vc
v*
Nederlandse opgravingen te ROME
m
a
a
a
O
0
6
ZONDAGSBLAD 13 NOVEMBER 195-»
No. 248. J. W. Koningrs, Rotterdam.
Zwart: 6. 11—13, 21. 22. 25. 35.
Wit: 29. 31. 32, 34, 39. 42—44.
Correspondentie betreffende deze
rubriek aan de heer W. Jurg,
Jan Luykenlaan 12. Den Haag.
Op de drempel
IN deze rubriek treft u het vijfde trio
aan voor de ladderwedstrijd, hetgeen
zeggen wil dat hierna de stand wordt
opgemaakt en de prijzen zullen worden
toegekend aan de twee hoogstaanko-
mende deelnemers in iedere klasse.
We zUn deze elfde serie begonnen
met vrij gemakkelijke opgaven, hebben
ze geleidelijk wat verzwaard om nu
eens met een paar flinke struikelblok
ken te eindigen. No. 245 van de Zutphe-
naar v. d. Linde, die we reeds kennen
als één van Scheyen's koppelgenoten,
is nog wel om te doen, maar we vra
gen speciale aandacht voor de originele
afwikkeling. Met no. 246 van Bouwman
zullen de B-klassers al tamelijk veel
moeite hebben, doch het derde probleem
eveneens van deze Haagse auteur
is ongetwijfeld voorbestemd om zelfs
menige A-klasser tot wanhoop te bren
gen.
Voor de liefhebbers van eindspel
volgt een extra-probleem van de be
kende Konings. Na een korte slagen
wisseling ontstaat een nieuw motief, dat
een uitbreiding betekent van een oud
eindspelletje dat reeds in „De Haas en
Batteveld" voorkomt.
Oplossers veel succes!
De problemen
No. 245. G. v. d. Linde, Zutphen.
Zwart: 4. 8. 10. 14. 19. 24. 30. 33. 39.
Wit: 21. 27. 32. 35. 37. 42 44. 48 49.
m m
m
a
a
a fei
a
©1
I a
él
m
a ie
a ill
H
1. p
m
a
m
4 m
NTBL.
a a
wffi em
m
N
mzjl
li m
tz* I'M
0. Q
h m
m
m
K
m
n
-
m
"m
I t*
o
u
1*
Eindspel aangeven.
Oplossingen in te zenden binnen 3
weken na plaatsing.
Uit de partij
In de vorige rubriek plaatsten we een
partijstand, waarin de heer Zijlstra uit
Alphen a. d. Rijn een door de zwart-
speler verzuimde winst aangaf. In het
nu volgende fragment toont genoemde
lezer dat hij niet alleen in staat is tot
gewaardeerde en leerzame critiek. doch
ook uit zijn eigen partijen de winst weet
te halen, wanneer de mogelijkheid daar
toe zich voordoet.
C. Zijlstra, Alphen a. d. Rijn
Zwart: 4, 9. 14. 17. 18, 22, 32, 38.
Wit: 15. 24 25. 35, 41—44.
Een voor zwart reeds overwegende
stelling, doch hij bekortte het lijden van
zijn tegenstander aanzienlijk door de
radicale slagzet: 32—38, 33—39. 14—19.
2227, (wit moet nu de meerslag 32x23
nemen) 9x36. Wit had nu niets beters
dan 25—20. waarna 36—11; 20-14. 41
46; 15—10. 4x15; 14—9. 46—14 en 15x24.
Bijna als een probleem!
Oplossingen
No. 238. (B. J. Pranger). Zwart: 8—10.
12. 15, 16, 18, 20. 29. Wit: 24. 27. 28.
30. 33. 3739. 50. Opl.: 27—21, 50-44,
28—22, (49x46t. 22x2. 3025. 39—34.
2520. 2x5. Een geslaagde lange-lijn-
bewerking!
No. 239. (G. v. d. Linde en J. H. H.
Scheyen). Zwart: 8. 11. 12. 16—18. 21.
22. 27. 28. 31. Wit: 20. 24. 25. 29, 30. 33.
36. 38 39. 43 44. Opl.: 29—23, (18x29
gedw.-, 20—14. 38—32. 36x7. 33x11. 39—34.
30—24. 25x1, (21—27). 1—23. (2—7), 23x
1, (27—32). 1—29 en 29—47. Mooie con
structie met scherpe afwerking. De op
lossingen. die niet verder gaan dan
25x1 rekenen we natuurlijk goed. daar
de rest slechts kinderspel is voor hen
die het zo ver brachten. Toch waarderen
de fijnproevers juist een dergelijk
staartje, omdat het overtïlijvende mate
riaal daarbij zo keurig wordt opgelost.
No, 240. (A. v. d. Elzen en J. II. H.
Scheyen). Zwart: 6, 8 9. 12—14, 18, 23.
29—31, 34—36. Wit: 20—22, 25. 27. 32. 39,
41—44. 46. 47. Opl.: 44—10. 4237,
47x38. 21—16, 46—41 22—17, 16x7. 32—28,
4339. 25x3, 3x2, slot Alix, hetgeen na
de slag 16x7 reeds duidelijk werd. De
afwikkeling van dit genoegzaam bekende
eindspel kunnen de ladder-deelnemers
zich besparen; de simpele aanduiding
„Alix" is voor ons voldoende.
No. 241. (Joh. v. d. Boogaard). Zwart:
4. 8, 9, 13. 17, 27. 28, 31, 32, 34. 36. 40.
Wit: 15. 23—25, 38. 41—13 45. 47—49.
Opl.: 23—19, 38—33. 42—37. 48x19. 49—13,
47—42. 24—20, 20x29, 45x14; nu is het
eindspel GortmansFabre ontstaan, dat
als volgt moet worden afgewikkeld: (23
29', 14—9 15—10, (29—34), 10—4. (13
19), 415! De pointe is dat zwart
thans met 34 niet verder mag doorlopen
wegens 1524, dus moet deze (1923),
waarna 1510 winnend is.
Correspondentie
P
m i a
M
e a
m m m
m t en
0
A H 1
H
a,
B
|3 i£2) G2)
O O
HP
Geval zondereind (XVIII)
Uit de
VOLKSWIJK
No. 246. J. A. Bouwman, Den Haag.
Zwart: 2, 6. 10—12, 17—19. 24, 25. 30, 35.
Wit: 26—28, 32. 34.
No 247. J. A. Bouwman, Den Haag.
Zwart: 7—10, 12. 14. 17. 20. 36. dam
op 25.
Wit: 18. 23. 29, 32. 34. 38—42, 46.
49. 50
Voor deze 3 ladderopga ven, evenals
voor het volgende extra-probleem, geldt:
wit begint en wint.
HOE groot is toch de uitwerking
van de juiste worst op de
juiste plaatsWant twee dagen
nd het vervroegde middagmaal
staat Sjaarlie zelf in het spreek
kamertje, en hij staat daar in een
zoveelste nieuwe en verrassende
pose. We leerden hem kennen,
eerder reeds, als de gentleman-
ladykiller. Wij ontmoetten hem
voorheen als geslaagd zakenman
nan allure. Wij sloegen hem des
tijds gade als de chagrijnige mis
lukkeling. Zie het wonder: thans
brengt h\j een geheel nieuwe
creatie. Die van de ambifieuse
uierk-sollicitant. Noch Dior noch
Fath vermogen in de mode van
vandaag op morgen dermate grote
wijzigingen te brengen als Sjaarlie
in züi hele houding. Hij doet
denken aan de revue-ster, die zich
binnen twee tellen weet óm te
kleden van bedelaar in miilionair
of omgekeerd. Laten we het
zachtjes zeggen: het geval is zon
der emde en wie weet zoekt
Sjaarlie dus morgen niet zijn heil
op de planken
In elk geval heden zoekt
Sjaarlie werk. Hij gaat gewichtig
en breed zich zetten in het spreek
kamerfauteuiltje. en, terwijl hij
een voorbereidende conférence
houdt, vist hij een dikke porte
feuille uit zijn binnenzak. De
sociale werkster kijkt belangstel
lend, bijkans gebiologeerd, toe. Zo
imposant is deze verschijning
Maar als ze naar hem luistert, be
grijpt ze het opeens allemaal. „O
lieve mensen", denkt ze, „Hij
speeltHij acteert waarempel
Hij heeft zich in zijn hoofd gezet
om ergens te gaan werken, en nu
heeft hij meteen alle voorbe
reidende trappen van jongste be
diende tot en met procuratie
houder overgeslagen en voelt hij
zich regelrecht al directeur
Ze moet werkelijk een beetje
zuchten over deze ontdekking.
Goed, er mag een leuke kant
aan dit geval zitten: de aange
waaide, niet on-knappe imitatie
kunst, waarin ook de clubkinderen
zo uitblinken kunnen. Een regel
rechte intuïtieve gave om anderen
te kunnen na-doen, met daarbij
het frappante vermogen om hen
speciaal zó na te bootsen dat hun
kleine feilen onder het meest on
barmhartige schijnwerperlicht ge
steld worden. Maar wat heb je
aan die kunst in het spijkerharde
leven? Sjaarlie kan duizendmaal
de directeur spelen, maar hy zal
als krullenjongen moeten aan
vangen.
Uit de zwaar lederen portefeuille
zijn knipsels te voorschijn ge
komen, krantenknipsels. „Kijk
eens", zegt Sjaarlie en stalt ze
uit voor de ogen van de sociale
werkster. „Kijk eens. Mevrouw"
(Hoera, ze is van blindelings
voorbijgelopen, doodgezegen ver
waarloosd dier weer tot Mevrouw
gepromoveerd wat een vooruit
gang!) „We hebben gisteren eens
in de krant gekeken en nu
zagen we daar een oproep om
vakmensen in. Gevraagd een
broodbezorger nee die niet.
Hierzo, gevraagd metselaars. En
deze. schilders En nou dachten
we dat ik hier maar eens op af
moest gaan, maar als u nu eerst
eens een goed woordje voor me
doet, want als je zo zonder meer
er naar toe gaat, sturen ze je toch
met een kluitje in het riet
,.Kunt u dat dan?" informeert
de sociale werkster. De wonderen
zijn de wereld nog niet uit. maar
ze heeft beslist geen voorstelling
van Sjaarlie als vakbekwaam
metselaar en evenmin van zyn
schilderstalenten. Bij haar weten
heeft hij zich noch met het een
noch met het ander ooit in zijn
nog weinige levensjaren geoccu
peerd. ,Jk wist niet dat u in die
beide vakken was opgeleid
„O jawel", zegt Sjaarlie optimist,
„Ik heb onderlaatst nog een hele
kamer geverfd Hetgeen zeker
niet by hem thuis gebeurd is en
hetgeen na enig vragen blijkt te
bestaan in het verlenen van hand
en spandiensten ten huize van zijn
ouders, toen hij omtrent veertien
Nu moet men natuurlijk nooit
de goede voornemens met wortel
en tak uitroeien, maar evenmin
kan men goede woordjes doen
voor ter zake volmaakt ondeskun-
digen. De bedrijfschefs zullen je
zien aankomenMet één zo'n
onhandige zet zou men ze levens
lang tot een aartsvijand maken,
terwijl men hen mogelijk reeds
morgen nodig heeft voor een meer
bonafide geval. Daarom schakelt
de sociale werkster voorzichtig
over naar de derde mogelijkheid.
„Die broodbezorger die lijkt
me niet zo gek", animeert ze. ,rJe
bent graag by de weg. U weet
wat het is om met een handwagen
om te gaan. En het lijkt me een
goeie baan toe
Sjaarlie is licht suggestibel. Ja.
zo bekeken komt dat vak misschien
nog meer in aanmerking dan zulk
saai schilderwerk of dat gehannes
met stenen bovenop hoge en soms
wat koude stellingen. Wel ja. laat
ons broodbezorger worden Onge
twijfeld zitten die fabrieken te
springen om mannen van de daad
gelijk Sjaarlie er een is. Laat hy
hen dan eens een kansje geven
De werkelijkheid ligt natuurlijk
een beetje anders. Er komen lange
gesprekken aan te pas alvorens de
personeelschef in kwestie het
waagstuk aan durft. Want de
sociale werkster spiegelt hem geen
engel voor zolang het om een
bengel gaat. Maar anderzijds wijst
ze er nadrukkelijk op dat hier
heel misschien een kansje ligt om
een gezin uit de prut te halen. En
na veel vijven en nog meer zessen,
mag de proef genomen worden.
Begrijpt Sjaarlie wat er zich
onder de hand achter de schermen
afspeelt? Men moet zoiets ernstig
in twijfel trekken. Men moet hem
nog minder zijn zelfverzekerdheid
afnemen door het hem te ver
tellen. Men mag hoogstens trach
ten om deze al te sterke gevoelens
van zelfachting ietwat om te
buigen tot een bescheiden besef
van verantwoordelijkheid voor
Maar voor vandaag is het slot
van de historie dat Sjaarlie weer
achter een handwagen loopt, zij
het dan thans eentje, die een be
kende firmanaam draagt en niet
zijn eigene, méér beruchte dan
bekende. En op de dag dat hy met
zijn eerste in het zweet zijns
aanschijns verdiende geld binnen
wandelt in de huiselijke tvoning,
treft hij daar nevens Sjaantje
en zijn zoon ook een verlos
kundige aan.
Het is zo ver.
De eerste dochter van brood
bezorger Sjaarlie wordt geboren
WIJKPREDIKANT.
ZONDAGSBLAD 13 NOVEMBER 1954
3
MOOIE RESULTATEN REEDS BEREIKT
Wellicht straks heter
:ht
inzicht in de geheimzinnige
Mill
li ras-religie
NA langdurige besprekingen is het
er dan toch van gekomen: Ne
derlandse archaeologen hebben van
de Italiaanse autoriteiten toestem
ming ontvangen om in Rome zelf
standig opgravingen te verrichten.
Het was al jaren zo, dat de Itali
aanse regering buitenlandse oudheid
kundigen in de gelegenheid stelde aan
het uitgebreide opgraving£werk in en
buiten Rome een aandeel te hebben.
Van deze mogelijkheid had men van
Nederlandse zijde echter nimmer ge
bruik kunnen maken, omdat de geld
middelen ontbraken.
Van particuliere zijde is toen het
onderzoek op gang gebracht door een
aanzienlijke gift, terwijl na het suc
cesvolle begin van deze opgravingen
ook veel steun ontvangen werd van
de Organisatie voor Zuiver Weten
schappelijk Onderzoek (ZWO). Boven
dien stimuleert een klein comité,
waarvan o.a. deel uitmaken de Ne
derlandse ambassadeur in Italië, dr.
H. N. Boon en prof. Bijvanck te Lei
den, deze arbeid op allerlei wijze.
Als terrein van onderzoek werd
aangewezen de ondergrondse ruimte
achter de kerk van Santa Prisca op
de Aventijn.
Hier waren reeds voorlopige opgra
vingen verricht. Een aantal priester
studenten van een naburig Augustij
ner klooster had nl. in 1934 de ruim
ten onder en voornamelijk achter het
kerkgebouw van Santa Prisca min of
meer clandestien trachten binnen te
dringen, omdat men hoopte nadere
gegevens te verkrijgen inzake de hei
lige Prisca en de apostel Petrus. Een
oude legende zegt, dat op deze plaats
Aquila en Prisca (of Priscilla) door
de apostel Petrus zouden zijn gedoopt.
Daarom is de kerk, die hier later
werd gebouwd, eeuwenlang door vro
me pelgrims bezocht. Men meende
iets terug te vinden van de eerste
tijd van de christelijke kerk en con
tact te hebben met de apostolische
tijd.
Toen de priester-studenten in hun
ijver om nadere gegevens te verkrij
gen over de juistheid van deze le
gende, met spade en houweel gewa
pend aan het werk gingen, deden zij
tenslotte een ontdekking, die geheel
tegengesteld bleek te zijn aan wat
zij hoopten te vinden: zij vonden spo
ren van een Mithraeum en belandden
daarmee in een gebouw, waar een
eredienst van één van de grootste
tegenstanders van het Christendom
was uitgeoefend!
Aangezien men het gestelde doel
niet bereikte, verflauwde al spoedig
de belangstelling en bleef na een
overzicht van de verkregen resultaten
in een der Italiaanse tijdschriften de
verdere exploitatie van deze ruimte
achterwege, totdat de Nederlanders
hier in het najaar van 1952 aan het
werk konden gaan.
NAAR alle waarschijnlijkheid ont
leent de kerk van Santa Prisca
niet haar naam aan de bekende Pris
cilla uit het Nieuwe Testament. Ook
het verhaal over de doop van deze
vrouw door de apostel Petrus mist
historische grond. Wel is waar zijn
Aquila en Priscilla te Rome geweest.
(Hand. 18: 2).
Het is niet geheel zeker, dat het
arme mensen waren, zodat het wo
nen in deze nogal chique buurt op
de Aventijn onaannemelijk moet wor
den geacht, maar het staat wel vast.
dat deze mensen onder Claudius uit
Rome zijn vertrokken. (Hand. 18: 2:
.omdat Claudius bevolen had. dat al
le Joden Rome moesten verlaten").
De bewijzen, dat ze later, in een
rustiger tijd. naar Rome zijn terug
gekeerd, ontbreken geheel.
Voorts spreekt de traditie van een
Santa Prisca, een meisje van onge
veer twaalf jaar, dat onder Claudius
II omstreeks 270 de marteldood moet
zijn gestorven. Ook dit meisje kan
niet bedoeld zijn, aangezien moei
lijk kan worden aangenomen, dat dit
kind op de Aventijn persoonlijke be
zittingen zal hebben gehad in de
vorm van gebouwen.
Men denkt daarom het liefst aan
een aanzienlijke dame uit de derde
eeuw, die haar woning voor de chris
tenen in haar omgeving openstelde en
wier naam in het latere kerkgebouw
op deze plaats is blijven voortleven.
Toen zij haar huis afstond had de
eigenaar van het achter haar woning
gelegen pand de kelderruimten daar
van reeds ter beschikking gesteld van
de aanhangers van de Mithrasreligie.
De nadruk moet hier vallen op het
woord kelderruimte". Er is nl. een
H
ander Mithraeum ontdekt, dat niet
minder dan veertien meter onder de
begane grond was gelegen. Het was
een vaste regel, dat de dienst ter ere
van Mithras in holen en grotten werd
uitgeoefend.
Mithras was een zegevierende en
zegebrengende godheid, die in Perzië
veel werd vereerd. De cultus van
Mithras viel zeer in de smaak bij de
soldaten uit het Romeinse leger. Deze
mannen waren de oude godsdienstige
gebruiken moe en werden aangetrok
ken door het geheimzinnig karakter
van deze Oosterse eredienst. Zo moet
het verklaard worden, dat in Rome
zelf, maar ook in verschillende Wes
terse landen, tal van Mithraea zijn
gevonden.
ST was op zulk een Mithraeum, dat
de eerste opgravers stuitten. Toen
werd het echter niet duidelijk, dat dit
gebouw zich in verschillende opzich
ten van andere plaatsen ter ere van
deze Perzische godheid onderscheid
de.
Dit is eerst door de Nederlandse
onderzoekingen van 1953 duidelijk ge
worden.
Doorgaans is de nis, waarop de
dienst zich richt, voorzien van een
beeltenis van Mithras als stierdoder,
maar in het Mithraeum achter Santa
Prisca ligt de god Oceanus in volle
lengte in deze cultusnis uitgestrekt.
Dat Oceanus deze centrale plaats in
neemt, is een sprekend voorbeeld
van het syncretistisch karakter van
deze religie. Aanvankelijk wes alleen
het lichaam van Oceanus aanwezig,
maar bij de opgravingen van Augus
tus van dit jaar is ook het hoofd
naar alle waarschijnlijkheid opgedol
ven, zodat dit binnenkort op de romp
kan worden geplaatst.
Overigens heeft dit heiligdom na
tuurlijk ook veel overeenkomst met
andere Mithraea: aan weerszijden
vindt men aanligbanken, die oorspron
kelijk met kussens bekleed zullen zijn
geweest. Hierop werd de heilige maal
tijd genuttigd.
Van bijzonder belang zijn de muur
schilderingen achter deze aanligban
ken. Ze zijn slechts gedeeltelijk be
waard, maar bevatten belangrijke ge
gevens over de Mithrasreligie. Men
ziet o.a. de zeven graden van inwij
ding op een der muren afgebeeld.
De Mysteriën van Mithras waren
alleen voor mannen toegankelijk. Dit
wordt door de ontdekte inwijdings
plechtigheden en de daarbij aanslui
tende versregels beklemtoond! Op de
tegenoverliggende muur ziet men een
processie afgebeeld, die zich lang
zaam voortbeweegt naar een grot,
waarin Mithras en Sol zich samen te
goed doen aan een keur van spijzen.
Eerbiedig zijn enige dienaren bezig
de godheid op zijn wenken te bedie-
De aanhangers van Mithras kwa
men op regelmatige tijden bijeen om
ook zulke gemeenschappelijke maal
tijden te houden. Zij dachten hier
door de gemeenschap met de door
hen vereerde godheid te bewaren en
het leven tot in eeuwigheid aldus te
verkrijgen. De apologeten noemden
reeds in de tweede eeuw deze maal
tijden der Mithracisten „een duivelse
Boven: Deel van een muurschildering.
Optocht van hen, die de vierde graad van
inwijding in de mysteriën bereikt hebben.
Wijgaven worden meegedragen. Links:
Afbeelding van één der personen, die in
de offerende stoet zijn opgenomen.
nabootsing van het heilig Avondmaal"
en zagen in de deelnemers aan deze
mysteriën de grootste vijanden van
het Christendom.
Het behoeft dan ook niet te ver
wonderen, dat de christenen, nadat
men door keizer Constantijn de Grote
in 313 de vrede verkregen had. hun
best deden de eredienst van Mithras
terug te dringen. Ze gingen daarbij
soms zeer hardhandig te werk. Zo
werden de muurschilderingen in het
Mithraeum achter Santa Prisca met
bijlslagen verminkt, terwijl door ga
ten in het plafond de gehele ruimte
met zand, stenen en afval werd ge-
voortzetten, reeds zevenhonderd ku
bieke meter aarde moeten laten weg
halen. Men verstaat, dat dit met de
nodige voorzichtigheid dient te gebeu
ren en dat deze arbeid zeer tijdrovend
Naast het eigenlijke Mithraeum be
vinden zich aan de linkerzijde een
aantal vertrekken, die nog slechts
ten dele zijn onderzocht. Enkele ervan
zijn in gebruik geweest voor rituele
reinigingen, misschien ook voor in
wijdingen in een hogere graad.
In de afgelopen zomer heeft men
zich voornamelijk met deze kamers
bezig gehouden. Verschillende mooie
koppen o.a. van Venus en Mars en
een groot aantal olielampjes, waar
bij met drie tuiten, werden gevonden.
De bedoeling is. dat deze opgravin
gen ook in de naaste toekomst zullen
worden voortgezet. De beide archaeo-
logen, die zich hiermee bezig houden,
dr. C. C: van Essen, directeur van
de archaeologische afdeling van het
Ned. Historisch Instityut te Rome, en
dr. M. J. Vermasercn, hoofdassistent
van het Archaeologisch Instituut te
Utrecht, zijn vol goede moed.
Juist omdat dit Mithraeum in som
mige opzichten een uniek karakter
vertoont, verwacht men, dat nader
onderzoek en voortgezette bestudering
van de reeds blootgelegde gedeelten
inzicht zullen geven in de nog steeds
geheimzinnige Mithrasreligie.
Misschien valt er ook nieuw licht
op de strijd tussen heidendom en
SÉÊ2
Tekening van het Mithraeum achter Santa Prisca. In de ciiltuznis
in het midden een liggend beeld van Oceanus. De nissen links en
rechts op de voorgrond hebben beelden bevat, waarvan de betekenis
tot dusver niet duideiyk is. Boven de aanligbanken aan weerszijden de
muurschilderingen met voorstellingen over de eredienst van Mithras.
Christendom Zijn de bijlslagen en
het ontoegankelijk maken van het
Mithraeum door de Christenen mis
schien ook een reactie op het vroe
gere aanmatigende optreden van de
Mithracisten?
We hopen, dat de beide enthousiaste
Nederlandse oudheidkundigen straks
vele vragen zullen kunnen oplossen,
en deze belangrijke opgravingen suc
cesvol zullen mogen voortzetten.
DR. H. MULDER.
Kruiswoordraadsel
HORIZONTAAL:
VERTICAAL I Een der zintuigen. 2. plai
gefokt worden. 3 per»
- vogel. 6.
wlddekael. 13.
langnoot. 32. pers
lngen per brlefkas
e vermelden: ..Puzzleoplosslng" Er zl,
prijzen I 13. 2. ƒ2.30; 3. ƒ2,50.
Oplossing Icruiswoord-
rcrcrdsel 6 November
21. alk. 22. toe.
HORIZONTAAL: 1 1
10. gaal. 11. keg. 13.
17. pl. 18. zomer. 20
23 ons. 23. laken. 28. m l 30 mea. 31. do.
32. air. 34. moe. 35. aio*, 37. pulp. 38. taeL
30. orka.
VERTICAAL: 1. Bokaal. 2. aker. 3 neg.
4 Dr.. 3. w.g.. 6. aat. 7. raap. 8. mimiek.
12. lombokker. 15. do. 18. re. 18. zegel. 19.
rayon. 22. tomaat. 24. itoepa. 28 A.M.. 27.
es. 29. Mla. 31. dolk. 33. roe. 34. Mur. 38.
