Triest Hollandia verandert in een kleine stad Rentegevend maximum bank wordt straks Rijkspostspaar- verhoogd Minister Beyen voerde een zeer oude automobiel ten tonele A. V. R. O. wil geen revolutie, maar evolutie 5 VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1954 VAN LEGERDUMP TOT WOONOORD Maar er blijft nog ontzettend veel te wensen over (Van onze correspondent Alfred van Sprang) HOLLANDIA, Sept. 1954 T~\E AMBTENAAR in de stoffige kantoorloods in de buurt van de haven J-' staat na het interview op om afscheid te nemen. „En wat vindt u van Hollandia.vraagt hij nieuwsgierig. „Tja, wat zal ik u zeggen Hij wacht niet eens op het afmaken van de zin. „Is dit de eerste keer dat u hier bent „Ja, inderdaad. „Dat is eigenlijk jammer. „Waarom. „Nou, anders had u een vergelijking kunnen maken met vroeger. Ei is met enkele jaren geleden toch wel veel verbeterd. Dat is niet de mening van een éénling. De meerderheid van degenen, die al langer hier zijn, spreekt in die geest. En in die geest moet men ook de huidige toestand bekijken. Er leer dan het trieste restant e Amerikaanse legefdump bestaande uit smerige Quonsethutten en half-v gane krotten van roestig plaatijzer door de witte mieren aangevreten pi; ken. De wegen waren een aaneenschake ling van kuilen en gaten. Het verkeer bestond uit een handvol opgekalefaterde jeeps uit de door de Amerikanen in het oerwoud achtergelaten autokerkhoven. Een stenen huis en een Hollandse vrouw waren een bezienswaardigheid. Er waren maar een paar winkels en daar was meestal weinig in te koop. Hebbeweniet was het meest gangbare artikel Ei hoorlijk hotel was er niet. Het electrisch licht bleef maar tot twaalf uur branden. Een geregelde busdienst van de stad de haven bestond niet. Een aansluiting met een oude veldtelefoon op het kleine telefoonnet was een benijdenswaardige luxe. Eenmaal in de maand was er lucht post uit Nederland. Een appel ei waren dingen waar men van dromen kon. Als er een paar honderd meter ja- ponnenstof aangekomen was. gingen de vrouwen al om vier uur 's nachts voor de winkel In de rij staan. Kortom, er was tekort aan alles. Vooruitgang stortplaats Nu is dat anders. Op wat vroeger legermateriaal was, staan nu een paar honderd stenen huisjes en er komen er voortdurend bij. De veertig kilometer weg van het vliegveld naar de haven heeft een glad asfaltdek. Er rijden meer dan achthonderd auto's, grotendeels nieu we landrovers van het gouvernement. Er Is dag en nacht electrisch licht. Drie maal in de week komt er luchtpost uit Nederland. De bussen rijden tot twaalf uur *s nachts Practisch iedereen is tele fonisch aangesloten (al kan men elkaar dikwijls niet bereiken) Er staat een hotel dat heel oneerbiedig Hotel Crematorium genoemd wordt. Er is een bloeiende jachtclub, een paar tennisclubs, een korf balvereniging, er zijn café's en restau rants en aan het Sentani-meer is een uit spanning. Twee voetbalbonden laten hon derden sportliefhebbers tegen elkaar spe len. Er zijn tientallen winkels en al kan men er dan nog niet alles kopen wat men wel graag zou willen, er is geen sprake meer van gebrek aan de eerste levensbe hoeften. Hollandse vrouwen zijn allang geen bezienswaardigheid meer. En overal wordt gebouwd en uitgebreid. Maai r nog r De huisvesting is veelal nog een droe vig probleem. Honderden mensen wonen ln sombere, op instorten staande hutten en barakken. Het ziekenhuis zetelt in een droevige verzameling Quonsets, die hun voorgeschreven levensduur al acht jaar overschreden hebben en meer van een fietsenstalling dan een hospitaal hebben. In de buurt van de haven leven mensen in wat oorspronkelijk koelkamers van het Amerikaanse leger geweest zijn. En over al verspreid staan krotten, die in Neder land niet eens een bordje Onbewoonbaar verklaard waard zouden zijn. Ondanks Engelse ziekte Behalve aan een vergevorderde graad van bureaucratie lijdt Hol landia ook aan een ernstig gebrek aan originaliteit op het gebied van namen. Veel namen uit de dagen van het Amerikaanse leger doen nog steeds dienst. Zo spreekt men van de airstrip als men het vlieg veld bedoelt. Base G is het strand en Skyline is de heuvel waarop het buitenhuisje van de gouver neur staat. Verder heeft men het over Signal Hill, Invasion Beach en The Hairpin. En de nieuwe woonwijk aan de haven draagt nog steeds de aan een scheepswerf herinnerende naam van Dok Vijf.. kent men er evenmin. Sinds de enige arts voortijdig met pensioen gestuurd is, is er geen veearts meer. Particuliere dok- Quonset-hutten (zoals deze in havengebied) zijn nog steeds karakteristiek voor Hol landia. Geleidelijk aan maken zij echter plaats voor meer per manente gebouwen. Opleiding ambtenaren Na de oproepingen van cursisten aan het instituut voor opleiding van ambte- Nieuw-Guinea hebben zich ruim 100 candidaten gemeld, van wie er na se lectie 80 overbleven. Deze moeten ver schijnen voor een schiftingscommissie en de bedoeling is, dat er 24 overblijven, die in Nie ir-Gui practische opleiding van twee jaar moeten volgen. Rector van het insti tuut wordt dr J. V. de Bruyn, beheerder het internaat de heer Ph. van Beve- Naar wij van bevoegde zijde behoeft dit bericht in zoverre aanvulling dat de schiftingscommissie nog bezig is met de selectie van candidaten voor de opleiding van ambtenaren bij de be- stuurs- en administratieve dienst in Nieuw-Guinea. Zij heeft derhalve nog niet beslist, welke 24 van de 100 candi daten voor de opleiding naar Nieuw- Guinea zullen vertrekken. Cafetaria Julianais één van de voorbeelden van geslaagd particulier initiatief. Bij avond is het het best verlichte gebouw van de stad. Wat zij over Nieuw Guinea denken Iedereen heeft hier uiteraard zijn persoonlijke mening over Nieuw- Guinea. De volgende bloemlezing is een willekeurige en incomplete greep er uit: Een teleurgesteld zakenman-op- bezoek: Een groot land met kleine Een vertwijfelde ambtenaar van het Boswezen achter zijn overladen schrijftafel: Ik kan van de papie ren het bos niet meer zien. Een huisvrouw in haar nieuwe woning op Dok Vijf: Dit ls een Valeis vergeleken met waar we za ten. Een ironische marine-officier: In het begin viel het niet mee. Nu valt het erg tegen. Een hoofd-ambtenaar: Wat we nodig hebben is blijvers en niet kortverbanders, die na drie jaar weer verdwijnen Een hooggeplaatste figuur in het klaohtenboek van het gouverne mentshotel: Waarom wordt port geserveerd in een likeurglas Bezoeker uit Australië: Ik dacht, dat er niets was. In Sydney zeiden ze dat ik mijn eigen voedsel mee Ambtenaar van Culturele Zaken: Nu moet ik voor de douane uit maken of een telmachine een cul tureel apparaat is. nea: Hier heb je nog een plek op De gouverneur van Nieuw-Gul- de wereld waar een jonge vent een taak kan vinden. K.L.M.-Super-Connie op Biak-roufre Naar uit Hollandia wordt geseind, ligt het in de bedoeling van de K.L.M. bij de a.s. winterregeling eenmaal in de week een Super-Constellation te doen vliegen op de route AmsterdamBiakSydey v.v. Volgens de huidige opzet zou de eerste S up e r-Constellation èind October op het vliegveld Mokmer op Biak landen. BENZINE EN PETROLEUM HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V. AMSTERDAM Minister Algera deelde mede (Van onze Parlementsredacteur) ST LIGT IN DE BEDOELING, het rentegevend maximum bij de Rijks postspaarbank, dat thans f 2500 bedraagt, te verhogen. Dit is gister middag in de Tweede Kamer gebleken uit een mededeling van minister Algera tijdens de behandeling van vier Postwetten. De eerste wet was de aanwijzingswet PTT-1954, de tweede de Postwet 1954, de derde de Post- spaarbankwet 1954 en de vierde regelde de instelling van een PTT-raad. t voornaamste, waar het bij deze wetten om ging, was de vraag, of de bezettingstijd ingevoerde regeling, dat de PTT een rechtspersoon zou zijn, i worden gehandhaafd, of dat, zoals voorzien, de PTT een staatsbedrijf moeten zijn. Aanvankelijk (in 1948) de regering gekomen met een rege ling, die de bezettings-opvattingen con tinueerde, maar de huidige wetsontwer pen maken de PTT weer een staatsbe drijf, zij het dat een soepele bedrijfs voering mogelijk is door uitzonderings bepalingen op de Bedrijvenwet e Comptabiliteitswet. Alle sprekers, uitzondering van de heer Nederhorst (soc.) waren met de gekozen oplossing, die minister Algera een „mengvorm' noemde, tevreden. De heer Nederhorst vond een en ander toch ook weer erg, dat hij tegen wenste te stemmen. Jij de behandeling van de wetten maakten de heren Lucas (kath. v.) bijge staan door zijn fractiegenoot de heer Van Rijckevorsel en Verkerk (a.r.) no{ opmerkingen over de verzending var pornografische lectuur via de post. D< heer Van Rijckevorsel vond het onbe grijpelijk, dat wel regels zijn gesteld ters zijn er niet en er is maar één advo caat. Er verschijnt geen particuliere krant (alleen een gestencild nieuwsbulletin van het gouvernement) en het programma van de RONG (Radio Omroep Nieuw- Guinea) is vanwege de ontoereikende zenderkwaliteit meestal niet te beluiste ren. Een machinale wasserij is er niet en als men iets wil laten stomen moet men het met het vliegtuig naar Singapore of Sydney sturen. Weliswaar grenst Hollan dia aan de ene kant aan de zee en aan de andere kant aan een vis-rijk meer zo groot als de hele provincie Utrecht, maar vis is er zo schaars als zon in Nederland. Niemand weet meer welk stadsplan men nu aan het bestuderen is. Particulieren worden door de overheid dikwijls even lastig gevonden, als malaria-muskieten. En veel ambtenaren (en er zijn er meer dan drieduizend op een inwonerstal van achtduizend) plaatsen journalisten en atoombommen in ongeveer dezelfde ge- varenklasse. Ruimtegebrek Maar men werkt door. Het gaat allemaal wel heel voorzichtig x ln een voor Nederlandse begrippen onbegrijpelijk traag tempo, maar velen vergeten dat men met dikwijls enorme ilijkheden te kampen heeft. En dat lang niet altijd beschikt over de isen en het materiaal, die men hier nodig heeft maar die Nederland niet le- Desondanks ontstaat er aan de pradhtige Humboldtbaal iets waar de len hier terecht een beetje trots op Velen twijfelen er overigens aan of Hollandia ooit een werkelijke, grote stad irorden. Het is een feit, dat er weinig ruimte ls. Het havengebied staat al bijna vol En de woonwijken laten ook weinig gelegenheid voor uitbreiding toe. Manok- wordt in dit verband een veel ge schikter oord voor hoofdstad genoemd. Maar het is niet waarschijnlijk dat men Hollandia in dit stadium in de steek zal laten. EGMONTS SKELET GECONSERVEERD Het skelet van graaf Egmont, die op 5 Juni 1568 tezamen met graaf Hoorne op de Grote Markt te Brussel werd ont hoofd, wordt thans in het Museum voor natuurlijke historie tc Brussel aan een ïrverendc behandeling onderworpen. Het geraamte van zijn echtgenote Sabina Beieren zal dezelfde bewerking on dergaan. Ter gelegenheid van de bijzet- ng der verstevigde geraamten, zullen op October te Zottegem grote Egmontfees- ten worden georganiseerd. Toch is het zo Da> helft i reten worden genoemd. 1ken daarbij zelden die van Zacha- de Duitser dit rrige t mjen i Jaques de vorige en het begin van deze eeuw de aandacht, trokken. Beiden waren zij in staat reusachtige vermenigvuldigingen in korte tijd uit het hoofd op te lossen. Zo had Dase slechts 57 seconden nodig Toch et mogelijk hem als assistent stellen bij het uitvoeren van •he berekeningen, i het volkomen onjuist zijn conclusie te trekken dal re kenwonders dus te kort zouden schieten in hun andere vermogens. George Par ker Bidder uit Devonshire verbaasde in het begin van de vorige eeuw de wereld als rekenkundig wonderkind, hetgeen hem echter niet belette een zeer bekend den. Ook Thomas Henry Safford, die op 10-jarige leeftijd binnen één minuut een vermenigvuldi- f Nadruk verboden). voor verzending van stukken, die strij dig zijn met de openbare orde of veilig heid, terwijl voor strijd met de open bare zeden aan de particulier zwaarder eisen zijn gesteld dan aan de PTT. Mi nister Algera deelde mede, dat stukken van kennelijk onzedelijke aard in handen van de justitie worden gesteld. Bij twij felgevallen wordt het oordeel Ingewon nen van de afdeling criminele voorlich ting van het departement van justitie. Overigens meende hij, dat het begrip „van onzedelijke aard" minder gemakke lijk te hanteren is dan het begrip „strij dig met de openbare orde". Niettemir zegde hij toe, overleg te zullen plegen met zijn ambgenoot van Justitie teneinde te zien of door wijziging van het wetboek van strafrecht beter kan worden opge treden. Wat het algemeen aspect verhouding tussen het rijk en de staats bedrijven betreft deelde de bewindsman mede, dat de minister van financiën reeds een commissie ter bestudering heeft in gesteld. Bij de algemene financiële be schouwingen zou aan dit vraagstuk de nodige aandacht kunnen woi-den besteed. Bij de behandeling van de afzonder lijke wetsontwerpen (die alle zonder hoofdelijke stemming werden aangeno men) kreeg de heer Van Leeuwen (lib.) zijn zin, doordat hij, eveneens zonder stemming, een amendement er door kreeg, tengevolge waarvan de mogelijk heid ls geschapen, dat de minister, be last met de postzaken, samen met de minister van financiën ten aanzien van de postcheque- en girodienst voorschrif ten geeft met betrekking tot het mone taire beleid. Natuurlijk werd van de gelegenheid gebruik gemaakt, minister Algera geluk te wensen met zijn herstel. Het meest uitvoerig deed dit de heer Krol (c.h.). De heer Nederhorst (soc.) strekte zijn geluk wens tevens uit tot de directeur-generaal der posterijen, de heer Neher, die pas doctor honoris causa is geworden. Mini ter Algera dankte voor de woorden v gelukwens, sloot zich aan bij de hulde het adres van de heer Neher en sprak zijn leedwezen uit over het feit, dat deze binnenkort wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd de PTT zal moeten verlaten- Zeevaart-diploma' s Vóór de PTT-wetten aan de orde kwa- len nam de Kamer zonder debat of stemming een wetsontwerp tot wijziging de Wet op de zeevaartdiploma's aan. I Krachtens deze wijziging is, met een lange overgangstermijn, de gelijkstelling tussen de in Nederland en d Nederlandsch-Indië afgegeven i opgeheven. Voorts zullen i van de zeevisserij tevens de bevoegdheid verkrijgen als zodanig op te treden op schepen van de kleins handelsvaart. Tenslotte is de beroeps aanduiding machinist vervangen door die scheepswerktuigkundige. de zijde van de voorzitter: bij zitten en opstaan bleek, dat alleen de communisten iets voor een interpellatie voelden. Zij zal dus niet worden gehouden. De oude auto Tussen de bedrijven door werd ook nog behandeld het wetsontwerp tot goedkeu ring van het op 5 April 1954 te Canberra gesloten verdrag betreffende de menig vuldigheid van de zittingen van de Zuid Paclflc-Commissie (thans tweemaal, in het vervolg eenmaal per jaar). Het was hiermee een wat eigenaardige zaak. Het verdrag ls zeer eenvoudig van aard. Een uitspraak van de Staten-Gene- raal zou dan ook niet nodig zijn: het zou best met stilzwijgende goedkeuring af kunnen. Maar tien leden van de Eerste Kamer hadden van hun grondwettelijk recht gebruik gemaakt, toch een uit spraak bij wet te verlangen. Waarom ls helemaal niet duidelijk en de heer Oud (lib.) toonde zich dan ook zeer benieuwd, wat de Eerste Kamerleden wel allemaal op het wetsontwerp te zeggen zouden hebben. Hij besprak gistermiddag het wetsontwerp niet, maar wees minister Beyen er op, dat het vaak vlugger zou gaan, wanneer hij maar direct met een wetsontwerp zou komen. Minister Beyen antwoordde op geestige wijze. De stilzwij gendheidsprocedure is bedoeld om sneller te werken, maar blijkbaar gaat het wel eens zoals in de eerste tijd van de auto mobiel. Toen was 't ook de bedoeling het doel vlugger te bereiken, maar dat lukte niet altijd. Dikwijls was het gevolg van het gebruik maken van de automobiel, dat het doel later werd bereikt, dan wan neer men te voet ging. Dat kon twee oor zaken hebben: óf de automobiel deed het niet óf de bestuurder wist niet, txoe hij er mee om moest gaan. Maar .aldxxs de be windsman, dat wilde niet zeggen dat de uitvinding op zichzelf niet goed was en Lusthof van fruit, bloe men en groenten In de Jaarbeursgebouwen te Utrecht De Jaarbeursgebouwen op het Vreden- burg te Utrecht zullen volgende week herschapen zijn in een lusthof van frutt, bloemen en groenten. Van 29 September tot en met 6 October wordt daar de na tionale beurs „Schakels tussen tuin en tafel" gehouden, waar kwekers uit het grhele land hun producten tentoonstellen. De parterre van het Jaarbeurscomplex zal over een oppervlakte van 2500 "m2 be halve individuele Inzendingen ook col lectieve inzendingen van verscheidene or ganisaties op het gebied van tuinbouw en fruitteelt omvatten. Op de expositie, die thans voor de vijf de maal wordt gehouden, zal de grootste show van manden met fruit te zien zijn, die ooit ln ons land is gehouden. Onge veer tweehonderd door bekwame vak lieden opgemaakte manden zullen over een expositie-oppervlakte van 140 m2 worden uitgestald. De deelnemers metenf zich in een nationale wedstrijd, waarvoor de Nederlandse Fruitexpress prijzen ter beschikking heeft gesteld. Nieuwe radar-methode te IJmuiden Het Nederlandse radar-proefstation te Noordwijk aan Zee heeft op instigatie van de directeur van het loodswezen te Amsterdam, een afstandmeet-methode ontwikkeld, waardoor het mogelijk is ge worden, schepen die bij mist de haven naderen, een positiebepaling op te geven die beter aan de eisen van de practijk voldoet dan de huidige. B. en W. van Amsterdam vragen voor invoering van deze methode een crediet van f 15.000 aan de raad. dat men niet door moest gaan met ge bruik maken van automobielen. Zo is het ook met de stilzwijgendheids-procedure voor de goedkeuring van overeenkomsten. Het mislukt wel eens, maar dat betekent niet, dat de methode op zichzelf fout is. Het wetsontwerp werd zonder stem ming aanvaard. Geen interpellatie De heer Gortzak (comm.) wilde de rege ring interpelleren over de verhoging van uitkeringen krachtens de noodwet ouder domsvoorziening en van de pensioenen. Helemaal niet nodig, oordeelde de voor zitter: hierover kan best gesproken wor den bij de algemene politieke beschou wingen, die op 5 October zullen beginnen. Nee, zei de heer Gortzak: dan word lk met een kluitje in het riet gestuurd, want dan zegt de minister-president, dat ik er maar op terug moet komen bij de begro tingen van sociale zaken en van binnen landse zaken. Bovendien is de zaak, nu een loonsverhoging van 6 pet gegeven mag worden, urgent en best een afzonder lijk debat waard. De Kamer koos echter Waarom brengen twee verenigingen een cyclus over Handel (Van onze Kunstredacteur) "P\E RADIO moet het niet zoeken in revolutie, maar in evolutie! Daarom ,,-L' zullen we ook in het komende seizoen geen schokkende dingen gaan doen". Aldus de heer D. Repko, directeur van de A.V.R.O., op de gisteren gehouden persconferentie. En het overzicht van de plannen geeft ook werkelijk niet veel nieuws aan. De voorzitter, jhr H. G. A. Quarles van Ufford legde nog een verklaring af, dat de A.V.R.O. in tegenstelling tot de persberichten, absoluut niets met de tekstschrijver Jacq. van Tol te maken heeft of te maken wil hebben. de 14 dagen een folkloristisch program ma. Voor de Bonte Dinsdagavondtretn neemt men zoveel mogelijk Ned. artisten. De afdeling van het gesproken woord blijft vrijwel ongewijzigd. In November komt er een uitgebreid klankbeeld t.g.v. de 80ste verjaardag van Churchill. Naast een serie notedophoorspelen komen er ook grote hoorspelen, waarbij een groot aantal van Ned. schrijvers is. De rest zijn vertalingen van bekende stukken >.a Paul Vlaanderen-serte). Op advies van Julia Culp, Leo Rienxens i Felix de Nobel heeft de A.V.R.0 de acteur Hans Kaart in de gelegenheid ge steld zich als zanger te ontwikkelen, daar algemeen wordt aangenomen dat hij een van de zeer weinige heldentenoren zal worden. Op 5 October zingt Hans Kaart voor het eerst voor de A.V.R.O. In de sportrevue zullen de luisteraars op hun kennis op dit gebied worden getest Volgens het A.V.R.O.-bestuur wordt er algemeen geklaagd over de slechte ver zorging van de Vrijdagavond-program ma's. Nu komt het toevallig zo uit, dat de A.V.R.O. Vrijdagavond geen zendtijd heeft. Wel de V.P.R.O. En over de uit breidingsplannen van deze vereniging wil de A.V.R.O. werkelijk niets weten. Het spijt ons te moeten constateren, dat die Vrijdagavondprogramma's -op een beter plan staan dan de programma's van Dins dagavond, als de A.V.R.O. wel zendtüd heeft. Is er nu heus nog zo weinig col legialiteit in de omroepwereld? Waarom dan kwaad spreken van avonden dat an dere omroepen in de aether zijn Geeft de N.C.R.V. in het nieuwe seizoen dit ter aanvulling van ons bericht gisteren een cyclus met werken de moderne Duitse componist Hugo Dist- "en grote selecties van operettes, ae a.v.R.O. zal speciaal het licht di vallen op Georg Fried rich Handel. Zo er o.m een zaaluitvoering komen van oratorium „Esther", Aan die H&ndel-cy- clus werken verschillende bekende kun stenaars mee, o.a, Suzanne Danco, Euge nia Zareska, Elisabeth Lugt, Scipio Co lombo, David Hollestelle en de Ned. Har- delvereniging o.l.v. Jack P. Loorij. Die Handel-cyclus wekt natuurlijk wel enige bevreemding als men weet, dat ook de V A.R.A. dit seizoen speciale dacht zal besteden aan Handel. Het lijkt ons dat er toch op dit gebied wel wat meer overleg tussen de omroepverenigin gen mag zijn, waarbij een sportieve con currentie zeker niet is uitgesloten. Verder komen er rechtstreekse uitzendingen het Concertgebouworkest en dank zij het feit, dat de A.V.R.O.-vooi*zitter ook voor zltter is van de Vereniging van vrienden het Residentie-Orkest, wordt in No vember en December bijzonder aandacht besteed aan het 50-jarig jubileum Residentie Orkest V00R amusementsprogramma s handhaaft de A.V.R.O. de bestaandp combinaties. Dick Willebrants zal met lieuw ensemble komen waarin zür. prestaties als pianist beter tot hun recht komen. En in de radioscoop van Maan dagavond verzorgt Cruys Voorbergh om

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1954 | | pagina 5