Ondanks onderwijzerstekort
onderwijs voor de jeugd
Het erge is, dat de kinderen
te volle klassen les krijgen
Diep neerslachtig terug
gekeerd uit Berlijn
Program van minister Cals
Kistkalveren mesten een
beschamende praktijk?
Verbijsterend begin zaak
Jungschlager
s
VRIJDAG 16 FEBRUARI 19»
MINISTER CALS ANTWOORDT DE TWEEDE KAMER
(Van onze Parlementsredactie)
IN EEN BREED opgezet betoog heeft minister Cals gistermiddag een begin
gemaakt met de beantwoording van de sprekers, die bij de algemene
beschouwingen over de begroting van het departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen het woord hebben gevoerd. Behalve de be
langwekkende mededelingen, die de bewindsman deed en die wij als het
programma van minister Cals afzonderlijk publiceren, heeft de bewinds
man uitvoerig aandacht besteed aan het onderwijzerstekort, de opleiding
van onderwijskrachten, waarvoor hij een dringend beroep deed op de be
sturen van de bijzondere kweekschool verenigingen om hier toch vooral
medewerking te verlenen, de salariëring van het onderwijzend personeel
en de mogelijkheid tot verlaging van de leerlingenschaal.
Sprekende over de spellingskwestie erkende de minister ruiterlijk dat
het hem ontgaan was, dat in het betreffende Koninklijk Besluit geen datum
van invoering was genoemd. „Hier is een fout gemaakt, die echter geen
ernstige gevolgen heeft", aldus de bewindsman.
e_ „Zowel bij de Nederlandse als bij de
Belgische regering leeft sterk de wens zo
n_ enigszins mogelijk te komen tot duidelijke
richtlijnen, waardoor de eenheid van de
spelling wordt bevorderd, zowel in ons
land als in beide landen. Met de daarvoor
in aanmerking komende Instanties is reeds
overleg gepleegd". De kwestie zal zo snel
mogelijk in het kabinet aanhangig worden
gemaakt, opdat zo spoedig mogelijk een
beslissing kan worden genomen, aldus
minister Cals. die aan het begin van zijn
rede zijn erkentelijkheid uitsprak voor
de hem toegevoegde gelukwensen met
nd zjjn herstel en voor de wijze, waarop ml-
nister Beel ziin portefeuille had beheerd.
Ie- De verschillende sprekers beantwoor
de dend. was spr. van mening, dat critiek
'ns niet mag ontaarden in algemeenheden.
ZÜ hetgeen volgens hem bij mevr. Fortanier-
ulc de Wit 'lib.) nogal eens het geval was
ige geweest. Het uitgesproken verwijt van
een gebrek aan voortvarendheid wilde
de minister slechts ten dele aanvaar
den. Spr. was zelf lang niet tevreden over
het tempo van zijn departement, maar
een opvoering hiervan is niet altijd mo
gelijk, zoals door verschillende Kamer
leden is betoogd, omdat bij onderwijs
vraagstukken veel moet groeien en
ïa1* rijpen.
de Terwijl men in de Tweede Kamer aan-
dringt op het treffen van verschillende
voorzieningen, waarmede millioenen ge
moeid zullen zijn, werd tegelijkertijd aan
be- de overzijde van het Binnenhof gepleit
een inperking van de Staatsuit-
anJ gaven en geklaagd over het groeiend
de aantal ambtenaren op spr.'s departement.
De uitgaven voor het onderwijs zal men
niet los mogen zien van het totale budge-
taire beleid. Tegenover de heer Van
Sleen (soc.) merkte de minister op, dat
hij van zijn persoonlijke verantwoorde-
lijkheid ten zeerste overtuigd is. maar
daarmede mag men de gezamenlijke ver-
ge- entwoordelijkheid van het kabinet niet
rkte wegcijferen.
veel Sprekend over het algemeen ónder
and jWijsbeleid, was de minister van oordeel,
ees- dat de onderwijsvragen niet kunnen wor-
nige den losgemaakt van tal van vragen van
ons maatschappelijk leven. Met een po-
n€el litiek, waartiy alleen aandacht wordt be-
elen steed aan de stoffelijke belangen, terwijl
r en nlet gedacht wordt aan de geestelilke be-
zuj. langen, kan een onderwijsvernieuwing
het niet slagen.
lene Onderwijzerstekoit
Uit het feit, dat pas afgestudeerde on-
derwijzers nog geen plaats kunnen krij-
gen_ mag men njet afleiden, dat er geen
vacatures meer zouden bestaan. Plaat-
singsmoeilijkheden voor jonge sollicitan-
EN zijn heel normaal. Het aantal va
catures. zoals w\j dit gisteren publiceer
den. was de minister niet tegengevallen.
Met de hulp van gepensionneerden en
gehuwde onderwijzeressen had men op
n i* 16 Januari 88 vacatures. Maar ook voor
Een de oorlog waren er op iedere pijldatum
jzen, vacatures, ondanks de toen heersende
ouw. grote werkloosheid onder de onder-
wijzer*
heer
thans in het particuliere bedrijf
werkzaam zijn, waaruit zij óf ont
slagen worden, öf zullen vluchten.
Salariëring
De salarissen van de leerkrachten,
wel bij het lager- al bij het middelbaar
onderwijs moet men niet vastkoppelen
bepaalde ambtelijke func-
Het is bepaald niet zo, dat er in
een aantal scholen geen onderwijs
gegeven wordt, omdat er geen on
derwijskrachten zijn. Alle leerplich
tige kinderen in Nederland krijgen
onderwijs. De ergste toestand is ech
ter, dat deze kinderen in te vol
bezette klassen les krijgen. Daar
moeten wy dringend een einde aan
maken door een verlaging van de
leerlingenschaal in 1957 toe te zeg
gen, kon de minister niet voldoen,
omdat hij geen enkele zekerheid had,
un.n* dat hij deze toezegging kon nako-
minj JTien jjen moet hier niet alleen re-
0 ac' kening houden met het ondcrwyzers-
tekort, maar ook met de hudgetaire
en' gevolgen. Zodra de conjunctuur om-
8|aat 7.ullen er naar spr.'s overtui
ging 15 duizend tot 20 duizend werk
loze onderwijzers zijn, omdat tal
van bezitters van de onderwysacte
:iste*
;tich-
tionarissen. BH de voorgestelde verho
gingen voor technische- en wetenschap
pelijke medewerkers aan universiteiten
gymnasia mag men niet vergeten,
dat dit doorwerkt op andere ambtenaren,
•aardoor een gehele verschuiving in het
salarisbeleid dreigt. Er zullen buitenge
woon grote moeilijkheden komen, wan
neer aan het geheel van het salarisbeleid
vordt getrokken.
Voor hen, die thans met financiële
steun van de Overheid studeren voor on
derwijzer bestaat alleen de morele plicht,
dat zii het onderwijs in de toekomst blij-
m dienen.
Sprekende over de positie van de ge
huwde onderwijzeres meende minister
Cals, dat men de zaak Irreëel stelt, wan
neer men zegt, dat er maar een wets
wijziging moet komen op grond van de
enige jaren geleden aangenomen motie-
Van Sleen. In het Wetsontwerp inzake
het Kleuteronderwijs is de positie van dc
gehuwde kleuteronderwijzeres wel ge
regeld. Dit neemt echter niet weg, dat
spr.'s persoonlijke mening dezelfde is ge
bleven. Minister Cals nam aan, dat de
Kamer zloh nog dit jaar over deze kwes
tie zal kunnen uitspreken. Tenslotte
meende de bewindsman ernstige bezwa
ren te moeten maken tegen de door de
heer Tilanus gelanceerde gedachte
voor de leerlingen uit de eerste en twee
de klassen van de lagere scholen een
halve schooldag in te voeren. Dit is on
uitvoerbaar voor de onderwijzeressen,
omdat ze hierdoor tweemaal per dag
voor een te grote klas zouden komen
staan.
Het was weer even wennen om in het gewone werk terug te keren! Na
haar bezoek aan Berlijn zit mej. A. Janssen (rechts) als van ouds achter
haar wikkelmachine bij Van der Heem en wijdt mej. I. Pen (links) zich
aan haar sóciale werk.
„Zó hadden we hef ons nief voorgesteld"
Een Haags en een Leids meisje gingen
er eens polshoogte nemen
(Van een onzer verslaggevers)
Verbijsterd en verschrikt en diep begaan met het lot van zóveel vrouwen,
die hetzelfde werk doen als zü, zijn de dames I. Pen. maatschappelijk
werkster en A. Janssen, steekproefcontroleuse bij Van der Heem in Den
Haag, van een kort bezoek aan het verdeelde Berlijn teruggekeerd.
Tien dagen verbleven zij in een huls
in Grünewald, het Wassenaar van de
vroegere Duitse hoofdstad, in de Weste
lijke secor, als gasten van de Duitse
Evangelische Kerk. In samenwerking met
verschillende kerken in West-Europa,
worden daar tiendaagse „Bijbelweken"
georganiseerd, waar behalve werkende
vrouwen uit het Westen, ook vrouwen en
meisjes uit Oost-Duitsland komen. Dit
om de mensen, die in Duitsland achter
het IJzeren Gordijn leven te doen gevoe
len. dat het Westen hen niet vergeet.
Onvergetelijk
Onvergetelijk zijn de voorbije dagen
geweest voor de beide dames, de één af
komstig uit Leiden, de andere uit Den
Haag. Zij meenden, toen zij per trein en
vliegtuig vertrokken, „dat de pap nimmer
zo heet gegeten wordt als ze wordt op
gediend". Maar uit de gesprekken met
skt
LAV O. MAVO en HAVO
(Van onze Parlementsredactie)
middag een opsomming gegeven van het progTamma, dat hij denkt te
erlani verwezenlijken.
1. Opheffing van het onderwijzerstekort.
2. Er wordt naar gestreefd, dat de wettelijke regeling voor het kleu-
teronderwijs 1 Januari 1956 van kracht zal zijn;
ran d 3. De topleiding van het departement van Onderwijs, Kunsten en
in he Wetenschappen zal worden versterkt, waarbij de staatssecretaris
3erge een ru'mere taak zal krijgen;
4. Er komt een sluitend geheel voor alle onderwijsvoorzieningen, on-
derverdeeld in Lager Algemeen Voortgezet Onderwijs, Middelbaar
Algemeen Voortgezet Onderwijs, en Hoger Algemeen Voortgezet
?schik Onderwijs, door de bewindsman aangeduid als LAVO, MAVO en
zai t HAVO.
tijdei»
ot 5. Zo spoedig mogelijk komt er éen wet voor het voortgezet onderwijs.
De regeling van het ULO zal niet in de Lager Onderwijswet kun
nen blijven, omdat het ULO een eigen plaats heeft.
6. De herziening van de salarissen van de ULO-leerkrachten is bij de
regering in gunstige overweging. Overleg vindt reeds plaats;
7. In de begroting voor 1956 zal de regering met voorstellen komen
voor de definitieve subsidiëring van adoptie-klassen.
8. Vandaag wordt aan de Tweede Kamer een Onderwys-nota over
een nieuwe raamwetgeving voor het Voortgezet Onderwijs en een
nota voor het lagere en middelbaar technisch onderwijs aange
boden.
rschi)
18 uit de Oostduitse bedrijven afkomstige
vrouwen, hebben zij de ervaring opge
daan „dat de helft haar niet was aange-
Zij zijn nu eigenlijk de indrukken nog
niet te boven. Ze vergeten in géén geval
de gezichten van al die vrouwen en
jes, die nameloos lijden uitdrukten. Niet
in de eerste plaats lijden onder materiële
omstandigheden, het permanente voedsel
tekort en de gebrekkige klerenvoorzii
ning, waardoor de Oostelijks zone va
Duitsland permanent honger en kou lijdt,
maar meer nog onder de geestelijke kwel
lingen en vernederingenl
„Er was een oudere vrouw in ons ge
zelschap," aldus Juffrouw Janssen, „di«
jaren in de kolenmijnen gewerkt had,
maar die nu, bovengronds, een taak had
gekregen, die niet minder zwaar en
minder onvrouwelijk was: het laden
kolenwagens"
Daarnaast ls er bij de vrouwen het
overgrote deel was weduwe en had kin
deren te verzorgen de grote zorg vooi
de toekomst van de Jeugd. Hoe onmoge
lijk het velen dikwijls ls te putten uit dt
kracht van het geloof bleek uit hetgeen
de dames Pen en Janssen vertelden
een vrouw, die in tranen uitbarstte, toen
zij bekende, zich bij de communisten
hebben aangesloten. „Ik moest wel
wille van mijn kinderen. Het leven ls
niet te dragen als Christenmoeder onder
communistisch bewind", merkte zij snik
kend op.
Groot is ook het lijden van de voor
llge middenstand. De bedrijven zijn
die mensen ontnomen, maar zij mo<
van het kapitaal dat zU nog bezitten, wél
belasting betalen. Zo worden zij volko
men uitgeschud, verpaupert die k
en wordt gedwongen om dienst te nemen
bij de merendeels communistische bedrij
ven, waar men 20 „Ostmarken" per week
uitbetaalt aan een vrouw, die vier
deren verzorgen moet. Men leeft er
altijd „op de bon", maar bonnen zijn
slechts inwisselbaar in speciale maga
zijnen, die doorgaans onvoldoende goede
ren voorradig hebben. Dan wordt de
kopers-stroom als vanzelf naar de z.g.
H.O. winkels, de staatsondernemingen,
geleid, waar tegen veel hogere prijzen,
zonder bon ook geleverd wordt.
„Zonder zichtbaar geweld", vertelden
de vrouwen uit de Oostelijke sector,
„wordt ledereen ged ongen tot het
munisme over te gaan. wil men niet
honger omkomen".
Dat er in Oost-Duitsland, alle tci
ten spijt, toch een bloeiend kerkelijk le
ven is. bleek de Nederlandse dames bij
een bezoek aan de Oostberlijnse Marien-
kirche. waar zich wederom een grote
schare verdrong om bisschop Dibelius
tijdens diens Zondagochtend-preek.
Mejuffrouw Pen was in het bijzonder
Bij verschillende huisvesting en voeding worden de gedragingen van
jonge mestkalveren voortdurend gecontroleerd.
DeskundigeDierenbescherming zij nuchter
Niet het nauwe, duistere hok maar de
eenzijdige (melk)voeding sticht het kwaad
(Van onze §-redacteur)
Vorige week kwam op deze plaats de Hengelose pluimveeconsulent, ir
Hoogendoorn aan het woord, die de dierenbeschermers aanspoorde tot
nuchterheid, waar het gaat om de beoordeling der behandeling van kippen.
In dezelfde richting ging, onlangs op een te Utrecht gehouden bijeenkomst,
het betoog van de Hooglandse veearts, de heer Swart.
Op de Schothorst nabij Amersfoort,
het instituut voor moderne veevoedering,
heeft dokter Swart ons een aantal zg.
kistkalveren laten zien, die er gehouden
worden om hun gedragingen waar te
Zoals men weet, is er enige tijd
geleden van de zijde der dierenbescher
ming heftig geageerd tegen deze vorm
kalverenmesterü en de regering
wil die gaan verbieden. Dokter Swart is
het met de critiek wel eens, „maar",
zegt 'hy, „men moet het accent niet
verkeerd leggen. Kistkalveren, dus kal-
die in een beperkte ruimte ge
houden worden, waar zij zich nauwelijks
kunnen bewegen, tonen aan het eind
der mestperiode vaak afwijkingen. De
oorzaak daarvan is uitsluitend de een
zijdige voeding. Immers, hèt voedsel van
deze dieren is melk. En daar mel'k zeer
arm aan ijzer en koper is, zullen kalveren
;t een geringe ijzer- en koperreserve
de lever door een eenzijdig melkdieet
nog blanker, want nog bloedarmoediger
worden De consument, om wie deze hele
mesterij ondernomen wordt, moest beden
ken, dat het mooie blanke kalfsvlees,
waarop hij zo verzot ls, niets anders is
dan vlees van een bloedarmoedig en dus
in een ziek dier.
Behalve aan bloedarmoede Hjdt het
jonge dier vaak aan andere kwalen: lik-
zueht, minder eetlust, lusteloosheid,
krampen en dikke, stijve gewrichten. Al
deze kwalen vloeien voort uit het feit,
sterk tekort is aan vita
mine D, en, behalve aan het reeds ge
noemde ijzer en koper ook nog aan mag
nesium en mangaan.
Niettemin ls men geneigd te zeggen:
Wat maakt het uit, of een dier gemarteld
■ordt door eenzijdige voeding of door
beperkte bewegingsvrijheid: het Hjdt
immers. De heer Swart meent, dat een
zijdige voeding eerder dierenmishande
ling is, dan beperking der bewegings
vrijheid door het houden van de dieren in
kleine, duistere hokken. Want bij verzet
tegen alt laatste moet men, aldus dokter
Swart geen menselijke maatstaven aan
leggen.
Kalveren lezen geen kranten
Dieren vervelen zich niet. De krant
behoeven ze niet te lezen en wilde
dieren zijn ook rustig en tevreden
op een kleine ruimte, als ze
goede voeding krijgen. Doch het staat
vast, dat de kistkalveren die goede
voeding niet krijgen.
Om evenwel vast te stellen of er
van dierenmishandeling kan worden
gesproken, is nog een ander element
nodig: het ontbreken van een r
d e 1 ij k doel. Het is namelijk niet
geoorloofd dieren opzettelijk pijn of
letsel te veroorzaken of voedsel te
onthouden (in dit geval dus ander
voedsel naast melk), zonder redelijk
doel. of met overschrijding van het
geen, ter bereiking van dat doel.
toelaatbaar wordt geacht. En nu 9taat
dokter Swart op het standpunt, dat
er, bij het mesten van kistkalveren
wel degelijk van een redelijk doel
sprake is.
Kistkalveren zijn meer waard
Het redelijke doel bij het mesten
van kistkalveren ligt volgens hem
m de betere prijzen'; die de boeren
voor kist- dan voor andere kalveren
maken en het grotere bedrag, dat zij
voor hun melk ontvangen.
Door dc betere slachtkwaliteit en kleur
getroffen door de nieuwe huwelijkswet
geving ln Oost-Duitsland. Vóór achttien
jarige leeftijd mag men er niet trouwen.
Wordt er vóór die tijd een kind geboren,
dan „ontfermt" de staat zich over de
baby. Doch ook op oudere leeftijd kan
men indirect gedwongen worden, afstand
van zijn nakomelingen te doen. Bijvoor
beeld door het tekort schieten in ouder
lijke plichten, waarvoor tegenwoordig een
nieuwe wet geldt, die mej. Pen letterlijk
in haar zakboekje heeft opgeschreven en
wij hieruit hebben overgenomen.
Deze luidt: „Het ls wettelijke regel om
de kinderen op te voeden tot het mate
rialisme en Marxisme". Bij het huwelijk
mag zowel de naam van de vrouw als die
van de man als familienaam worden aan
genomen. Dit om vooral de gelijkheid
van ieder mens van belde sexen door te
Hoewel de bijeenkomsten In Berlijn met
een bonte avond eindigden, hebben de
dames Pen en Janssen de bedrukte stem
ming niet van zich kunnen zetten Nee. zo
erg hadden zij het nooit verwacht!
werd voor kalveren zonder beweging ln
het licht 2.23 per kilo en voor kalveren
beweging in het licht 2.15 per kilo
betaald. De prijs, die voor verwerkte
melk werd verkregen was resp.
«kistkalveren», ƒ23.70 (kalveren zonder
beweging in licht) en ƒ21.90 (met be
weging ln het licht) per 100 liter.
Per kalf werd voor de kistkalveren in
het donker 25 meer betaald, dan
dieren, welke losgelopen hadden en
leer, dan voor kalveren, Welke in kls-
tn in het licht hadden gestaan.
Men mag de boeren derhalve niet
erwijten dat zij deze vorm van
lesten beoefenen, te meer niet, daar de
onsument dit blanke kalfsvlees blijft
vragen. Als de verbruiker bereid is, zo-
•eel méér te betalen voor zieke (bloed
armoedige dieren) dan voor gezonde,
wordt de veehouder gedwongen tijdens
mesten de dieren ln het donker te
houden en ze zo min mogelijk bewegings
vrijheid te geven.
Niet de boer treft derhalve het ver
wijt van dierenmishandeling, maar in
feite de consument. Waarbij dan nog
als trieste bijzonderheid aangemerkt
kan worden, dat de meeste „dieren.
mishandelaars" op d i t plan, in Den
Haag wonen, waar de vraag naar
blank kalfsvlees het grootst is. En
het merkwaardige is, dat juist uit
d i e stad, aldus dokter Swart, de be
zwaren komen over deze vorm var
mesterij. Als de consument gaat vra
gen naar gezond rood kalfsvlees, zal
de boer de wijze van mesten maar
met menselijke gevoelens daarom
trent in overeenstemming brengen.
Wethouder van Kloetinge
geeft er de brui aan
De 78-jarige heer J. Straub, wethouder
voor de C.H.U. te Kloetinge, heeft gister
avond ontslag gevraagd. Dit verzoek
komt Maandagavond in de raadsverg.
aan de orde. De beweegredenen zijn eer
diepgaand verschil van mening met d»
overige leden van het college van B. er
W. en alle raadsleden inzake de ge
meentepolitiek.
Rechterlijke comedie in Djakarta
Advocaat werd plotseling gearresteerd
op onverwachte beschuldiging
De geruchtmakende zaak tegen de heer
Jungschlager is voor het landgerecht te
Djakarta begonnen. Hij wordt er van be
schuldigd aan het hoofd te hebben gestaan
de beweerde Nederlands-Indische
guerilla-organisatie. Getuige Manoch, die
bekend is uit de zaak-Schmidt. verklaar-
gisteren dat de verdediger, mr
H. A. Bouman, zou gepoogd hebben hem
rp- 150.000 er toe te bewegen zijn be
zwarende verklaringen tegen de heer
Jungschlager in te trekken. Mr Bouman
verklaarde, dat dit een afgrijselijke leu
gen ls zoals de gehele zaak een afgrijse
lijke leugen is.
De heer Jungschlager. chef nautische
dienst van de K.P.M., bevindt zich sedert
Januari vorig jaar in arrest. Volgens
getuigenverklaring zouden zowel de Ame
rikaanse als de Britse ambassade de be
weerde N.I.-guerilla-organisatie hebben
gesteund met geld. wapens en medicijnen.
Beweerd werd. dat ook de vliegtuigen van
de B.P.M. en de Standard Vacuum Oil wer
den gebruikt voor het afwerpen van voor
raden- Deze beschuldigingen zijn reeds
door de Amerikaanse ambassade tegen
gesproken.
Voor de zitting bestond grote belang
stelling. Men zag directieleden der KPM,
vertegenwoordigers van het Nederlandse
Hoge Commissariaat en de Amerikaanse
ambassade. Openbare aanklager is Soe-
narjo. Verdedigers zijn mr H. A. Bouman.
mr Nanny Razak en mr Boegheim. Kroon
getuige Ï.Ianoch, oud-soldaat van het
K.N.I.L., zeide dat in September vorig
jaar een auto met nummerplaat CD 61
(van het Nederlandse Hoge Commissa
riaat) voor zijn huis aan de Djalan Kwini
had stil gehouden. De chauffeur verzocht
hem mede te rijden, daar er iemand
die hem gaarne wilde spreken. Manoch
reed toen naar de Dialan Imam Bondjol
(Nassauboulevardi, waar een Nederlander
met een zonnebril en actetas uit de auto
stapte. Deze persoon herkende hij als
Bouman, die hem. zoals boven gemeld,
rp. 150.000 zou hebben aangeboden. Als
voorschot gaf hij hem rp. 500. waarvooi
Manoch een kwitantie moest tekenen vooi
rp. 5000. Enige maanden tevoren had eer
zekere Cohen van het Hoge Commissa
riaat hem bij zioh geroepen 'en eveneent
rp. 150 000 aangeboden.
De openbare aanklager herinnerde hem
er aan. dat hij reeds beëdigd was.
Mr Bouman verzocht of hij in het Ne
derlands mocht antwoorden en zeide: ,,De
methoden, die de staatspolitie gebruikt,
gaan alle perken te buiten. Ik kan U
betalingsstaat voorleggen, waardoor kan
worden aangetoond, dat Manoch
December een bedrag van rp- 779 heeft
ontvangen als medewerker der politie.
(Manoch is nog in a'Vrest). Ik word hier
gewoonweg behandeld als een verdachte.
Ik ben meer dan 20 jaar advocaat met
een ongeschonden reputatie. Ik wens hier
op dan ook niet uitgebreid in te gaan. Dit
is een afgrijselijke leugen, zoals de hele
zaak een afgrijselijke leugen is". Hirop
ging de rechter voort met het verhoor.
Reeds eerder had de verdediging ge-
Een tolgaarder, die
niet mis is
Op veel van de Amerikaanse snelver-
kcerswegen zal spoedig de menselijke
tolgaarder vervangen worden door eer
machine. De automobilist moet het tol-
geld in de machine stoppen, waarna deze
hem hoffelijk meedeelt: „Dank u, gaat
MV gang".
Indien u meent met deze machine toel
een loopje te kunnen nemen, heeft
het mis. Indien u het rou proberen dan
beplnnen rode signaallampen te flikke
ren en alarmschellen te rinkelen. Eer
camera neemt een foto van u, uw wagen
en uw nummerplaat. Een ander appa
raat tekent de tijd op, dat u gepas
bent en langs electronische weg worden
verkeerspatrouilles verder op de weg
gewaarschuwd.
Ook 's nachts zult u hef apparaat niet
kunnen ontlopen, want de opening
de lens wordt automatisch ingesteld en
bv het invallen ran de duisternis scha
kelt de camera lichten aan.
Een woordvoerder van de fabriek voor
zag, dat de meeste automobilisten eierei
voor hun geld zouden kiezen en hur
bijdrage voor deze uiterst dure snel-
wegen zouden betalen.
Toch is het zo
LICHTSNELHEIDSMETÏNG
vangen, maar hoe snel ik de deksel c
dicht sloeg, het ding ontsnapte stee
de oudheid ook geworsteld met I
vraagstuk van de lichtsnelheid en it
kwam in het algemeen tot de concln
dat het licht zich ogenblikkelijk
breidde, dus zonder
tyd te verbruiken.
Een lichtstraal ver
lichtte op hetzelfde
ogenblik de gehele
conclusie volgde
dat het licht een on
eindig grote snel
heid moest hebben.
Van Galilei is de
eerste proef bekend
om te trachten de
snelheid van het
rcldet
ignaal naar zijn assistent, die
ometers van hem verwijderd
a deze het lichtsignaal van
larnam, opende hy zyn lan-
einde terug. Beiden verwacht-
t licht enige tyd nodig zou
i Ga li Ie) naar de assistent
assister
ialilei
Enig tijdsverschil
assistent op een aanmerkelijk grotere af
stand werd geplaatst Klaarhlykelyk
ging het licht zö snel, dat een reis van
enkele kilometers hoegenaamd geen
tyd in beslag nam.
Toch heeft deze primitieve proef van
Galilei tot meting van de lichtsnelheid
geleid. De Deense astronoom Olaf Ro-
Jupit.
r bestudeerde
1675 de
hy i
auwkrurig here
zij in de srha-
planeet moesten
verdwynen. Toen Römer wilde contro
leren of zyn berekeningen met de wer
kelijkheid overeenstemden, bleken de
waarnemingen die hy in de zomer deed
prachtig te kloppen met de cyfers. Maar
in de winter bleek Jupiter niet minder
dan 15 minuten arhter te lopen! Romer
begreep onmiddellijk dat de vertraagde
tijdstippen waarop de manen in de
schaduw van Jupi-
door de onregelma
tige loop van die
planeet veroorzaakt
werden, maar moes
ten worden toege
schreven aan de lan
gere tyd die 't licht
nodig heeft om de
afstand Jupiter-Aar-
de af te leggen.
Want tussen de
R rner1 n" de" zo m ér
lagen niet alleen
tevens 300 m'illioen
r! De metingen tydens dc
zomermaanden werden immers ver
richt op een tijdstip dat de aarde in de
nabijheid van Jupitrr stond, maar in dc
winter stonden heide planeten diame
traal tegenover elkaar, wat een verschil
betekende van tweemaal de afstand aar-
dc-zon. De grotere afstand die het licht
van het Jupiter-maantje had af te leg
gen was dus de schuld van de late
berekening wist Romer aodoende de
lichtsnelheid vast te leggen op ongeveer
300.000 km per seconde. Maar zyn tijd
genoten wilden hiervan niet» weten.
Door vernuftige proeven wist men en
kele eeuwen later de lichtsnelheid tot
op enkele kilometer» nauwkeurig te me.
'olgende kee
(Nadruk i
protesteerd omdat Manoch als eerste ge
tuige werd gehoord tn plaats van Toma-
soa, die eerste getuige zou rijn. De ver
dediging zette uiteen, dat het tijd zou
vergen de stukken betreffende Manoch
te bestuderen. De rechter vertelde, dat
Tomasoa in het buitenland was en de
openbare aanklager zeide dat Tomasoa
ziek was.
Na verklaard te hebben: „Ik ben vol
komen onschuldig", gaf Jungschager een
schets van zijn leven. Als kapitein ter
hij in Februari 1948 gedemobili
seerd. Daarna werd hij adjunct-chef van
de nautische dienst van de K.P.M., en
later chef. In April 1953 werd zijn toe
latingskaart door Prlncen van de schif
tingscommissie van de immigratiedienat
beslag genomen en sindsdien onder
vond hij moeilijkheden met zijn verblijf.
In December 1953 kreeg hij aanzegging,
dat hij vóór eind Februari 1954 <et land
moest hebben verlaten. Hij besprak daar
op een plaats op de „Willem Ruys", maar
werd 30 Januari gearresteerd.
Verdedigster Nanny Razak verzocht de
rechter er kennis van te nemen, dat
Jungschlöger, ook nadat bekend was dat
Schmidt in December 1953 was gearres
teerd, nog in Indonesië bleef, ofschoon
hij tijd genoeg had om weg te gaan, in
dien hij zich schuldig zou hebben geacht.
Jungschlager had verklaard noch Ma
noch, die beweert van drie droppingen
getuige te zijn geweest, noch Tomasoa
(kroongetuige in de zaak-Schmidt) te
kennen.
Na de zitting werd mr H. A. Bouman
verzocht bij de openbare aanklager op
kantoor te komen. Om drie uur mid
dags bevond h(J zich nog In diens wacht
kamer.
Intussen was de acteta» na de sitting
medegenomen door een vertegenwoordi
ger van het Nederlandse Hoge Commis
sariaat, de heer H. A. Delnse. die door
de politie gesommeerd werd de taa af to
De heer Van Delnse weigerde de taa af
te geven aan een ander dan de openbare
aanklager, die de tas na inspectie weder
teruggaf.
Nader werd gemeld, dat mr H. A. Bou
man is gearresteerd en dat de politie zijn
kantoor grondig ondersteboven heeft ge
haaid.
Tijdens de huiszoeking in de flat van
mr Bouman hadden de andere bewoner»
van het flatgebouw moeite hun appar
tementen op de bovenverdieping te be
reiken. De Braziliaanse zaakgelastigde
werd driemaal aangehouden, voordat hij
zijn flat kon binnengaan.
In de loop van de avond werd in het
gerechtsgebouw het verhoor van mr
Bouman voortgezet Omstreeks half ne
gen vervoegde de heer Van Deinse zich
oy het gerechtsgebouw.
De djaksa, Karnadi, deelde aan Pia
mede, dat nog geen venklaringen konden
worden afgelegd.
De H.Cgraaf Van Bylandt, nam in
verband met dit ergerlijk optreden on
middellijk contact op met de Nederland-
re regering, mede omdat ook het Hoge
Commissariaat door Manoch ls beschul
digd, bij de affaire betrokken te zijn.
De zitting zal Donderdag 3 Maart wor
den voortgezet. In totaal zullen 16 ge
tuigen worden gehoord.
Mr Bouman kan zich
vrij bewegen
Pia heeft vernomen, dat de politie in
de woning en het kantoor van mr Bou
man zou hebben gezocht naar de kwitan
tie, waarvan Manoch in zijn verklaring
zou hebben gerept. Manoch had namelijk
beweerd, dat hij een voorschot van mr
Bouman had ontvangen en daarvoor een
kwitantie had getekend. Mr Bouman
bleef er bij dat Manoch alles loog en
hield vol, dat men getracht heeft hem in
een val te lokken, in een huls te Djatine
gara (Meester Cornells). Manoch zou aan
geboden hebben zijn verklaringen tegen
Jungschlager ln te trekken tegen een be
paalde som, die mr Bouman hem in een
huis in Djatinegara moest overhandigen.
Mr Bouman was toen daarop niet Inge
gaan.
De procureur-generaal Soenarjo ver
klaarde, dat mr Bouman zich vrij kan be
wegen en zijn werkzaamheden „normaal"
kan voortzetten, doch dat hij zich, zo
lang dit nodig is, aan een verhoor dient
te onderwerpen.
Minister Sla! bezocht
Italiaanse collega
Mihister Staf heeft gisteren een be
leefdheidsbezoek gebracht aan ztjn Itali
aanse ambtgenoot, Paolo Tavlanl. Zoals
bekend is, heeft de minister een tocht
van het smaldeel V meegemaakt, dat zich
ln de Italiaanse wateren bevindt.
Weer een van 32 nieuwe
mijnenveger» te water
Op de seheep»werf De Haan en Oerle-
lans te Heusden 1» glateren H.Ms. mij
nenveger Gieten te water gelaten. Het
•schip werd gedoopt door de echtgenote
van de burgemeester van Gieten, mevrouw
J. Nljenhuis—Werners.
Het schip behoort, zoals men weet, tot
>n serie van 32 mijnenvegers, die op het
ogenblik op verschillende Nederlandse
en In aanbouw zijn en die alle da
i van een Nederlandse gemeente zul
len dragen.
De Gieten zal zeer waarschijnlijk ln
October a.s. zijn afgebouwd.
Groenteboeren „geef ons
„pond" en „ons" terug
len, groenten en fruit „St Walfridus"'zal
op voorstel van de kring Zuidholland
stappen ondernemen om de oude ge
wichtsaanduidingen „ons" en „pond" die
Indertijd in verband met de internat, ge
wichtsaanduidingen zijn vervangen door
100 gram resp. halve kilo. weer opnieuw
i. Dit op grond van het fel»,
Engeland ondanks de getrof
fen regeling de benamingen ..ounce" en
„pound" hardnekkig handhaaft
Radio Oost-Berlijn zwijgt
(door brand)
In het gebouw van radio-Ooet-Berltjn
heeft een felle brand gewoed. BIJ de blus-
singswerkzaemheden zijn negen brand
weerlieden gewond. De uitzendingen van
de omroep zijn gestaakt.
