Nieuwe Leidsche Courant | 1954 | 24 november 1954 | pagina 3

Waterorgel:
vernuftig

ingewikkeld
mechanisme

en

Zevenduizend liter water wordt door
tweeduizend pijpjes opgespoten

Pianovoordracht door Hans Henkemans
voor het L.A.K.

Ds

I. Zuurdeeg uit Parijs sprak over de
priester-arbeiders

R K. Kerk heeft te laat het veranderde
wereldbeeld ontdekt

Resultaten van opgravingen
van rijengrafveld

nieuwe leidsche courant

woensdag 24 november 1954

ATTRACTIE VAN LEIDSE LICHTWEEK

Eén van de grootste sensaties van de Leidse lichtweek zal ongetwijfeld

j het zogenaamde waterorgel zijn. Zogenaamd, want van een orgel is hier

in werkelijkheid geen sprake. Weliswaar bestaat er in Hamburg een der-

j gelijke watermachine-met-muziek, die als een orgel „bespeeld" wordt,

Ij maar dit mechanisme is niet vervoerbaar.

I Het waterspel-instrument. dat men in

de grote tent op het Stationsplein kan

-J bewonderen, is een uitvinding van de
Duitser Otto Przystawick. De Amerika-

5 i nen hebben daarvan het patent overgeno-
I men: vandaar de naam: ..Dancing Wa-

Iers".

Tussen de spuitende fonteinen en de
(gramofoon)muziek bestaat een door eer
..bespeler" geregeld verband. De be;
factoren zijn dus niet onlosmakelijk ver
bonden. Is deze bespeler aan zijn scha
kelbord van honderd-vijf-en-zestlg knop
pen muzikaal, dan zal dit verband, al naai
de mate van zijn muzikaliteit, meer o;
minder nauw uitvallen.

We moeten dus vooropstellen, dat dit
alles met de muziek als zodanig weinig
te maken heeft. We herinneren
dit verband de film „Fantasia",
eens uit Amerika afko/nstig. Persoonlijk
zijn wij van mening, dat de muziek op
andere wijze onvoorstelbaar is e
iedere poging om eeh persoonlijke
«telling (en er bestaan er precies
als er muziekgevoelens zijn) te fixeren,
nooit effectief kan zijn.

k 5 Ouders en zoon maakten
trammelant in bus
Voor de rechter lachten ze er
nog eens hartelijk om

I Omdat zjj zich te Hazerswoude hadden

I verzet tegen een politie-agent moesten
A J een 68-jarige man, zijn 66-jarige vrouw
en hun zoon, een 34-jarige koopman uit
Leiden, voor de Haagse politierechter
verschijnen. „Wat is uw beroep?" vroeg
de rechter aan de vader. „Vader Drees",
was het antwoord. Het drietal had samen
feest gevierd cn te diep in de glaasjes
gekeken. In de bus had men onenigheid
gekregen met de controleur, die hen ver
wijderde. Een agent had de zoon wUlen
opbrengen, die zich daartegen verze
Pa en ma hielpen een danig handje
probeerden de agent te vloeren.

„U staat hier te pochen op Vader
Drees, maar vader Drees is nu niet be
paald een voorstander van een glaasje",
merkte de officier op. De vader betoog
de, dat hij een oogkwaal had, waardoor
zijn gezicht vertroebeld was en hij de
agent niet goed had kunnen zien. „Al
cohol lijkt me niet goed voor die kwaal",
rei de rechter en wuifde het medicijn
flesje weg dat verd. ter staving van ztfr.
betoog tevoorschijn had gehaald. „Ik kan
me van het hele geval niet veel
herinneren", zei vader. „En U
vrouw?", zei de rechter. „Hü heeft het
legen jou moeder", vulde pa aan. De
rechter memoreerde, dat moeder ook
flink gedronken moest hebben, want ze
hing wonderbaarlijke verhalen op tegen
de agent. Zo had ze gezegd: „U moet er
rekening mee houden baasje, dat ik van
Jdel ben. Dit voorval zal U Uw baantje
kosten". Het drietal voor de groene tafel
»rstte uit in gelach en ook achter de
poene tafel kon men de gezichten niet
m de plooi houden. „Ik weet er niets
ran", sniklachte moeder. De officier van
Justitie vond het echter beschamend, dat
een vrouw zich niet had onderscheiden
en mee had gedaan aan de ruwheid en
«an het gevecht. Hij eiste tegen de zoon
i 25 boete of 10 dagen en tegen beide
echtelieden behalve f 25 boete of 10 dagen
°ok veertien dagen gevangenisstraf voor
waardelijk met drie jaar proeftijd. Over
eenkomstig de eis werden verdachten

veroordeeld.

De Rivier voor K. en O.

De rivier vloeit, de aarde draait. Op
deze aarde is de oorlog afgelopen
«achtoffers van deze oorlog zijn e

lang bejubeld. Maar nu zijn ze ee..-

oet hun gebrek. In de film De Rivier
▼lucht één van hen. een jong Amerikaans
«floer, naar West-Bengalen, waar in het
dorp aan de heilige rivier zijn oom woont.
Drie meisjes, vriendinnen, ontbrandden
in liefde voor hem en zij proberen, elk od
«een wijze, hem voor zich te winnen. Hij
vlucht wéér. Overal is hij, omdat hij maar
één been heeft, de vreemdeling.
Een prachtige film. die een grondig
beeld geeft van het leven in India. In de
donkere daeen van het Duvali-feest. Dan
gorden millioenen lichtjes aangestoken
*r viering van de zege van het goede
«ver het kwade. Het ontluikende leven
*°ndt gevierd in het Holv Dav-feest. Fn
jpditerende oude mannen en spelende
bet leven aan de rivier, met jutesjouwers.
Anderen, gaat voort.

Jean Renoir heeft de roman van Rumer
podden schitterend verfilmd. Drie jaar
'sng is hij ln Bengalen eeweest om de
«Pnemen te maken. Een film zonder op
schroefde sentimentalitéit, maar een
rum. die een document 1s van het leven
1,1 dit prachtige landschap. Een film. K
n O. waardig.

De voorfilm „Houen zo!" van Herman
der Horst, een rolprent over de op-
"dw van het leven in Rotterdam, was
éveneens van bijzonder goed gehalte.

We willen daarmee niet beweren, dat
het de moeite niet zou lonen, dit ..wa
terorgel" eens te gaan -bezoeken. Men zal
verbaasd staan over het vernuftige me
chanisme. dai een aantal waterstralen in
velerlei figuren naar boven spuit. Wan
neer vanavond door een gordijn een
zwarte achtergrond zal zijn ontstaan, is
de indruk ongetwijfeld nog veel sterker.

Zevenduizend liter

Een ingewikkeld st elsel van buizen en
slangen vormen samen een apparaat van
tien meter lengte. Niet minder dan zeven
duizend liter water, in voortdurende cir
culatie. worden door tweeduizend straal-
pijpjes opgespoten Deze pijpjes kunnen
vanaf het schakelbord in allerlei standen
worden gedraaid, zodat het aantal figuren

vrijwel onbeperkt is. Onder een wals
buigen zich de stralen bevallig naai
elkaar toe; bij sterke accentuatie ziet mei
abrupte stijgingen en dalingen. De ze.
watertorens variëren in hoogte en breed
te. Daartussen draaien een menigte an
dere speelse straalfiguren. Van boven
naar onder worden deze partijen verlicht
door rode. gele en blauwe, eveneens va
riabele. schijnwerpers. In de finalen komi
het gehele apparaat in actie. Een mach
tig watergordijn illustreert ..tutti" var
het orkest. De stralen worden aangedre
ven door een imotor van 40 pk.

Zoals opgemerkt, heeft het geheel met
de muziek als zodanig niets te maken
Dit spel zou men een reactie van fantasie
rijke luisteraars op de klank kunnen noe
men. Iedere bezoeker make voor zich
zelf uit. of hij het met die reactie eens
of niet. Men moet in elk geval niet ver
zuimen. dit feeërieke schouwspel te gaan

De ervaring -heeft geleerd, dat diit
terspel het best de zogenaamde seml-
klassieke muziek kan -illustreren,
hoorden bijvoorbeeld Dichter und Bauer
en de wals Geheimnisse der Etsch.

Tenslotte zij nog opgemerkt, dat de
Leidse middenstanders hier de zeer hoge
kosten hebben durven riskeren in de
hoop, dat talloze belangstellenden
heinde en ver naar Lelden zullen komen
tijdens de lichtweek.

De pianist en componist Hans Henkemans heeft in binnen- en buitenland
grote bekendheid gekregen, vooral door zijn Mozart-vertolkingen. Men kan
hem een van onze grootste Mozart-specialisten noemen op het gebied van
de piano. Dat hij echter ook wel tot andere dingen in staat is, bewees hij
gisteravond bij zijn optreden in dè Zuiderkerk voor leden van het Leids
Academisch Kunstcentrum.

Henkemans speelde namelijk werken
van Mozart, Beethoven. Debussy
Ravel; ieder, die zijn Mozart-interpre-
tatie mdn of meer kent. zal bij een be
schouwing van deze namen tot het ver
moeden komen, dat van deze vier Beet
hoven enigszins uit de toon valt in deze
sfeer; dit vermoeden werd door Hen-
kenmans' optreden bevestigd.

Zowel in de streng -klassieke, geraffi
neerde en beheerste werefld van Mozart
als in die van het Franse impressio
nisme voelt deze pianist zioh thuis;
de wereld van Beethovens laatste piano
sonate. waar de psychologisohe span
ningen reeds de klassieke vormen drei
gen te splijten en waar de romantiek
wordt aangekondigd^ staat Henkemans
enigszins onwennig.

Na de prachtige, evenwichtige en
levende vertolking van Mozarts sonate
in Bes K.V. 570 een werk uit Mozarts
meest klassieke periode) viel dit gebrek
aan affiniteit voor Beethovens sonate op-
111 in c des te meer op. Henkemans
zocht het in een zeer geëmotioneerde,
hoekige en dynamisch contrasterende
voordnacht, waarbij echter de poëtische
isionaire elementen, welke in deze
laatste scheppingsperiode zo ruimschoots
aanwezig zijn. niet tot hun reent kwa-
Men had het gevoel dat de pianist
zich in deze stijl geweld moest aandoen,
al bleek hij soms tot prachtige passages
staat

Geheel anders lag de situatie in de
i de pauze gespeelde werken van
Debussy en Ravel. De dirie hier uitge
voerde études van Debussy behoren tot
de *t moeilijkst te realiseren we
i deze meester; Henkemans slaagde
volkomen in. de triomph van
technische kunnen in dienst te stellen

een artistieke herschepping
hoge aestlhetische waarde.

Nog overtuigender wat betreft Henke
mans meesterschap was zijn interpretatie
Ravels verrukkelijke Valses nobles et
sentimentales. voorgedragen met grote
charme en rijke poëzie, terwijl El
Alborado del gracioso, eveneens van
RaveL tot een brillante climax werd.
Het appCaus der toehoorders beantwoord
de Henkemans met Debussy's prélude
Bruyères. schitterend gespeeld in
sfeer van impressiondstisdh-verdroomde

In tilmzaal academie

Geluiden uit donker Afrika

..Geluiden uit donker Afrika" was het
«nderwerp van een programma, dat gis
teravond onder auspiciën van het rijks
museum voor volkenkunde werd gebracht
111 de filmzaal van de academie. Het was
lewijd aan Afrikaanse muziek. Daarover
Werd verteld door de heer A. A. Gèr-
«rands. conservator van de afdeling Afri-
van het museum voor volkenkunde.

De heer Gerbrands gaf geen. zoals hij
noemde, muziektechnische beschou-
•to?- maar hij gaf toelichting bij een
jramofoonplatenprogramma. Dat Afri-
ra*nse muziek wel degelijk een culturele
•ratergrond heeft, toonde hij aan met een
P'ar voorbeelden. Over die achtergrond
maar weinig bekend, zei de heer Ger
ands, maar het verband tussen de mu-
en de zin en betekenis daarachter
wel belangrijk.

De platen, die werden gedraaid, waren
ïract-sch allemaal opgenomen in Frans
•«Quatoriaal Afrika. Van de meest ele

mentaire muziek ging de heer Gerbrands
van lieverlee over naar meer gecompli
ceerde. Van een krijgszang door één mar
gezongen naar de opname van het gezang
van een voorzanger, die beantwoord
wordt door een koor, het geheel onder
steund door rhythmlsch handengeklap.

De heer Gerbrands liet verscheidene
authentieke muziekinstrumenten zien,
als die in het zwarte werelddeel worden
gebruikt: Het meest bespeelde instrument,
de trom. een ander karakteristiek instru
ment, de rammelaar, ln meer dan één uit
voering. verder slagbellen, blaashoorns.
draabare xylophoons, waarvan het geluid
al of niet wordt versterkt door aan het
instrument gehechte kalebassen, een zan-
za. d.i. een tokkelinstrument met metalen
tongetjes, met en zonder klankbodem. En
één instrument kon hij niet laten zien,
maar wel laten horen: de neusfluit.

Na de pauze werd een film vertoond
over muziekinstrumenten en hun gebruik
in de Congo.

schoonheid. In dit impressionisme en ln
Mozarts classicisme is Henkemans het
best; zijn toucher is in het piano en ln
het mezzoforte het mooist, evenals zijn
frasering. Zijn forti is vaak te scherp,
waardoor de duidelijkheid van de voor
dracht wordt bedreigd.

Onze conclusie moet zijn, dat deze
pianist begrensd is in zijn mogelijkheden,
doch dat hij anderzijds op zijn eigen ter-
ren tot zeer bijzondere dangen in staat is.

J. van der Veen

Restauratie kantongerecht

De wachtkamer van het Leidse kanton
gerecht wordt gerestaureerd. Ook de
vloer, die 200 jaar oud is, zal vernieuwd

Agenda van Leiden

Woensdag

Harmonie, 7.45 uur: Oecumenische
Jeugdraad, ds H. van Coeverden over
Evanston, lekespel ..Gesprek onderweg"
Schuttershof, half 6; opening Leidse
Lichtweek; 2—10 uur op Stationsplein:
waterorgel.

Zomerzorg, 8 uur: Kynologenvereni-
ging „Rijnland". N. van Landewijk over
de hond en zijn afstamming.

Rijksmuseum voor Volkenkunde. 8
uur: dr R. H. van Gulik over taai en tech
niek van het Chinese penseel (met
demonstraties).

Wijkgebouw Irene, 8 uur; Wijkgemeen-
te Kooiwijk. ds T. van Weelie over de
zending.

Kleine Burcht 8 uur: Leidse postzegel
verzamelaars.

Snouck Hurgronje-huis. 8 uur: K. en
O-cursus ..Rembrandt en Frans Hals-
door H. P Baard, directeur Frans Hals
museum te Haarlem.

Voorschoten, half 9: gemeenteraad.
Oegstgeest, wijkgebouw De Kern-
penaerstraat. 8 uur: buitengewone leden
vergadering Groene Kruis.

Donderdag
Stationsplein. 2—10 uur: waterorgel.
Gulden Vlies, 2.15 uur: Vereniging van
huisvrouwen. Sint-Nicolaas-middag.

De Doelen, half 1: koffiemaaltijd Nij
verheid en Handel. F. Spittel uit Amster
dam geeft een critische beschouwing ovei
het integratiebeleid.

Stadsgehoorzaal. 8 uur: Residentie-Or
kest, soliste Nelly Wagenaër, piano (na
afloop ontvangst in de burgerzaal)-

Gymnastieklokaal H.B S. Burggraven-
laan, 8 uur: Aig. Ned. Invaliden Bond,
filmavond.

Leiderdorp. Het Wapen. 8 uur: Chr.
Besturenbond.

Leiderdorp, Dorpshuis, half 8: ju
bileum-avond „Hart en Stem" (25 jaar).

Vrijdag

Stationsplein, 2—10 uur: waterorgel.
Wijkgebouw Oude Vest 13, half 35 i
7—10 uur: verkoop- en theedag vrouwen
kring „Molenwijk".

Schouwburg, 8 uur: K. en O., A.B.C.-
cabaret van Corry Vonk en Wim Kan.

Filmzaal academie, half 8: Leids uni
versiteitsfonds en stichting Pro Civitate,
oud-alumni-bijeenkomst, o.a. film over
het studentenverzet ,Ze9 Jaren".

Wijkgebouw Stille Rijn 13. 7.45 uur:
jaarvergadering Ned. Herv. Vrouwenver
eniging op G.G- „Maria Magdalena".

Koor Pieterskerk, 7.15—7.45 uur: Avond
gebed.

Lutherse kerk, 8 uur: interkerkelijke
evangelisatiebijeenkomst, sprekers ds Van
der Weele en ds Haan m.m.v. Halleluji

Voorschoten, 8 uur: raad behan
delt gemeentebegroting 1955.

Leiderdorp, 7.15 uur: raad behan
delt gemeentebegroting 1955.

Leiderdorp, Dorpshuis, half 8:
kinderkoor „Viva la musica".

Nachtdienst apotheken
Apotheek Van Drfesum, Mare 110, tel.
20406. en de Zutder-apotheek, Lammen-
schansweg 4, tel. 23553.

Tentoonstellingen
Prentenkabinet, Kloksteeg 25. 25 uur:
foto's van Nico Jesse (tot 4 December)
In de Spaar.se Pot, Kloksteeg 2: aqua
rellen van Han Werz (tot 27 November)
Lakenhal. 10-4 uur: Kindertekeningen
uit vele landen (tot 1 December).

Haagse politierechter

Twee broers in onvrede

Een los werkman en zijn broer, beiden
Hazerswoude. stonden tereoht voor dt
Haagse politierechter, omdat de eerste et
beschuldigd werd zijn broer met een
stok op hoofd en armen te hebben gesla
gen. De rechter bracht verdachte onder
het oog. dat hij voor de politie bekend
had. Volgens zijn toen afgelegde verkla
ring zou zijn broer hem beledigd hebben
en daarna niet vlug genoeg van het erf
verdwenen zijn. Toen zou verdachte zijn
broer met een bonenstaak te lijf zijn ge-

Het slachtoffer verklaarde, dat het hier
de voortzetting van een reeds lang be
staande vete betrof; zijn broer zou hem
geslagen hebben met een paal.
hij een heg wilde stutten. Naar de
nin-g van de officier van Justitie c
dreef getuige echter, omdat hij de slagen
:ware paal niiet zou hebben

leefd.

De officier vond deze vete tussen de
twee onverzoenlijke broers een nare zaak.
Naar hij hoopte, zouden ze elkaar bij het
verlaten van het rechtsgebouw de hand
drukken. Hij eiste tegen verdachte f 10
of twee dagen. Het vonnis luidde f 10,
boete of vier dagen en betaling
schadevergoeding.

BBEESTBAAT 12? TEL.2l85r

\TEGE110VER HET 5TADHUI5

DE SPECIAALZAAK VOOR
FOTO- en SMALFILMARTIKELEN

Toewijzing nieuwe
woningen

Enige dagen geleden hebben wij een
artikel gepubliceerd over de verdeling van
de in aanbouw zijnde woningen in het
Noorden van de stad aan de woningbouw
verenigingen „De Eendracht" en „Ons Be
lang'. Het blijkt nu. dat dit bericht, of
schoon het duidelijk was gesteld, hier en
daar misverstand heeft gewekt, vooral on
der de mensen, die er verlangend naar
uitzien, hier een woning te krijgen.

In het bericht heeft namelijk uitdrukke
lijk gestaan, dat de toewijzing aan de
woningbouwverenigingen was gepasseerd.
Hetgeen dus betekent, dat de toewijzing
aan de toekomstige bewoners nog moet
plaats hebben. Als de woningzoekenden
nog geen bericht van de bouwvereniging
hebben ontvangen, behoeft men zich dus
niet ongerust te maken.

Drie eilanden plan in
advies

Het vierde Interim advies over het Del
ta-plan ditmaal gewijd aan het dn»
eilanden-plan. de verbindingen Walche-
ien-Noord-en Zuid-Beveland. zal wél dit
jaar. maar niet meer deze maand, ver
schijnen. zoals aanvankelijk in de bedoe
ling lag.

Er wordt ook een advies uitgewerkt
over de functie en plaats van elk der
secundaire afsluitingen. Het is nog niet
bekend, welk advies het eerst gereed zal

zijn.

Het wetsontwerp, dat een principe be
sluit omtrent de afsluiting van de zeega
ten zal behelzen, zal niet op de verschij
ning van deze n'euwe interim adviezen
behoeven te wachten.

In Willem de Zwijgeikeik Ie Oegstgeest

GEDURENDE RUIM «TWEE UUR, slechts onderbroken door een korte
pauze, heeft gisteravond ds J. Zuurdeeg uit Parijs in de Willem de
Zwijgerkerk te Oegstgeest in een boeiende causerie een beeld gegeven van
de achtergrond en het werk der priester-arbeiders in Frankrijk. Daarbij
heeft hij veel critische opmerkingen moeten maken over de R.K. Kerk en
de maatschappelijke verhoudingen in Frankrijk.

Donores kregen penning of
plaquette

In de grote cursuszaal van het academisch ziekenhuis zijn gisteravond
tijdens een vergadering van de afdeling Leiden van het Nederlandse Rode
Kruis weer Landsteinerpenningen en -plaquettes uitgereikt aan donores
van de bloedtransfusiedienst. Er waren 92 donores, die de penning ont
vingen, en acht, die de plaquette in ontvangst mochten nemen.

De plaquette werd uitgereikt aar
de l'Ecluse, W. A. M. C- Elshof. J. Heet-
veld, P. D C. Kriek. P. J. de Raad, G.
Stigter en M. W. van Zijl te Leiden en
B Petri te Leiderdorp

De penning werd uitgereikt aan:

Alphen a. d. Rijn: A J v d Nagel
Krooshof; C J Ram; E Stoop Taets—v
Amerongen; J Venema; C Verhorst.
^Hazerswoude: J M v d Haas;

Hillegom: J J F Blijleven.

Hoogmade: C. P van Zaal.

Katwijk: L F Arkesteijn; R Brandsma;
J Dubbeldam; M. Dubbeldamv d Meij;
Anden Haas; W Kuit; C van Rijn.

Koudekerk a. d. Rijn: mej N van Vliet.

Leiden: G l'Amie; W F K P L v d Born;
M Brak; G Brouwer; M C Burghout
Keriolaan: E Castelein: A Choufour—
Benningsihof; A v d Dop; M Dubteld'
manGroeneveld; J FilippoKorenhof;
J N v d Geest; M H. Goedman; C de
Graaf; D de Graafv d Hoogt; N de
Graaf; J Groeneweg; J M Groeneweg
de Vos; A M Gussenhoven; D v Helden;
J M G Kastenmans; H Kerkhof e; B J
Kerkvliet; A J Kors; A Kreijger; BMP
Kuijsten; A Kijk in de Vegte: W J Lan-
cel Jr; H F van Leeuwen: H. Mulder: J
Overduin; A Pauw; M H Piketde Haas;
G M v d Poel; B G M Rolling; M J van
RoijenOudshoorn; W Stikkelorum; T T
VermeulenMeijers; I A Verspeyck; mej
M J Vink; C C de VosRuvgrok; J J
van Weeren; J v d Weide; C J v d Wilk;
G A Wynia
Leiderdorp: J Rietveld.

Noordwijk: A G v d Berg; A J van
Lu ijk.

Oegstgeest: PAD van Berge Hene
gouwer.; N A van Gorkum; J C Kuy-
kenVessles; L C v d Meulen; R J Ouds
hoorn; M J C Pieterse; C Prins.

Oud-Ade: mej A M v d Fits; Gvd
Fits; A J Qlijerhoek; K P Verhaar.

Roelofarendsveen: P de Bil.

Rijnsburg: A van Delft.

Sassenheim: A G J C van Breda: M C
A Driessen; J J Haver: S Kok: G Zwaan;
M F de Zwart.

Ter Aar: E M HoogenboamHessler.

Voorschoten: P de Bruin; C J A Bak
ker; J G v d Hulst.

Wassenaar: C A Groenwegen;
Kreeft.

Zoeterwoude: Th van Bemmelen;
Knul.

Warmond: H G Lödel.

Na de uitreiking werden de films „Uw
reddend bloed" en „Boottocht voo
validen" vertoond.

Studeerde in Leiden
Mr H. L. Lefielaar kreeg
eervolle vermelding

De jaarlijkse Reina Prinsen Geerligs-
prijs ia voor dit jaar toegekend
heer H. Meijers, voor zijn verhalenbun
del „Consternatie". Een eervolle vermel
ding ontving mr H. L. Leffelaar,
manuscript „Op eigen gezag".

De heer H. L. Leffelaar is 28 Jaar oud
en deed vorig jaar aan de Leidse univer
siteit zijn doctoraal examen Indisch recht.
Thans studeert hij theologie aan de uni
versiteit te Athens (Georgia, U.S.A.).

Noch de rechtswetenschappen noch de
theologie zal de heer Leffelaar geheel
trouw blijven. Zijn bedoeling is te zijner
tijd over te stappen naar de journalistiek.

Woonachtig te Heemstede, was mr Lef
felaar als Leids student reeds een goede
kennis van Lodewijk van Deyssel. Hij
moest elke week bij deze in de letteren
vergrijsde Nederlandse litterator
avondje komen praten, welke conversatie
uiteraard veel tot zijn letterkundige vor
ming hebben bijgedragen.

De heer Leffelaar richtte enige jaren
geleden opnieuw het letterkundig studen
tenblad „Minerva" op, dat in de tachtiger
jaren van de vorige eeuw een moeizaam
bestaan had en ten slotte aan het licht
onttrokken werd. Mét het vertrek van de
stuwende kracht van mr Leffelaar ontviel
het blad de nodige levenssappen, zodat
het helaas alweer verdwenen is.

Vermelden wij ten slotte nog, dat mrl
Leffelaar vorig jaar als deskundig gids
optrad bij tentoonstellingen
beid

de Vleeshal te Haarlem.

Voor de pauze ging ds Zuurdeeg de
achtergrond van het probleem belichten:
ertelde onder meer, dat van de zes
millioen Parijse inwoners een derde deel
communistisch stemt. De oorzaak hiervan
moet volgens spr. worden gezocht in fou
ten. die de Kerk heeft gemaakt. De toe
nemende industrialisatie had tot gevolg
een enorme verhuizing van plattelands
bevolking naar de stad. Deze overgang
van land- naar fabrieksarbeid gaf een
vervreemding van de natuur en er ont
stond een geestelijke achteruitgang, die
men niet moet onderschatten. In het dorp
ging de arbeider trouw naar de kerk.
maar ln de stad waar hij niemand en
niemand hem kende en bovendien de
Kerk hem en zijn gezin niet opving, speel
de de Kerk in het leven van deze ar
beider geen rol meer. Men raakte los van
de Kerk. omdat deze politiek gesproken
een conservatief standpunt innam. De de
mocratie is in Nederland, Engeland, de
Scandinavische landen en nog enige an
dere. uitgegroeid tot een sociaal begrip,
in Frankrijk echter is dit stelsel hoofd
zakelijk een politiek begrip.

Spr. schetste vervolgens de zeer slechte
woningtoestanden. Niet minder dan 500.000
mensen wonen op hotelkamers, meest
jonggehuwden. Er leven ln Parijs talloze
gezinnen, die geen eigen waterkraan en
geen eigen tollet hebben. Mensen, die in
deze omstandigheden leven, moeten er
gens protesteren. Daarom zei men. dat
de Kerk aan de zijde van de bezittende
klasse staat en zich met de nood der
arbeiders niet inlaat. Een derde deel van
Frankrijk ds min of meer kerkelijk mee
levend, een derde deel noemde ds Zuur
deeg „Oudejaars-christenen", de mee
lopers. doch het laatste derde deel bestaat
nihilisten. Nog maar tien procent van
de Rooms-Katholieken gaat ter kerk.

De R.K. kerk in Frankrijk heeft vrij
laat de moderne tijd ontdekt en het heeft
erg lang geduurd, voordat Rome besefte,
en totaal veranderd wereldbeeld
hebben gekregen. De sfeer in de semi-
was nog die van de 18de eeuw en
kon een toenemende abhteruitgang
Franse geestelijkheid constateren.
Vandaar, dat Frankrijk Nederlandse pas
toors ging „importeren".

Als arbeiders

Komende tot het eigenlijke probleem,
noemde spr. de namen van kardinaal Suar
abbé Godin, die de stoot hebben ge
geven tot het werk der priester-arbeiders.

n van oordeel, dat men in het
arbeidersmilieu moest gaan, om
de mentaliteit daar te begrijpen. Zij be
oogden het stichten van kleine kernen
In deze omgeving, werk dat zij intens
hebben aangepakt. Het betekende eer
radicale breuk met alle tot dusver ge
volgde metboden.

Enige pastoors gingen als arbeider, ln
de kleding waarin deze mensen zelf hun
werk plegen te doen, ln de fabriek

woonden eveneens in de arbei
dersbuurten op kamers. Acht uur per dag

werd er door deze mannen in de fabriek
gewerkt, waarna zij 's avonds op hun ka
mer „open deur" hadden. Honderd
deze pastoors, veelal lieden uit de ge
goede burgerkring, gingen in dit cotr
nistische front hun pioniersarbeid
richten, waar zij aanvankelijk en<
weerstanden hadden te overwinnen. Het
was een arbeid, die wel eens werd ver
geleken met die in de eerste Christen
gemeenten. Het ging hun hierbij niet om
de massa. De fabrieksdirecteuren waren
op deze „arbeiders" zeer gesteld, omdat
ze wel wat op hadden met deze rustige
mensen, die ook nog de rust in hun fa
briek bevorderden. Na enige tijd echter
zagen de directeuren in, dat de priester-
arbeiders vooraan stonden in het pleit

oor betere toestanden

Pauselijk verbod

Toen kwam echter het ogenblik, dat
Eisenhower vertrok en Ridgway zijn
plaats innam, waarbij van communistische
zijde anti-Amerikaanse demonstraties op
touw werden gezet. Het ongeluk wilde,
dat bU arrestaties van demonstranten ook
twee priester-arbeiders werden gearresr
teerd. waardoor de Indruk werd gewekt,
dat deze communistisch waren geworden.
Hoewel ze wel godsdienstig en maat-

dit toch

schappelijk radicaal waren, 1
niet het geval.

In Rome vond men deze gang van zaken
niet erg plezierig. Bovendien werd nog
van conservatieve R.K. zijde een anoniem
tijdschrift uitgegeven cn gezonden aan
onderscheidene hooggeplaatste R.K. func-

Daartegenover publiceerden kerkelijke
en niet-kerkelijke bladen grote artikelen
vóór de priester-arbeiders. De Paus wens
te echter aan al deze arbeid een einde
gemaakt te zien, onder het motief, dat
een priester tijd moest hebben voor gees
telijk werk en zich niet mocht mengen
in wereldje zaken. Hoogstens mochten de
priester-arbeiders nog drie uur per dag
in 'n fabriek werken, iets waarmée uiter
aard geen enkele fabrieksdirecteur ge
noegen zou nemen. Voor de rest werd
alle aottviteit verboden.

Dit mocht echter niet verhinderen, dat
veertig priesters hun werk hebben voort
gezet. Ook de Dominicaner-orde, die met
de moderne tijd meegaat, bemoeide zich
nog met deze zaak en was van oordeel,
dat het werk voortgang moest hebben,
daar men ln de 20ste eéw niet meer met
zeilschepen kan opereren. Conservatisme
en onbegrip voor het heden waren echter
oorzaak, dat vier geestelijken van deze
orde Parijs moesten verlaten en men tot
vandaag hun woonplaats niet weet..

De veertig blijvers, dip na 1 Maart van
dit Jaar toch het werk voortzetten, heb
ben nog geen pauselijke maatregelen on
dervonden. niettegenstaande zij in een be
wogen en gelovige brief hadden mede
gedeeld, dat de gestelde voorwaarden zo
danig waren, dat dK zendingswerk vol
komen teniet gedaan werd. Nog zijn drie
kardinalen bezig in Rome een oplossing
deze zaak te brengen. Hoewel het con
flict dan voor de schermen ten einde is,
wordt er achter nog hard gevochten, al
dus ds Zuurdeeg.

Burgerlijke stand van Leiden

GEBOREN: Hendrlka dr v P van Leeu-
en en P Distelvelt; Wouter J zn v H J
Blikman en W P Laterveer; Eelco E zn
J M de Vroom en A C M Chaudron;
Simon zn v P v Roon en M C Versteeg;
Johanna M dr v J J Werkhoven en N M
Waasdorp; Erik L zn v H Zitter en S H
d Heijden; Janet dr v H Dietz en H
Jungerius; Petrus J zn v A J Snaar en
E A Schoone; Maria dr v A S Schuller
E den Braber; Wllma dr v J van
Strien en H Marsé; Adrlaan zn v J Era-
us en A M Crama.

ONDERTROUWD: A de la Rie en W J
Verhagen; T J W de Jong en A Kras;
A P Cohen en P Fernandes; J B Stik-
M IJzerman; J C Faas en S M
W F C Boon en T Timersma; G
Stormer en G Nieuwkerk; J Oldriks en
M H de Jong; P den Hoed en C E van
der Linden; H v d Lubbe en J Ravena-
bergen; J Schepen en C E Heemskerk-

GEHUWD: T B ten Kate en H Cleve-
ringa; J p R0Za en J Mosselman.
*.u.. OVERLEDEN: M P Broekveldt wed van

gelegen- Bnimmelkamp 79 Jr: A van den Bosch zn

de Camera-Obscuraherdenking 4 dg: w van To' ma« 54 Jr; H S Zaalberg
l Dool 80 Jr.

LEZING IN OUDHEDEN

Prof. dr F. Fremersdorf uit Keulen hield in het rijksmuseum van oudheden
een lezing over: „Resultaten van de opgraving van het Frankische rijen
grafveld te Keulen-Müngersdorf". Van de rijengraven uit de Volksver-
huizingstijd bestaan er zeker wel duizenden, omdat ze worden gevonden
in al die landen, waar eens de Germanen heer en meester waren. Maar
enkele graven betekenen nog geen grafveld en de vraag, of er ook rijen
grafvelden bekend zijn, die werkelijk systematisch onderzocht werden,
moest tot voor kort ontkennend beantwoord worden.

uit drie delen bestond. Ditzelfde geldt
voor de schikking en wijze van dragen
van de gekleurde kralen, die niet alleen
maar afkomstig zijn van halsketenen.

Een en ander werd toegelicht door
lichtbeelden.

Van abortus-Bang onder vee
is bestrijding urgent

Wat betreft de bestrijding van abortus-
Bang onder het rundvee (ziekte, waar
door het vee het jong te vroeg afwerpt)
moet volgens Minister Mansholt zo spoe
dig mogelijk van het experimentele sta
dium worden overgegaan naar dat van de
effectieve bestrijding. We moeten vol
gens de minister komen tot een nationaal
plan ter bestrijding van deze ziekte. De
directe schade, die deze ziekte aan de
Nederlandse veehouderij berokkent, is
ontstellend groot en de landen die ons
rundvee kopen, stellen steeds hogere
eisen. Voor de bestrijding van deze ziek
te wenst de minister de rcstgelden van de
ti) c -bestrijding te besteden.

Een en ander blijkt uit de thans ver
schenen memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer bij de begroting van

Dr Fremersdorf is het echter ln 1927—
1929 Inderdaad gelukt, vlak bij Keulen
een volledig kerkhof met bij elkaar 147
bijzettingen op te graven en daarbij
nauwkeurige waarnemingen te doen.
Spr. ging nader in op de graaftechniek.
die bij het blootleggen van dit grafveld
werd toegepast; deze wordt tegenwoordig
weliswaar algemeen gevolgd, maar des
tijds was men daarmee nog aar
perimenteren; zij maakt het mogelijk, de
vondstomstandigheden van ieder voor
werp, dat in het graf werd aangetroffen,
vast te leggen en zijn betekenis na t«
gaan- Er waren heel eenvoudige graf
kuilen. waarin de doden misschien alleen
maar met een lijkwade bedekt werden
neergelegd, maar daarnaast komen de
dodcnplank, de houten kist, het
nen platen opgezetfe graf en ook de grote
houten grafkamer Voor. De diepte var
verschillende graven was ongelijk,
hield verband met de mate van rijkdom,
waarmede de dode was omgever

Er zijn aanwijzingen, dat graven ook
bovengronds te herkennen waren, zodat
men precies wist, of er een rijke dan wel
een arme begraven was. Zo komt men op
de kwestie van grafroof. die zeer alge-
leen was.

Waar er in Keulen-Müngersdorf gele
genheid bestond de begraafplaats in haai
geheel te onderzoeken, kon nauwkeurig
uitsluitsel worden gegeven over
tal families, dat hier was bijgezet en daar
naast ook over de uitgestrektheid
daarbij behorende nederzetting.
Ook heden ten dage is de vraag nog
ctueel, qp welke manier deze begraaf
plaatsen werden bevolkt. Vroeger nam
aan, dat dit gebeurde in volgorde
de sterfgevallen, maar genoemd
rijengrafveld gaf de volledige zekerheid,
dat het terrein in een bepaald aantal vak
ken verdeeld was, overeenstemmend met
het aantal betrokken families. De zorg
vuldige wijze van opgraven maakte het
mogelijk, waar te nemen, hoe de ligging
n een zwaard of mes was of op welke
Jze een fibula werd gedragen. Ditzelfde
het geval met het koppelgarnituur van
de krijgsman, dat niet. gelijk vroeger
veelal werd aangenomen, uit twee, maar

Van Krieken beschuldigd
van iniiltratie

Een ficrsambtenaar van het militair
territorium Oost-Indonesië. heeft be
weerd. dat de heer Van Krieken in Oost-
Indonesiü geïnfiltreerd Is. Op een vraag
of hij beschouwd zal worden als spion,
zeide meergenoemde ambtenaar, dat
hierover nog geen besluit genomen is.

De gemeente Rijswijk wil een nieuw
raadhuis bouwen, dat ruim 3.5 millioen
zal kosten en drie verdiepingen plus een

■ren zal omvatten.

Bijna fiooo mensen wachten In Den
Haag op telefoonaanalulting; het zal nog
3 4 4 Jaar duren voor de achterstand ia
ingehaald.