Daadwerkelijke erkenning en
belangrijk dienstbetoon
ANDRÉ PETROFF
LEZERS1
iPELGRIMAGE
Reformatorisch is iets anders dan
alleen „anti-rooms''
Evangeliseren: meest normale
functie van de kerk
NIEUWE LDDSCHE COURANT
Nijhoffs Verzamelde Gedichten
KERKHOF-
Het uitgeven van het verzamelde werk van een gestorven
auteur is jegens de overledene een bewijs van daadwerkelijke
erkenning en jegens het lezerspubliek een belangrijk dienst
betoon. De levende dichter is van ons gegaan, maar alles wat
hij zijn werk genoemd heeft wordt zorgvuldig bijeengebracht,
in het besef dat het alleen in zijn volledigheid het beeld
van zijn maker kan benaderen.
Het publiek beseft echter veel
te weinig welk een daad van
idealisme door het ondernemen
van zulk een volledige uitgave
wordt verricht. Er wordt veel
geld in gestoken, zonder dat
men weet of het er wel ooit
uitkomt. Wanneer bij het lezers
publiek eenzelfde begrip voor
het noodzakelijke van zulke uit
gaven bestond als bij de uit
gevers die het ondernemen, zou
de situatie heel wat gezonder
zijn. Wanneer echter Ter Braak.
Multatuli. Gbrter. Marsman.
Leopold. Willem de M ér ode, Ja
cob Israël de Haan. Aart van
der Leeuw poëzie», ja zelfs
levenden als Hoornik en Bloem
in verzamelvorm zijn of wor
den uitgegeven 'Henriëtte Ro
land Holst en P. N van Eyk
wachten nog hun beurt), dan
kon een dergelijke uitgave van
Nyhoffs werk niet achterbüj-
Martinus Nijhoff (1894
1953) is als dichter al terstond
bi; zijn debuut tijdens de eer
ste wereldoorlog gewaardeerd.
Die waardering is door de
jaren heen onaangetast ge
bleven, ja uitgegroeid tot een
bewondering, die nu. kort na
zijn dood. een voorlopig hoog
tepunt heeft bereikt. Als men
vraagt hoe dat komt. zal men
moeten zeggen: Nijhoff was
onmiskenbaar een dichter met
een eigen stempel. Hij was
ten opzichte van zijn kunst
onomkoopbaar (iets wat my
ook altijd :o trof by Hein de
Bruin). Nijhoff zocht zijn
kracht niet in het bijzondere,
maar hij heeft onafgebroken
gestreefd naar een verbinding
t'an het bijzondere met het
gewone. Ook de wonderlijke
verbinding van heidense en
Christelijke elementen in zijn
werk houdt de aandacht voort-
Cultureel
venster
Uit de tijdschriften
Welkom pleidooi
voor de verteller
In het Septembernummer van
het zeer lezenswaardige maand
blad Critisch Bulletin (Daamen
N.V., Den Haag», waarin ove
rigens vogels van diverse plui
mage zeker niet te benauwd
zijn hun literaire stokpaardjes
te berijden, troffen we ter
verademing een rondborstige
uiting van de dichter J. B.
Charles onder motto: „De mis
kende kunst van het ver
tellen". Zuks naar aanleiding
van twee romans van Den Doo
laard en Noëll de Gaulle
„In Nederland", aldus Charles,
„willen vele schrijvers liever
geen vertellers heten. Ik ken
een dichter-romancler. die mij
na een nieuw boek en de cri-
tieken daarop bitter bedroefd
zei: bah. ze vinden mij alléén
maar een goede verteller!
Deze teleurstelling laat zich
moeilijk begrijpen. De kunst
om een verhaal te vertellen of
een roman te schrijven geldt
elders in het schrijversmeticr In
geen onkel opzicht als minder
aanzienlijk dan welke andere
kunst; maar de Nederlander
wil nu eenmaal liever dichter
of essayist zijn. Hij wil ten
minste iets ..te zeggen" hebben
met zijn boek. Zodat hii. als
hij dan al een ron«n schrijft,
deze spiritueel maakt of spiri
tistisch. kafkaiaans of symbo
lisch. profetisch of desnoods
humoristisch; als het maar geen
gewoon „leesboek" wordt. A1-
de literator maar meer
wezen dan een verteller
Dit berust niet alleen
dwaze voorstellingen, maar
schaadt zijn slachtoffer:
verteller. Deze zal iets onnodigs
willen uitvindon. zich een mis
sie gaan inbeelden, zich inspan
nen iets in het verhaal te enten
dat dit qua niveau moet ver
hogen. doch hij zal er zijn ver
telling mee bezwaren. De schrij
ver. die. buiten het verhaal,
het' verhaal presenteert, uitlegt,
opdringt, die de toeschouwer
ziin ernst wil bewijzen en van
zijn missie wil overtuigen, doet
dit verhaal meestal onherstei-
bschade."
durend gespannen. Hij heeft
met zijn voorbeeld bewezen,
dat een hedendaags dichter
dienen en dus gehoorzamen
kan. zoals hij zich ook in de
oorlog een goed officier en
vaderlander betoond heeft.
Met dat dichterlijk dienen be
doel ik in het bijzonder zijn
volledige overgave bij het
schrijven van de in Het Heilig
Hout verzamelde drie leke-
spelen (voor Kerstmis, Pasen
en Pinksteren), alsook zijn
aandeel in het werk der nieu
we psalmberijmingen.
Verzorgd door
Gerrit Kamphuis
De tekst van Nijhoffs Verza
meld Werk wordt verzorgd door
Gerrit Kamphuis, wiens naam
onze lezers zich uit een Cultu
reel Venster van enige weken
geleden zullen herinneren in ver
band met het vraaggesprek, dat
P. J. Risseeuw met hem gevoerd
had. De uitgevers, die dit werk
hebben ondernomen en zich daar
mede voor letterkundig Neder
land verdienstelijk hebben ge
maakt. zijn de heren Bert Bakker
'Daamen N.V.' Den Haag en G.
A. van Oorschot te Amsterdam.
Het boek bevat een karakteris
tieke portret-foto van de dich
ter. vervaardigd door W. S. Nij
hoff. met. na de tekst van het
verzameld dichtwerk, een facsi
mile van het nagelaten gedicht
De Vijand, gevolgd door Kamp
huis' Verantwoording. Aanteke
ningen en een beknopte biblio
grafie van 's dichters oorspronke
lijke poëzie. De eigenlijke poë
zietekst omvat ongeveer 520 blad
zijden druks.
Ongeveer gelijktijdig met dit
eerste deel van het Verzameld
Werk is een boekte verschenen,
getiteld Martinus Nijhoff. waar
in een 17-tal herdenkingsartike
len over de dode dichte, zijn bij
eengebracht. Hoewel deze bij
dragen onderling sterk in toon
en opzet verschilen. geven zij in
hun geheel toch wel ongeveci
weer hoe vlak na het heengaan
van de dichter over hem werd
gedacht. Wie echter meent, zich
uit deze stukken een helder beeld
van de dichter Nijhoff te kunnen
vormer, vergist zich De dichter
ging naar zijn innigste wezen m
de mens schuil en de figuur Nij
hoff bluft een zekere raadsel
achtigheid behouden, die opper
vlakkig bezien in tegenspraak is
met de helderheid en eenvoud
van zijn poëzie. Zo wordt men
toch altijd weer op het dichtwerk
zelf teruggeworpen en dat is nee
immers wat van de gestorvene.
voor allen die hem niet Persoon
lijk hebben gekend, overblijft.
Niettemin vindt men m de her
denkingsartikelen treffende op
merkingen. Zo schril ft Anton van
Duinkerken, die Nijhoff als sym
bolist behandelt, over s dichters
■esthetisch programma; ..Hy
weigert, aan de voorwerpen hun
gebruikelijke zinnebecldigheid toe
te kennen Ze hebben geen pers
pectief. zodat een duif bekeken
kan worden als duif. zonder te
moeten optreden als zinnebeeld
van de vrede. Nijhoff wü de din
gen ontslaan vr.n hun emblema
tische verplichtingen Ze moeten
hun simpele werkelykheidswer-
king terugwinnen. Elders treft
ons een omschrijving van het
doel der kunst, gegeven door
Nijhoff zelf in zijn tot
de tweede druk van de „Gedach
ten op Dinsdag" en welke luidt.
.D« werkelijkheid te verwerken,
én haar werkelijkheid te laten,
ziehier het doel van de kunst.
Schoonheid dichtbij
„Schoonheid, hom nog niet"
zong Bout ens. Maar Nijhoff
toont ons, hoe dichtbij de
schoonheid ligt, in het leven
zowel als in de taal; het is
niet nodig om „auf Flügeln
des Gesanges" te vluchten
naar de oevers van de Ganges,
zoals Heinrich Heine inder
tijd zijn liefje voorstelde. Men
kan. om schoonheid te vin
den, ook naar de keuken gaan
waar koffie gezet wordt, of
zich het Loosduinen uit de
mobilisatietijd 19141918 her
inneren; men kan de trerk-
vrouw bij haar bezigheden
MARTINUS NIJHOFF
volgen, of een eerste tramrit
meemaken, of zoveel andere
gewone dingen verrichten, die
onder 's cLichters handen op
een geheimzinnige manier tot
poëzie worden.
Zo was Nijhoffs instelling in
wezen onromantisch. Was hij
daarom een dichter van de wer
kelijkheid? Toch weer niet,
want ze is. om met zijn eigen
woorden te spreken, „verwerkt".
Die spanning tussen voor de
hand liggende werkelijkheid en
de daarin schuilende poëzie,
dramatiek, diepere zin. verbor
genheid. vormt het wezen van
Nijhoffs dichtkunst.
Ongetwijfeld zal na jaren een
herziening van de waarde van
zijn werk nodig zijn. Maar nu
hij getracht heeft „(z)ijn per
soonlijkste gevoelens uit te druk
ken in de spreekwijze van
iedereen" maakt hij een goede
kans nog lang verstaanbaar te
blijven.
Dat verscheidene van zyn ge
dichten. alsoók met name zijn
lekespelen, rechtuit tot de Chris
telijke poëzie gerekend moeten
worden, is des te verblijdender.
Het is dus een belangrijk werk.
dat hier tot stand gebracht
wordt.
C. RIJNSDORP.
Hier rusten, tot de komst des Heren,
in aandacht naar Hem toegewend,
wie, uit de wervel van begeren
hun doelwit hebben onderkend.
Hun enig streven is verwachten;
géén gaat gewis de tijd zo ras
als we hier uur noch eeuwen achten
en waken onder mos en gras.
Hun namen zijn sinds lang versleten,
met kweek en woeker overdekt:
wie hier verstopt ligt en vergeten,
wordt met een nieuwe naam gewekt.
Zij zijn een kind, dat met beloven
des avonds is te rust gebracht,
dat in verlangen en geloven
de ganse nacht de morgen wacht,
een oor, dat ingespannen luistert,
een oog, dat speurt de morgenschijn.
Zo rusten in der graven duister
die in de Heer ontslapen zijn.
KEES VAN DUINEN.
(Uit „Vloedlijn". Uitg. Bosch
en Keuning
de Russische schilder
Zijn kunst is als een poésie picturale
sische schilder, die in Frankrijk zijn tweede vaderland
vond. Ruim een jaar geleden exposeerde hij bij Galerie
Loujetzky (Pr. Mauritsplein) in Den Haag boten,
portretten en zigeunerinnen. In dezelfde kunstzaal hangen
nu bloemen, bloemenverkoopsters en boten van hem,
voor het grootste deel nieuw werk.
Het was vorig jaar een her
ontdekking na een afwezigheid
van 13 jaren en ook nu. bij de
nieuwe werken, kan men weer
ontdekkingen doen. Op de kunst
van Petroff raakt men namelijk
niet uitgekeken; telkens openba
ren zich nieuwe facetten. Welk
een prachtige toon in zijn bloem
stukken. welk een wonderlijke
kleurharmonieën welk een
steeds weer sterke, abstraheren
de verbeeldingen.
Op Petroff s bloemen zijn van
toepassing de woorden die eens
van de bloemstukken van de
Franse schilder Odilon Redon ge-
gd zijn: .,11 fit des fleurs qu on
Encyclopaedic der
wereldliteratuur
t> Bezige Bij te Amsterdam
A W Bruna er. Zoon te Utrecht ieze beter te begrijpen, te be-
hebben een nieuwe encyclopaedic oorcielen. ofzelf te kun-
I nm dichten". De samensteller
Nu weet ik meer
van gedichten
De Nederlandse Uitgeversmij.
N.V. te Leiden geeft onder de
verzamelnaam Onderwijs. Kun
sten cn Wetenschappen een
reeks monografieën over op
voeding en cultuur uit, welke
per deeltje f 2.25 kosten. Als
nummer 57 is een handleiding
verechenen „voor hen. die meer
willen weten van poëzie.
en inierdaad. ..een rijk geïl
lustreerd naslagwerk, dat de ge
bruiker in bondige v^rm zo volle
dig mogelijk inlicht ten aanzien
van schrijversnamen, pseudonie
men boektitels en literaire be
grippen" Wie bij het woord ..na
slagwerk" denkt aan het slagwerk
van -en klok. die b acht uur
xiaat als de wijzers tien over ach-
inwijzen. is een kniezoor
Gedurende de tijd. dat Uw recen
sent het boek in lijn bezit heeft,
heeft hij het bijna dagelijks met
vrucht geraadpleegd, al was net
maar voor de spelling van een
naam. of voor een jaartal Het
boek heeft een mooie, zware band
en blijft overal, waar men net
opslaat, gehoorzaam openliggen
wat men niet van elk naslag
werk" zeggen kan. omdat men
daar vaak. wanneer
heeft een lofwaardige poging
gedaan om in het bestek van 64
bladzijden een massa wetens
waardigs te persen en de pagi
na's toch niet te overladen. De
vragen met achterin gegeven
antwoorden hebben mijn be
wondering niet. maar overigens
valt meer goeds dan kwaads
van dit boekje te zeggen, mits
de gebruiker na deze wel heel
summiere inleiding grijpt naar
uitvoeriger werken over poëzie
Of hij er iets aan heeft om zelf
te kunnen dichten, is een moei
lijk te beantwoorden vraag.
Het zich optrekken aan uitste
kende voorbeelden zal voor de
beginnende dichter altijd wel
het belangrijkste en bovendien
heef. i mvermijdelijke hulpmiddel blij-
C. R.
J~)E jonge vrouw schroeft de
dop van haar vulpen af en
begint te schrijven, nadenkend
eerst, dan vlugger, snel: Kunt
ii er niet eens op wijzen, hoe
pijnlijk het is als iemand be
schermend tegen je doet, wan
neer je voelt dat hij er eigen
lijk geen recht toe heeft en
ook niet werkelijk beschermen
wil? Ik vind
het leven hard
en wreed en het
ergste is, dat men
er geen eelt te
gen vormen kan.
tenminste «k kan
het niet. Integen
deel, de gevoelig
heid en vatbaarheid voor gees
telijke pijn neemt toe. Ik be
grijp met hoe sommige mensen
zich op hun fijngevoeligheid
kunnen verheffen. Ik weet dat
velen er onder lijden, ik zelf
ook. Dat zou zo erg niet zijn.
wanneer men niet af en toe
als het ware verraden werd
door mensen, met wie je tot
een zelfde groep behoort. Ik
hoorde eens van het verborgen
verdriet van een dorpsdominee,
die een oud studievriend ont
moette. Deze laatste, een mid
delmatig begaafd, maar handig
en glad man. was getrouwd
met een freule met geld, had
zich tot een gevierd kansel
redenaar ontwikkeld, woonde
in een groot huis. was gerid
derd en zijn boeken brachten
reel geld op. De andere daar
entegen u-as zijn leven lang
met uit zijn dorp u-eggekom
leefde karig, werkte hard c
danks tragische tegenslag
deed veel goed in stilte.
ontmoetten, veranderde de
succesrijke het kinderlijk-blije
plezier van zijn collega in gal
door hem te behandelen met
precies dat mengsel van
vriendschappelijkheid en be
denkelijke aanmoediging, waar
tegen je geen verweer hebt.
Of een ander voorbeeld: een
meisje ontmoet een school
vriendin die
juist veertien
dagen verloofd
is. Het niet ver
loofde meisje
heeft het een
en ander be
leefd dat voor
haar pleit en
stilte een offer gebracht
waarvan de sporen in haar
ziel nog dagelijks pijn doen.
Waarom nu bij het ver
loofde meisje diezelfde soort
beschermelijkheid? Het is dus
-o: deze mensen missen het
recht beschermend te doen,
omdat er meestal niets te be
schermen valt, trant de be
schermde is niet de mindere.
Ook willen ze niet werkelijk
beschermen, maar het effect
ontstaat door minder-ach-
ting, die veel meer pijn doet
dan minachting. Het is de
kleine dosis die hier bijna
dodelijk is. Het is de homoeo
pathic t
de duivel.
ne trouve pas sur terre. des
fleurs qui font rêver comme la
musique." Bloemen die men
nergens vindt, bloemen die doen
dromen zoals muziek. Dat is het
schone en het mysterieuze van
deze kunst, die geheel geboren
as uit de zuiverheid der oude.
primitieve Russische iconen en
zich door de Franse beweeglijk
heid tot zulk een rijke uiting
heeft weten te ontwikkelen.
Innerlijke verbeelding
Het werk van Petroff is uit
Innerlijke verbeelding ontstaan,
het heeft een schier visionnair
karakter en wendt zich van alle
realisme af. Zijn tere bloem
stukken zijn als in een droom ge
zien en bezitten stuk voor stuk
een stille kleurengloed. Een
bloemstuk b.v. als no. 3 (zie af
beelding) is van een geestelijke
en technische sublimatie, zoals
men maar zelden ziet. Het grij
zige wit - het wit heeft bij Pe
troff een zeer suggestief karak
ter - van de bladeren en de
zacht-rode tint van de bloem
doen denken aan de glazige teer
heid van een ballerina-kleed.
Als hij dan de bloemen nog te
gen een abstract fond zet. dan
heeft hij zeer duidelijk de brug
geslagen tussen de primitieven
en de moderne kunst. De kleu
renrijkdom en zuiverheid der
oude iconen uit de Russische
kerk en het min of meer ab
stracte karakter dezer primitie
ven heeft Petroff in deze tijd
overdragen (no. 6). Overal is er
lichtheid en gratie, overal ook
beweging. De enorme veelheid
van vlekken en streepjes op Pe-
troff's werken is nimmer storend,
doch geeft er juist een levend
element aan, men voelt de ner
veuze trilling van een mensen
ziel. Wie dan het werk als totaal
op zich laat inwerken, zal ont
dekken dat die streepjes bij el
kaar horen als de talrijke noten
van een symphonie. Elke schijn
baar willekeurig gezette lijn of
streep heeft zijn betekenis, is no
dig voor het totaalbeeld der com
positie en voor de kracht der
uitdrukking.
Zo is het ook bij de fantasti
sche verbeeldingen van bloe
menverkoopsters. Nooit een vol
ledig uitgewerkt beeld, maar een
volkomen vrije impressie en
daardoor een volkomen eigen
schepping, (no. 14). Met betrek
kelijk weinig middelen bereikt
Petroff hier de hoogstdenkbare
suggestie. En zijn de grote bo
ten van Petroff niet evenzeer een
bewijs voor zijn gevoel voor
kleur, rhythme en compositie.
Zoals b.v. in no. 1 met dat en
kele kleine roeibootje tegen die
enorme golvende en blauwe Mid
dellandse Zee.
In Rusland werd Andre Pe
troff geboren en aan de Keizer
lijke Academie te Petrograd
werd hij door Nicolaj Rerich ge
vormd. in Frankrijk kon hij aan
de Ecole des Beaux Arts te Pa
rijs zijn studie voltooien, m vele
musea in en buiten Europa is
zijn werk vertegenwoordigd, in
Nederland vindt hij de liefde van
vrienden en bewonderaars. Om
dat zijn kunst een directe afscha
duwing is van Petroff's grootste
karaktereigenschap: zuiverheid.
De kunst van Petroff is een
..poésie picturale", waarnaar te
luisteren nimmer verveelt.
CORN. BASOSKI
WAARACHTIG KERK WORDEN"
jyE jonge vrouw is al lang
opgehouden met schrijven,
ze heeft zich in haar woorden
en gevoelens verward en het
briefje snikkend verscheurd
Maar de snippers hebben zich
aaneengehecht en de zinnen
zijn zich vanzelf gaan afronden
tot een Lezers Pelgrimage, die
uit nanm nan reien, die onder
hun fijngevoeligheid lyden.
niet alleen meisjes of jonge
vrouwen of oudere dominees,
maar tientallen, honderdtallen
van eeltlozen. op wie de mo
derne maatschappij niet bere
kend is. tot de succesrijke en
gearriveerde eeltbezitters zegt:
bescherm waar het nodig is.
maar laat af, laat om Christus'
wil af van beschermend doen:
C. R.
VAN 't jaar viel 31 October op Zondag. „Als u die dag in de
kerk bent", schreef ds. M. Groenenberg uit Amsterdam in
„De Hervormde Kerk", „zult u ongetwijfeld Maarten Luther
weer ijverig zijn 95 stellingen zien aanslaan aan de slotkapel van
Wittenberg en zult u al zingend toestemming geven om „vrouw
en kind'ren 't graf te delven", om daarna gezellig met hen koffie
te drinken."
Hoogstwaarschijnlijk levende Woord Gods zelf lied
meent ds. M. komen beschermde, leidde, stuw-
tekst en preek dan niet de, reinigde de Kerk.
ter sprake, maar De Kerk was
de bybel
handen, ze krygen
mandement. We maken
onze dominees tot pries
ters, die het weten moe
zeggen moeten. En als de
gemeente hardop bidt,
b.v. het Onze Vader, acht
men dit Rooms! We wen
sen geen priesters te zijn.
We wensen geen kerk te
zijn in bijbelse betekenis.
Heus, we zijn pas waar
in achtige kinderen der Re-
het formatie als we niet ge-
die biologeerd leven
kry-
neemt het gesprek leven- stralend en schoon. We men elkander bedien', schaduw van Rome, r
dig zijn loop
roomsen". Geliefd
werp! De schrijver heeft dividu ontdekt hebben of
ervaren, dat je nooit zo- het geweten van het in-
veel mensen bij elkaar dividu. maar als we de
krijgt als wanneer het gaat Kerk weer ontdekt heb-
over de Roomse Kerk of ben. die wonderlijke ge-
het sexuele leven Op de meenschap. waarin^ de kunnen het niet
vraag
worden geroepen tot gestuwd worden door het
het ln- het „dienen der wereld", levende Woord Gods tot
i waarachtig kerk-zijn
onze tijd. Ook |H|* 'l
Bedeigd
het betekent enkeling
ln deze tijd kind
reformatie te zijn zui
len heel wat mensen ant
woorden: „Als je anti
rooms bent". Er lopen
heel wat anti-roomse men-
Nederland rond.
ondergaat.
de bijbel, die onder
juist ontstaan
bestaan kan.
De bybel zegt daar
van, dat de kerk een
volk is van koninklijke gaat worden, w
priesters. De bijbelse, de de sacramenten,
reformatorische kerk heeft bijzonder
dienen van de wereld.
En de Roomse kerk
dan? Ja. die is er ook.
j. We We willen haar graag
geen priesters te terugwinnen voor de Ka-
_JIervreemdt, in haar
het onbekende boek dogma's. maar waartoe
smaden ook bij brede scharen
in het priesters en leken een
Heilig heimwee leeft, dat dooi
..We worden vaak in ontzaglijk veel priesters. Avondmaal door het niet het steeds
denken, spreken, han- De reformatie
delen, geheel bepaald door grote teruggave
Rome. Daarmee doel ik krijgt terug v
niet op de katholiserende
stromingen binnen de
kerken der Reformatie,
ook niet op allerlei wat
de mensen verwerpen met
de woorden„dat is
rooms". Nee, dan denk
ik juist aan degenen, die
daarvan niets willen we
ten. Ze zijn eigenlijk hun
zelfstandigheid tegenover
Rome kwijt. Voortdurend
valt de zware schaduw
van Rome over hen heen
en ze kunnen zich daar
niet aan onttrekken. Ik
denk vaak: als ik rooms-
katholiek was. zou ik het
de te vieren, we dienen de
de kerk wereld niet, maar trek-
it haar ken ons terug in ons iso
lement en benijden Rome
om haar bisschoppelijke
leze
bij de Heilige
Schrift wordt gestimu
leerd op een vaak voor
ons beschamende wijze."
Aldus ds. Groenenberg.
In de evangelisatie gaat het helemaal niet om iets aparts of bijzonders.
Maar wij hebben daarin te doen met de meest normale functie van de
kerk, iets waarvoor men geen speciaal genre mensen nodig heeft, maar
waar ieder gewoon kerklid toe geroepen is en aan kan meedoen, als hij
bewijs vinden." dat maar zijn roeping verstaat.
Rome de ware kerk
omdat mensen, die buiten
haar staan, nooit van haar
los komen, maar volko
men door haar gebiolo
geerd worden".
Kerkherstel
We moeten zegt ds.
Groenenberg weer
echt kerk worden. „De
reformatie is toch het
herstel der kerk. Het
Woord Gods heeft dit
wonder bewerkt. Luther
is door alle disputen en
discussies teruggedreven
tot op dit Woord- Ten
slotte stond hij tegen de
gedrukt.
de
het
Woord Gods. Het ging
niet om een theorie óver
het Woord Gods. Het
ging niet om een bijbel
beschouwing. Maar het
Deze opmerking maakt prof. dr. tweede soort gaan voorstellen."
G. Brillenburg Wurth uit Kampen In de kerkdiensten willen velen
in „Witte Velden", het maandblad liefst „onder ons zijn". De sfeer
voor de Geref. evangelisatiearbeid. is naar binnen gekeerd. De kansel-
Hij zegt er bij, dat alle kerkleden taal moge geen „tale Kanaans"
aan dat inzicht nog lang niet toe meer zijn, begrijpelijk voor bui
zijn. Toch is er vooruitgang. Het tenstaanders is zij evenmin. Ook
besef begint door te dringen dat in de inhoxid van de preek wordt
kerk en apostolaat bijeen horen. er maar weinig rekening mee ge-
Werden vroeger zij, die „aan houden, dat er ook anderen dan
evangelisatie deden", vaak gewan- „kerkmensen" in de kerk kunnen
trouwd of beschouwd als hobby- zitten.
isten, nu groeien de vaste kringen „Maar van een „bouwende" pre
en ook intellectuelen beginnen mee diking in de paulinische zin van
te doen. Toch zijn er (constateert het woord kan toch alleen sprake
de schr.) nog grote kringen, waarin zijn. als het zo is, dat ook „vreem
de evangelisatie-roeping weinig den" hier met heilige verwondering
wordt verstaan en de evangelisatie- iets gaan verstaan van wat het t?e-
mentaliteit nagenoeg ontbreekt. Het tekent, dat God met Zijn heil en
is pijnlijk, wanneer anderen (broe- genade in het midden van Zijn
ders of zusters uit de gemeente) volk aanwezig is. Dan zijn wij met
die mentaliteit „alleen maar als een va*n het anders zo penibele
een uiting van slapheid en van ge- probleem van de inrichting van
mis aan christelijke belijndheid speciale diensten voor buitenker-
kunnen zien en daarom hen min of kelijken af."
meer als gereformeerden van de
Protestantisme groeit in Brazilië
Het protestantisme in Brazilië
groeit snel. Dat blijkt weer uit een
rapport van de vier verenigde evan
gelische synoden. Vooral de synode
van Rio Grande del Sol gewaagt
van bloei: 553 gemeenten en 125
andere „preekgelc-genheden"; 300,000
zielen. Gevolg van de natuurlijke
aanwas der bevolking; er is^ weinig
gen van andere kerken over.
De evang. synode in de staat
Santa Catharine en Parana omvat
130 gemeenten en 27 preekgelcgen-
lieden met een kleine 100.000 zie-
len. De Middelbraziliaanse synode
heeft een 42.000 zielen cn de Lu
therse kerk in Brazilië 100.000.
Vooral het jeugdwerk is belang
rijk. Er zijn honderden jeugdgroe
pen en nog meer prot. scholen. Ook
het vrouwenwerk neemt toe. In de
kerkdiensten nemen velen deel aan
het Avondmaal. Overal is een groot
gebrek aan predikanten.
Tommy Hicks
In Buenos Aires (Argentinië's
hoofdstad) werkt Tommy Hicks, een
Noordamerikaanse evangelist a Ia
Billy Graham. Dat wil zeggen: mee
ting niet tienduizenden, honderd
duizenden hoorders zelfs. Nergens
wordt in heel (rooms-kath.) Argen
tinië drukker over gesproken dan
over de meetings van deze 54-jarige
evangelist. Hy begon de week voor
Pasen met een gehoor van 5000.
Op 24 Mei telden de kranten er
200.000.
A la Billy Graham met dit
(grote) verschil, dat Hicks zich
meer schijnt op te houden met
kleine groepjes en niet met „offi
ciële" kerken, terwijl zyn practyken
met gebedsgenezing Ijjken op het
kerkjes vol stromen en de bijbel
genootschappen de vraag naar bij
bels niet kunnen bijhouden.
Kerk in de
wereld
Afwisselend zullen in Zwit
serland iedere Zondag een
prot. kerkdienst en een
roomse mis door de televisie
worden uitgezonden.
In sommige Duitse steden
voeren winkeliers een actie
tegen overdadige „kerstver
sieringen" in de etalages.
De anglikaanse bisschop in
Perzië, W. J. Thompson, die
ruim een jaar geleden door de
regering Mossadeq werd uit
gewezen, mag deze maand
terugkomen.
De in de oorlog beschadigde
Luthercel in het Augustijner
klooster te Erfurt (Oostzone)
is gerestaureerd in de oude
stijl.
De Lutherse kerken in
SleeswijkHolstein mogen
voortaan alleen bij kerkelijke
plechtigheden de vlag uit
steken (een violet kruis op
witte ondergrond) en de
klokken luiden.
I De leiding van de Britse
Raad van Kerken zal wegen
zoeken om een conferentie
mogelijk te maken met ver
tegenwoordigers van de Rus
sische Kerk.
Dominee van
alles
JTEN dominee is een veelzijdig
mens, maar zoals er een in
Heerenveen stond Het Centraal
Weekblad vertelt:
„Deze was niet alleen een
kanselredenaar met een hoog
cijfer, doch ook het verdere
herderlijk werk was bij hem in
goede handen. Ook het kerkrecht
had hij stevig onder de knie.
Daarbij was hij een prima orga
nisator, een doorzetter en een
advocaat in alle mogelijke zaken
vooral kwade). Hij was op elk
levensterrein „bij", zo ook in de
techniek.
Liet het kerkorgel verstek gaan,
dominee repareerde; waren de
geluidsversterkers of de doven-
tetefoons defect, het moest al heel
erg zijn, of hij speelde het wel
klaar en de meest hopeloze schrijf
machines bracht hij weer in het
gelid. Menige electricien moest in
hem zijn meerdere erkennen, al
gebeurde dit natuurlijk niet van
harte.
Hij toas een uitstekend chauf
feur die de motor tot in de
puntjes kende), alhoewel veel
ouders hun kinderen van de weg
hielden, als ze wisten dat dominee
straks met meer dan maximum
snelheid langs zou komen.
Eens op een Zondagmorgen,
terwijl hij op de preekstoel stond,
bemerkte hij dat de telefoon in
de dovenbanken niet function-
neerde. Even een seintje naar de
ouderlingenbank, waarvan een der
inzittenden verdween en op de
preekstoel de taak van de leraar
overnam: de dominee-electro-
technicus had binnen vijf minuten
het euvel verholpen."
Vruchtbare Canadese sekte leeft
in kolonie
\7"ROEGER deelden we in deze rubriek iets mee over de sekte der
Amische doopsgezinden in Amerika. In het Alg. Doopsgez. Weekblad
staat nu iets over een andere groep: de Canadese Hutersen. Deze
groep, m de 16e eeuw in Zwitserland gesticht, ging via Moravië naar
Rusland. Vandaar emigreerde zij in 1874 en 1877 naar de Ver Staten
en tijdens de eerste wereldoorlog naar Canada, dat hun o.a. vrijheid
van dienstplicht waarborgde.
In de tachtig jaar. dat zij in de nieuwe wereld vertoeven, vonden bij
öe hele groep slechts drie echtscheidingen plaats en één echtbreuk
De groep heeft gemiddeld twee keer zoveel kinderen als anderen in
Canada. Zij leeft naar het woord Gods tot Noach: ..Zijt vruchtbaar en
vermenigvuldigt u De Hutersen verdubbelden hun aantal in 16 jaar.
In 1950 was daardoor meer dan 61 pet. nog niet volwassen. Huterse
vrouwen hebben gemiddeld elf kinderen.
R *LN KIND meer is voor een Huterse familie ook geen bezwaar. Door
hun leven in gemeenschap (geen persoonlijke bezittingen, behalve
één dollar in de maand zakgelddraagt de hele groep deze last
gemakkelijk. De moeder zorgt twee maanden voor haar baby. dan moet
de kolonie-crèche t
school. In ieder geval brenj
in^tfjd-
JTEN echte Amerikaanse „car
toon". overgenomen uit De
Hervormde Kerk. Commentaar
overbodig
deel, bij de Hu.ersen is een sterk gevoel i
U DELHEID wordt voorkomen door uniforme Tyroler kledij,
waarbij strenge voorschriften gelden over wat al of niet geoorloofd
is. Hier komen echter telkens problemen! Zo zijn knopen op den duur
toegestaan, maar dan zwart op zwart en wit op wit. Wandversiering met
platen en schilderijen is verboden, doch een kalender is geoorloofd. En
nu vindt men in sommige huiskamers vijf of zes kalenders aan de
wand. alle met platen!
Als een groep jongeren zich losmaakt en in de stad gaat wonen, keren
al spoedig de meesten naar óe kolonie terug.
