Op het Rapenburg te Leiden
fokt men muggen
A. Straatman nam afscheid
van de lichtfabrieken
Interacademiaal congres in
Haagse Dierentuin
Leidato II belangrijk groter
dan de eerste
Aan opheffing van tweeledige reputatie
der Leidse grachten wordt gewerkt
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 7 SEPTEMBER 1954
Met subsidie van Z.W.O.
Insecten halen voor bakje bloed hun
„neus" op.... ze willen eerst steken
Z.W.O., de Nederlandse organisatie voor zuiver wetenschappelijk onder
zoek, heeft onlangs een ruime subsidie toegekend aan het labora
torium voor parasitologie, afdeling van het instituut voor .tropische ge
neeskunst aan het Rapenburg te Leiden, voor een onderzoek dat ten doel
heeft, het gedrag te leren kennen van de muggen die de malaria over
brengen. Zoals men weet, is malaria een van de meest hardnekkige ziek
ten van de tropen.
Wat vele mensen echter niet weten, is
dat deze ziekte ook in bepaalde streken
van Nederland voorkomt. Zo heeft in 1946
een malaria-epidemie geheerst in de
Zaanstreek, waarbij zioh meer dan 10.000
ziektegevallen hebben voorgedaan. Ook
in Friesland, vooral in de streek
rondom Franeker, en in Zeeland
duikt deze derdedaagse koorts af
en toe op. Hoewel de ziekte in ons
land geen levensgevaarlijk verloop heeft,
wordt uiteraard alles in 'het werk ge
steld om dergelijke epidemieën te voor
komen. en dank zij de D.D.T.-bespuitin-
gen in de huizen met succes.
Reeds in 1934 is prof. dr P. H. van
Thiel begonnen met zijn onderzoek naar
het gedrag van de malariamuggen bij het
voedselzoeken. Later is dit onderzoek
voortgezet door zijn hoofdassistent, de
bioloog J. J. Laarman, met wie het A.NP.
dezer dagen een onderhoud heeft gehad.
Luchtjes
De malaria wordt veroorzaakt door
een één-ceUige parasiet in het bloed, die
wordt overgebracht door de wijfjesmug
gen van het geslacht anopheles. De man
netjesmuggen. die nooit bloed zuigen,
zijn geheel ongevaarlijk. De muggen van
het geslacht culex, die hier het meest
algemeen zijn, zijn evenmin gevaarlijk,
omdat de parasiet in deze muggen niet
het stadium kan bereiken waarmede de
mens te infecteren is.
Voor de bestudering van het gedrag der
muggen is een ingewikkeld apparati
gebouwd, waarmede men de voorkeur
van de muggen voor bepaalde „luchtjes'
kan vaststellen. Gebleken is namelijk,
dat sommige soorten alleen mei
ken en andere soorten alleen dieren, ter
wijl er ook soorten zijn. die beide groe
pen steken met een voorkeur óf voor de
mensen óf voor de dieren. De mug. die
in Nederland malaria overbrengt, blijkt
een voorkeur te hebben voor varkens
konijnen. Doordat de muggen echter bij
overwinteren ook in de huizen komen,
worden in het najaar en de winter ge
regeld ook mensen gestoken.
Aangezien deze voorkeur van de mus
kiet behalve door geuren o.a. ook zou
kunnen worden veroorzaakt door ver
schillen in temperatuur of vochtigheid,
zijn deze beide laatstgenoemde factoren
zorgvuldig uitgeschakeld bij de in Leiden
opgestelde apparatuur. Een aantal mug
gen wordt voor eén proef in :een-kooi
tje geplaatst, Waardoor twee luchtstro
men worden geleid, die precies dezelfde
sterkte, temperatuur en vochtigheids
graad hebben. De ene luohtstroom komt
direct van buiten, terwijl de andere
wordt geleid langs een proefdier. Door
gaans wordt hiervoor een konijn geno
men. aangezien de beschikbare plaats
ruimte niet groot genoeg is om met var
kens te experimenteren. Nauwkeurig
worden nu de reacties van de muggen
gadegeslagen.
Uit de genomen proeven is reeds geble
ken, dat de insecten gaan rondvliegen
zodra de luchtstromen door hun kooi
worden geleid, terwijl verreweg het
grootste deel zioh begeeft naar de ope
ning, waaruit de „konijn-lucht" stroomt.
Eenzelfde resultaat wordt bereikt, wan-
plaats van een konijn de arm van
is als proefobject wordt gebruikt.
Nog steeds worden verbeteringen aange
bracht in de opstelling ven de appara
tuur. Het ligt in de bedoeling,
nog groter graad van nauwkeu
righeid bij de proeven heeft kunnen be
reiken, over te gaan tot het bepalen var
verschillen tussen de „aantrekkelijkheid'
de muggen van twee verschillende
en of dieren. Dan zal ook kunnen
blijken, in hoeverre de vaak gehoorde
opmerking, dat bepaalde mensen veel
last hebben van muggen dan ai
deren, reëel is en waardoor dit evei
tuele verschil veroorzaakt wordt. Zuivi
toegepast wetenschappelijk onderzoek
gaan hier dus hand in hand.
Eerst steken
Voor het houden van deze proeven is
het uiteraard noodzakelijk, dat men
steeds de beschikking heeft over vol
doende muggen. Daarom is in één van
de kamers van het laboratorium een
complete „muggenfabriek" ingericht. Uit
tientallen gazen kooien klinkt hier de be
zoeker het gegons van duizenden muggen
tegen, terwijl in bakken met water ette
lijke larven drijven, die te zijner tijd ook
volwassen muggen hopen te worden. Het
is niet eenvoudig, dit hele insectarium
in leven te houden. Voor een bakje met
bloed halen de muggen hun „neus" op.
Zij willen slechts bloed, waarvoor ze
eerst moeten steken!
Een deel van de insecten kan men te
vreden stellen door hun een konijn te
presenteren. Dierenbeschermers behoe
ven- zich hier niet ongerust over te ma
ken, zo deelde men mede. want het ko
nijn wordt onder een lichte narcose ge
bracht, zodat het de steken niet voelt,
terwijl deze dieren in de gelukkige om
standigheid verkeren, dat ze na afloop,
geen jeukende plekken overhouden.
Moeilijker wordt het echter bij de mus
kietensoorten. wier ervig voedsel mensen
bloed is, zoals een in het laboratorium
gekweekte Afrikaanse soort. Hiervoor
zoekt het laboratorium steeds vrijwilli
gers, die met ware heldenmoed een ont
blote arm in een kooi steken en gedul
dig toelaten, dat een paar honderd mug
gen zich aan hun bloed te goed doén.
Naderhand wordt de gestoken arm
zorgvuldig ingewreven met een praepa-
raat dat de ergste jeuk moet voorkomen.
Meestal zijn het medische studenten, die
zodoende letterlijk hun bloed (althans
deel er van) geven ten di
de wetenschap. Op deze manii
onderzoekers en proefpersonen
bestrijding van de malaria, die
pen vaak „volksvijand
wordt genoemd.
Agenda van Leiden
Dinsdag
Gebouw Jeruel, 8 uur: ds Cignoni uit
arcelona over de toestanden in Spanje.
Woensdag
Vlies, 9.15 uur: huishoudelijke vergade
ring reinigingsdirecteuren.
Wijkgebouw Irene, 10.15 uur: opening
Kooiwijk-bazar.
Hooglandse kerk, half 8: Avondstilte.
Oud-Hortuszicht, 8 uur: tuinconcert po-
litie-muziekgezelschap.
Foyer stadsgehoorzaal. 8 uur: Leidse
Analystenschool. contactavond voor indus
trie en onderwijs.
Valkenburg: paardenmarkt en jaar-
Donderdag
Stadhuisplein. 8 uur: concert politie-
muziekgezelschap.
Tentoonstellingen
Rijksmuseum voor de geschiedenis der
natuurwetenschappen. Steenstraat
„Van vergrootglas tot oog der w
schap" twee en een halve eeuw micro
scopie", tot 19 Sept. 104 uur. Cs Maan
dags gesloten)
Apotheken
Apotheek Boekwijt, Breestraat 74, tel.
20552, en de Haven-apotheek, Haven 18,
tel. 20085.
Philips sluit in
Indonesië
Alleen gloeilampenproductie
gaat voort
Wegens het uitblijven van een devie-
zentoewijzing voor de invoer van de
nodige onderdelen zal de fabricage van
radio-apparaten bij Philips' Radiofabrie-
ken te Soerabaja en Bandoeng binnenkort
stilgelegd worden, de eerste 18 October
a.s., de tweede eind November, nadat zij
half September reeds de productie zal
halveren. Philips had gevraagd om een
toewijzing van twee millioen Nederlandse
guldens. Er kwam geen antwoord. De
gloeilampenfabriek gaat normaal door.
Burgerlijke stand van Leiden
Geboren: Martina, d v B H de Vries en
A Schneider; Hubertus Q, z v H Ter-
steeg en A C v d Zwet; Christoffel J M,
z v A C Driessen en H A Devilee; Paulus
W M, z v E P Arts en M C T van Lent;
Johannes L, z v C Petri en W A van den
Broek; Gerardus, z v G Crama en H Bij;
Johannes A, z v A J Hogeboom en M G
van Kins; Gerardus A C, z v J H Beij en
G M Aenmeij; Egbert, z v F H Kemner
en E van Beest; Alida W, d v L Bosscher
en S A Redel; Harold P, z v P van Wee-
ren en M Vermeiden; Aart, z v W F Beij
en A de Groot; Leonardus H M, z v P J
v d Berg en F G v d List; Marrlgje N,
d v J C Verkaik en N J Potuijt; Johannes
M, z v J M Beaumond en G F Oord.
Gehuwd: A v Vianen en J E Marks; B
Raar en C M de Ru; P Lauwers en W
Zirkzee.
Overleden: M Schuller. wed van De
Koning, 75 j; N A Blóte, man, 66 j; J
Klinkenberg, man, 31 j.
Advertentie)
SPORTSCHOOL HOLVAST
AANVANG NIEUWE LESSEN
Wo. 7—8 Jiu-Jitsu, Judo 8—9. Do. 7—8
Judo. Za. 23 Jeugd .Judo, 34 Jiu-Jitsu.
Mogelijkheid tot aansluiting bij Gymn.-,
Volleybal- en
BODY BUILDING Clubs
Aanmelding dagelijks
PIETERSKERKGRACHT 9 TEL. 23728
Chet in- en verkoop werkte er ruim
veertig jaar
Na een diensttijd van ruim veertig jaar nam de heer A. Straatman, chef
in- en verkoop, gistermiddag afscheid van de directie en van vertegen
woordigers van de personeelsvereniging der stedelijke lichtfabrieken.
Tevoren was in een van de lokalen van de toonkamer aan de Hooigracht
voor de zakelijke relaties gelegenheid gegeven om de scheidende functio
naris de hand te drukken. Zeer velen maakten van deze gelegenheid gebruik.
In de directiekamer werd de heer
Straatman, die vergezeld was van zijn
echtgenote, toegesproken door de wethou
der voor de bedrijven, de heer D. van der
Kwaak, die er in zyn toespraak op wees.
dat het gemeentebestuur zich gedurende
de diensttijd van de heer Straatman ge
lukkig prees, dat deze de belangen van
het bedrijf op zo uitnemende wijze be
hartigde. Voor zijn nauwgezette plichts
vervulling was het bestuur der gemeente
hem zeer erkentelijk en als bewijs van
deze erkentelijkheid bood de wethouder
hem een aandenken aan.
Ook de directeur, ir Y. Ykema. uitte
zijn grote waardering voor de bekwaam
heid en de nauwgezetheid van het schei
dende personeelslid. Veel lof had spr. ook
Vrijheid en gebondenheid der wetenschap het
thema der gesprekken
Over het onderwerp „Vrijheid en gebondenheid der wetenschap" zal op
17 en 18 September in Den Haag een inter-academiaal congres worden
gehouden. Hiertoe heeft het college van rectores magnifici der Neder
landse universiteiten en hogescholen besloten, gezien de belangrijkheid
van het onderwerp.
de aangename samenwerking t
goede voorlichting, die de heer Straat-
steeds aan de directie verschafte,
waardoor aankopen altijd op de meest
oordelige wijze tot stand kwamen.
Namens het personeel sprak de voorzit-
er van de personeelsvereniging, de heer
I. van Woudenberg. Deze vereniging
n haar taak tekort schieten, als zij op dit
ogenblik niet getuigde van de grote a
dering. die men voor deze verdienstelijke
collega had. Het zou ieder van ons moei
lijk vallen, aldus de heer Van Wouden
berg. iemand te noemen, die met meei
energie en toewijding de aan hem toever
trouwde belangen behartigde Aan me-
uw Straatman bood spr. bloemen aar
de tot haar man gerichte woorden te
bezegelen.
De heer Straatman dankte vervolgens
allen, die hem hadden toegesproken. Dat'
hij zijn taak kon vervullen zoals hij deed,
mede te danken aan de medewerking
chefs en van. ambtenaren. Voor de
geschenken "toonde de heer Straatman
zich zeer erkentelijk. Hij verzekerde de
aanwezigen, dat hij1 met genoegen aanzijr
diensttijd bij de fabrieken zal terugden
ken.
De ontwikkeling van de wetenschap
heeft in de laatste decennia de weten
schapsbeoefenaar steeds meer gebonden,
terwijl tevens een grote verantwoorde
lijkheid op hem kwam te rusten. Ook
in andere landen dan Nederland is men
zich deze problemen bewust geworden.
Zo staat bijvoorbeeld de viering van
het 200-jarig bestaan van de Columbia
University in New York geheel in het
teken van dit onderwerp.
H.M. de Konningin heeft goedgevon
den beschermvrouwe van dit congres t«
zijn, terwijl Z.K.H. Prins Bernhard zich
bereid verklaard heeft het ere-voorzit-
terschap op zich te nemen. De voor
drachten, prae-adviezen en debatten zul
len na afloop van het congres, waarop
geleerden van naam uit de Nederlandse
wetenschappelijke wereld het woord zul
len voeren, in druk verschijnen.
Het congres wordt gehouden in
grote zaal van de Dierentuin en zal onder
voorzitterschap van prof. dr H. Wagen
voort staan. Deze deelde mede, dat het
congres een zuiver wetenschappen]*
•karakter zal dragen en dat het daD
bepaald niet in de bedoeling ligt de vrij
heid te verheerlijken. In de prae-advie
zen speelt het begrip verantwoordelijk
heid een grote roL De sprekers zijn ver
deeld over zoveel mogelijk universitei-
hogescholen, terwijl tal van auto
riteiten op weteenschappelijk en ook op
politiek en maatschappelijk gebied zyn
uitgenodigd het congres bij te wonen.
de eerste maal, dat alle unlv
teiten en hogescholen gezamenlijk naar
buiten optreden.
Op de eerste dag van het congres wor
den voordrachten gehouden door prof.
dr J. M. Burgers uit Delft over „Dc
waarde der wetenschap", door prof. dr J.
A. J. Peters uit Nijmegen over „De grer-
der wetenschap" en door prof. dr
R. Kronig uit Delft over hetzelfde on
derwerp. De volgende dag wordt gede
batteerd over de prae-adviezen, die zul
len worden uitgebracht door prof. dr V.
J. Koningsberger uit Utrecht over „Vry-
heid en gebondenheid in de wetenschap",
prof. mr G. E. LangemeUer uit Lelden
over „Aspecten van vrijheid en gebon
denheid der webenschap" en prof. dr W.
F. Wertheim uit Amsterdam over het
zelfde onderwerp.
Men kan zich tot cn met 13 Septem
ber als deelnemer opgeven bij de com
missie van voorbereiding van het con
gres „Vrijheid en gebondenheid der w
iteoschap". Molenstraat 27, Den Haag.
Stemkamer, kleine zaal en kelders worden
nu ook benut
Vrijdagmiddag om half drie opent de tweede editie van de Leidato haar
poorten. De tentoonstelling wordt, zoals bekend, gehouden in alle zalen
van de Stadsgehoorzaal en in de kelders onder de zalen. Vorig jaar trok
de Leidato ruim dertig duizend bezoekers en de leiding koestert de hoop,
dat dit aantal dit jaar weer gehaald wordt, temeer omdat de tentoonstel
ling belangrijke uitbreidingen heeft ondergaan, zowel wat de show zelf
als het vermaakgedeelte betreft.
Ruth Rhoden (links) en Marga Graf in „Sag' beim Abschied leise
Servus".
Van Broadway tot Moskou:
de Weense operette
Op 10 September „Sag' beim Abschied
leise Servus"
„Van Broadway tot Moskou, van Kopenhagen tot Athene, van Londen en
Parijs tot Boekarest en Constantinopel werden en worden de echte Weense
operettes met heel veel succes uitgevoerd". Dat schreven in 1947 Franz
Hadamowsky en Heinz Otte in hun boek „Die Wiener Operette" en het
is thans nog precies zo.
Het Leidato-comité deelde ons mee. dat
de ruimte voor de tentoonstelling bedui
dend groter is geworden. Ook de stem
kamer en de kleine zaal worden nu ge
bruikt. Vorig jaar werd in de kleine zaal
de modeshow gehouden, maar deze zal nu
elders in Leiden onderdak vinden, als het
mogelijk is dicht bij de Gehoorzaal. Over
de modeshow kon men ons alleen mee
delen, dat deze een bijzondere wordt met
il van exclusieve nummers.
De uitbreiding van de tentoonstellings
ruimte betekende, dat meer belangheb
benden konden worden ingeschreven.
Moest men de eerste keer bij de veertig
beslist ophouden, nu was het mogelijk, tot
de zestig door te gaan. hetgeen dus een
uitbreiding van vijftig procent is.
rgevel van de Gehoorzaal zal
worden versierd met een grote pergola,
waarop een aantal vlaggen wordt aange
bracht. In de hal komt een grote stand
organisatie Bescherming Bevol
king, waarvoor de ruimte door het Lei
dato-comité welwillend Is afgestaan. In
idden van de grote zaal wordt een
standgalerij opgebouwd, waarop het po-
ir de orkesten wordt geplaatst,
gedekt door een wereldbol. Het ontwerp.
ons toonde, wekt bijzondere ver
wachtingen. Men is er weer in geslaagd,
een keur van radio-orkesten aan de ten
toonstelling te verbinden. Voor de dag
van de opening staat een Tiroler avond
met de Tiroler Holzhacker Bub's op het
programma.
In de „ondergrondse Leidato" zal ook
genoeg muziek te horen zijn. Drie grote
kelders worden ingericht, waarin drie
verschillende orkesten in vaste bezetting
zullen optreden. Aan de verlichting en de
versiering is speciale zorg besteed. De
lichtgevende wanden zullen ongetwijfeld
oen sprookjesachtig effect oplevi
Stands vindt men in de kelders niet; het
alleen de bedoeling, dat de belangstel
lenden zich hier kunnen verpozen m
eerst de tentoonstelling te hebben be-
Er wordt in een van de zalen ook eer
L.P.M.C. Donderdag op
het Stadhuisplein
H-et Leid» politie-muzlekgezelschap zal
Donderdagavond om 8 uur op het Stad
huisplein het laatste concert in dit se
geven. Het programma vermeldt de vol-
nummers: L Mars. K. J. Alford; 2
Ouverture. P. Leemans; 3. Cortège étin-
gelant. F. Popy; 4. Mars, C. Teike; 5. Mars
-liaouoo 'i '.ajins "9 !8mqua2iueifi "q "H
vals. C. Faust; 8. Mars. C. J. N. Cori.
Herdenking Betje Wolff
en Aagje Deken
Tijdens de jaarvergadering van de Maat
schappij der Nederlandse Letterkunde, te
Leiden gehouden, werd meegedeeld, dat
een herdenking van Betje Wolff en Aagje
Deken zal plaats hebben op 18 September
te Vlissingen met een samenkomst en een
tentoonstelling. De herdenking van het
nationale comité zal od 6 November te
Den Haag zijn.
In het bestuur van de Maatschappij
werden gekozen dr. A. J. C. Rüter. dr F.
W. N. Hugenholtz en dr W. R. JuynbolL
Dr K. Heeroma en dr G. A. van Es werden
benoemd tot lid van de commissie voor
taal- en letterkunde, dr Rüter en dr Juyn-
boll tot lid van de commissie voor ge
schied- en oudheidkunde. De secretaris,
dr J. J Mak. werd tevens met 't penning
meesterschap belast.
De Weense operette is een bezit van de
gehele wereld geworden; het is een klas
siek geworden cultuurgoed van Oosten
rijk, dat de wereld veroverde. En. dan
mag er op dit gebied nu niets meer ge
produceerd worden, het oude Weense
zangspel met zijn romantiek vindt nog
steeds aftrek.
is helemaal niet zo verwonderlijk,
goed als men in. het dagelijks leven
naast de ernst ook de vrolijkheid nodig
heeft, zo is er van het begin van de thea
terkunst af naast de tragedie ook de co
rned ie geweest. Het vrolijke zangspel was
hodig cn reeds in de 16e eeuw wilde men
'en ernstige theateravond graag even
korti vrolijk tussenstuk invoegen om
de bezoekers te laten zien. dat alles toch
spel is. Uit die korte tussenspelen
ontstond eigenlijk de operette.
De Weense operette ontstond eigenlijk
as in de 2e helft van de 19e eeuw als een
uitdrukking van de burgerlijke cultuur
uit de periode van Keizer Franz Joseph I.
de film voor velen een soort vlucht
uit de werkelijkheid, een tijdelijke
vulling van de wensdromen, toen wi
operette het in het na de overwinning op
Napoleon, het Weense congres en de
Weense revolutie wel erg gedesillusio
neerde Wenen.
van de voorzanger der Joodse
gemeente in Keulen. Jacques Offenbach,
kan eigenlijk zo'n beetje als de vader van
de operette genoemd worden. Van de Pa-
rijse boulevard af zond hij zijn muzikale
parodieën en satires over de wereld, ook
Wenen. Zo veel succes hadden die
operettes, dat een uit een Belgische fami
lie stammende kapelmeester in Wenen,
Franz von Suppé, er ook mee begon en
daardoor de vader van de Weense operet
te werd.
Wat is de Weense operette nu eigen
lijk? Het is moeilijk hierop een afdoend
antwoord te geven. In de eerste plaats i;
zij een bijzonder gelukkige verbinding
van woord, muziek, dans en voordracht.
Bij een operette mag nooit één van deze
elementen overheersen. In de tweede
plaats wilde de operette de mensen ever
uit de dagelijkse beslommeringen wegha
len naar een land met prinsen en prin
sessen, gravinnen en hertogen en boven
al van amoureuze perikelen. Muzikaal
werd er veel aan de Weense volksmuziek
ontleend, speciaal de wals. Maar o^k de
polka uit Bohemen, de Mazurka uit Po
len, de csardas uit Hongarije en andere
dansmotieven werden in de operette
werkt.
De vele gesproken teksten in de ope
rette moesten natuurlijk actueel zijn, dat
wil zeggen een beeld van die tijd geven.
Dat brengt het bezwaar mee, dat men ja
ren later die teksten niet meer op het
toneel kan brengen, omdat ze volkomen
verouderd zijn.. Maar dat is
dige bi} de operette: men kan gerust de
tekst wijzigen en daardoor de snit
het operette-kleed aanpassen aan de mode
van deze tijd. Dat doet men nu in Neder
land, waar oude Weense operettes
den omgewerkt en dan zelfs weer in hun
nieuwe staat worden verkocht aan Oos
tenrijk.
Het is de Hoofdstad Operette die in
land de Weense operette een nieuw? bloei
doet beleven. Artisten die eens in Wenen
naam hadden, zorgen er nu voor dat We
nen in Nederland blijft. Én dan behoeven
we alleen maar namen te noemen als
Fritz Steiner, Otto Aurich, Ruth Rhoden,
Herman Valsner en Marga Graf om enig
idee van de waarde te geven. De ii
opgerichte Hoofdstad Operette (voortzet
ting van de Fritz Hirschgroep) heeft
dank zij de krachtige zakelijke leiding
de directeur Meyer Hamel op dit
gebied al heel wat kunnen doen cn bracht
„An der schónen blauen Donau'
..Das Dreimadlerhaus", „lm weisse
Rössl". ..In einer" kleinen Konditorei",
„G'schichten a us dem Wienerwald", ..Wie
ner Blut" en nog meer van dit soort
ken.
Op Vrydag 10 September beleeft Lei
den de première van een vernieuwde
oude operette, nL „Sag'beim Abschied
leise servus". waarvoor Bernhard Grün
de muziek schreef en Julius Wilhelm, die
ook teksten maakte voor de componist
Leo Fall, het verhaal. De Ned. dirigent
Alfred Salten arrangeerde de muziek.
Deze operette behandelt de geschiede-
ls verleidelijk het gehele verhaal te
tellen, te zeggen dat die gravin Lia ten
slotte toch met een graaf trouwt en
die arme muzikant Jan in een circus
recht komt. Maar men mag niet alles
te voren weten; het is in ieder geval geen
happy ending, waarin- ze elkaar krijgen.
Het stuk speelt in het midden van de vo
rige eeuw in een dorpje in Bohemen.
Niemand minder dan Ruth Rhoden
speelt als Gravin Lia en een dergelijke
partij is aan. deze ras-actrice en uitste
kende zangeres wel toevertrouwd. Hans
Lechner, een nieuwe tenor bij de Hoofd
stad Operette, speelt ais de arme muzi
kant Jan. Wat belangrijk wordt in deze
voorstelling is weer de aankleding. Een
operette uit Wenen moet nu eenmaal
weelde aan costuums tonen en daarin is
men geslaagd door de medewerking te
verkrijgen van de firma Lambert Hofer
uit Wenen, een firma die ook voor de be
roemde theaters in Oostenrijk werkt. Een
keur van vorstelijke toiletten wordt
getoond, maar ook costuums in de kleur
rijke stijl der Boheemse nationale kleder
drachten.
Het is te hopen dat deze groep nog lang
de charme van het oude Wenen in
land zal weten te handhaven. Niet omdat
hiermee in een levensbehoefte wordt
:ien, maar om in deze met zv
wichtigheid geladen tijd nog even
geestige sprankeling te brengen in woord
muziek.
Corn. Basoski
Beëdiging bij koks-
school
Gistermiddag vond op de binnenplaats
van de Doelenkazerne de beëdiging
het front van de troep plaats van de tij
delijk reserve tweede luitenants J. var
Hemert. dienstvak militaire administra
tie en F. A. Zeylstra, dienstvak der in
tendance.
De garnizoenscommandant, luitenant
kolonel H. W. Gerth van Wijk, na:
beide officieren de eer af, nadat de Ko
ninklijke Besluiten waren voorgelezen. Na
de beëdiging hield -J(Dlonel-intendant J. P.
de Hingh een toespraak over de beteke
nis van de eed. De plechtigheid werd be
sloten met een parade onder commando
van kapitein G. Peetsold. Luitenant-kolo
nel Gerth van Wijk was opgetreden als
parade-inspecteur. Het défilé van de vij.'
compagnieën werd afgenomen door ko
lonel De Hingh. De muziekkapel van he
marinevliegkamp Valkenburg speelde de
parademuziek. Namens de inspecteur-ge
neraal der intendance, brigade-generaal
Kromhout, werd de plechtigheid bijge
woond door kolonel-intendant Scheffer.
itand ingericht voor charitatieve doel
einden. namelijk voor de kleuterzorg en
de vaeantiebezigheden voor de Jeugd.
Deze objecten zijn gekozen in overleg met
wethouder van sociale zaken.
Het bestuur verzocht ons nog, er met
nadruk op te wijzen, dat men de Leidato
middags rustig kan bezoeken. Voor do
huisvrouwen kan dit van belang zijn. Als
avonds druk is, zijn de bijzon
derheden van de tentoonstelling misschien
moeilijk te observeren. Zaterdagmiddag
•n Woensdagmiddag zijn er in de kelders
ipeciale kindervoorstellingen, waarbij de
:owboy een grote rol zal spelen.
De tentoonstelling is geopend van 2 uur
tot half 6 's middags en van half 7 tot 11
ur 's avonds.
Kantongerecht Leiden
Opkoper kocht te kwader trouw lood
Veertien dagen geleden moest een Leidse
opkoper terecht staan, omdat hij te Roe-
lofarendsveen van twee kinderen lood
had gekocht zonder dit in te schrijven.
Daar verdachte toen had verklaard nooit
kinderen te kopen, werd de zaak
aangehouden om de kinderen te horen.
Een dertienjarige jongen uit Roelof-
endsveen verklaarde thans, dat de
Leidenaar wel degelijk lood van hem had
gekocht. Van de opbrengst waren siga
retten gekocht. Ook zijn twaalfjarig
endje herkende in de Leidenaar de
in, die hen van het lood, dat van een
transformatorhuisje afkomstig was, had
afgeholpen. Na de eis van de Ambtenaar,
•eken hechtenis, bepleitte verdach
te clementie in verband met zijn grote
gezin. Voor ditmaal wilde de kantonrech
ter het nog eens met hem proberen en
veroordeelde de man tot 100 boete.
De opkoper zei nog dit niet te kunnen
betalen, Zódat hij toch een week hechte-
is zal moeten ondergaan.
Bromfietser In het nauw
Zonder op het verkeer te letten was
*n Leidse transportarbeider op 1 Juli
iet een tractor met maaimachine uit een
zijweg de rijksweg onder Sassenheim op
gereden. Mevrouw C. Spanjaard uit Am
sterdam was er met haar bromfiets bo-
'enop gevlogen. In geen zes weken had
:ij door de gevolgen van de botsing kun-
ren werken, de schade bedroeg 267 en
ook ging een bril van 84 verloren. In
verband met de schadevergoeding werd
ichtige arbeider veroordeeld
tot ƒ30 boete.
Voetenwerk
De heer J. Blikman uit Leiden stond
op 2 Juni In de Groenesteeg zijn motor
te repareren, maar ploseling reed een be
stelauto, bestuurd door een Amsterdam
mer, achteruit en over zijn beide voeten,
zodat de Leidenaar naar een ziekenhuis
moest worden vervoerd. De Amsterdam-
moet voor zijn daad 25 boete beta-
M duertentiej
Assimil. Conversatielessen
Installatie adelborsten
Onder de adelborsten, die op 8 Septem
ber in Den Helder worden geinstalleerd,
bevinden zich: voor de zeedienst A. v. d.
Ouweelen uit Leiden; voor de technische
dienst: H. F. Heuseveldt uit Katwijk aan
Zee; voor de administratie: B. T. G.
Droogh uit Oestgeest.
Voor de kankerbestrijding
De in Leiden gehouden collecte voor
het -Koningin Wilhelminafonds, ten bate
H. C. V. Luyken - Breestr. 97 j van de kankerbestrijding, heeft het prach-
TELEFOON 20035
i i 4200 opgebracht.
Reinigingsdire cteuren bijeen
De heer De Jong sprak over de taken
van zijn dienst
IN DE HEDENMIDDAG in het Gulden Vlies gehouden openbare ver
gadering van de Nederlandse vereniging van reinigingsdirecteuren, heeft
de heer J. H. de Jong, directeur van de gemeentelijke reinigings- en ont-
smettingsdienst te Leiden, een beschouwing aan zijn dienst gewijd. In het
begin van zijn verhandeling drukte de heer De Jong er zijn vreugde over
uit, dat voor de 45ste jaarvergadering van deze vereniging Leiden werd
gekozen. Dit is de derde maal, dat Leiden de eer geniet, de directeuren te
ontvangen, wel een bewijs, dat er in de loop der jaren een levendig contact
tussen de vereniging en de Sleutelstad is gegroeid.
Dagelijks zijn met deze arbeid zes hand-
baggerlleden belast.
Naast de genoemde maatregelen moet
het grachtwater ook nog periodiek ver
st worden. Hiervoor zorgt het hoog-
imraadschap van Rijnland. Het verse
water wordt te Gouda door de lnlaat-
kokers van het gemaal van uit de Hol
landse IJssel ingelaten. In de zomer
draagt de hoeveelheid meermalen onge-
twee millioen m3 per dag. Tijdens
de verversingsbemalingen trekt een grote
stroom vers water door de Leidse grach
ten.
Naar wij hopen zullen de plannen vooi
uitbreiding van de rioolwaterzuiverings
inrichting en de riolering van de binnen-
stad. die nu gereed liggen, spoedig in uit
ing worden gebracht. Dan zal er
tweeledige reputatie geen sprake
- zijn, aldus de heer De Jong.
Leemte
De heer De Jong vroeg vervolgens aan
dacht voor het grachtenvraagstuk in onze
stad. De vele grachten hebben tot gevolg,
dat de werkzaamheden te water voor de
reinigingsdienst omvangrijk zijn. Zo heeft
dienst tot taak het op diepte houden
i de wateren en het stankvrij-houden
van. Dat laatste geeft de grootste zorg.
De Leidse grachten genieten nu eenmaal
dubbele reputatie. Enerzijds mag hun
schoonheid worden genoemd, maar ander
zijds kan hun periodieke stankversprei
ding niet onvermeld blijven. Voor deze
minder gunstige reputatie vroeg de heer
De Jong de aandacht der aanwezigen,
omdat Leiden deze reputatie thans niet
meer verdient, althans niet in die mate
als voorheen het geval was.
De binnenstad, dus de bebouwing bin
nen de singels, heeft nagenoeg geen cen
trale riolering. De afvalstoffen van wo
ningen en fabrieken komen voor een
groot deel in de grachten terecht- Juist
de zwevende onopgeloste stoffen kunnen
aanleiding geven tot onaangename
plicaties. Een groot deel daarvan bezinkt
op de bodem, zodat zich daar langzamer
hand een sliblaag vormt. Bij lage tem
peratuur ontdekt men er weinig
maar in de zome komen de bacteriën
bij hoge temperatuur tot sterke ontwik
keling.
Verwijdering van de modder is dui
noodzakelijk. Dit geschiedt zowel mecha-
muzikant en een jonge I nisch als met de hand. Het handbagger-
gravin, die verliefd zijn op eikaar. maar werk is zwaar. Door oefening zijn de bag-
het in die liefde niet gemakkelijk heb- gerlieden echter zo getraind, dat het vooi
ben, vooral door het standsverschil. Het hen een handige manipulatie is geworden.
In het vervolg van zijn rede sprak de
heer De Jong over de ontsmettingsdienst.
Het ontsmetten van woningen en goede
ren is eigenlijk een zaak. die te Leiden
al vanouds plaats heeft. Wellicht hebben
de vele besmettelijke ziekten, die in deze
stad telkens voorkwamen, daartoe ge
leid. De dienst verzorgt de ontsmettingen
ook voor de omliggende gemeenten-
Sprekende over het gestandaardiseerde
vuilnisvat merkte de heer De Jong op,
dat dit bij de woningbouw, zoals wij dii
tot aan de bevrijding hebben gekend,
ongetwijfeld voor berging en afgifte
het huisvuil een eenvoudige en toch uit
stekende oplossing was. Allerlei omstan
digheden hebben er toe geleid, dat da
bouwontwerpers na de bevrijding do
hoogbouw moesten toepassen, waardoor
de afvoer van het vuil voor de bewoners
een probleem werd. De thans geldende
bouwvoorschriften voorzien niet in af
doende bepalingen inzake de huisvuil-
berging en de afvoer van het huishoude
lijke afval, hetgeen de heer De Jong als
een leemte beschouwde. Ook is overleg
noodzakelijk tussen de bouwontwerpers
en de openbare reinigingsdiensten, waar
aan tot heden nog al te veel ontbreekt,
aldus spreker.
Ontvangst
In de burgerzaal van het stadhuis zijn
om twaalf uur de congressisten door het
gemeentebestuur ontvangen. Burgemees-
hr mr H. van Kinschot heette hen
welkom en gewaagde van de reputatie
op het gebied van zijn steden, die ons
land geniet. Deze nationale deugd, aldus
de burgemeester, legt echter verplich
tingen op en de taak om deze verplich
tingen na te komen ls mede ln uw hand
gelegd. Tenslotte sprak de burgemeester
de hoop uit, dat de gasten een prettige
herinnering aan deze twee dagen ln Lei
den zullen bewaren.
Namens de reinigingsdirecteuren sprak
de voorzitter van de vereniging, de heer
P. de Graaff enkele woorden van dank,
waarin htj speciaal melding maakte van
de voortreffelijke organisatie van de
Leidse retnlglngstentoonstelling.
Ned, Spoorwegen verhogen
vrachttarieven
Op 1 October a.s. zullen de tarieven
voor vervoer van stukgoed per spoorweg,
verzonden als vrachtgoed, snelgoed of ex-
pressegoed worden verhoogd. Voor stuk
goed met 1 t.m. 30 kg gewicht zal d«
tariefsverhoging iVi pet bedragen, van SI
t.m. 100 kg 12 pet en van meer 20 pet.
De behandeling van stukgoed vereist zeer
veel menselijke arbeid en kost dus veel
loon. De lonen zijn sinds de invoering der
huidige tarieven op 15 Augustus 1951 z<j
zeer gestegen, dat het volgens de spoor*
wegen, niet langer mogelijk is, deze tarlte
ven te handhaven.
