A mk
9 3 II
S?AAA
A
1
k k k
k
ag&i B*
Terug naar de tijd van Befje en Aagje
De brandweer-soldaten van Parijs
6
Correspondentie en oplossingen
aan de hew H. J. J. SUveKoorde.
GoudreineUtraat 125, Den Haag-
Minderheidsaanval
(Slot)
WIJ hervatten de behandeling van de
partij Evans—Opsahl, welke wy in
onze vorige rubriek publiceerden en
waarvan wij de stand na 40 zetten op
6 November als eerste opgave, en dus
op diagram, opnamen. Om volledig dui
delijk te zijn: dit vervolgartikel verdient
eigenlijk de titel ..Minderheidsaanval'
niet meer. W.at onder dat hoofd op te
merken viel. hebben we reeds in onze
vorige rubriek gezegd. We kunnen in
het gunstigste geval zeggen, dat we nu
na 40 zetten worden geconfronteerd
met de gevolgen van een gezond opge
zette en correct uitgevoerde minder
heidsaanval. Die gevolgen zijn duidelijk:
Wit heeft een klein, maar tastbaar voor
deel. doordat de zwakke zwarte pion
op c6. dezelfde pion. die gedurende de
gehele partij het zorgenkind van de
zwartspeler is geweest, nog steeds aan
de meest onaangename druk is bloot
gesteld. En dit zal. zoals de witspeler
onberispelijk aantoont. de doorslag
geven. We geven bij het slot van deze
partij weinig of geen commentaar. Dit
is ooi; niet nodig U begrijpt het toch
wel. Doch denk vooral niet. dat zulk
een stelling wel ..vanzelf' gewonnen
wordt. Ik kan U aanbevelen een gezond
respect te koesteren voor de witspeler.
die eerst een gewonnen stelling wist
te bereiken en vervolgens een werkelijk
gewonnen stelling wist te winnen.
We beginnen met een herhaling van
de stand na de 40e zet van zwart.
Stand
van de week
Kruiswoordraadsel
f g h
41. rest
Dit paard gaat wonderen verrichten,
zoals U weldra zult zien.
41. Kf6 42. Pd7t Ke6 43. Pf8t KfS
44. Ph7+ Ke6 45. Pg5+ Kd6 46. Tb7 f6
47. Ph 7 Ke6 48. Pf8t Kf7 49. PXgfi
Ziezo, de pion is gewonnen, maar de
winst is nog verre van gemakkelijk
49. K c8 50. TXe7 Kf5 51. To7
Tri 52. Tc8 Kg« 53. Kg3 Tc2 54. h4 Kf5
55. Thg Kg6 56. fSt
En dit verschaft wit een vrijpion. Nu
ls de winst duidelijk, al moet wit heel
precies blijven spelen.
56. KXf5 57. TXMt Kg6 58. Tli8
Kf5 59 Tg6 Tel 60. Kg2 Tal 61. h5 Ta7
f l>a Th7 63. Th3 Kg5 64. Kf", Th6
65. Thl Kf5 66. Kg3 K«5 67. Th4 Kf5
6K. Tfi: Kr5 69. Tg4t Kf5 70. Kh4 Th8
71. Tg7 Ta8 72. h6 Tal 73. Tg3 Thlt 74
Th3 Tgl 75. Tf3+ Kg6 76. Tglf TXgS
77. KXR3 KXh6.
En nu is er een puur pionneneindspel
ontstaan, dat glad verloren is voor zwart.
78. K*l Kg6 79. Kf4 Kg7 80. Kf5 Kf7
81. f3 en zwart gaf het op
Het naspelen van dit partjjslot kan U
veel leren over de behandeling van
toreneindspelen.
Filip—Czerniak
Bn nu we dan toch juist een party
voltooid hebben met een leerzaam eind
spel. laten we hierop onmiddellijk aan
sluiten een andere boeiende partij,
welke eveneens een prachtig eindspel
heeft. Het is een lange partij, doch dat
doet in dit verband niet ter zake. De
partij is gespeeld in het landenploegen-
tornooi te Amsterdam 1954
L c4 Pf6 2. Pc3 g« 3. g3 Lf7 4. Lg2
0—0 5. Pf3 d6 6. d3 e5 7. 0—0 Pbd7
8. Ld2 h6 9. Tbl a5 10. a3 Ph5 11. b4
a b4 12. a - b4 f5 13. Db3: Kh7 14. Tal
TXal 15. TXal c6 (om Ta8 met Pb6 te
kunnen beantwoorden) 16. Pel Pdf6
«Zwart is van plan alles op een konings-
aanval te zetten» 17. b5 f4' (Een pion
offer op c6 gebracht in de over
weging. dat de witte loper, op c6 staande,
van de verdediging van de eigen ko
ningsvleugel kan worden afgesloten)
18. bxc6 bXc6 19. L c6 e4ü «Het nood
zakelijk complement van het eerste pion-
offer» 20. dve4 fXgS 21. fXg3 Pgl
dreigt Ld4'i 22. Pf3 Dc7! -Bindt Lc« aan
2^nDb5*U' Want bÜV V°1*t 005,1
Volgens zijn eigen notities in ..Chess"
overwoog Czerniak hier een derde pion
offer. n.l. 23d5 om na 24. Pxd5
met Dd6 te vervolgen, waarna 25
Pxg3 dreigt. Hij zag hiervan echter af.
omdat hij meende een sterkere zet ge
vonden te hebben.
Txfl! 24. eXfl Pe5
Het is jammer, dat wij zo zuinig met
de diagrammen moeten omspringen,
want deze partij zou er op z'n minst
drie verdienen. Dit is dan een van de
momenten, welke verdienen door middel
van een diagram uitgebeeld te worden.
25. Pd5ü Dn 26. f4! Pttt 27. Kg2 PX<>2
28. Tel Dr6 29. f5 (voor de zoveel
ste maal kiest wit de enige juiste zet)
gXfs 30. Pb6! f4'! (en voor de zoveelste
maal weer een verrassende tactische
wending. Indien nu 31. D X h4 d.ui 31.
f31 gevolgd door 32Ld4t of
32. f2» 31. DfSt DX'5 32. eXf5
LXf5 33. Te7! (Opnieuw zeer vindingrijk
gespeeld. Ld3! 34. Td7 fXg3?
Een fout in tijdnood, zegt Czerniak.
Veel beter was: 34Pf6' 35. Txd6
Let' 36. L e4 Pfxe4 gevolgd door 37.
f3.
35. hXgS Pxc4 36. PX c4 LXc4 37.
Lelt Kg8 38. TXd6 Pf6 39. Ld3!
Een diepe val vlak voor de tijdcon-
trölc (het speeltempo was: 40 zetten in
2% uur». Indien een speler onder zulke
omstandigheden, met nog enkele secon
den bedeiiktyd. een schaakje ziet en
speelt 39 Ld5t? dan volgt er 40.
Txd5! Pxd5 41 Lc4 en wit heeft remise
39. Lf7 40. Lf5 Kf8
Hier werd dc partij onderbroken en
begint het eindspel waarop wij in de
aanhef doelden. Czerniak zegt openhar
tig. dat h(j, tijdens de onderbreking de
stelling analyserende, er niet zeker van
was. dat hij zou kunnen winnen, doch
hy was wel van mening, dat hij behoor
lijke kansen had. in hoofdzaak gebaseerd
op matcombinaties.
De thans ontstane stelling vindt U
op het volgende diagram afgebeeld.
69. Kr4 Ir.'
72. Tfl LM -
Oplossingen
Stelling
f 8
Czerniak merkt bij het nu volgende
eindspel op. dat het in drie stadia kan
worden onderverdeeld:
A. de zetten 4152. waarin zwart zjjn
koning naar gS brengt;
de zetten 53—72. waarin de witte
afruil van stukken kan spelen, hetgeen
hij niet eerder kon doen. omdat er dan
al te gemakkelijk een eindspel zou kun
nen ontstaan, dat niet meer te winnen
C. de zetten 73—90. waarin zwart de
witte g-pion wint en zijn eigen h-pion
„doordrukt".
Na deze heldere uiteenzetting kan
verdere toelichting gevoeglijk achter
wege blijven en kan men zich rustig
zetten tot het naspelen van de rest der
party.
41. g4 Ke7 42. Ta6 Pe8 43. Lg6 Ld5t
44. Kh3 Pc7 45. Ta7 Le5 46. Lf5 Kf6 17.
Ta5! Lf4 (niet Kg5?7 wegens 48 Lc4!)
48. Tc5 I,d6 49 Ta5 Ke5 50. Kg3 Lb4 51.
Tal Kf6 52. Tfl Kg5 (einde van phase A)
53. I.d7 Ld6t 54. Kh3 LM 55. Tal Le5
56. Tfl LM 57. Tal 58. Ta5t Kr6 59.
Lf5+ Kffi 60. Lol 1x5 61. Tc5 1X7 62. Kg2
Pe6 63. Ta5 PMf 64. Kf2 1x4 65. 1X3 1x6
66. Ke3 Lc7 67. Tb5 Pg6 68. Th5? LMf
Kol LgS 70. Thl Ld7! 71. Kd4 Pe5
i phase B) 73. 1x6
(anders Kg5 on wint) PXo6t 74. Ke4
Kg5 75. TXM LXg4 76. TO PdS 77. Tg7t
Khl 78. Ta7 Pe6 79. Tal b5 80. Ta3 Pg5+
81. Kf4 Ph3t 82. Ke4 (merk op. dat Txh3
niets helpt, omdat de witte koning het
veld hl niet kan bereiken, waartegen
zwart overigens steeds op zijn hoede
moet zijn) 82. Ldl 83. Tu8 Kg3 84.
Ta3t Kg4 85. Ke3 1X3 86. Kd2 K*3 87.
Kei h4 88. Kfl PM 89. Ta7 Le2t 90.
Kei h6 en wit gaf het op.
Zelden ziet men een partij, welke in
al haar phases zo fel en ingenieus wordt
betwist. Ze is niet foutloos, doch de
strijdlust en de ideeënrijkdom van beide
spelers maken de partU van het begin
tot het eind boeiend.
Horizontaal: 1 Hoge, kale duintop, 6
Insect, 8 gemoedsaandoening, 12 pers.
voornaamwoord. 13 halfaap. 14 bijwoord,
16 rivier in Nederland. 17 dichtbij, 19
verlaagde toon, 22 toestand van razernij.
23 dier, 26 steen, 27 geheel de uwe 29
kleedje. 31 mil. rang. 32 krijgsgod. 34
verlaagde toon. 35 juiste hoeveelheid. 37
boom, 39 wortelscheut.
Verticaal: 2 Jong dier. 3 jong dier. 4
Rijksmunt. 5 geijkte hoeveelheid. 7 voor
zetsel, 8 bevallig. 9 voorzetsel. 10 hoe
veelheid, 11 boom, 15 vertraginstoestel,
18 niet-openbare muziekuitvoering als
proef. 20 kledingstuk. 21 draagwerktuig
voor twee emmers. 24 troefkaart bij jas
spel. 25 wachtwoord. 28 zakdoekje. 29
omslag. 30 voorzetsel. 33 heilige. 34
water in Friesland, 36 Eng. ijs, 38 on
meetbaar getal.
Inzendingen per briefkaart uiterlijk
Donderdagmorgen a s. aan het bureau
van dit blad. In de linkenbovenhoek aan
de adreszijde vermelden: „Puzzle-oplos
sing". Er zijn drie prijzen: 1. 5,
2. 2.50; 3. 2.50.
Oplossing kruiswoordraadsel
13 November
Horizontaal: 2 Stigma. 7 mat. 8 koers.
9 op. 11 kea. 12 eer, 15 kotter. 16 li. 17
vee. 18 eerbetoon. 20 vrij. 21 eg. 22
hummel. 27 kol. 28 do6, 30 Po, 31 kolom,
33 ons. 34 palcis.
Verticaal: 1. Smaak. 2 stoeterij. 3 ik,
4 gok. 5 mees. 6 ara. 10 pet. 13 re.
14 tien. 16 Leo. 17 vormloos. 18 even,
19 erg. 23 uk. 24 mop. 25 lasso. 26 bola,
28 dop. 29 sol, 32 me.
2. Td8t Te8 3. Txe8t Kxe8 4. Tg8 mat
Onze opgaven
We hebben nog twee diagrammen over.
dus: twee opgaven ditmaal. Voor de
eerste opgave geldt: Altijd uitkijken
naar een beslissende zet. De tweede op
gave zal vooral de sympathie winnen
dergenen, die hun gevechten gaarne
door offers beslissen.
1. Uit
Op verzoek van enkele lezers geven
wij alsnog de oplossing van het eind
spel van D. Joseph, opgenomen in -
veronderstelden dat iedereen zich dit
eindspel nog wel uit een vorige (maar
veel oudere rubriek) zou herinneren.
Nu dit niet het geval blijkt te zijn. vol
doen wij gaarne aan dit verzoek, want
het eindspel in kwestie is werkelijk een
meesterwerk, waaraan al duizenden
schakers hun genoegen hebben beleefd.
Hier is dan allereerst de stelling:
Oplossing: 1. h8D »1D 2. Dg8 (dreigt
Dg3» en Dg8> Da2 3. De8 Da4 4. Dr5t
Kj8 5. Dh8! en wint. Indien 2. De8? dan
Dg7! en indien 2. Df8 dan Da6 3. De8
Dd3f.
En don thans de oplossingen der op
gaven uit onze rubriek van 6 Novem
ber J.L
1. Kvans-Opsahl: Zie de behande
ling dezer stelling in het begin van
deze rubriek.
2. GntocheN.N.: L Dh8t Kxh8 2.
De8+ Kh7 3. DfSt g« 4. Dxflt KhS 5.
Tb8 mot.
3. Krause—Dr. M.: L De7t! TX«7 t.
Td»+ Te« TgSt KXgt 4. TXe8 mat.
Indien U deze oplossing gevonden had,
I
k k
k k
A
-è A k
mm m m
c u ~A
■III A VI
abcdefgh
Wit aan zet won op fraaie wijze.
ZONDAGSBLAD NO VEMBETT 1*954*
In het Haagse Gemeentemuseum
Tussen handschriften, portretten en zede/essen
I^WEE vrouwen uit
historie zijn thans
vaderland-
lair geworden. Van hun portretten is
het stof weggeveegd en duizenden in
ons land kijken weer of voor het
eerst vol belangstelling naar de
twee konterfeitsels. Erg knap zien die
vrouwen er op die plaatjes niet uit,
maar wat zou dat. Honiderdvijftig
jaar geleden golden er andere schoon
heidsidealen. Een van die vrouwen
moet trouwens wel charmant geweest
zijn in haar tijd, want ze is door een
vaandrig verleid. De Vlissingse ker-
keraad heeft die zaak toen nogal ern
stig genomen en beiden onder cen
suur gezet.
Die vérleiding betrof de 20-jarige
Betje Bekker, die maar één dagje
was uitgeweest met de vaanidrig Gar-
zon. Dat dagje kostte haar goede
naam in Vlissingen en om er van
af te zijn trouwde ze maar snel met
de 50-jarige dominee Adriaan Wolff
uit de Beemster, een „mariage de
raison" dus. Zo'n huwelijk is meestal
niet erg gelukkig en de oudere man
werd nogal eens geplaagd door zijn
jonge vrouwtje.
In haar strijd tegen godsdienstig
gefemel heeft ze echter wel steun
van haar echtgenoot gekregen. Ook
van een andere vrouw, het weeskind
Aagje Deken, met wie ze na de dood
van dominee Wolff in 1777 trouwe
vriendschap sloot. Eerst in De Rijp,
daarna in Beverwijk woonden de
vrouwen samen. Als patriotten trok
ken zij in 1787 naar Bourgondië en
eerst tien jaar later kwamen ze in
ons land terug, in Den Haag, zonder
geld, daar de beheerder van haar ver
mogen failliet was gegaan.
1 150 jaar geleden i
olff en Aagje Deki
stierven, is er naast de nationale
herdenking, waarover in ons blad al
uitvoerig is geschreven, een nationale
tentoonstelling ingericht in het Haag
se Gemeentemuseum, een tentoon
stelling, die tot 31 December duurt.
En daar gaat die
hele tijd van
Betje en Aagje
weer voor ons
leven.
Dat komt niet
alleen door al
die handschrif
ten. boeken, por
tretten. afbeel
dingen, hand
werkjes en uit
treksels uit bur
gerlijke cn ker
kelijke registers
(er is ook een
uittreksel uit het
kerkeraadsboek
van de Herv. ge
meente in Vlis
singen inzake de
censurering van
Betje en haar
vaandrig)., maar
door de sfeer van
de inrichting.
Bij het binnen
komen direct al
zien we een stijl
kamer uit de 2e
helft van dc 18e
eeuw en langs
de expositiezaal
tjes zien we uit
op
Zeer knap prikwerkje van Betje Wolff, door haar
op jeugdige leeftijd vervaardigd.
(Uit het Gemeente-archief van Vlissingen)
het
Lommerlust in
Beverwijk/compleet met kiezelpad en
groene heggen.
In dat kluisje is door Betje en
Aagje heel wat werk verzet. Daar
schreven zij haar boeken „De histo
rie van mejuffrouw Sara Burgerhart"
en ,,De historie van de Heer Willem
Leevend", het eerste als strijd tegen
de schijnvroomheid, het tweede als
strijd tegen het sentimentele. De eer
ste drukken van deze tendens-romans
in briefvorm zijn er tentoongesteld
naast talrijke heel interessante hand
schriften, zoals b.v. de eerste brieven
die Betje en Aagje aan elkaar schre-
rP ROUWENS niet alleen het werk
A van Betje en Aagje wordt geëx
poseerd, ook dat van tijdgenoten en
van figuren, door wie de schrijfsters
zich lieten beïnvloeden, zoals b.v. de
Engelsman Richardson en van Alex-
Dit corps werd opgericht door Keizer Napoleon
\T AN alle brandweercorpsen
ter wereld heeft de Pa-
rijse brandweer zonder twij
fel de meest beschaafde si-
WeLlicht is het niet eens
juist om van ..sirenes" te
spreken; het tweetonig sig
naal. waarmee de rode wa
gens zich op de boulevards
aankondigen, kiinkt hee! an
ders dan het onheilspellende
geloei van brandweerwagens
in andere steden; het lijkt
of het afkomstig is van een
harde jachthoorn.
Ook in andere opzichten
verschilt dc brandweer van
de Franse hoofdstad van die
van andere steden. Het corps
is een militaire eenheid. Men
spreekt van het „régiment"
der brandweerlieden. Het be
hoort tot het wapen der In
fanterie en het is administra
tief ingedeeld onder het mi
nisterie van Oorlog.
In 1811 werd dit regiment
van „soldaten, wier taak het
is tegen de Rode Haan te
vechten" opgericht op last
van Keizer Napoleon. Een
hevige brand in de Oosten
rijkse ambassade. waarbij
nogal veel eigendommen ver
loren gingen, was de aanlei
ding vin het besluit van de
keizer om de brandblussing
in militair verband te rege-
Het corps, dat onder lei
ding staat van een kolonel,
telt thans plm. 4000 man.
Het verzorgt een oppervlakte
van 196 vierkante mijlen,
waakt voor de veiligheid van
een bevolking van 5.000.000
zielen, en het is verdeeld
over 25 posten in de stad en
34 in de buitenwijken. Over
het algemeen zijn de kazer
nes modern; enkele zijn ech
ter nogal provisorisch ge
huisvest. zoals een
het Quarticr Latin,
dergebracht is in dc gothi-
sche gebouwen van een kloos
ter uit de 13de eeuw.
Het hierboven gebruikte
woord „gehuisvest" is wer
kelijk op zijn plaats, want
de Parijse brandweerlieden
wonen met vrouwen en kin
deren in de kazernes. Het
best kan men dit zien in het
hoofdkwartier bij de Porte
de Champerret. waar de
appartementswon ingen der
„brandweer-soldaten" hoog
boven de binnenplaats uitste
ken. Naar eigen verkiezing
kunnen de vrouwen het eten
zelf in de woning klaarma
ken. of kunnen de gezinnen
in de „mess" gaan eten.
Een contract, dat een gel
digheidsduur van drie jaar
heeft, bindt de „brandweer-
soldaat" aan zijn regiment.
Als een periode van drie jaar
voorbij is. kan hij weer op
nieuw tekenen; maar hij kan
dan ook het regiment veria-
De taak van de Parijse
brandweerman is niet alleen
beperkt tot het blussen van
branden; het corps is ook ge
oefend in het verlenen van
hulp bij grote rampen cn bij
verkeersongelukken. Het
heeft een eigen geneeskundi.
ge dienst en een groot aantal
ambulance-auto's. Onder de
dokters van het regiment
vindt men specialisten op het
Parijse brandweerlieden op de binnenplaats van
kazerne, bezig met het doppen van bonen.
gebied van gasverstikking,
verdrinking en schijndood.
Bijna 29 000 maal rukten
de mannen van het regiment
in hef vorige jaar uit; meer
dan 10.000 maal was het voor
kleine schoorsteenbranden,
maar in 4000 gevallen was het
raak! Dat uitrukken is een
machtig gezicht, want zelfs
voor kleine branden rukken
al aanstonds drie grote
brandweerwagens. bi-mand
met meer dan twintig man.
uit. En bij die wagens is al
tijd een ladderwagen. een
voorzorgsmaatregel, dij men
neemt in verband mei de
hoogte der Parijse huizen.
Talloze malen rukken zij
echter ook voor niets uit; ae
Parijzenaar heeft nu een
maal tot gewoonte om bij
het minste of geringste geval
de brandweer te waarschu
wen. Hij doet het ook. - en
dat is in het geheel geen
grapje - als dc kachel niet
goed wil trekken. In zulk een
geval komt dan een bcstel-
J. VAN RHUN
ander Pope, wiens werk „An essay
on man in four epistles" Betje Wolff
in 1783 vertaalde. De schrijfsters heb
ben heel wat vertaald, vooral toen
ze na hun vlucht door Frankrijk (op
een landkaart kan men precies zien
hoe ze gegaan zijn) zonder geldmid
delen zaten en ze moesten vertalen
,,tot ze ervan kikhalsden".
Aan de hand van vele afbeeldingen
kan men zich ook visueel een beeld
maken van die tijd. Zo is er ook een
„Afbeelding van den Brand des Am-
sterdam3chen Schouwburg, op Maan
dag den 11 May 1772, zoo als de
zelve zich op de Keizersgragt ver
toonde des avonds tusschen negen en
tien uuren" (een gravure van N.
v. d. Meer). In d»t verband wijzen
we op de „Ontzaglijke doch nuttige
beschouwing van het akelig treur-to-
neel dour de godlijke gerechtigheid,
vertoond in den brandenden Amstel-
damsen Schouburg, op den llden en
volgende dagen der Bloeimaand 1772".
Betje Wolff stelde tegenover de uiting
van sommige gelovigen, dat de Am
sterdamse schouwburgbrand ..een
straffe Gods" was, haar thesis;
,,'t Wel ingericht toneel kan ik
niet zondig noemen,
Wat zegt het, in wat kleed men
zedelessen leert
Dat was dan haar „Zedenzang aan
de Menschenliefde by het verbranden
des Amsteldamschen Schouwburgs",
waarvan het handschrift ook is ten
toongesteld. Heel duidelijk valt er uit
die handschriften te constateren, dat
men het toen met het schrijven van
de Ned. taal niet zo nauw nam. Er
waren heel wat mogelijkheden om
een woord te schrijven. In dit op
zicht is er thans nog niet zo heel
veel veranderd.
voor de Vrouwenbeweging te Amster
dam (Betje en Aagje waren de grote
voorvechtsters voor de emancipatie
der vrouw) kwam de inktkoker, waar
in de schrijfsters hun pennen doop
ten. Er is verder een cahier met
tekeningen van Betje Wolff (knappe
tekeningen zelfs) en er zijn twee
prikwerkjes. door Betje Wolff op
jeugdige leeftijd vervaardigd. Heel
interessant is het gestipt glas met het
portret van Betje Wolff in ovaal me
daillon. Op de achterzijde van de
kelk het opschrift: „Wolf st;pte dtes
beeldnis op Heinsius last. Een vrouw,
Neerlands wonder, wien de ecrekroon
past. ,,'t Is Bekker. Wolfs weduw, die
scheppende geest. Van Probus g'eer-
biedigt, van Kalchas gevreesd".
Maar genoeg hierover. U gaat zelf
eens naar die tentoonstelling. U gaat
zelf eens terug naar de tijd. toen
twee vrouwen de wereld trachtten te
hervormen door de mening, dat de
godsvrucht niet samenhangt met de
vraag of men „de waarheid present
krijgt van Luther, van Calv.jn. van
Paulus of van Socrates", maar dat
waarheid is „waarheid en de leer
van het Evangelie heilig en op het
gezond verstand rustende".
CORN. BASOSKI.
