A
Liever T urks dan paa ps!
Sarajevo, een Mohammedaanse stad in Europa
Waar Oosten en Westen ten nauwste vervlochten zijn
plaats aan helle
zonneschijn op witte muren, aan pal
men, aan woestijnvergezichten, aan
mannen in witte burnous en aan kame
len En dan denken wc niét aan een
moderne stad, tussen zwaar beboste
bergen, een stad met moderne winkels,
musea en (abrieken.
Maar in de federatieve staat Joego
slavië. temidden van de wouden van
Bosnië, ligt een stad. die tegelijk Mo
hammedaans en Westers Is.
Dat is Sarajevo. Ieder van de oudere
generatie herinnert zich de naam Saraje
vo nog wel. de stad waar ruim veertig
jaar geleden de lont in het kruitvat
werd gestoken en met de moord op de
Oostenrijkse troonopvolger het oude
Europa definitief ten einde kwam.
Men wijst u in Sarajevo nog trots de
brug, waarbij deze politieke moord ge
schiedde. In een huis daar vlak bij heeft
woord ketter" afgeleid, dat zulk een
glorievolle betekenis heeft gekregen in
onze kerkgeschiedenis.
De Roomse kerk heeft tegen deze Al-
bigenzen en Waldenzen verschillende
„Kruistochten" gehouden, die als ge
volg hadden, dat de Albigenzen totaal
zijn uitgeroeid en dat van de Waldenzen
in de Italiaanse Alpen zich een schamel
beetje heeft weten te handhaven. Ook
nu nog zijn er in Italië Waldenzen.
EEN soortgelijke geloofsgemeenschap
bestond er in de Middeleeuwen bij
de Slavische stam. die Bosnië, in het
hart van het tegenwoordige Joegoslavië,
bewoonde. Volgens de nieuwste weten
schappelijke onderzoekingen is het zelfs
zeer waarschijnlijk, dat de Albigenzen
en Waldenzen hun denkbeelden en tra
dities van deze Bosnische „Protestan
ten" hebben gekregen.
Immers, de Bosniërs. die zich ont
trokken aan de zeggenschap van de
W
men een fraaie steen gemetseld, die de
herinnering aan Gavrilo Princlp, de Jon
ge Serviër, die de moord bedreef, leven
dig houdt. Kn in het plaveisel staan
twee voetzolen uitgehouwen, daar waar
hii gestaan heeft, toen hij de dodelijke
schoten afvuurde.
Misschien herinnert men zich Zelfs
zelfs wel oude foto's van de Oostenrijk
se troonopvolger, Fronz Ferdinand in
Sarajevo. Op deze foto's waren dan al
tijd wel enkele besnorde figuren te on
derschelden, die op het hoofd een fraaie
fez droegen.
De fez is het hoofddeksel van de Mo
hammedanen, niet alleen in Egypte en
in Noord-Afrika, maar ook in Joegosla
vië. En in de Bosnische hoofdstad Sa
rajevo beheerst de fez het straatbeeld.
AT zijn deze fez-dragende Moham-
nedanen eigenlijk voor lieden'' Zijn
het afstammelingen van de Turken, die
vanaf 1389 tot diep in de negentiende
eeuw de heerschappij over het grootste
deel van Joegoslavië voerden? Aller
minst. Deze Mohammedanen zijn was
echte Slaven, van geslacht op geslacht
Bosniërs
Maar hoe komt het dan. dat juist zij
tot de Islam overgegaan zijn. terwijl al
le andere Slavische volken, die door de
Turken onderworpen werden, hun eigen
geloof zo hardnekkig verdedigden? Im
mers de Serviërs, ook Turks geworden,
zijn de Servlsch-orthodoxe kerk altijd
trouw gebleven.
Ja, evenals in de bezettingsjaren, die
wij meegemaakt hebben, was ook de
kerk voor de bezette Serven een bron
van kracht voor het verzet, dnt zij nl
die eeuwen door tegen de Turken ge
pleegd hebben.
Do Servisch-orthodoxe kerk werd door
de Turken uitrranrd zwaar onderdrukt
Dnar getuigen nog de kleine kerkjes
Van In Sarajevo en Skopje Achter een
hoge muur. half onder de grond ge
bouwd. donker en verscholen, liggen
daar de oude orthodoxe kerkjes, die al
de eeuwen van de Turkse bezetting zulk
een dierbaar toevluchtsoord zijn ge-
En waar men in oude orthodoxe kloos-
t' i ei ie' S. i i lie land de prachtige
fresco bewondert, daar ziet men. dat
van alle orthodoxe kerkvorsten, van de
apostelen en zendelingen onder de Sla
ven. de ogen uitgeprikt zijn door Turkse
bajonetten.
Maar de Bosniërs waren niet Ser
visch orthodox. En de Bosniërs waren
ook niet, zoals de Kronten en de bewo
ner» van de Dalmatisehe kust. Rooms-
Kathollek De Bosniërs waren Prote
stant. nog vóór de Reformatie
Op school hebben we geleerd over de
Albigenzen en Waldenzen. die bergvol
ken in Zuid-Frankrijk en Italië, die al
In de Middeleeuwen zich afgescheiden
hadden van de Roomse kerk en een ge-
loofsgemeenscnap hadden gesticht,
waarin zij vooral de zuiverheid van le
venswandel nnnr voren trachtten te bren
gen Een geloofsgemeenschap, die zij
volgens de traditie fundeerden op de
eersle Christengemeenten. ZIJ noemden
zichzelf katharen", of „zuiveren". En
van dit woord katharen werd later het
Sarajevo bezig met zijn
Velen van hen vluchtten over Grieken
land en Egypte naar Noord-Afrika, en
zijn zo. over Spanje in Zuid-Frankrijk
en Noord-Italië terecht gekomen, waar
zij nieuwe gemeenten stichtten in de
geest van hun gemeenten thuis.
De Bosnische vóór-reformatorische
protestanten noemden zichzelf Bogomi-
len. Het woord Bogomil is oud-Slavisch
en het betekent: God zij ons genadig.
We weten een bedroefd beetje van de
Bogomilen. en wat we weten is hoogst
onbetrouwbaar, omdat het ons gerap
porteerd is door verbitterde vijanden,
die de Bogomilen de wonderlijkste prac-
tijken in de schoenen schoven.
Maar één ding is wel zeker, dat een
Bulgaar in de vroege Middeleeuwen de
ze secte gesticht heeft en dat de leer
van de Bogomilen vooral steunt op die
van de oude Christengemeenten in Klein
Az
Voor de Bogomilen lag het zwaarte
punt van hun godsdienst in het per
soonlijk gebed, het gebed, waarin de ge
lovige zijn hart kan uitstorten in zijn
eigen bewoordingen en niet volgens een
vast schema, zoals de Rooms-Katholieke
en de Orthodoxe kerk leren.
Voorts volgden zij een zeer strenge
levenswandel. Kuisheid en echtelijke
trouw waren pijlers van hun bestaan.
Hun voedsel was zeer sober, hun gods
dienstoefeningen uiterst eenvoudig
Naar het woord van de apostel Paulus
stelden zij een leven in ongehuwde staat
en volkomen kuisheid boven het huwe
lijk.
T") AAR de Bogomilen niet alleen
godsdienstig, maar ook politiek ont-
trouw waren aan de Roomse en de
Servisch-Orthodoxe kerk, stelden zij
zich bloot aan zware vervolgingen. Vele
geschriften zijn er tegen de Bogomilen
gericht, waarin zij van de vreselijkste
zonden en van zuiver heidendom wer
den beschuldigd.
Maar ook hier was het bloed der mar
telaren het zaad der kerk. De Bogomi-
len-gemeenten bloeiden. Zo waren er in
het jaar 1221 in Bosnië uitsluitend Bo-
gomilen-gcestclijken.
Toen de Roomse Kerk het zo druk
met de vervolgingen van de Waldenzen
had. dat er geen tijd en geen aandacht
meer over bleef voor de Bogomilen.
werd deze godsdienst de officiële in Bos-
Maar na de veldtochten tegen de Wal
denzen, viel de gehele aandacht weer op
de Bogomilen, en zij kregen het zeer
zwaar te verduren. Tot in het jaar 1415
de Turken Bosnië veroverden.
De Turken zagen onmiddellijk het
voordeel voor henzelf in de verbitterde
strijd tussen de Bogomilen en de Room
sen. Zij boden de Bogomilen godsdienst
vrijheid, mits ze zichzelf niet schaar
den onder de Christenvaan, maar loyaal
waren voor de Turkse Mohammedanen.
De Bogomilen zeiden letterlijk: Lie
ver Turks dan Paaps cn accepteerden
het Turkse aanbod. Zij voelden zich
blijkbaar onder de Mohammedanen be
ter thuis dan onder de Roomsen. De
Paus verklaarde daarop in een pause
lijke bul de E
Turken tot o
Christendom.
En zo werden de Bogomilen hoe lan
ger hoe meer in de armen van de Is
lam gedreven. Ze bezochten trouw de
Moskee, droegen een fez en kleedden
hun vrouwen als echte Turksen in ha
rembroek en sluier.
Zo zijn de Bosniërs van thans, de af
stammelingen van de Middeleeuwse Bo
gomilen. in niets meer te onderscheiden
van andere Mohammedanen. Alleen dit:
op Dinsdagavond gaan de Mohammeda
nen van Sarajevo naar de kerk van
Sint-Antonius. en dat is de laatste her
innering aan hun Bogomilenverleden.
plaalssen, waar wonderlijke grafstenen,
half onder de aarde staan, grafstenen
met oude Slavisch inscripties, met ge-
styleerde figuren en afbeeldingen van
mensen versierd.
Maar Sarajevo ls een Mohammedaan
se stad. Een stad met prachtige mos
keeën uit de zestiende eeuw, met slan
ke minaretten, met idyllische voorhof
jes, waar fonteinen ruisen onder zware
eeuwenoude boomkruinen. Vijf maal per
dag roept de muezzin van de minaret,
dat alleen Allah God is en Mohammed
zijn profeet. En vijf maal per dag wan
delen de mannen plechtig, de handen op
de rug naar de moskee. Op het voor
plein wassen zij zich de voeten, handen,
gezicht, oren en schedel, en blootsvoets,
het hoofd gedekt met de rode fez, be
treden zij de kostbare Oosterse tapijten,
waarmee de vloer van de moskee be
legd is.
In de smalle straatjes van de Turkse
bazar schuifelen gesluierde vrouwen in
bontgekleurde katoenen broeken langs
de kleine winkeltjes. Daar ziet men bij
Cryptogram
't is nog een eind, meende het paard,
6. een tooi, door aan weerzijde een
muzieknoot. 7. een maat in het Rom.
rijk is slank, 8 deze minister maakt
veel houding door de Italiaanse rivier,
9. als nieuw dit voorzetsel aan de
muur, 12. U heeft een hoeveelheid. 13.
er is oorzaak tot hulde bewijzen bij het
kletsen.
Verticaal: 1. De koning wilde een
vader aan een hondenriem, 2. de vijand
deed een binnentuimeling. 3. een gek
aan dc kant, maar dier In 't water. 4
ijskorrels voerden een gevecht op
Jantjes boterham, 5. weldoordacht is
een knaagdier en een electrisch geladen
deeltje te vinden met een drank, 8.
voor en door middel van is zindelijk,
10. de candidnat zat voor een gewezen
slotwoord tc zwoegen, 11. een speel-
bakje en, de beestjes kunnen weer
Inzendingen per briefkaart uiterlijk
Donderdagmorgen a s. aan het bureau
van dit blad. In de linkerbovenhoek aan
de adreszijde vermelden: „Puzzlc-oplos-
sing". Er zijn drie prijzen; 1. 5.
2. 2.50; 3. 2.50.
Oplossing Serpentine
27 November
Gramschap, ponjaard, dispuut, ter
miet. tortelduif, fideel, legende, engel,
linde, eekhoorn, nevel, landloper, ros
sinant. taptoe, ergens, spiegel, lekker
bek. karper, raar. „MATTENKLOP
PER".
de slagers alleen maar schapevlees,
daar zit de koperslager met gekruiste
benen voor zijn winkeltje te kloppen.
Tegen dc heuvel ligt de Mohamme
daanse wijk. En als ge daar wandelt
togen het ondergaan van de zon, als de
lichtjes beneden in de stad en op de
honderd minaretten aangaan, dan hoort
ge misschien uit een van dc binnen
plaatsjes een hoge vrouwenstem, die
een weemoedig liedje zingt, het Lied
over het schone Sarajevo, een lied met
Slavische woorden, maar Oosterse mu-
Want Sarajevo is de stad, waar het
Oosten en het Westen tot het nauwste
vervlochten zijn.
WINA BORN
CH-H-WI# J
e witte processie
dat t
i de c
der
JSRAEL vierde telken jare als derde
der belangrijkste hoogtijdagen het
Loofhuttenfeest. Duizenden pelgrims
trokken dan op naar het hart dei-
natie. Jerusalem met haar tempel.
Zeven dagen lang vierden zij feest
onder veel vreugde en met veel cere-
O.a. diende dat feest om dankbaar
te gedenken, dat de woestijnreis der
voorouders, met alle daaraan verbon
den gevaren, met alle risico's van
geen-water en geen-brood, van ver
zengende hitte en verschroeiende zon,
voorgoed voorbij was.
Het is dat volk heus niet meegeval
len ruim 42 jaar lang rond te moeten
trekken in de wildernis. Er zal me
nige traan gevallen zijn. Wij kunnen
ons heel goed in denken dat de zorgen
en ontberingen hen soms tot het
uiterste dreven.
Aan die tentenpcriode gedacht
Israël op het Loofhuttenfeest en men
woonde ter herinnering een week
lang in hutten van loof gemaakt. En
zij dankten God dat die tijd voorbij
was en dat zy aangekomen waren in
het land tvaar zy permanente wonin
gen hadden kunnen betrekken.
Het volk Israël is beeld van de ge
meente van Christus
Gods volk leeft en reist nog in de
woestijn. Het zijn allen pelgrims, die
hier op aard geen blijvende plaats
hebben, maar die reizen naar de stad
die fundamenten heeft, wier bouwheer
God is.
Het valt voor de kerk niet mee te
dolen op deze aarde. Wat een strijd
heeft ze moeten meemaken en wat
zal de toekomst nog brengen? Menig
maal hing haar leven aan een zijden
draad. Zij was altijd in de minder
heid en nóg telt ze niet mee by de
grote beslissingen. Veel heeft ze aan
haar zelf te wijten, want zondig was
vaak haar optreden. Haar kleren
waren dikwijls besmeurd en de strijd
ging niet altijd uit zuiver oogmerk.
Nochtans: God houdt Zijn volk in
stand. In de barre wildernis zorgt Hij
voor water cn brood. De sacramenten
sterken altijd weer Zijn duurgekochte
gemeente, die Hij betaalde met Zijn
dierbaar bloed. Jezus Christus is het
Levende Brood, Hij is de Rotssteen,
waaruit het Levende Water vloeit. Hij
zorgt ook op Zijn tijd voor tijden van
verademing en betrekkelijke rust.
Eens zullen ól Gods kinderen het
feest vieren van het einde der pelgri
mage Als zij allen thuis gekomen zul
len zijn in het heme's Vaderhuis. Dat
zal HET Loofhuttenfeest by uitne
mendheid 2yn
Johannes tekent dat feest met le
vende kleuren in Openbaring 7. Hij
beschrijft hef ons alsof hij het op een
kleuren-geluids-film heeft waarge-
HO ziet de troon ran God. Kristal
helder als het licht. Daardoorheen
speelt het rood van het vuur, het vuur
van Gods heiligheid. Boven de troon
de boog ran Zyn trouw.
Naast de troon het Lam. Gods Zoon,
die mens werd en de zonden droeg als
plaatsbekleder ran Zijn volk.
En dan daar kwamen ze aange
treden, in processie, de lange, lange
stoet van gekochten. Ziet ge het?
Het stroomt maar nan. Johannes ziet
het: uit alle geslachten en natiën en
stammen en volken. Negers uit Afrika,
Chinezen en Japanmzen, Indiërs en
Indianen, Eskimo's en Bosjesmannen,
Yankees en Pruisen, Friezen en Zeeu
wen. Zwart en bruin, geel en rood en
blank. Uit alle landen, van Oost en
West, van Noord en Zuid.
En zij dragen allen eenzelfde kleed.
Het reine, gewassen kleed van Chris
tus' gerechtigheid. Het witte feest
kleed. Ontvangen van Christus Het
is hun eigen gewaad geweest, zondig
en vuil, maar het is gewassen in het
bloed ran het Lam. Witter dan
sneeuiv, ja witter dan sneeuw is het
geworden
Een machtig gezicht die witte
processie
Als allen klein en groot staan
aangetreden, hoort Johannes hen zin
pen.' Groter en machtiger dan welk
koor ter wereld'
Wat zou er klinken uit al die kelen?
Wat anders dan een loflieil gewijd
aan de Vader en de Zoon: ..De zalig
heid is van on2e God die op de troon
gezeten is en van het Lam
De engelen en de oudsten en de
herstelde schepping mengen zich in
het koor cn samen zingen z(j de
zevenvoudige lof. Hem komt immers
toe de lof en de heerlijkheid en de
wijsheid en de dankzegging en de
eer en de macht en de sterkte tot in
alle eeuwigheden. Amen.'
n en bidden.'
Wy worden er «til van er
Geef, dat in Uw genade, i
God.
tot der zaalpen ry.
speLenö met voRmen en Ruimten
BeeLöhouweR, öie zijn Bcelö weeR in stukken sLast
OSSIP ZADKINE zijn naam staat
nu reeds, bij zijn leven, vet ge
drukt in de kunstgeschiedenis. Zijn
naam is een begrip geworden bij
kenners en leken. Over Zadkine wordt
er misschien net zoveel gesproken als
over Beethoven cn veel meer clan
over Rodin. Beethoven en Zadkine
kent iedereen, van Rodin weet men
over het algemeen maar weinig af.
En toch is die Rodin heel belangrijk
geweest voor Zadkine.
Misschien kunnen we het nog ster
ker zeggen: zonder Rodin zou Zadki
ne nooit geweest zijn wat hij nu is,
m.a.w. zou hij zich niet tot een der
gelijke beroemdheid hebben weten op
te werken. Of hij nu ook veel met
het werk van zijn befaamde voorgan
ger, de beeldhouwer Auguste Rodin
gemeen heeft? Beslist niet, maar hij
leerde van Rodin de beweging in het
beeld, hij leerde van Rodin, zoals Zad
kine het eens zelf schreef, hoe Rodin
het „instrument der poëzie, dat zo
lang gezwegen had, zijn verloren sna
ren hergaf en een overweldigend lied
Maar de expressie van de mense
lijke gevoelens, de suggestie van de
beweging en de verklanking van de
poëzie werden door Zadkine geheel
anders gerealiseerd. In Rodin's stu
dio's, Zadkine schreef hier zelf over,
hepen, lagen of stonden de gehele
dag naaktmodellen, alleen of in groe
pen, en zij toonden de aandachtige
kunstenaar de nimmer ophoudende
afwisseling van standen, bewegingen
en stilten.
Daardoor leerde Rodin, dat het
menselijk lichaam meer is dan een
constructie van de hoogste perfectie
en tevens een eigen leven had, steeds
wisselend, maar bezield. De psycho-
Brullende harlekijn.
logie van dat levende lichaam wilde
Rodin geven, waarbij hij zich tege
lijkertijd bewust was van de schoon
heid van het menselijk lichaam. Ana
tomisch beheerste Rodin dat lichaam
volkomen, in al zijn bewegingen en
uitdrukkingen.
DAT alles heeft Zadkine, de Rus
sisch-Franse beeldhouwer, heel
erg aangegrepen, hij heeft de bewe
ging en de psychologische verdie
ping van Rodin aangevoeld en er
zich door laten leiden.
De schoonheid van de lichamen
werd echter hoe langer hoe minder
belangrijk voor hem. Dc perfecte
constructie wilde hij nog accepteren
en op die anatomische wetmatigheid
bouwt hij zijn skelet, daarbij heel
sterk de beweging van de figuur sug
gererend. De schone rondingen van
vormen en lijnen, de onvergelijkelij
ke boetseerkunst van de natuur, ze
waren voor Zadkine slechts uiterlijk
heden waar hij doorheen wilde zien
En daardoor kwam hy natuurlijk
tot zijn anatomische vertekening, tot
zijn holle vlakken daar waar de na
tuur bol schiep en tot zijn bolle vlak
ken, daar waar de natuur in dc holle
lijn dc schoonheid zocht. En verder
liet hij eigenlijk alles weg, wat voor
de beweging en voor de expressie als
ballast gevoeld zou kunnen worden.
Zadkine heeft dus niet elk verband
met de natuurlijke voorstelling losge
laten, maar hij bepaalt zich niet tot
die voorstelling als een voltooid iets.
De biologische nauwkeurigheid door
breekt hij en hij completeert de figuur
met haar betekenis, zodat b.v. Or
pheus zijn eigen lichaam als instru
ment heeft, het kind uit de tors van
Maria zelf opkomt en de minnenden
in één vorm opgaan. Het is de
nieuwsgierigheid naar de oerdrang
en het verlangen om een muzikaal,
gesyncopeerd spel van vormen te ge
ven, vormen die in elkaar overgaan
en ten slotte in de ruimte glijden.
Hier zijn we er eigenlijk. Zadkine
speelt, speelt met de vormen en
speelt in dc ruimte. De klassieke beel
den, die bewonderd werden door hun
gelijkenis met de mens, waren voor
Zadkine gevangenissen in hun com
pacte geslotenheid. De beeldhouw
kunst heeft immers een eigen taal,
die niet door de anatomie overstemd
mag worden? Dc „kopieerlust des da-
gclijksen levens" verwierp hij. Heel
begrijpelijk, maar gaf hij er een
schonere gedachte voor in dc plaats?
Is het spel van Zadkine de verrijking
en dus de verdieping van de beeld
houwkunst, is zijn doorbraak een po
sitieve geestesrichting?
HET Gemeentemuseum van Arn
hem heeft thans (tot 30 Januari
a.s.) de grootste tentoonstelling, die
ooit ter wereld van het werk van Zad
kine gehouden werd. En daar hebben
we ons opnieuw, na de exposities in
1948 en 1949 in Amsterdam en Rotter
dam, met onze gedachten kunnen op
sluiten alleen met het werk van Zad
kine. Noch de wanden, noch een an
dere entourage leiden de aandacht af
en de opstelling kan dan ook werke
lijk subliem worden genoemd. In re
traite met Zadkine dus, in afzonde
ring met vormen in de ruimte, vor
men die iets willen voorstellen, vor
men die iets willen zeggen, vormen
die een gedachte willen uitdragen.
Wat zeggen die vormen dan. waar
van spreken ze? Het is een taal, die
door een ieder kan worden verstaan,
een taal die helemaal niet in raad-
3
seis spreekt, een taal die tot in elk
woord wordt beheerst. Maar ook een
taal, die regels noch normen kent
en daardoor tot een vloek kan wor-
De gedachte, die deze uiterst knap
en zeer suggestief geconstrueerde
vormen uitdragen, is de Faustische
gedachte van het „Zwei Seelen woh-
nen, ach! in meiner Brust", het al
tijd voortdurende streven om steeds
meer te weten en steeds beter te ken
nen. Maar wat gekend moet worden
wordt dan vergeten: de goddelijke
norm en de menselijke grens.
ZADKINE is een- dichter, Zadkine
is een zanger; in prachtige
rhythmen bouwt hij. Zijn „Terugkeer
van de verloren zoon" is van een
uiterlijke barokke vreugde, zijn „De
boodschapper" is als een stuk pro
grammatische muziek, zijn „Brullen
de harlekijn" is een onberijmd epos
en zijn „Piëta" is als een afgrijselij
ke kreet.
Die muziek en die kreet dringen tot
diep in de menselijke ziel, maar daar
kunnen ze iets kapot maken: het ge
loof in Gods harmonie in de nieuwe
wereld. Dan zal het faustisch streven
van Zadkine niet verder kunnen, om
dat er dan alleen plaats zal zijn voor
de positieve waarden van het leven.
„Alles was entstcht, ist wert dasz es
zugrunde geht", lacht Mefisto tegen
Faust. En al die vormen, al die lij
nen die zelf willen scheppen in vol
maakte vrijheid zonder norm en zon
der dogma, zij zullen ineenstorten en
zich met elkaar vermengen.
Zadkine is een groot beeldhouwer,
maar een anarchist, iemand die het
beeld maakt en het daarna weer in
stukken slaat. Waarom? Omdat het
oorspronkelijke beeld zijn vrijheid be
knotte. Was het niet Epictetus die
zei: „Niemand is vrij die zichzelf niet
beheerst".
Beheerst Zadkine zichzelf? Wel de
materie, dat is zeker. Maar er is
meer dan de materie. Uit de stof
rijst het leven open God zag dat
het goed was". Zadkine vond het
niet goed en schiep zelf. Dat is de
huivering bij deze technische groot
heid. De harlekijn gaat hoe langer
hoe harder brullenstraks wordt
het de doodskreet van een radeloos
mens. CORN. BASOSKI.
Geval zonder eind (XX)
Uit de
VOLKSWIJK
g
fyfFT die broodbezorgerij is het
dus niets geworden. We vréés
den het al van te voren we
hebben, helaas, gelijk gekregen.
Maar toch mag er althans iets
positiefs geconstateerd worden:
Sjaarlie heeft tenminste twee
maanden aan één stuk gewerkt.
En hieraan paart zich vrij snel
een ander positief element: Sjaar
lie vervoegt zich zo manr eigener
beweging bij een apotheek om
daar de vacante betrekking van
bezorger op zich te nemen.
Er bestaat een belangrijk on
derscheid tussen de bezorger van
het dagelijks brood en die van
de artsenijen. Zeker, beiden bren
gen onmisbare voedingsstoffen
rond. Maar de eerste vervoert ze
per wagen en dc tweede doet
zulks per mand. Het kan een vaste
mand vóór op de fiets wezen of
een hengselmand aan zyn arm.
maar in elk geval is een mand
geen wagen. En dan, de bczorqcr
van drankjes en pillen heelt zel
den iets met afrekeningen te ma
ken, en hij loopt dus geen gevaar
om door al dat wisselen en nog
eens wisselen, dat rekenen en ver
rekenen de kluts kwijtte raken.
Bovendien is hij niet aanoemne-
digd om nevens het brood zo tus
sen dc bedrgven door nog koekjes
of kaakjes of spritsen en koekeu
aan de man te brengen. Nooit zal
een apothekersjongen ons aan
klampen of we by het bittere
drankje soms niet graag een pijp
zoute drop proberen of de laxeer
pilletjes willen neutraliseren door
een buisje Norit.
Neen. het ligt hier alles veel
eenvoudiger: dit heeft de dokter
voorgeschreven; dit heeft de apo
theker gebrouwendit overhan
digt zyn bezorger. Mochten er dan
nog vergissingen gemaakt worden,
dan kunnen die alleen op onjuiste
of onleesbare recepten berusten of
op het feit dat de pattent hen
nuttigt onder gelijktijdige gebruik
making van door vrienden en be
kenden aangeraden ingrediënten
als daar zijn zoute haringen, rol-
mopsen, vuistdikke palingen en
Maar de bezorger komt aan der
gelijke misslagen niet te pas. Zelfs
indien hij eens ergens de pillen
van de een met die van de an
der mocht verwisselen, dan nog
zal de zieke dit onmiddellijk be
merken aan de onjuiste naam, die
op zijn etiket prijkt. Zodat we
onbevreesd de toekomst kunnen
tegenblikken: Sjaarlie werkt eige
ner beweging opnieuw.
Méér, hij schijnt er plezier in te
hebben. Hij rijdt zwierig langs de
straten: hij schiet gierend door de
bochten; hij geeft van tijd tot tyd
sprintjes weg. die gezien mogen
worden. Het herinnert ons alle
maal aan die verleden tijd, waar
in hy zich eens een poosje be
kwaamd heeft als wielrenner
Waarschijnlijk herinnert hy zich
zelf die gouden periode van véél-
belonend jong cyclist eveneens.
Men kan nauwelijks anders doen
als aannemen dat hij die scherpe
zwenking daarginds, pal tussen
een auto cn een tram door, neemt
terwijl hij droomt dat hij de Tour
de France rijdt en juist de dra
ger van dc gele trui met een
hoonlach passeert. De oprit van
dc brug wordt hem iets als een
Alpenpas die hij zegevierend over
wint. En dat hij dan soms opeens
Afstapt om met wat toevallige
maats langdurig op een straathoek
te gaan discussiëren. wel, laat
ons dat dan maar beschouwen als
zijn aankomst bij een bevoorra
dingscentrum, nadat hij de étappe
gewonnen heeft. In elk geval
maakt hy in deze opeenvolging
van sprintjes en van pnuzetjrs nog
niet eens zo'n gekke tijd. Als ik
tenminste eens langs mijn neus
weg bij zyn baas informeer hoe
Sjaarlie zich gedraagt, betoont
deze zich behoorlijk tevreden. Hij
mag niet roemen nee, dat niet
Maar klagen kan hij nu ook weer
niet. D'r zyn er beteren en d'r
zyn er slechteren
Drie volle maanden fietst Sjaar
lie rond.
Drie volle maanden krijgen de
patiënten zonder mankeren hun
drankjes of poeders en Sjaan
haar centen
Maar in het prille begin van de
vierde maand loopt dc boel spaak
Het is met recht duidelijk hoe dat
komt. Sjaarlie vertelt het ons wel.
maar er is jammer genoeg geen
filmopname gemaakt van het in
gewikkelde ongeval waarvan, hij
het slachtoffer werd. Het zou ecu
interessante film geworden zyn,
dat zeker. Want er komen min
stens drie auto's aan te pas en
twee trams, en een vrachtwagen
zo'n zoveeltonner. weet-u-wcl?!
en een opgebroken straat, en
nog heel wat meer. Als je het
verhaal zo hoort uit Sjaarlie's wel
bespraakte mond, moet je wel ge
loven. dat het een hypersuper-
botsmg is geweest, waarbij de
slachtoffers bi j dozijnen over de
weg kegelden Het gekke is alleen
maar dat geen krantenbericht niet
grote opmaak heeft gemeld, dat
er een verkeersramp van onge
kende afmetingen heeft plaats ge
had. Ze schijnen het bij alle kran
ten tegelijk in de doofpot te heb
ben gestopt Waarschijnlijk om de
naam van de stad niet te schaden
Uit louter chauvinisme.'
Maar dt fiets is stuk. Eu een
hele mand met flesjes en poeder
doosjes is «tuk of bedorven. En
ui Sjaarlies rechterondcrarm zit
een jaap van een snee, waar dc
apotheker na afloop genoeg glas
scherven uit opgediept heeft om
een ruitehnuigazyn van op te
zetten. Hij had wel dóód kunnen
vallen Sjaarlie dan altijd Hy
had wel hm hersenschuddingen
kunnen Lrypen Het is nog goed
afgelopen
Het lykt inderdaad gord afge
lopen, want de volgende dag loopt
Sjaarlie uccr op straat. Zyn rech
terarm stevig in verband. Nou ja,
van werken kan dan niets komen,
•naar daar is de ongevallenwet nu
goed voor! Misschien dat Sjaarlie
het daarover zo druk heeft, daar
op die straathoek Laten we maar
hopen dnt dc sociale maatregelen
het onderwerp vormen Van zyn
kennelyk indrukwekkend betoog.
De kameraden staan er belang
stellend by: één grote kring van
jongens. Het is er een echt gezel
lige boel alshetware. Ze hebben
Sjaarlie beslist gemist en hy hen.
Nu zyn ze weer by elkaar.
En nu zit Sjaantje weer alleen!
WIJKPRKDIKANT
anderszins.
