DE VIJFTIGERS
„KONINGSDOCHTER"
VADER-
LEZERS
L
"T
PELGRIMAGE
is as'siiisr'isteras hr' ,w«d» a,wiipe"d tek-
Er zijn tegenwoordig meer hei
denen dan ooit op de wereld
Bijbel het meest gelezen boek
ook in nieuwe Israël
NIEUWE LEÏDSCHE COURANT
cfoor°
emeijer
DICHTERS IN GEBARENTAAL"*)
H
-*T is niet eenvoudig, om de huidige constellatie op het
gebied van de letterkunde, meer
oordeel te ondi
i de
stand is. zowel in verschillen
pliceerd. Het is toch al moeilijk
bepaald verschijnsel te beschouue
de historicus.
en geen gestalte geven.
het bijzonder op dat Toch ziet Willink kans om angst
ver oen uvant die toe- en beklemm'n8 te schilderen, hoe
onmogelijk het moge klinken. Bij
beschouwing van dit werk ont
komt men niet aan de dreiging
van een naderende catastrofe.
samenhangen, erg gecom-
»or de tijdgenoot om een
met de objectiviteit van
Maa
onze jaren valt dit
tra zwaar, door de talloze
scheidenheden en tegenstrijdighe
den die zich voordoen. Deze zijn
zelfs zo groot, dat het twijfelach-
ÉÉT wel kan spreken het onderbe-
paald door motie'
- bewuste. Het zieleleven
mens zou slechts
:ot de grens van onze bewustwor
ding. Al wat wordt opgediept uit vnJ
Over „het gele huis" van Yi
ons onder- link hebben tien Nederlandse s
de teurs een novelle geschreven
•erstart als
door een toverstaf
mee. ais met de waterdamp
oververzadigde ruimte. Bij
zeer geringe beweging eonden<
die en er ontstaat
dringbare mist.
generatie der vijftige:.,
zoals men ook spreekt van de ne
gentiende eeuwse tachtigers, die in
het litteraire leven tegen het ein
de der vorige eeuw niet slechts de
boventoon voerden, maar die cok
alles overstemden. Deze tachtigers
schreven van uit een bepaalde
ideologie. De verschillen in opvat
ting. die ook onder hen wel voor
kwamen waren meer nuance-ver
schillen. doch omtrent de belang
rijkste criteria, zoals de functie
van het kunstwerk, waren zij het
wel eens.
Bij de vijftigers om hen. nu
Wapenaar hen met deze naam
aanduidde ook maar zo te blijven
noemen.* want tegen benamingen
als ..experimentelen" of „avant-
gardisten" zijn ook wel bezwaren kcci ci ue VUU1JVCI
eenheid 3|jht"nog° een"s"te'
hoewel ieder van hen volkomen
vas in de interpretatie
erk, schreven ze allen
noodlottige geschiedenis.
Het gele huis
Het schrijven van poëzie op de
ze wijze is een hachelijke onder
neming. Het lezen eveneens. Men
zich zelfs afvragen, of zowel
korte beschouwtng als
_eaaR_f£ deze kan men „de vijftigers"
niet voldoende redit doen. De
magie van het woord en de
ondoor- kracht van Het Woord (Johannes-
evangelie) kwamen hier niet ter
sprake. Evenmin hei collectivis
me, het fatalisme en het nihilis
me, tijdsverschijnselen die men
ook in de poëzie van de avant-
garde weerspiegeld ziet. Maar
het schrijven als het lezen wel mogelijk doet zich nog eens i
enige zin hebben.
Het antwoord op deze vragen,
zou ik hier liever niet geven. Ik
geef er de voorkeur aan, de aan-
stigen op «de
welijks sprake. ook door Wapenaar veertien
in opvatting
We reserveren deze
echter voor de dichters, van wie
Simon Vinkenoog werk heeft op
genomen in zijn bundel „Atonaal".
Doch ook binnen deze kleine
ve?s?hmepntaon min gS" wef enigVzinT' anders"
damentele Dunten meer fun' naar die voorstelt. Aanvankelijk
oamentele punten. ]eRde WiHink zich loe op de ab_
stracte kunst, maar hij keerde be
paald niet terug tot een traditio-
Het enige wat hen. maar dan nele werkwijze. Hij streefde, inte
gendeel, naar een wat hij zelf
schilder uit de school van Piet
Mondriaan. Nederlands belang
rijkste cubist, liep meen ik toch
ook deze
ecten te bezien.
>eze beschouwing werd door een
Jongere literatoren geschreven
r aanleiding van het artikel „Ge-
itie-verschillen in de literatuur"
A. Wapenaar in ons ..Cultureel
ister" ven 2 weken geleden.
Het hachelijk waagstuk
ook nog zeer los. bindt, is de
standigheid dat zij allen hartstoch
telijk zoeken naar een mogelijk
heid om hun gevoelens uit te druk
ken; als het niet gaat in woor
den. dan maar in klanken,
niet in een traditionele versvorm,
omdat die onvoldoende mogelijk
heden zou bieden. Toch mag men
van deze zoekers. ten dele he
melbestormers, ten dele diepzee
zijn onder hen noodlot dat i
noemt „magisch realisme'
weergaloos vakmanschap stelt
hem in staat tot een bijna foto
grafisch nauwkeurige schilderij.
Maar niet de werkelijkheid, doch
de werkelijkheid achter die wer
kelijkheid is het essentiële van
Willink in zijn latere periode.
Het meest illustratieve voorbeeld
is de schilderij van het gele huis.
een laat-negentiende eeuws. pom
peus bouwwerk aan een verlaten
plein. Hoe langer men dit werk
beziet, hoe meer men beklemd
raakt door de dreiging die er uit
spreekt. Er uit spreekt? Nee. er
door wordt gesuggereerd. Aan het
aoog "ay VM1 e"seiste,jn van goudbrocaat
Het Corpus Studiosorum Reformatorum Groningae
V.E.R.A. organiseert in het kader van zijn Xle Lustrum
viering een tentoonstelling van moderne kerkbouw en
religieuze kunst. De expositie draagt de naam „Konings
dochter", een naam, kennelijk met genegenheid en goede
smaak gekozen. Christus' Kerk, Zijn Bruid, Koningsdochter
reeds hier op aarde, en het motto van deze expositie luidt
dan ook:
Expositie in het
Gemeentem useum
van Groningen
tot 29 October
ook beeldenstormers, revolution-
nairen en nihilisten niet bewe
ren. dat zij om schoonheid niet
meer geven, dat zij vervallen zijn
tot een volkomen anarchie. Voor
hen is echter, en dit geldt naar
ik meen voor welhaast allen,
schoonheid synoniem met waar
achtigheid. De experimentele dich
ters trachten de diepste roerselen
van het menselijk zieleleven bloot
te leggen, zo mogelijk te vqlgen. flJAMEN onthoudt
na te speuren, doch zij vrezen die maar gezichten
van hun waarachtigheid te ont- onder
doen. zodra zij
vermoede en slechts
„Louter pracht is de Konings- stenaa
dochter daarbinnen, van goudbro-
kaat is haar kleed".
VE.R.A. heeft zich ten doel ge-
dit huls hangt steld, een beroep te doen op kun-
i publiek v
onze eigen clteit werk van volkomen eigen le-
"Christus* Bruid heeft yen: zie de doffe wanhoop ii
récht op ons. op ons kunïien, on- figuur van Eva (de Engel
Twaalfjarige Jezus van H. Petri.
HHH,w knap cn strak, boeiend en profil
der zich als representatief op te zowel als en face. een Jezus, nog
werpen, getuigt „Koningsdochter" onvolgroeid, toch si Verzonken In
van hoe het ook kan. nu reeds. de „dingen des Vaders". Door het
De expositie laat in drie zaaltjes Ministerie van O.. K. er. W. wer-
x achtereenvolgens zien: architec- den de zeven wandtapijten ..van
'n slecht, niet, zy zweeg. Waarom pro- tuur (foto's, maquettes, e.d.) bin- de verloren Zoon" beschikbaar ge-
En daar- beer ik nu haar levenslijn te nenversiering (wandkleden, schil- steld Deze serie steld:. als totaal.
de mensen, te- volgen? Ze kan nog leven, ik derijen, enz.) en glas-in-lood. werk- qua kleuren (geïnspireerd kenne-
dte nauwelijks genoVer Wie men lang in de verbeeld me dat ze nog leeft, tekeningen en ontwerpen. lijk op het Frapsc wandtapijt) en
i vaag bewuste trein aezpten hepft een klasse Ik ben als een componist die ,B>) de foto's van uiterlijke ar- tekening yilj wat teleiii„ Interes-
gevoelens gestalte hebben gege- nnnr* w,o to Jool roirt riot zoekt naar het vervola van een chitèctuur zijn verschillende rich- sant wel, maar.ik kan. mij toch
ven, door ze in woorden te van- aPaJ- Wie te veel reist ziet zoekt naar het vervolg van een t,ngen te onderkennen hier een geen kerk dénken, waar b.v. deze
gen. Hun verzen blijven daardoor "iets v}eer< maar }°}e het "icf fZit aoufnZtJl hit streven naar centraal stellen van drastisch uitgebeelde slemppartij
als het ware embryonaal. Ze zijn te vaak doet, raakt soms het natuurlijk Wit geworden, het avondmaalstafel cn doop, daar «n van de verloren zoon welkom'
als de ongeboren vrucht, waar- beeld van de man of vrouw gezicht moet smaller en bleker misschien een als toegespitst zijn zouden zijn. Het meest bevredigt
is. Deze dichters trachten de
geformuleerde gedachte In woor- voonieven als
den uit te drukken, zonder die te
formuleren. En dit is niet maar halfvergeten
een interessant spel. maar het is droomgestalten.
voor hen die pogen de dichter te Hoe komt het,
volgen een ernstig en boeiend ge- dat ik het ge
beuren. zicht van de
Men zal zich afvragen, welke vrouw weer zie
zin dit alles heeft. Waarom nu in- tegenover wie
dien men streeft naar waarachtig- ik derti9j „W
ijn, hét vel dor. En de ogen?
Ik zie nu, hoe
dat tragische,
dat haar ogen
vulde, omdat het
haar ziel, haar
leven vervulde,
in een soort
evenwichtstoe
stand met haar
sterke midden-
de liturgische dienst, soms oog die naar '.-koning van
volkomen soberheid, soms meer Hans Bayens de stérk0 werking
bouwweelde; uit vrijwel alle foto's der afwijzing in de gezichten die
echter straalt voor wie aandach- de verloren Zoon van zich wijzen;
tig ziet het verlangen van de bou- daarnaast is b.v. in de tekening
wer uit: het Woord plaats te ge- van Bouhuys. onoverzichtelijk
ven. de vreugde van dit te mogen.
ondoenlijk hier dieper en
te gaan, plaats-
heid.
r verbergen dan ontdek-
verwarrend, misschien te weinig
rekening gehouden met de moge-
uitvoeriger op in te gaan. plaats- ÜJkheden die de techniek van het
ruimte staat alleen toe. van de wandkleed biedt,
expositie van ca. 70 verscheiden- Tekeningen, houtsneden, achter-
SfiSf "Ste-feüSS: «)M«cWM.ring.n „ju
Bouman,
laatste ^aren^en^fJo'te ^vlucht mansdorp? Een vrouw in het moet nu heel anders zyn. Ik
heeft genomen, heeft ons onder zwart, met een witte, Beijer- durf me niet in te denken hoe
meer geleerd, dat het menselijk landse kap en met tragiek in die ogen nu kijken zullen. Want
handelen en spreken wordt be- de donkere ogen. Ik kende haar als ze leeft zijn er maar twee
mogelijkheden. Eén zó groot
verdriet popt zich in, tot de
zwarte vlinder wanhoop de
cocon verbreekt. Er worden
mensen geestelijk vermoord,
soms in naam van een uitge
zochte vroomheid, alsof God er
enkele verwende kinderen op
nahield, die het recht zouden
hebben aan de stiefkinderen de
weg naar het Leven met zich
zelf te versperren. Zoiets moet
het geweest zijn: leed om kin
deren laat andere sporen na.
laren vérke^óe t£?"het sobc™ Mariakapellei*
.f. J te Arnhem, de interessante Evange- vin Henk Krijger. Bert
op gang, m j^ch Lutherse Kerk te Rotterdam. ds- Kok. Feitelijk zou ik over elk
der drie graag uitvoeriger schrij-
Tr - ven. Van Krijger is er de serie
U kunt van twee houtsnijders T
werk tfoto'al zien cn vergelijken: ult hft boek Jon'- Ujterst mo"
Wijker: zoekend, zwoegend, door dern, knap, zakelijk
door levend en warm. Daar-
ist werk van Han Richters:
beheerster, bij het gepolitoerde
de.
Een schoorsteen waast, een klok slaat ijl het uur
en vijftig jaar verliezen zwaarte en duur.
Hoog voorhoofd, rechte neus, wasbleek gezicht.
In bruine ogen pijn en vrede en licht.
Sneed avondbrood en zong met zwak bestuur:
„Gedenkt o Heer, hoe zwak ik ben, hoe kort van
duur".
Zijn hand, voorzichtig pokend in de as.
De zachte, sterke vrouw, die altijd om hem was.
Dan handen saam, de hoofden stil gebogen:
Gij hebt een arm met macht, Uw hand heeft groot
vermogen".
Een klink die rust, een deur die nauwelijks belt.
Het zorgelijk tellen van het zilvergeld.
Zus neemt mijn hand, wij zingen een verhaal
van lijden, zaligheid, in 't trapportaal.
Zijn grote liefde drong hij schertsend saam:
voor ieder kind een kleine zotte naam.
Zijn scherts was als zijn ogen: licht en diep.
Nog lachte 't wangenhaar toen hij al sliep.
De stille kamer werd verschrikkelijk licht.
Een kleine jongen borg zijn bang gezicht.
En iemand zei waarom men snikken kan
„Je vader was een goed, rechtvaardig man."
Herinnering, niet meer cirkelend om een ik,
maar los, gezien als met een engelenblik.
Zo onbeschrijfelijk licht heeft dit fragment
zich losgemaakt en blijft mij toegewend.
Wat rijp is wordt niet meer bereikt: het stijgt.
Het hoogst gebaar: een die aandachtig neigt.
Groeven van zorg en angst en lichaamspijn,
van een volmaakte schelp de kartellijn.
Zo sta ik, zelf de voeten aan het strand,
met dit kleinood in mijn verbaasde hand.
C. RIJNSDORP.
(uit „Ontmoeting")
sobere plastl-
Encyclopaedic
voor de
wereldliteratuur
ongelofelijke kleurstel
ling, een wat Oosterse inslag, de
het'zu/vêr 'esthetische Weuren lels verfijnder
misschien dan de drie voorstellin
gen uit het boek Esther in gouache
(evenals Jona) bont en kleurrijk.
Boumans houtsneden vragen door
hun eveneens zeer moderne strak
heid grote aandacht, Bouman ver
bergt zich meer in zijn werk dan
Krijger, maar let U eens op de
kop van de ezel in zijn Tocht naar
Het Septembernummer van Bethlehem, de toewijding van een
Maatstaf (uitg. Daamen N. V., Jozef, de volkomen eigen opvat-
Sana„5"A>,rK,.1>vXrhedca„': t Samaritaan,
tueel door een omvangrijk en vrouw of de Christüskop.
zwaar-geschreven stuk van de En ds. Kok; Achterglasschilde-
R. K. dichter en essayist Henri _n,_
Bruning (geb. 1900), getiteld „Een 5!.,*n om ®ng te bezieb- 20 koste-
Ander Spoor?". Men zal zich her- W1 van kleur, van sfeer als in
inneren. dat deze man (broer van het aangrijpend; Wonder te Kana.
de vroeggestorven jong-K«tholiek j„ Jacobs Droom, met als pointe:
daThem daarin puSS!
catie-verbod opgelegd is geweest waaromheen wat licht hangt. De
Na de opheffing van dat verbod Maria echter wel wat erg groen-
S^el'Sefm^Aru^ ZT"' °0k Gc:hsé™né
ontstaan uit een correspondentie ,lerK van expressie,
tussen Bruning en Bert Bakker. Zo zou ik nog veel willen noe-
(enig) redacteur van Maatstaf, men. Jan Ooms' „Vrouw" en
Hf AAR Je:us is er to eh? Zal f™tn'n/wisrd,Jne,1^"k« Ceïrluk' ■■CI*™»"*" v geïnspireerd
Hij niet door deze lakense »n nie{ zon(jer k]em rekenschap op z'in kerkramen in Treebeek. het
.an zijn veranderde overtuiging, eerste angstwekkend in het visioen
Het schrijven van dit artikel heeft
Bruning kennelijk moeite gekost
flEZE vrouw was sterk, ze
kan nog leven met die bijna
voldragen wanhoop, en met de
figuur van een nog levende of
dode man in haar omgeving, die
met zijn vrome, kromme, zwarte
rug tussen haar en Jezus is
blijven staan. Ik zie die man,
die ik nooit gezien heb, bijna
scherper dan de vrouw die ik
wel gezien heb. Een Toorop-
figuur in zwart krijt, maar naar
het demonische toe. Een kleine,
spitse kin, een dunne mond, die
tabak gebruikt.
rug hebben heengekeken? Het
hart staat bijna stil bij de ge
dachte, hoe die ontmoeting ge
weest moet zijn. Misschien gaat
ze sterven. By een bleke na
jaarszon kan het ook in een heid op het spoor
der Openbaringen dat het oproept.
door een listig en diplomatiek ge- nlnS en kleurstellingen. De Gro-
ven en nemen, maar door de ernst, ninger schilder-glazenier Dijkstra
het de volstrektebillijk- exposeert o.m. de grote werkteke
ning van zijn raam in de N. H.
in het
ditzelfde nummer Kerk te Dordrecht: c
lichtere taal geheel, dat ik een
origineel hoop te kunnen zien. ge
zien het vakmanschap en de rust
die er reeds hier van uitgaan.
Deze expositie laat eert ge
voel van trots achter: er is
bedstee licht zijn. Alles heejt "JJ
zijn bestemde tijd. Als Christus voorkomende.
zegt: ga, dan blijft er geen de
mon staan. Het kleine huis is en zinneloos noemt, ofschoon hij
gereinigd. Hoe toif is alles.' Hef nog wel ..even wil blijven leven",
ritideliike iiiit van kalk van hl' tegelijkertijd uitspreekt.
JJ, ZÏr. 0m de *raPi®s. d«e hij maakt over
schone lakens, van een muts. zjjn aanstaande dood, zal hier en
Handen, klein en met blauwe daar misschien wel aan dichter-
aderen, verleggen zich. Het dek lijke borreltafels gelachen worden. v©el mogelijk, de mensen zijn
gaat op en neer, er is een snelle maar dan toch niet voor de vier- er, er zal nog veel groeien
en mond praat, praat de borrel, en met angst ln de rug in .„„i „G,
van iemand, die be- °m alIeen naar hu»s te gaan. Een in de toekomst ontstaat mis-
liefheeft. Hij zal Zijn ^oev'g einde van een dichter- schien nog veel eigen-s aan
d" ral) noo,t kunst der Protestanten, al
zal ik dan voorlopig, in de
at,tukiemev,n°rf«'di?h[tervsnj.pc: kerken om ons heen, nog wel
drukkinp het slonzendst. donker Bloem: Het panor,ma-Mesdt!. een keertje ironisch denken
juweel gewonnen en oon hef san htt ..goudbrokaat is haar
zal dif ge- B w schaper. H. J. van Tienho- kleed". Maar het besef is er.
Nijhoff (vervolg Qok VER A, draagt stenen
adem
grijpt
volk niet eindeloos kastijden.
Zal men de moed grijpen c
die ogen te zien? Is uit de diep
ste mijn van geestelijke ver
licht gebracht?
zicht nu zo in mijn herinnering
blijven?
C. R.
fragment roman).
C. B. tot goede kerkbouw bij.
SLECHTS IIS VIER LANDEN GEEN KERK, MAAR....
Kerk houdt geen gelijke
tred met sterke groei van
de mensheid
ER zijn tegenwoordig meer heidenen dan
ooit op de wereld! Dat komt doordat de
kerk geen gelijke tred houdt met de sterke
groei van de mensheid. De laatste veertig
jaar werden 14 millioen heidenen tot het
Christendom bekeerd. In diezelfde* periode
echter nam de wereldbevolking met 474
millioen toe. Jaarlijks groeien de Christe
lijke kerken met één tot twee millioen
leden de toeneming van de niet-Christe-
lijke religies bedraagt echter 20 tot 25 mil
lioen! Verhoudingsgewijs wordt het aantal
Christenen op aarde dus kleiner.
op
heeft de
er uitge-
de Evang. breid dan de kerk. Ach-
Luth. Kirchenzeitung. Er ter de kleine christen-
komt nojj bij - schrijft scharen
staan in Burma
de heidense 97 pet. boeddhisten, in
religies actief zijn. Het India 97 pet. en in Japan
hindoeïsme biedt zich 994 pet heidenen, en
aan als geneesmiddel voor achter elke bekeerde
Elders vonden we een
overzicht over de zen
dingssituatie in Centraal
Azië. het Nabije Oosten,
Noord-Afrika en Wcst-
Afrika.
Aan de grenzen van
het voor de zending nog
steeds gesloten Tibet
wachten zendingsrirbei-
ders op de kans om bin
nen te komen. Enige zen
dingsartsen bezochten de
grensdorpen in het Hi-
malayagebied. De bevol
king "was hun welgezind.
Ook Nepal behoort tot
de gesloten gebieden Een
eerste contact werd daar
gelegd door de bekende
Amerikaanse taalgeleerde
dr. Frank Laubach, die
op verzoek van de rege
ring het land bezocht om
te helpen bij de bestrij
ding van het analpha-
betisme.
De voortdurende rege
ringswisselingen in het
Nabije Oosten beïnvloe
den ook de vrijheid en
activiteit der kerken. Zo
werd de anglikaanse bia-
schop van P e r z i ge
dwongen. het land te
verlaten Het is zeer
moeilijk, christelijk on
derwijs te geven. In
b i heeft de medi-
heerst een intensie
ve islamietische activi
teit. Geheel Noord-Afri
ka staat in het teken
van nationalistische be
wegingen. Ook in M a-
gist het. Grote
weginge
mogelijkheden zijn
r kij e
In West-Afrika staat de
iferk tegenover commu
nisme en islam. Grote
nadruk wordt er gelegd
op de evangelisatie door
de gemeenteleden en op
de vorming van predi
kanten. In Nigeria en
Dahomey is de islam
op mars; moskee na mos
kee wordt gebouwd.
Vele hoofden gaan met
hun stammen tot het
mohammedanisme over.
De Christenraad van N i-
g e r i a heeft geprotes
teerd. dait In het isla
mietische Noorden van
het land de islamieten
worden bevoorrecht ten
köiste van de christenen.
In Kameroen en
Equatoriaal Afri-
k a breidt het onderwijs
sterk uit. In de Congo
zijn 1.6 millioen christe
nen; daar arbeiden 1651
zendelingen cn 24.000
Afrikaanse medewerkers.
In 52 zendingsziekenhui-
werken 75 artsen.
kleed
vindt zijn aanhangers
ook in hét westen en wil
„de waarheid van Boed
dha aan alle mensen ter
wereld prediken" als de
enige weg naar de we
reldvrede. terwijl het
christendom zou hebben
gefaald.
Gelukkig 7,Un er over
al christenen en de Kerk
landen dan ^hryft daarover merkwaardige dingen ln het. tijdschrift Judaica.
de
andacht. De rust. de harmonie onbevredigend, vooral het gelaat)
der oude kerken is als beschaamd maar groot de rust. het erbarmen
door veel wat later gebouwd werd, in d* Herder met het verdwaalde
maar onze eigen, latere tijd ge- op de arm.
tuigt toch weer van een zoeken d" mooiste werkstukken
naar eigen goede, zuivere. Protes- va" de expositie is voor^mjj de
tantse vormen. Zonder partij te
kiezen, zonder pro of contra,
Mohammedaanse volke
ren in de wereld samen
0.05 pet. chris-
is in
ooit doorgedrongen. Bij
bel of bijbelgedeelten
zijn In 1200 **'en U in het openbaar optreedt, alleen tijdschrift Chronicles dienstbaar
heel de wereld door. de BÜbcl in hand °ok Ben" g«maakt, dat in het Hebreeuw», het
Overal staan kerken en Goerion legt er de nadruk op. dat Engels en het Duita verschijnt ln
kerkjes. In slechts vier de Bijbel de grondslg van onze cul- Jeruzalem en o.m. „de laatste be
landen is geen gtorgani- tuur moet zijn. Het leger reikt bijbels richten uit het verleden" geeft en
aeerde Christelijke Kerk. uit aan de soldaten en schrijft zelfs op deze w\jze het bjjbels gebeuren
Doch de jonge kerken wedstrijden uit, waarbij de beste by- in een nieuw gewaad de huidige
KoHrT^frf H». v2r«»Tnoiin^ b«lkennis met prijzen wordt bedacht, mensen geïllustreerd en al naderbij
In India is'3 procent van E*SelÜks worden via de radio Kol brengt Het bekende Readers Digest
de bevolking christen, in Israël gedeelten van de Bybel uit- heeft enige t(jd geleden een artikel
China 1 procent, in Japan gezonden Er worden lulsterwed- gegeven, dat er op wees dat de bo-
nauwelijks 4 procent, in strijden gehouden over bijbelse plaats- demschatten in Israël en de land-
Afrika 15 pet. (islam 40 namen en namen van personen, over bouwmethoden, maar ook de atrate-
procentjBnder^ alle oorlog en vrede in T'nach, over wet glsche maatregelen, genomen en
Andere radiouitzendingen bezien worden op grond van de Bij
geven reportages uit de bijbelse tijd, bel. Dit is voor hen die bulten het
tenen. zodat men bijna als tijdgenoot de land leven, een verrassing geweest.
In de negentiende eeuw, geschieddenis van David tegen de Voor de meesten hunner is Immers
die men de „zendings- Filistijnen kan meebeleven. de Bijbel alleen een godsdienstig
boek, en zy verwonderen er zich
over. dat dit boek in Israël het fun
dament van het leven geworden ia,
in elk opzicht.
ZO ataat natuurlijk het bijbelonder
richt op alle acholen in het
middelpunt, ook by de niet-gods-
dienstige, want de Bijbel Is hét ge
schiedenisboek, dé bron voor de taal
en haar grammatica, hét aardrijks
kundeboek voor Jong Israël. Fr ls
in Israël nauwelijks één huls te
vinden, waar kinderen zijn, waar
niet één en zelfs meerdere bijbels
zyn. De president van de staat, de
ministers, de kamerleden, de bur
gemeester, beginnen hun redevoe
ringen met bybelse citaten en eindi
gen er mee. Geen officiële plechtig
heid of bijbelgedeelten worden ge
lezen, pealmen gezongen of mede
werking verkregen van bijbelse
spreekkoren.
De kerktaal met zyn blanke
licht doet je denken aan een inte
rieur van Vermeer van Delft of
Pieter de. Hoogh. Het is een grote
kamer, besloten en rustig, met iets
voornaams in de boventoon. Het
is góéd in deze ruimte te ver
blijven. De banken groeperen de
gelovigen rond de preekstoel. Het
moet iets geven als van een vader
die met zijn kinderen bijéén is, als
de dominee daar bidt en spreekt
vanaf de kansel, met Gods Voord
vóór zich in het grote Bijbelboek
Aldus ziet het Kath. Bouwblad de
nieuwe Doopsgezinde kerk, die ir.
F. Oswald in X\jmegen heeft
gebouwd.
„Gereformeerde gezindie"
Niet zonder spreken voorbij
gaan
Do vraag: Wat vindt u op het
og.'iiblik van de Geref Kerken".'
heeft het Centrsal Weekblad
thans ook (eerst aan de Her
vormde dr. H. Berkhof) voor
gelegd aan de Chr. Geref. hoog
leraar W Kremer. Dat bewijst
zo schrijft hy dat er iels
veranderd is in de laatste
Eén radio-kerkdienst
415.000 luisteraars!
In Woord en Dienst vertelt de heer W. B. Meyboom, directeur
bet IKOR in Hilversum, dat godsdienstige uitzendingen in
enquête gemiddeld 345.000 luisteraars
II-. onJ jflnd de
Nederland blijkens
hebben (de algemene luisterdichtheid ligt ii
930.000).
Voor kerkdiensten is dat iets hoger; 415.000.
rtrirtiirtririrtrtrit ü-tt-b-it-tvtrtrtrirtctrbir
Kerk in de wereld
Een «lichting in Ziirich, die
luidsbonden voor blinden
hetrhikking stelt, heeft nu
hele Nieuwe Testament op
hand lat
opner
Duitsland heeft 524 kerkelijk,
bladen inet een totale oplaag var
12.8 milloen. Zeven jaar geleden
«7 bladen met 2,3 millioen excm
plaren. Van dere hladen syn et
263 protestants.
I Een hoek dat alle verkoop-
rerorda van de Ver. Staten heeft
gebroken, is sinds twee jasr de
nieuwe vertaling vso de Bijbel.
Plannen
renwordir
worder
nunirt
l de l nitecTchurr
llioen rou
anglikaan*
kerk (2 min
Do Oklandfahriek in Sandnes
heeft als eerste grote Noorse
hedryf besloten, een eigen he-
drijfspredikant aan te stellen; een
methodist is daartoe benoemd.
In Weinsherg (WUrttemberg.
Old.) syn virari» Fr. Morike en
liens verloofde, Vikarin Elisabeth
Hasing, samen in het predikambt
bevestigd.
De schrijver vraagt zich af. of
'de predikanten, die het waagstuk
van het spreken voor ^e radio
ondernemen, zich hiervan bewust
zijn. Jammer genoeg is nog niet
nagegaan, uit welke groepen
(naar kerkelijke belangstelling,
beroep, leeftijd, enz.) deze hon
derdduizenden luisteraars bestaan
en in welke mate zij zich al luis
terende bij de kerkdienst betrok
ken voelen.
De godsdienstige uitzendingen
(die 8 pet van de totale zendtijd
beslag nemen, en 23 pet van
de Zondagzendtijd!) worden door
vrijwel evenveel mannen als vrou-
en beluisterd.
Enkele karakteristieke cijfers
jor geregeld weerkerende ru
brieken van verschillende omroep
organisaties zijn (in duizendtallen
luisteraars): IKOR vroegdienst
300. KRO morgengebed 250. NCRV
Woord voor de dag en morgen
dienst en VPRO morgenwijding
200, KRO avondgebed Zaterdag
500, Zondag 150, NCRV Avond-
overdenking 150. KRO Lichtbaken
750. VPRO Gesprekken met luis
teraars 450. IKOR Gesprekken om
de Bijbel 250. IKOR Open Deur
200, Kinderdienst 40, VPRO mevr.
Spelberg 380.
kwarteeuw. „In deze wijziging
is een besef doorgebroken da',
wy in Nederland, waar wij zo
heel dicht op elkaar en bij
elkaar leven, elkander niet
zonder spreken kunnen voor
bijgaan als groepen van de
gereformeerde gezindte. Wie
tot de gereformeerde gezindte
behoort, zal dienen te bedenken
d«t h'j daarin én historisch én
confessioneel sterke bande:,
vnn verwantschap heeft aan
allen din daartoe behoren, in
welke kerkelijke denominatie
hij 4Jn gereformeerd zijn ook
meent te moeten beleven.
Niemand kan daarom ook vrij
blijvend of uit de hoogte over
anderen uit de gereformeerde
gezindte spreken. Hij zal altijd
het „tua res agitur" voor oger
moaten houden.
Dit maakt het beantwoorden
van de vragen niet eenvou
diger. Het stelt echter tege
lijkertijd de betekenis van dez».-
vragen in het volle licht. lm-
mers daar ligt de gedachte
Mhter, dat men er van ovei-
tulgd is. dat wat bijvoorbeeld
de gereformeerde kerken in
Nederland doen, inderdaad van
betekenis voor de gerefor
meerde gezindte in het. geheel
ié. En daar ben ik het harte
lijk mee eens.
Minder studenten
in Noorwegen
Noorwegen heeft geen ge
brek aan predikanten. Het
aantal theol. studenten la de
afgelopen vier jaar overigens
«terk gedaald. Dit jaar kwa
men er in heel het land
slechts zestien eerstejaars. Het
aantal studenten la trouwens
in alle faculteiten dalende;
gevolg van de lage geboorte
cijfers van 1833—1937 en de
goede mogelijkheden voor
Noorse Jongelui ook zonder
hogere opledding.
