Godsdienst is niet verstikt, tot
ongenoegen van Kremlin
AUDREyHEPBUI
j^sjT/suDm
EXTRA
Zó boeiend is nu PANORAMA
9
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1954
EERLIJKE BLIK OP HET NIEUWE RUSLAND (XIII)
Duizenden vieren in Moskou het Paasfeest;
algemeen religieus reveil
U WILDE dus graag een kerk zien
vroeg de vrouwelijke gids van de
Moskouse Intourist. „Dat heeft eigenlijk niet
het minste nut. Er is nooit iemand." Toen
Jean Meyer van d'e Comédie Frangaise ech
ter bleef aandringen, was zij wel verplicht
op een Zondagochtend met hem naar een
kerk te gaan. Zij bezochten de kerk tegen
over de Franse ambassade en het gebouw
was tot de nok toe gevuld.
„Waarom vertelde u mij dat er niemand
was Wat doen al die mensen dan hier
vroeg de toneelspeler.
„Bah", zei de gids verachtelijk. „Dat zijn
allemaal nieuwsgierigen."
..as daar sedert drie ut
de middag en zong psalmen. Men bracht
ons naar een soort tribune, waar de le
den van 'net Corps Diplomatique e
journalisten zaten. Wij hoorden een koor
zingen. „Dat zijn koorzangers van
Opera van Moskou, die op bevel va
regering zijn uitgekozen", zei men
Bij het aanbreken van de dageraad v
de plechtigheden ln de kerk pas afgelo-
„De kerk baart ons geen zorgen meer
bewijst ons zelfs nog diensten!", zei
s een bekend Russisch journalist. Op
het ogenblik voert zij propaganda voor de
inschrijvingsactie voor jongemannen, die
in verafgelegen gebieden braak liggende
gronden moeten gaan bewerken. Onlangs
hebben onze priesters op een internatio
nale bijeenkomst van de kerken van het
Sowjetblok, heftig geprotesteerd tegen de
.misdadige pogingen van de imperialis
tische regeringen om de onvermijdelijke
overwinning van de socialistische gedach
ten te vertragen". Die woorden hebben
grote indruk gemaakt in het Westen.
Eea jong geleerde eh vurig partijlid,
e wij tijdens een receptie in Leningrad
ontmoetten verzekerde ons: „Hoe groot u
de toeloop in de kerken ook mag schijnen,
ervan overtuigd, dat het slechts een
deel van de Sowjetmassa is. De vijf
tig kerken van Moskou kunnen in totaal
plaats bieden
millioen inwoners? Bovendien zijn de ker- bevindt,
ken afgezien van het Paasfeest, waarbij
oude mensen hun familie meenemen op
Zondagen half leeg.
„Als jonge Sowjets zich laten dopen,
dan is dat om hun grootmoeder een ple-
te doen. Maar al zijn er dan. zoals
beweerd wordt, 85 percent gedoopten, er
:ijn bijna geen godsdienstige begrafenis-
Al degenen, die rechtstreeks of zijdelings met het regiem in relatie staan,
ontkennen stelselmatig, dat zich in de U.S.S.R. een merkwaardige opleving
van het godsdienstige gevoel voordoet. „Na veertien jaren strijd en anti
godsdienstig onderricht was het aantal gelovigen vooral op het platteland
nog zo groot, dat de Sovjet-regering even voor de oorlog haar politiek
moest wijzigen", schreef de historicus Joroslavski, directeur van de „Prav-
da". De anti-godsdienstmusea werden toen gesloten. De „Liga der Godde-
lozen" met haar vijf millioen zeer actieve leden werd ontbonden. Een aan
tal kerken werd weer voor godsdienstoefeningen vrijgegeven (voor de
revolutie waren.er 54.000 Orthodoxe kerken, in 1939 4225, thans 20.000).
Zonder op te houden met het onderwij-
ten van de grondbeginselen van een zeer
dialectisch materialisme, stopte de staat
echter voor enige tijd de aanvallen op de
kerk. Deze min of meer tolerante hou
ding, die overigens in de grondwet staat
voorgeschreven, nam na de oorlog nog
toe. De nieuwe Russische Staatskerk er
kende echter naast de Schepper, „de ge-
1 niale Stalin". De staat scheen van me
ning te zijn, dat alleen de ouden van
dagen nog wat aan de godsdienst deden
en dat de eredienst na verloop van tijd
vanzelf z^u uitsterven. Men vond het
bovendien een handig middel om propa
ganda te maken voor de „Partisanen van
de Vrede".
Juist toen wij in de U.S.S.R. waren ver
schenen er echter in de pers opnieuw
scherpe artikelen tegen de Kerk. Het
partijblad „Kommunist" drong aan op
hervatting van anti-godsdienstige propa
ganda in alle stadia der politieke opvoe
ding. De heropening van het anti-gods-
dienstig museum van de Academie der
Wetenschappen van Leningrad werd aan
gekondigd. Op een muur dicht bij het
Rode Plein in Moskou werd het opschrift
„Godsdienst is opium voor het volk" op
nieuw aangebracht en ditmaal in licht
gevende verf.
In scholen en universiteiten werd op
bevel van hogerhand anti-godsdienstig
onderricht gegeven buiten de schooluren
en speciaal aan kinderen, waarvan de ou
ders wilden, dat zij tijdens de lesuren
godsdienstig onderricht zouden ontvangen.
Niettemin werd er geen enkele kerk ge
sloten. werden verschillende, tijdens de
oórlog vernielde kerken hersteld en werd
dé Patriarch van Moskou officieel uitge
nodigd aanwezig te zijn bij betogingen op
Sowjet-feestdagen en kreeg hij een luxe
auto en een villa ter beschikking.
Massa-do op
Op Palm-Zondag (de Russen vieren hun
Paasfeest twee weken na het onzej waren
wij in het dorpje Poesjkino, ongeveer
veertig kilometer van Moskou. De kerk
was geheel gevuld en wij zagen vooral
veel vrouwen van alle leeftijden. Links
van het koor nam een magere pope met
een verwarde zwarte baard, kinderen uit
de armen der moeders en doopte er tien
tallen achter elkaar. Daarna doopte hij
ongeveer twintig volwassenen, waafon-
der zes jongemannen.
Dezelfde dag bereikten wij Zagorsk, dat
dertig kilometer verder lag. Het is nog
één van de heilige steden van Rusland,
die onberoerd zijn gebleven door de
lutie. In de oude kerk uit de elfde
die achter de graven van de heilige Ser
gei en Boris Goudonov ligt, wachtten
honderden gelovigen ook hier meren
deels vrouwen urenlang om langs de
heilige relikwieën te kunnen lopen.
„Dit zijn dezelfde mensen, die ik uren
lang heb zien wachten voor het Lenin-
Stalin-mausoleum", verzekerde ons eer
jonge, ernstige Sowjet. „Ik heb deze men
sen hier zien bidden, toen zij hoorden, dat
Stalin ziek was".
Wij stonden stil bij een paviljoen,
een pope openlijk heiligenbeeldjes en
nen verkocht, hoewel dit bij de wet
"boden was. De meeste Iconen waren
modern fabrikaat. Onze Russische vriend
verzekerde ons. dat men in de omliggende
hoeven de iconen terug kon vinden onder
de portretten van Lenin en Stalin.
Acht dagen lang woonden wij in de
kathedraal van Moskou de Paasmis bij
Vijf duizend mensen waren iedere keer
in de kathedraal. Buiten hadden
tienduizend verzameld, die door een orde
dienst van militianen ln toom werden ge
houden. Allen, zowel binnen als buiten,
hielden een brandende kaars in de hand
In de kerk zagen wij drie generaals van
het Rode Leger in groot tenue tussen de
gelovigen zitten. Het was al middernacht
geweest
Wij onderbraken hem met de vraag:
„Bijna alles is achterhaald, ja, maar wat
is nu 't leven? Vanwaar komt alle leven?"
Hij keek ons aan. aarzelde en zei dan
luid: „Ik weet het niet. Maar misschien
weten anderen het al. In elk geval komt
er een dag, waarop men het zal weten."
Het is vooral de katholieke godsdienst
en in het bijzonder het Vatlcaan, waar
het regiem zijn aanvallen op richt. Het
enige orthodox-godsdienstige blad, „De
Krant van het Patriarchaat" valt dikwijls
zeer heftig het Vaticaan aan. De meeste
katholieke kerken zijn buiten gebruik ge
steld. Een nationaal Russische katholieke
geestelijkheid bedient de weinig overge
bleven kerken. In Moskou wordt de enige
katholieke kerk, die van de Heilige Lo-
dewijk, die geruime tijd werd bediend
door een Frans priester, thans bediend
door een Litaus geestelijke.
Verwrongen beeld
In de kathedraal van Leningrad, die
men bezig ls ln te richten als anti-gods
dienstig museum en waar Christelijke,
Joodse. Boedhistische, Mohammedaanse
en primitieve godsdiensten zullen worden
„tentoongesteld", was de katholieke af
deling al sinds enkele dagen geopend. Een
half dozijn vrouwelijke en mannelijke
gidsen leidden de bezoekers door de kou
de en slecht verlichte gangen van de
crypte. Onze gids bracht ons naar een
fotoreproductie van het drieluik van het
ongeveer honderddui- „Lam Gods" van de gebroeders Van Eyck
wat is dat op 7 5 8 dat zich in de Sint Baafskerk te Gent joofsgenoten zich nu sinds een jaar wat
j;I,»- Hoyindt. meer op hun gemak voelden, maar dat zij
..Wat ik u straks al vertelde, blijkt over- de iaatste tijd van Stalin's regering het
duidelijk op dit doek", zei de gids. „God onderwerp waren van plagerijen en kwet-
-erd uitgevonden door mensen, die het sende maatregelen. Het was voor hen
gelijk een belangrijke betrekking
Een oude geestelijke op weg naar
zijn kerk, die beslist overvol
zal zijn.
Tank Esso Extra Winter Grade bij de blauw/witte Esso pomp
en profiteer van de voordelen vlugge start - sneller op
temperatuur - geen ijsvorming, dus lager benzinever
bruik, geen krachtverlies, niet afslaan bij stationnair draaien.
Rijd ook in herfst en winter even soepel en economisch
als 's zomers.
die het
Jden overheersen. Bekijk dit sehil- I
derij. dat het bewijs is van de feodale j^,
hiërarchie. Boven, als heerser der \v°reldj sinds de terechtstelling van Beria
zien we Jezus Christus. Hij ls de haas. -cheèn alles echter wat beter te gaan en
Links en rechts van hem staan zijn apos-,vij ontmoetten zelfs een Russische Jood,
I die een belangrijke post bekleedde: de
directeur van de ,,Pravda"-drukkeri]. de
modernste drukkerij van de U.S.S.R.
I In de Sowjet-Unie zouden rog slechts
een twintigtal synagogen-zijn. Als tegen-;
I hanger van de „klein-bourgeoisstaat Is-
i raël" waarop de pers haar aanvallen
i sinds een jaar heeft stopgezet hebben1
I de Sowjets in Birobidjan een autonoom i
Joods gebied gesticht, waar echter maar
10.000 van de 2.000.000 Sowjet-Joden wo-
j nen. Zij beschikken er over eigen kranten
en radiozendtijd en interesseren zich wei-
nig voor het lot van hun geloofsgenoten
in Israël of de rest van de wereld.
Er zijn weinig protestanten in Rusland,
maar sinds enkele jaren steunt de rege-
ring de oprichting van enkele Hervormde
j missies. Deze moeten vooral dienen om
I betrekkingen te onderhouden met de
protestantse kerken in Oost-Duitsland, j
die de voorgeschreven Sowjetlijn volgt en
met kerken in West-Europa, die progres-
j sieve leden tellen. Zo is het verklaarbaar.
dat onlangs een internationaal congi
van doopsgezinden in Moskou
houden.
(Copyright A.B.C.-Press Scoop)
met speciaal „anti-stalling" ingrediënt
tegen ijsvorming in de carburateur
Reeds jaren profiteert een
enorm aantal automobilis
ten van de extra kwaliteiten
van Esso Extra Motor Oil.
Door de buitengewoon hoge
Viscositeits-Index de juiste
vloeibaarheid bij elke tem
peratuur, dus de beste be
scherming van de motor
onder alle omstandigheden.
Vertrouw op de wereld
reputatie van Esso.
.ESSO GEBOUW"
Cela doet iels uil de doeken
Films komen niet omdat ze
te goed zijn
Felle aanval op monopolie van de
Ned. Bioscoopbond
Woningnood in A'dam
nog tot 1970
Tegenover de Franse ambassade in Moskou staot deze oude kerk, die op
feestdagen de gelovigen niet kan bevatten. Duizenden volgen dan buiten
het gebouw de dienst.
sen. Op latere leeftijd laat men de gods
dienst schieien. Wij maken ons echter wel
zorgen over een bepaalde mentaliteit bij
de boerenjeugd in verafgelegen gebieden,
waar de politieke opvoeding niet goed ge
noeg is doorgevoerd. Wij sturen er op aan.
dat de Sowjets van de komende generatie
zelfs niet het minste verlangen naar een
godsdienstig idealisme zullen voelen
„Wetenschap vernietigt
de godsdienst"
„Ons onderwijssysteem en onze weten
schap rekenen niet alleen af met de gods
dienst. maar ook met God zelf. Het Mar
xistisch Leninisme en de ontdekkingen
van onze wetenschapsmensen bewijzen de
leugens van het godsdienstig idealisme".
„Wij kennen thans de samenstelling van
de lucht en van de aarde, wij weten wat
menselijke wezens zijn en hoe zij zich
vermenigvuldigen. Alles wat in het leven
geheimzinnig en van goddelijke oorsprong
scheen, hebben wij achterhaald of zal
eens achterhaald worden".
telen en engelen, de aristocraten en de
leidende klasse. En onderaan hei doek
zien wij het arme. verblinde volk.
leeft in angst voor God".
„Al wat de kerk nastreeft is geld en om
aan geld te komen, bedriegt zij het volk",
zei onze vrouwelijke gids.
„De Jezuïeten hielpen de Paus trou
wens in zijn strijd tegen het Sowjet-volk.
Wat zij ln ons vrezen is onze cultuur en
onze evolutie. De Paus wil het volk dom
houden. De Amerikaanse kapitalisten be
dekken het Vaticaan met goud om het in
de strijd tegen ons te helpen", zei de gids.
Van de godsdienst bleef enkel een mon
sterachtig verwrongen beeld over, dat de
Westerse kerken zou doen sidderen.
ding van de hoofdstedelijke begroting
op. Zij vroegen zich af of de regering
wel voldoende op de hoogte is van de
ernstige situatie, die op dit gebied 'n
Amsterdam bestaa t
Het netto woningtekort bedroeg op i
Januari van dit jaar 29.400 woningen,
dat eind Juni was dit tekort teruggelopen
tot 28.714.
Hoezeer ook in Rotterdam de woning
nood nog dringt kan worden afgeleid
uit het feit. dat op 1 Juli van dit jaar
het aantal samenwoningen 27.786 be
droeg en dit getal op 1 October, dus dne
maanden later, nog slechts met twee was
verminderd.
bijl opgenomen tegen hen, die het op filmgebied voor het zeggen heb-
'd 6ge-ben. Op een gisteren in Den Haag gehouden persconferentie heeft de
wnd voorzitter, de heer G. H. Hoek, de wens geuit de publieke opinie eens
de kernvraag van het hele filmbedrijf in ons land voor te leggen, nl. of in
Nederland films kunnen worden vertoond buiten de bioscoop en zo nodig
tegen de wil van het bestuur van de Ned. Bioscoopbond.
wenst publiekelijk te protesteren tegen
het feit, dat er in het filmbedrijf een be-
drijfso r d e n i n g bestaat en binnen de
rechtsstaat Nederland kan worden ge
handhaafd. die enerzijds de eigen leden
bindt niet te leveren aan niet-leden en
het anderzijds vrljwpl onmogelijk maakt
Deze
Wanneer in het huidige tempo (pl.m. £oor ee
4000 woningen per jaar) wordt ooorge- (Zweedse
bouwd, zal in Amsterdam de woning- ,de reofru
nood niet vóór 1970 gelenigd' zijn. Aidus zouden^ worden
merken diverse raadsleden
-aag is thans actueel geworden
conflict ten aanzien van de
film „Ik ben met U", waarvan
door de Chr. Filmactie (C.F.A.)
aanlei- teur had reeds toegestemd
Joden apart
Hoe staat het regiem tegenover de Jo
den? Herhaaldelijk hebben wij bemerkt,
dat men hen niet als aanhangers van een
godsdienst, maar als een „nationale min
derheid" beschouwde. Een Amerikaans
journalist in Moskou vertelde ons van een
gesprek, dat hij met een Jood had en
waarin deze hem vertelde, dat zijn ge-
Op 15 November weer
peren naar Zweden
Met ingang van Maandag 8 November
mogen de Nederlandse veilingen weer uit-
voermachtigingen algeven voor de expor*
van peren naar Zweden. De invoer van
Nederlandse peren in Zweden is namelijk
toegestaan met ingang van 15 Novemoer
a.s. Het vorig jaar werd deze export reeds
half October toegestaan. Pogingen om ook
dit jaar de datum vervroegd te krijgen,
zijn niet gelukt.
de strijd om de „VRIJE FILM"
eschouwci. maar wordt mede
door U te abonneren op het
nd verzorgde maandblad
„FILM"
van de Christelijke Film Actie
rland.
inementsprijs 3.— per Jaar.
itraUc-adres: A. van der Wilt,
135, Rotterdam-Noord.
Ook de N.C.R.iadio). V. was er al bij i
geschakeld.
En nu is plotseling het bestuur van
Ned. Bioscoopbond gekomen en heeft v«
boden deze film aan een niet-lid van
bond ide C.FA is als lid geweigerd) af
te staan daar „de C F A door haar op
treden de algemene bedrijfsbelangen
de bioscoophouders schade zou kunnen
berokkenen
Het bestuur van de C.F.A. ziet zich
daardoor in zijn vrijheid bedreigd
lid te worden. Reeds eerder is
gunning geweigerd en wel in 1949
leen reizende bioscoop. Die weigering van
de Ned. Bioscoopbond had als motief, dat
het Prot Chr. volksdeel, indien het films
wilde zien. maar naar de bioscooo moest
gaan en dat de bioscoop in voldoende
m»!e in de behoeften voorzag".
Dat die films, aldus de C F A.
algemeen niet beantwoorden
veelal strijden met de Chr zede-wet, dat
echtbreuk, moord, driehoeksverhoudin
gen en sensatie een belangrijk onderdeel
van het programma uitmaken, is niet be-
slissend De Bioscoopbond beslist wit
film» mag vertonen en waar die mogen
worden vertoond en het Prot. Chr. volks
deel moet genoegen nemen met de m ede
Sf
Ij.
n
PI
len wordt dus door de C.F.A. een open-
lijke aanval eedaar. op de monopolie
positie van de Ned BioscooDbond en te
recht Als er bij het Prot. Chr volksdeel
de wens is de excessen van de film uit te
snijden en alleen goede en ethisch
artwoorde films te brengen, dan komt
dit ors gehele volk ten goede en mag er
niet een commerciële organisatie zijn. die
cit in de wee staat De kern fout is
men. uitgaande van de belangen va
bioscoophouders het eehe'e filmbedrijf
daaraan dienstbaar heeft gemaakt, dat
men bioscoop en film niet meer
elkaar weet te scheiden. Talrijke goede
fiims kunnen niet in ons lar.d komen om
dat de zakenmensen er geen brood in
zien. En de C.F.A. krijgt de kans niet.
De C.F.A. is van oordeel dat de film
een cultuurgoed is' dat zich niet leent om
alleen als handelswaar te worden be
schouwd en zeker niet door monopolisti
sche machtsposities aan het volk mag
worden onthouden Men is zich bewust,
"at er nog wel veel gestreden zal moeten
•orden Vooral als in een dezer dagen
ver de film ..Ik ben met U" voor de
A'damse rechtbank gevoerd kort geding
de vertegenwoordiger van een bioscoop
bedrijf opmerkt, dat „de C.F.A. een on
betekenend groepje is waar de president
niet te veel aandacht aan moest wijden"
Inderdaad, zei de heer Hoek staat geen
machtig ban-kconsortium achter ons en
hebben wij geen st-ijdfonds van ander
gulden Wat wij hebben, is
de
dat wij
rijde.
Politie geeft bromcursussera
in Heerlen
De gemeente-polltle van Heerlen wil
proberen het aantal ongelukken, waarbij
bromfietsers betrokken zijn (gedurende
de laatste vlei- maanden waren dat er in
Heerlen 63) te doen verminderen door in
het politiebureau cursussen voor brom-
fiesers te houden Daarmee zal men be
ginnen op Maandag 8 November a.s elke
cursus duurt drie avonden. Op de laat
ste avond wordt een mondeling en schrif
telijk examen afgenomen, waarna de ge
slaagden een diploma van de Ver. voor
Veilig Verkeer ontvangen-
In Heerlen komt op elke 30 Inwoners
één bromfiets voor; het landelijk gemid
delde is 1 op 35.
(Advertentie).
RHEUMIN
Aefcc/
20 tabletten 65 cent
gen. waar mogelijk v
beantwoordt aan eei
Van de totale wei
reikt nog geen 30% i
in de goede film. die
Ch.lstelüke ethiek,
ridfilmp.-oductie be
land Bij deze niet
geïmporteerde films is natuurlijk veel
rommel Er zijn echter ook films, die Ne
derland nooit bereiken, omdat zc t e
goed zijn voor de bioscoop. Hot bedrijf
ziet er geen winst in. Dat is natuurlijk
het goed recht van dat bedrijf, daar het
bioscoopbedrijf een geld-bedrijf it dat
hande! drijft en bij wie het om winst
gaat Niemand zal het bioscoopbedrijf
willen voorschrijven films bir.nen te
brengen waar het geen brood in ziet.
Maar hot bioscoopbedrijf, vertegenwoor
digd door het bestuur van de Ned. Bios
coopbond. moet het ook niet in een mo
nopoliepositie onmogelijk maken een goe
de film waarvoor anderen het risico wil
len nemen (zoals nu de C F A met de
film „Ik ben met U"). in Nederland te
vertonen.
Daarom doet de C.F.A een ernstig be
roep op allen, die er prijs op stellen, dat
Nederland zich ook op filmgebied ge
draagt als een Christelijke r.s'.e. haar te
steunen.
