlanders als voor de
Fransen een gelegenheid zijn om geza
menlijk de vriendschapsbanden feeste
lijk te gedenken, die de gezamenlijke be
proevingen hebben gesmeed.
De tien jaar. die sedert de 8ste Mei
van 1945 verlopen zijn. hebben ons de
zekerheid gegeven, dat otize volkeren nu
en in de toekomst, verbonden zijn door
hetzelfde ideaal van vrijheid.
Dit is uw kroon mijn land,
Uw fiere vrijheid, hoog geprezen
Getergd, mishandeld en verbrand
Maar als een Fenix uit de as herreze\
Uw grond, waarover weer de Lente gaat,
Bewaart, die sterk voor recht en vrijheid vielen.
De bloesem die op 't vruchthout staat,
Is als hun groet, die ons tot daden moet bezielen.
Wij roemen niet, maar danken God.
O land gedenk de namen van die dapp'ren,
Die ons bevrijdden van het moord'naarsrot,
Waardoor vandaag de driekleur weer mag wapp'ren!
Wie is er die uw stem niet hoort?
Wie heeft de lauwheid en de rust verkoren?
De vijand ligt al aan uw poort!
O land, o land, ge raakt opnieuw verloren!
Zie, wat wij kregen van de Heer,
Wat wij in tien jaar mochten bouwen.
Wij kunnen meer, en meer, en meer!
Alleen als wij op God vertrouwen.
De toren zingt ons volkslied weer.
Laat als vanouds ons weerwoord wezen:
Wie strijden wil, die helpt de Heer.
Dat heeft Hij in ons kleine land bewezen!
Gegroetgegroet bevrijdingsdag,
Wij hebben weer uw stem vernomen.
De fakkel brandt, de vrijheidsvlag
Waait uit. Voorgoed: wij worst'len en ontkomen!
HERM. STEGGERDA.
Het was niet de eerste maal, dat men
Koningin Wilhelmina na de bevrijding
van het Zuiden in Breda kon bejubelen;
van 12 tot en met 23 Maart 1945 maakte
zij Haar eerste tocht door de provin
cies Zeeland, Noord-Brabant en Lim
burg.
Op 12 Maart zette Zij om 12 uur 29
minuten voor het eerst na 1940 in het
Zeeuws-Vlaamse grensplaatsje Eelde voet
op Nederlandse bodem. Het was een
ontroerend moment, even indrukwek
kend als de eerste kerkdienst, die Zij
het bevrijde gebied temidden van
Haar volk bijwoonde in de historische
Grote Kerk te Breda op 18 Maart,
waarin de Hervormde .predikant ds.
A. P. Mijnarends een predicatie hield
^er 2 Corinthe 12:9a „Mijn genade is
genoeg". Ontroerd luisterde men naar
de preek, zong men het eerste en zesde
couplet van ons volkslied en het be
kende gezang „Dankt, dankt nu allen
God met blijde feestgezangen". Tijdens
Haar verblijf op „Anneville" ging zij
nog vele malen in Breda ter kerke.
Groots moment
Een groots moment was het toen vele
tienduizenden Baroniërs te voet, per
fiets, met schaarse auto's en met boe
renkarren op 9 Mei defileerden voor on-
Vorstin en Haar dochter.' Het was
massale betoging van trouw en
aanhankelijkheid aan het Huis van
Oranje. Van- het terras van „Anneville"
af sloegen de Koninklijke Moeder en
Haar Dochter het défilé van de tien
duizenden gade.
Tijdens het verblijf in de Baronie
an Breda keerde H.M. enkele malen
aar Londen terug en ook bezocht Zij
i het bevrijde gebied talrijke instel
lingen.
Toen de Nederlandse regering zich op
23 Mei 1945 weer in Den Haag had ge
vestigd en Prinses Juliana enige tijd
later naar Canada vertrok om de Prin
sesjes te halen, was ook voor onze Vor.
stin het tijdstip aangebroken haar resi
dentie in Het Loo te vestigen.
Zij deed dit echter niet zonder af
scheid te hebben genomen van de be-
n de buurtschap Geersbroek,
die zij daarom op 20 Juni uitnodigde op
een intiem avondpartijtje op het land
goed „Anneville", waarvan de tuin fees
telijk versierd was.
"et was een prachtige zomeravond
daardoor kon het gezelschap in de
openlucht vertoeven. De koninklijke
gastvrouwen begroetten de Geersbroe
kershartelijk. Eenvoudige mensen, die
met hard werken op het land in hun
dagelijks onderhoud moeten voorzien,
waren hier bijeen. Zij voelden zich er
thuis. Dat kwam door de spontane wij
ze waarop de Landsvrouwe en Haar
dochter met hen omgingen.
Er werd gezongen en gedanst, er
werden intieme gesprekken gevoerd
met de leden van de koninklijke familie
de gasten werden van tijd tot tijd
onthaald op tulband, koekjes, gebakjes
en koele dranken. Prinses Juliana ser
veerde persoonlijk het gebak.
En toen H.M.-de Koningin zich terug
trok in de beslotenheid van haar tijde
lijke residentie richtte de heer Thijssen
zich namens alle genodigden tot onze
Vorstin „Het sprookje van Geersbroek
is ten einde, maar tot in lengte van
dagen zal dit aan onze kinderen en
kleinkinderen worden verteld", zei hij
tenslotte bedankte hij, namens de
buurtschajbbewoners H.M. voor de gro
te eer door Haar en de Prinses aan
Geersbroek bewezèn.
Koningin Wilhelmina beantwoordde
deze toespraak op innemende wijze:
„Ik dank allen voor de liefde en het
medeleven op Anneville ondervonden.
Geersbroek zal steeds in mijn gedach-
voortleven. Moge onze He
melse Vader u allen zijn nabijheid
schenken en u zegenen."
Besluit
Tot besluit maakten allen een ronde
dans om de Koningin, ook Prinses
Juliana, en men zong hartelijk en luid
het „Lang zal Zij leven". Het eenvou
dige avondfeest in Ulvenhouts schone
dreven werd besloten met een uit volle
borst gezongen Wilhelmus.
Langzaam begaf onze Landsvrouwe
zich toen naar haar buitenverblijf. Tel
kens keek Zij om en beantwoordde het
gezwaai van de aanwezigen met een
zelfde gebaar. Hun ontroering konden
velen niet meer meester blijven. Stoe-
gehard door het werken op
de akker, pinkten met hun zakdoek een
aan uit de ogen weg.
Het sprookje was ten einde en een uit
zonderlijk tijdperk was afgesloten. „God
zegene U", was aller wens toen de deur
van het landgoed achter de grijze vor
stin gesloten werd.
Het feest ging op verzoek van H.M.
nog door. Prinses Juliana fungeerde
nu als gastvrouwe. Het bleef gezellig
nadat men het traditionele worsten
brood met brei genuttigd had, ging
men, uitgeleide gedaan door de Prin
ses, dankbaar huiswaarts.
Er was een onverwrikbare band ge
smeed tussen de Barones van Breda en
de Ulvenhoutse bevolking. Het afscheids
feest zal lang, heel lang in de gedach
ten van de Geersbroekers blijven voort
leven. 't Was onvergetelijk!
