GEORGE WOLF - de zeeman -
nu Duits frontsoldaat
Drama van de ondergang van een schip
EORGE WOLF beseftedat hij het
I Jzenuwachtige oorlogsrumoer op de
V'J perrons was ontvlucht. Dat hij genoeg
y had van de dreigend omhooggestoken
kanonlopen, van de geweren, die met een klap
op de grond werden gezet, van de onbewogen
gezichten met de melancholieke ogen. Maar
vooral had hij genoeg van de telkens weer
terugkerende vraag: Hoeveel van al deze
mensen zullen er straks terugkomen
Eindelijk werd hij moe en het eerste hel
beste café dat hij zag, ging hij binnen.
Het was niet druk. Er zaten soldatendie in
de beste stemming schenen. Een dikke waard
achter de tapkast begroette hem luidruchtig
met de woordenSoook in de Krieg?"
Hij knikte kort en bestelde bier. Duidelijk
GESCHREVEN DÜOR
Wim Hornman
GEÏLLUSTREERD DOOR
Henk Schoorl
Dikke 1
ja. Even dik als de koppen
loopgrave:
konden vinden, dan
brandde een ftlle Jaloezieóp' iëdèreê'n."die dat hi) zich maar amper beheersen kon.
En later zag hij
de officieren, die boven hem stonden.
„Schweinhunden"was een geliefkoosd
■voord van hen. dat ze te pas en te onpas ge
bruikten. Dan stond Wolf stijf rechtop, met
in zich een schuimende woede, maar trots en
recht als uit steen gehouwen.
-estellingen kwa-
te liggen.
Voor het eerst zag
werkelijk
langs hem heen.
Met een klap zette de Beierse waard
enorme stenen kruik bier voor hem neer
„Hier, drink de zorgen maar eens weg"
hij goedmoedig.
Wolf keek hem na. Daarna
dronk alsof hij dagenlang in de Sahara had hij
rondgezorven. om
Het was goed bier en hij hield van de prik
keling tegen zijn gehemelte.
Terwijl hij wachtte, tot
dat de dikke waard de ste-
voorbij komen. Met stille wilde hem kwijt. Toen dan ook op
mensen erop. Vlees, dat naar het front wordt vrijwilligers werden opgeroepen
versleept.
Maar zijn werk was niet zo moeilijk. Hij
begon er plezier in te krijgen. De jaloezie van
hij de kruik de achterblijver kende hij niet. Integendeel,
leerde
rechte
stukje van de hemel te letten, dat als een
sloot boven hem stond.
Alwin en hij kwamen naast elkaar te lig
gen. Ze waren er blij om en als de nacht
rustig was, voerden ze lange, fluisterende ge-
Dit had de Feldwebel ook gezien en hij sprekken. alsof ze nog eens alles wilden
morgen tellen, vctordat het te laat zou zijn.
Deze gesprekken riepen beelden bij hen op diepgelovig'
het front
Polen en hij er niet genoeg kon krijgen,
beet zijn stem scherp door het hoofd van de
stille soldaat heen: ..Wolf, vortreten!" Deze
bewoog zich niet. „Wolf, vortreten!"
Terwijl hij de eerste stap zette, wist Wolf.
gaan leren ^at hij over enkele dagen zou kennis maken
te lezen, de met de oorlog
Hij beschuldigde zichzelf, dat hij al niet
eerder gedeserteerd was, want in Polen
nooit er achter gekomen welk
geloof hij had. Wel had iemand hem eens
horen zeggen: „Och dit leven. met de
minachting, die alleen een wanhopig of een
kan opbrengen.
dankbaar
zelfs geen
kranten die in lange kolommen vertelden
heldendaden aan het front.
De kapitein van de baggermolen lachte er ook Ml bet niet kunnen. De Russische kwifcniji
pot opnieuw zou traliën, schamper om. Maar voor hij sprak, keek bij ^ld®'abt'
hij op de kruik een voorzichtig om zich heen. Ook dat was nodig,
monnik met een ooievaar af- Daarom sprak Wolf zelf zeer weinig. Hij had
geleerd om zich van zijn omgeving af te zon
door ge
worden, maar het beviel hem best.
zich *dat hif de^laatrte6 we- Toen hÜ dacht de 8ehele verdere oorlog op
ken geen vogels gezfen had d* .baggermolen te kunnen slijten, riep de
als hij er bij uitzondering kapiteinhem
erd de zee een romantisch verlangen,
werden de havensteden Stukjes van het aardse voi
paradijs en hun vriendinnetjes godinnen. na«
Ze leerden snel te bukken als een granaat ga]
overkwam of als kogels dicht in de buurt
insloegen. Doch bovenal leerden
hard en bitter als het slecht weer was ge- hij hen allen
weest en de modder rond hun laarzen koekte. Ofschoon ze gewoon war
nu net met Kunnen, u. zwzzizcoe «w.Kmunen J.l'f"t.'.ïS'S! 'I T' w.? ™u.!!L'k,
of Siberië moekten erger rijn. tUn ,lz Duits ^fr^KTi^S'ds4; Rut
sen geen mensen waren, maar een soort 1 os-
diens lange gebroken wilde dieren, miste haar uitwerking
nacht kwam het bevel, dat ze naar
testen. Ze stonden op en keken
Weissleben. Zwijgend zwaaide deze zijn
=r over de schouder en trok zijn helm
i*at vaster op zijn hoofd. Even stond hij
nog stil of hij een gesprek met een onzicht-
vioeKen, bare kameraad moest afmaken, daarop ging
an hevig vuur,
IV - het hart, toen
hun toch wel veilige loopgraven moesten
r~ sluipend over het vlakke land op-
Hy keek r
gebeeld. Het was een rustig
tafereéltje. Rondom de ooie-
vaar vlogen andere vogels, deren. Zijn leven
puntbaard en zi
hese stem: „Schweinhund
Er trok een flaqwe glimlach over het ge
zicht van Alwin Graubner, die naast hem
stond.
In Kulm maakten Alwin Graubner en
met fluisterende, op hem volkomen. Hij doorzag
verlaten
rukten r
litwerkin» De hemel had gekartelde wolken, w
jJI heen de ondergaande zon een rand goud had
uai pplppH. F.en vlalrkt» v.i
Wat voorafging:
George Wolf is de donkeyman van
de Duitse vrachtschuit Madeleine
Rickmers. Zijn kapitein krijgt in Con-
stantinopel de onheilspellende tijding:
„Es ist Krieg'. Het schip wordt te
ruggeroepen naar Duitsland en met
gemengde gevoelens keert de beman
ning terug naar de Heimat. De jon
geren willen de oorlog wel in, maar
de meer bedachtzamen, zoals Wolf,
denken aan deserteren
gelegd. Een vlakke wind stond
klets rondstrooiden hemzelf niet
als een mens beschouwden. Een van de eer
ste avonden zat hij zijn geweer te bekijken.
Een acht en negentiger. Daarop zette hij zijn warer
helm af en bekeek de punt. Als je met je zodat
i zag.
het gevleugelde dier ^o„d «j eich. Hij
haastig" opvloog. HU werd in ™«brand«de Jg
telegram.
„Een oproep?" vroeg
Wolf. maar hij wist
naasug vpviuug. xiij cm au
zijn gedachten gestoord door
een lange, spichtige soldaat,
zijn tafeltje bijschoof
die een stoel
zonder plichtplegingen ging zitten,
„Zullen we de laatste nemen?" vroeg hy.
Wolf keek hem aan. De man zag er uit als
een vos, die in een strik gevangen zit.
„Waarom de laatste?", vroeg hij.
kwartier moet ver-
het antwoord al.
De kapitein knikte.
„Je gaat naar het
front, Wolf. Mij wil-
„Omdat ik
trekken."
„Waarheen?"
„Front."
Hét kwam er uit als een vloek.
Wolf knikte en terwijl de man zich
draaide en iets riep, zeurden door zijn hoofd je kUnt er ook blij'
de woorden: „De laatste. de laatsteje tot de uitzonderingen. Ik li
onsterfelijk was en zelfs officieren kwamen
luisteren naar zijn grollen en grappen, naar
In de achterwaartse stellingen hadden ze af zijn Duitse liederen en zijn mening over de
en toe nog wel eens mensen gezien, maar oorlog.
door een andere manoeuvre afgeleid" Gasaanval
eilig de voorwaartse stellingen be- intussen maakten ze zich klaar voor
op hen toestormt. lijk
je op een stier, dacht
hij. Een stier, die zer wiineim nao vrijwilligers voor een pa- F:""*
men getergd heeft, trouille gevraagd, maar hij had zich niet op- w.
Hij leerde ook de gegeven,
typen kennen. De
lange Wesseler, die,
als hii dronken was,
met iedereen wilde
echten, maar doods- Terwijl hy achter de aardedonkere wal lag
u... j intussen maamen ze zien Kiaar voor een
lange weg door de KasaanvaL Pioniers brachten stalen flessen
Honderden geluiden
de openingen wezen in de rich-
de Russen.
Weissleben keek er naar en floot een deun
tje. En als Weissleben floot, wist iedereen,
dat hij woedend was. Hij zei niets meer en
reageerde zelfs niet. als iemand anders tot
hem sprak. Men kreeg het gevoel of hij zich
opgesloten had midden tussen hen in. Het was
il lang geen geheim meer. dat, als de wind
Misschien neemt hij wel de laatste.
Hij besloot vriendelijk tegen hem te zyn
hoorde al gauw, dat de ander metselaar^w<
„Dan ga je nu zeker bunkers bouwen?"
Ze lachten nu hardop, al wisten ze geen
beiden waarom. Ze gierden het uit
daarop elkaar
„We hebben niet gelachen", zei de metse
laar ernstig.
„Neen, we hebben gevloekt antwqordde
Wolf en ze begrepen elkaar. JMaar het _ys
gebroken en
Toen stonden
ogen afscheid.
„Over een jaar in dit cafe
„Afgesproken. Over
■ertelden hun geschiedenis,
op en namen met trieste
Of ik
moet zijn, gaat jou
niets aan. Maar één
ding wil ik je wel
zeggen voor je vertrekt. Aan een front kun je George Wolf de laatste avond vóórdat
drie dingen: sneuvelen, gewond of gek worden. ZOuden vertrekken al hun geld op. Ze 8°ed dagboek thuis te hebben. De dikke hem
.lWaï°dé haddf!'< beiden het verlangen om dronken
kranten en els ik leëe, dan lees ik tusseë de "ver de straat te lopen, zodat ze niet meer
regels door. Daardoor weet ik veel van het van de wereld zouden zien dan een in
front. Daarom ben ik blij, dat ze een oud man duizelingwekkende vaart rondtollende
als ik op een baggermolen laten zitten. Eén ding spiraal. Waarom niet? Wat heb je er aan
kan ik je wel zeggen: „Het is verschrikkelijk, als je met al je geld in je zak door een
de keuze uit de dingen, granaat midscheeps wordt geraakt? Bij het
f ,ir tj.«. vierde gias gebruikten ze alleen nog maar
scheepvaarttermen. Iedereen moest horen.
Wolf begreep het. Zijn benen leken loodzwaar dat ze vroeger gevaren hadden en dat ze
toen hij naar de stookplaat terugkeerde. Daar een afschuw hadden van de blubber,
nam hij de schop weer en gooide het deurtje
open. Maar ditmaal had hij vergeten de ven- 1UUI1C11 C11 auittOOC11 w Cll
tilatiekleppen dicht te draaien, zodat de vlam- d""C" aisappn vnn hpn'beiden zou^sneuve- haatte men hem. Hij was iemand
keken Ik wens je sterkte
die ik je noemde, laat ik
grijp je?"
RncLn wan» va£iz,inf -ê ,luisteren na« de honderden geluiden.' het gunstig zou zijn. men zou overgaan tot
tengere Kessewitz schnfeuw^an^en®enkor.te grootscheepse gasaanval. Experts verschenen
E7,, p.,,. d» s s XTffsrirajafia VTzié - -
ontzettende angst. Hij probeerde te graven in Polen de
nSrfee8ten',aan avon' ?iet lan* daarna ontstond
J dat hij op hetT'hieh)"niet a1 s rip VraifSL.ÏÏSSl te .Russische stellingen. Men hoorde .gillende
hem leek. De magere onderwijzer uit Pom- kwamen was het voorbn maar zo pauw rf. Si6 V°°v i laatste maal de stem van
meren, die bijlessen gaf in drie talen en lange stilte weer kwam de 5 it e die in ffin f.n K Rus' dle schreeuwde:
aardrijkskundige betogen hield Over Rus- tasie stak als J „Misdadigers!!!!"
land. En de stille Weissleben uit Berlijn, die 'n dolk, brand-
- -j met de windrichting. En
i Augustus 1916 draaide men in de loop-
gascylinders open.
paniek in
nooit een woord
Tot hij sneuvelde
de de pijn
de angst in hem
omhoog.
Zo waren er nog meer. Na twee weken hij jaren ouder
waarin ze straks zouden moeten rondlopen, noemde iedereen de Feldwebel „Keizer Wil- geworden. De
Bij het vijfde glas schreven ze eikaars helm" en die naam behield hij tot hij sneu- volgende nacht
namen en adressen op en beloofden plechtig, ye .fNiemand wist dal toen nog en daarom stond de wind
dat als een van hen beiden zou sneuve- Hi^vKte*on alleHeiS dfn^en *rhn?H in zijn richting,
hem in het gezicht sloegen. Met een ver- len de overlevende bericht aan de altijd JMaar hyP lfiAt S
Wn10r^pndeanIheYdate z^^logen^hadden,hMet wensing week hij achteruit. Zo moet de oorlog familie zou zenden. Bij het zesde glas sloten men hem nageven.
eenWzwaai groette Wolf de anderen en ging zijn, flitste het plotseling door zijn geest. ze een verbond van bloedbroederschap en Na drie^ weken werden ze prikkelbaar
terug jjjj
r het station. Hij liep nu sneller,
want de fiicht in de burgermaatschappij had
hem ook geen goed gedaan.
Op het grote station speelde een muziekkorps
vrolijke marsmuziek. Waarom?
Wolf keek rond. Overal zag hij afscheid
nemende mensen. Hii begon erop te letten.
niet bang, dat moest Terwijl hij
met opgetrokken
avond Kessewitz verbeten mond
In opleiding
Hij begon erop
öinVdieht bii een paartje staan en hoorde haar rist kreeg in een zwaar fort, dat midden m een
huilende sem troosteloze zandvlakte was gelegen. Hij leerde
Zul je terugkomen. Hans?" en daarop zijn er zijn geweer te hanteren en kreeg het opge
antwoord* Natuurlijk, dat beloof ik je". makkelijke uniform aan van de infanterist
Hoe kon hij dat nu beloven?, dacht Wolf. De eerste dagen was hij j
Denkt die onnozele Hans. dat
de Russen rekening zullen hou
den met een meisje, dat wacht?
Denkt dat huilende meisje, dat
Hier op het perron ondervond
hU pas goed de realiteit van
het zelfbedrog. En plotseling
begreep hy waarom dat muziek
korps daar stond te spelen. De
instrumenten overstemden het
geluid van honderden snikkende
mensen. Van het meisje, dat
haar Jongen niet los wilde laten,
omdat ze heel diep in zich zek.er
wist, dat hy nooit meer terug
Graubner sneed eerst bij zichzelf en daarna toen de Feldwebel op
bij Wolf een sneetje in de arm. Toen ze aframmelde, omdat hij tijdens zijn wacht wccl
het bloed zagen, begonnen ze beiden te brief schreef, scheelde het niet veel of hij wachten op het
lachen en nadat ze hun verbond beZeBeld „h" ÏÏS„ï5" ?v5f' dat de
Hamburg hadde"' "aren ze inmiddels bezig aan het WeSleben dS hit tafereel meemjak?e h™u|dnn8
nUgg rtlo° stond_ op en kwam rustig op de Feldwebel hoorde hij plót-
infante- achtste glas.
Laatste avond
stond er een
doodse stilte aan
het front. Wolf,
die de realiteit
van dit alles
heel goed be-
ereep, keek naar
Weissleben. die
als een stomme
hond in de
modder van de
loopgraaf lag. Hij
eing naar hem
toe en fluister
de: ..Hoe
Maar de an
der liet hem
niet uitspreken.
„Wat ik denk
is altyd nog
erger, dan ik
zeggen kan",
glJ? v onder Hij kon
Hij vloekte hard en nadrukkelijk
t lange passen weg. Weissleben knielde bij 'de'*
raapte het gescheurde papier verstaan
Op het station begon de oorlog
pas werkelijk
op de duur leerde hij vel op t« rukken
Wolf
Ze kregen be-
toe. Er was echter iets in Weissleben wat de sei,nB d» stem-
ander deed terugwijken en later dacht hij, men van de
dat hij moord had gezien in de ogen van de Russen. Hii werd
11.S HU vergaten het bleed te stelpen, de wonden «"'f. m er bijna vrolijk
iienoig. xiy te verbinden en zo zagen ze er bij het negende
glas uit alsof ze gevochten hadden en ontweek Kessewitz
iedereen hen. want vechten kon je altijd nog op en paste het 's 'avonds zorgvuldig aan el- hu^- gi
of beter móest je altijd nog. kaar. Daarop gaf hij het aan Kessewitz te- scheiae
Tenslotte vergaten ze. dat ze naar het front -
^TmTnsSleTze'Z'den^eTnht^e" SSUSSS do»™' hïf Ï'VTI pS^f.n'me.'de'hëëdën
kaar eens worden en kregen ruzie, die ze be- Na deze raadselachtige woorden ging hij tijd zelf gedaan te hebben.CDan vloekte8 hii WHij hoord«nkoude ^meridngen ïn
zegelden met het zoveelste glas. weer zwijgend naar zijn plaats terug en sinds- en keek Alwin Graubner zijn richting uit. En grinnik van de Feldwebel Ze nikten «snel Jfn
Hangend tegen portieken, lallend bij de in- dien hoorde men maar amper zijn stem. Na als de volgende avond de wind in de richting Af en toe struikelden zeover een door e£
gang van een Wirtschaft. die gesloten werd. »d5- pop"lait?.,man ilj yan .de vijand stond, lachte hij. hard en dui- vergeven Rus. Enkele kilometers verder wer-
schel. omdat hij eigenlijk geen d.®n ze tegengehouden door een hernieuwde
«nr°h™i '?™!ll5tr.i,!'K9ndtr; ;'schuw Umtallvu boden in het hoge gras.
een bevel. Soms dacht hij. dat Mannen met rode gezichten rtie oectiirt
minste indruk op hun benevelde breinen tijd i
hij de meest populaire i
compagnie. Men accepteerde stilzwijgend dei'jjjT^
h" behoefte'had omhettidoen?' MerTkeek hem «UerieaanvaTL
dan aan, alleen Weissleben glimlachte plotse- ult^^Hetw^^erechrli^emZeT hC"
zwaaiend
het oude fort terug, waar de wachtcommandant Z^dTchlen^r^iet^anl^dat^hij1 Herren
hun be zelen toeschreeuwde, die echter niet de maar twintig woorden zei en dat zijzelf al- lin8 ook* Achteraf vond hij het zelf
hetgeen hij deed. Sommigen gingen i
praten
i de vijand Het scheen hun
prntc
Afscheid
Hij dronk bloedbroederschap met
militair, die metselaar was
Wolf wachtte nu tot een van de legertreinen
zou vertrekken. Het muziekkorps begon nog
harder te spelen om gillende kreten te over- de Wbortfen van de "ander,
stemmen. De jongemannen kregen bevel om niemand toenadering,
te zingen. En ze zongen. Als een wezenloze onderging hy de exercities,
maakte de veldoefeningen mee, leerde er schie-
Het was afschuwelyk. Die schreeuwende ten en vechten en had heimwee naar de on-
stemmen, die probeerden een melodie uit hun eindige verten
maakten.
De volgende morgen zaten ze lamgeslagen in
de trein naar het front. Maar ze grinnikten toen
iemand vertelde, dat hij vijf glazen bier naar
binnen geslagen had.
Dagenlang duurde de reis naar een gehucht
kilometers achter het fort Osschowitze, in de
buurt van Warschau. Op een morgen hoorden tJIScr,0°"w9
ze in de verte het doffe gerommel van het ge- aa„mP|8 b|?ol8,t'
amper. Hij reageerde niet schut Het klonk^als het dreigende gegrom
zocht by ~1ÉH MSH'
Maar het gerucht zinnige vertoning.
dat je met Weissleben zo prettig kon ten.
hij kon het niet la-
krank TVi- vcrscnriKKeiijK. ce moes-
■Enf vooruit te
komen. Maar hierop hadden zelfs de gasex-
n,~* -J .Keizer Wilhelm", die
de uiterste len, werd slachtoffer "van het Zpa«. dat*tuisen
Zo was het Wolf ook vergaan. Op een avond Eindelijk werden VM1J
was hij naar Weissleben gestapt en ze hadden voorposten geplaatst. Hier werd de nacht één het hoge gras laag op de grond was oniven
samen een lang gesprek gehad over de dag. verlangen naar het licht ran de opkomende hangen. Toen men hem vond. was hij dood
zoudfn moe,c"- Weissleben zon en één staren in de nacht tot zijn ogen Zijn gezicht had precies dezelfde uitdrukking
dan* Tii gaat nip1Prt^ Ïa/n" »f/"ni 8 pijn deden* H'i hoorde, dat nog geen zestig fii at van de Rus* die two* meter verder
n jij gaat met de laan uit meter van hen af een Russische voorpost ,a«*
Ofschoon Wolf wist, dat het idioot was. lag. Soms werd die post urenlang door Duitse
varden vast als granaten bestookt. Dan schreeuwde een Rus
w,Bi eigenlijk' iets hUn eigen taal: ••Mis- Twe'
hond. Sommigen werden stil en in Weissleben. alleen'"dar hij voor en na ziln suf,erds"- en een andere keer gilde hij:
zicltzelf gekeerd. Anderen begonnen luidruch- eten bad en nooit vloekte. Dat was het enige. **Julh® kunnen er niets van. Het schieten
Ze hadden hem nooit de naam
Niemand
droge kelen te persen en op de voorgrond dat
geheel andere koor van huilende mensen, op
de achtergrond het korps, dat speelde.
„Vuile smerige waanzin", bromde Wolf.
Zonder zich te bedenken schoof hy tussen
de anderen de trein in en kreeg nog een
plaatsje by het raam. Hier zag hij het nog
beter. Soldaten met rode rozen in de loop
Men wist al spoedig dat hij zeeman was en
maakte er grapjes over. Maar hij ging er niet
op in. Voor hem had dit hele militaire gedoe
iets onzinnigs.
spreken.
Wolf was niet bang. ofschoon hij dat zelf gek
vond. Hy had urenlang fluisterend met Graub
ner gesproken. Het was lang geleden dat hij dit
gedaan had. Je moest voorzichtig zyn. Je kon
niemand
Paniek
Er ontstond een paniek. Bevelen klonken,
afgewisseld door het gekreun en de verstikte
t de riet
beeld
Soms kon hy evenwel hartelijk lachen o
grapjas van de compagnie, die het groeten maai
niet kon leren en daarna weer met commando- ,t
stem kon binnenkomen, alsof hy de generaal
in hoogsteigen persóon
Wolf moest zelf ook groeten
„Ik schiet die Russen
Achter de aarden wal waren honderden
onheilspellende geluiden.
het geweer. Meisjes met roodbehuilde ogen. meerderen. Hy zag niet in waarom Zyn
Wat een tegenstelling. deren? Er waren ogenblikken, dat hij dacht in
Later was hy biy toen hij in Hamburg lachen te zullen uitbarsten, als er weer zo'n
arriveerde. Op het Bezirkscommando deelde aangeklede aap voor hem stond,
men hem mede, dat hij wel zou worden op- Maar hij zweeg. Dat had hij de laatste
geroepen .U men hem nodig had en hü ademde fjSl, s°™ J*
verlicht.
lang vol staal,
er een stand-
an kunnen gie-
i iemand.
ogenblik werd
het stil. Wolf rook de
beklemmende geur van
Enkele weken later kreeg hy werk op een
baggermolen in het Kielerkanaal. Hier kwam
hy eindelijk een beetje tot rust. Hy vond het
vreemd dat de gedachte aan deserteren niet
meer by hem was opgekomen. Wel
Als je het van jou
aar niet doen", kaats-
een ander terug.
„Zou een beroerd
de standbeeld zijn", ging
de Weichsel, trok zijn schoenen uit een derde er on door.
en liep een eindje het water in Dan leek Om hun zenuwen te
hem plotseling alles veel gemakkelijker. kalmeren begonnen ze
te zingen. Hard en
Kanonnenvlees
gerbevolking,
t Avonds op zijn krib overdacht hij de omkeerde
walging voor de oorlog toegenomen. Als hy toestand. In de enkele maanden, die hij nu groette,
ook hier weer de oven opende en de kolen soldaat was, had hij leren begrijpen, dat Met het
in het vuur gooide, dacht hy vaak
„Madeleine Rickmers" en aan het moment,
dat hy zich voornam om te deserteren. En ais
hy zich realiseerde waarom hij hier z* ..Hei tiet oude fort zag, de
uitdiepen van het kanaal, zodat de w»> .ogs- eenstapeling van beton
schepen hun weg r
men hem niet meer als een mens beschouw- schieten heviger. Ze
de. Ze waren kanonnenvlees, dat in dezt dachten al midden
slachthuizen werd klaar gemaakt voor
oer. Overdag, als hij de schietgaten
wallen, de or ölf Uoni'
het hoge gras, Wolf herademde, toen
zitten.
gevechtsterrein te
kilometers achter
r de Noordzee en ae Oost- dat er reeds op groeide, kon er plotseling hy
„God" horen mag b'j ons komen leren". Overdag kre*en van Duitse soldaten, die door hun eigen
was de Duits-sprekende Rus er niet. maar *as vergiftigd werden. Daar tussendoor het
"s avonds hoorden ze regelmatig zijn stem geblaf van het geschut cn de granaten, die
Soms vertelde hy een mop en terwyl ze lach- de grond en de mensen uit elkaar rukten
ten, schoten ze. Het
waa gedaan met hun zegevierende
Ze raakten hem nooit. Na de explosie klonk a®htervoI*inK Men vluchtte hijgend en naar
zijn stem opnieuw. Ze gingen denken dat hij adem snakkend terug. Niemand durfde zich te
laten vallen, omdat het gas nog gevaarlijker
was dan de kogels en de granaten.
Bij de terugtocht viel men nu niet alleen
over Russen, maar ook over Duitsers. De
hysterie van de angst omknelde hen. Ook
Wolf. Hy liep achter Weissleben aan. zag al
leen diens rug en het schommelende geweer.
Hij hoorde hem hijgen. Net een paard, dacht
Wolf. Een paard, dat op hol is geslagen. En
ikeen mens die er genoeg van heeft. Zijn
ren naar achteren was op zichzelf al een
desartie.
-• In onze volgende aflevering:
George Wolf nu nog soldaat j£
van de Duitse weermacht, maar
straks donkeyman van de geheimJ>
zinnige Renatr Leonhardt, g
in de worgende greep van een
hysterische oorlog.
-'■(rCiivüii-trtiicCiïi-ütiU'Ciïrtiöitiitiïtaii-cnrfiuitiiüfi
