Conservatisme bij kerkbouw
uit den boze
Gillette
Niettemin liepen zij kort daarop
welgemoed hun 50 kilometers
Radiodistributie wordt
wellicht duurder
U voelt zich als
millionnair
Haagse „Vierdaagse-brandweer" bluste
in Nijmegen laaiend vuur
„Rechten van de mens" in
Eerste Kamer aanvaard
GETIJVERSCHELLEN
3
WOENSDAG 28 JULI 1951
RAPPORT VAN ARCHITECTEN EN THEOLOGEN
De
Torens en namen
Zo is de kerkbouw van binnen bekeken-
eredienst vraagt voor alles
overmaat van ruimte
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
KERKBOUW is geen object voor experimenten. Maar ook conventiona-
lisme mag hier niet heersen. De kerkelijke bouwmeester heeft een
hoge roeping: hij moet een plaats stichten, waar de gemeente haar Heer
en zichzelf vindt. Aldus schrijft de commissie van drie Delftse bouwkun
digen en drie theologen, die voor de Hervormde Synode dit vraagstuk
hebben bestudeerd en hun conclusies neerlegden in een rapport van 123
pagina's, dat binnenkort in de handel komt.
Het kerkgebouw is een bijzondere, een belangrijke bijdrage tot verrijking
eigen wereld, voor een gemeenschap met
een zuiver geestelijke doelstelling. En
naar buiten een teken van een boven
natuurlijke werkelijkheid. Een architec
tonische lofprijzing, zoals de liturgie de
telkens vernieuwde lofprijzing der ge
meente Is. Liturgie en architectuur gaan
hier parallel; beide zijn een getuigenis
en een eerbewijs en verkondigen op
eigen wijze Gods eer.
De kerk moet monumentaal zijn, meent
de commissie. Dat is: meer dan alleen
maar ..nuttig". De kerk zij een teken ter
ere Gods. van offer der gemeente. En een
offer vraagt meer dan het minimale, dus
overmaat, ook in schoonheid.
Ruimte-overmaat ook. Niet het kerk
gebouw volproppen met banken! Maar
ook overmaat in de hoogte, ondanks
acoustische en warmte-bezwaren. En dan
niet het offer met de ene hand geven
(ruimte-overmaat horizontaal of verti
caal) en met de andere hand terugnemen
(slecht materiaal gebruiken, ofgale
rijen bouwen).
Er is. behalve de offer-gedachte,
trouwens nog een argument voor ruimte-
overmaat. Een huiskamer is voor men
selijke bewoning ongeschikt als er geen
ruimte is voor visite of feest. Zo is de
kerk ongeschikt als er geen uitbreidings
mogelijkheid is voor bijzondere gebeur
tenissen.
Heeft men te weinig geld, en moet men
het dus tóch met het minimale doen
laat men dan beseffen dat dit een nood
toestand ls. Overigens, wie meent: hoe
hoger de kerk. hoe groter het offer, is
er naast. Zulk een wereldse maatstaf
past niet in de kerk.
De buitenkant wordt niet verwaarloosd, kerk, Goede Herderkerk. En waarom
meent bijv. dat een toren geen Jezuskerk of Drieëenheidskerk? En
principieel niet gemist kan worden. Met i is het logisch dat een kerkelijk zangkoor
klokkestoelen is zij niet tevreden. Ook Maarten Luther heet en een kerkelijke
luiklokken zijn onmisbaar. Endekiesvereniging Johannes Calvijn, maai
missie besteedt een apart hoofdstukdat een Calvijnkerk bij ons taboe zoi
het haantje van de toren als waar- zijn? Wat dat betreft, kan het buiten-
devol christelijk symbool van de nieuweland ons nog wel wat leren.
Teken in de wereld
Het gaat bfj de kerkbouw vooral om
het interieur. De werkzaamheid van de
kerk zal allereerst op innerlijke verste
viging gericht moeten worden. Maar
daarnaast zal het kerkgebouw ook naar
bulten mogen getuigen. Want zo ooit,
dan zal de moderne wereld op haar af
hankelijkheid van Gods genade gewezen
moeten worden. Daarom zij ook heden
het kerkgebouw een teken in de wereld.
De kerk krijge een duidelijke plaats.
Niet op een overgeschoten bouwterrein.
Uitvoerig behandelt de commissie
allerlei bouwvormen en technische
mogelijkheden.
Elke kerk is een unicum: kerken wor
den niet in serie gebouwd. Een geijkte
sacrale bouwstijl bestaat niet; de stijl
moet ieder nieuw kerkgebouw weder
zelf scheppen.
Allerlei ruimtevormen centraal, ge
strekt. dwars, kruisvorm, ongerichte
ruimte we gaan ze stilzwijgend vporbij.
hoe belangrijk de opmerkingen hierover
met name voor de architect ook zijn.
De commissie verwerpt het maken, in
nieuwe reformatorische kerkgebouwen,
van een duidelijk onderschelden >koor-
vormige ruimte als „liturgisch centrum".
De protestantse eredienst vraagt geen
dwingende onderscheiding in lekenruim-
te en priesterruimte, zoals in de r.k. kerk.
Wel moeten kansel-avondmaaLstafel-doop-
vont het centrum van de aandacht vor
men. en daarom kan bijv. de vloer van
het ..hturgisch centrum" wat verhoogd
worden of in de ..aandachtswand"' een
bescheiden apsis worden aangebracht.
Alle delen van de dienst moeten vol-
ledig in het kerkgebouw tot hun.recht
komen Doop en Avondmaal worden niet
geïsoleerd in een eigen sacrale ruimte.
Doophekken moeten niet voorkomen
maar ook geen geheel aparte ruimte voor
de viering van het Avondmaal. Bij de
viering van het Avondmaal dient de tafel
te worden aangesloten bij de vaste tafel
in het liturgisch centrum Het is on
gewenst de .symbolische" vaste tafel
nooit te gebruiken; dan was het immers
een zinloos meubel!
En wat de Doop betreft: er moet een
doopvont zijn en geen bakje, bevestigd
aan de preekstoel. „De sacramenten zijn
ln de gereformeerde theologie wel ad-
haerentia (aanklevend) aan het Woord,
maar niet aan de preekstoel!"
Meubels en symbolen
dag en van de prediking van Gods bood
schap. De haan behoort te staan op het
kruis, dat ook de protestantse kerken
moeten dragen als eenvoudig en afdoend
teken om het kerkgebouw zijn christelijk
merk te geven.
Zelfs het torenuurwerk ls zinrijk: „Al
onze dagen met hun uren behoren aan
God en het gelui herinnert ons aan gezette
tijden, die Hem bijzonder gewijd behoren
te worden. Het kerkgebouw, ook in deze
niet te verwaarlozen elementen, behoort
aan God, doch staat in Zijn naam mid
den in de wereld van het dagelijks leven".
Sedert de Reformatie hebben in Ne
derland de oude kerken met haar beel
den ook veelal de namen van patroon
heiligen verloren. Andere aanduidingen
deden hun intree: Oude en Nieuwe kerk,
Noorder- of Zuiderkerk, erger: Keizers-
grachtkerk, Bergkerk, Badkapel.'
De commissie pleit voor b(jbelser na
men. Bethlehemkerk, Jeruzalemkerk,
Maranathakerk, Pauluskerk, Mattheus
(Van één onzer verslaggevers)
MOE? HELEMAAL NIET," verzekerde ons de 52-jarige heer H. Nickel
van de Rotterdamse wandelsportvereniging d'Oranjeboom met
klem, toen hij de eerste veertig kilometer van zijn elfde Vierdaagse er op
had zitten. „Ik heb vandaag prima gelopen" voegde hij hieraan toe en bij
navraag bleek, dat bijna alle andere wandelaars dezelfde mening waren
toegedaan. Het was dan ook vrij goed weer om te wandelen. De zon, die
gistermorgen vroeg zo veelbelovend scheen, kon deze krachttoer wel niet
de hele morgen volhouden, maar op enkele verdwaalde druppels na is er
geen regen gevallen, zodat de voor het lopen zo hinderlijke regenjassen
opgevouwen konden blijven.
de rust in Oosterhout opzochten, hadden
zij het grootste plezier. Dit is volkomen
te begrijpen, want wachtmeester J. J.
ven der Hoek moest onder het mes van
„blarenpiet". onder welke bijnaam ver
zorger P Romijn schuilgaat. Het is na
tuurlijk een bijzonder genot blaren van
brandmeesters te zien prikken, vooral
wanneer het nogal wat pijn doet en na
de operatie de jodium bij de spartelende
patiënt in de nek blijkt te zitten.
Men kan zich gerust afvragen of de
Haagse brandweerlieden, die op het
ogenblik in Nijmegen aan de Vierdaagse
deelnemen, vacantie hebben of dienst,
want in het holst van de nacht van
Maandag op Dinsdag zijn ze pardoes uit
hun bed gesprongen om hun Nijmeegse
collega's bij te staan in het blussen van
uitslaande brand in een schuur, vol
gestouwd met houtwaren
Omdat de Hagenaars zijn onderge
bracht ln de Nijmeegse brandweer
kazerne. horen ze natuurlijk onmiddel
lijk, wanneer de alarmschei gaat. Gister'
DE VIERDAAGSE TE
De brand op het Panamese motortankschip Alkorwaarover wij gis
teren reeds meldden, is nu eindelijk bedwongen. Aanvankelijk had
den de vele tonnen water, die de brandweer in de machinekamer
spoot, geen resultaat, daar door een niet gevonden opening het water
weer wegliep. Men nam toen zijn toevlucht tot het boren van enkele
gaten in de scheepswand en is met schuim het vuur te lijf gegaan.
Prof. Hellema nief overtuigd
Postbestelling op Zaterdagmiddag moeilijk
te verwezenlijken
DE EERSTE KAMER zette gisteren de behandeling van de P.T.T.-be-
groting voort. Deze behandeling, die drie maanden geleden begon,
moest toen onderbroken worden door de ziekte van minister Algera. De
voorzitter deelde mee dat diens herstel goed vordert en wenste hem na
mens de Kamer een spoedig algeheel herstel toe. Minister Witte (Weder
opbouw en Volkshuisvesting) nam thans de plaats van minister Algera
achter de regeringstafel in.
De commissie acht het niet van besltc-
«end belang, of de preekstoel wel tn hel
midden «taat. Hier z(jn geen liturgische
wetten in het geding. Zowel een dienst
des Woords met een kansel aan de zij
kant, als een sacramentsdienst met een
centraal geplaatste kansel acht de com-
uissie mogelijk. Als er maar onderling
evenwicht is tussen kansel, avondmaals
tafel en doopvont, en als maar geen van
de drie een toegevoegd meubel is.
Een orgelfront boven de kansel keurt
het rapport af; het leidt de aandacht af.
Beter ls. het orgel achter de gemeente
te plaatsen. Dan komt de eigenlijke
functie van het kerkorgel niet een
eigen plaats, niet heersen, maar dienen
en de gemeentezang ondersteunen be
ter tot uiting. (Prof. G. v. d. Leeuw dacht
daar anders over en wilde het orgel zelfs
tweezijdig een plaats geven in het litur
gisch centrum).
Vele andere practlsche en principiële
wenken volgen. Geen klapstoelen-è-la-
schouwburg, maar banken, ingericht om Postbestellingen op Zaterdagmiddag
desgewenst knielend te kunnen bidden. zyn moeilijk tc verwezenlijken omdat het
Een lezenaar voor de Schriftlezing; geen PTT-personeel een halve werkdag vrij
eigen kussens op de banken; geen ver- moet bebben. Bestelling op Zaterdagmid-
gaderlokalen boven de kerk; in het cag zal voorts grote kosten met zich
eventuele souterrain geen kosterswoning brengen cn die wegen z i. niet op tegen
of schoollokalen! de voordelen die particulieren (die v
In d« versiering? De kerkbouw be- ook ni" ""rk,n'
perk. rich. ,eieerd door de "'ipa^b^uïïgen v.n drukwerken
we:mg symbolen. De commissie noem. ^uden. vooral op kleine
enkele voorbeelden: het Lam Ihet Chris verspreide bebouwing,
ius-monoararn. alpha en omega, de vis.
Minister Witte antwoordde dat het
bedrag van 3 millloen voor het begro
tingstekort min of meer een intuïtief
cijfer was. In September hoopte het de
partement echter met reële cijfers te
kunnen komen.
Spr. vreesde dat het tarief van f 24 in
de toekomst zou moeten worden
hoogd. Hoeveel de verhoging zal zijn.
Is niet te bezien. Men moet er evenwel
rekening mee houden, dat de verhoging
niet zodanig wordt, dat het bedanken
van een groot aantal abonné's een gro
ter verlies zou opleveren, dan de winst
van de verhoging zou zUn.
De heer Hellema was ook thans nog
niet geheel overtuigd, maar wilde di
plaatsvervangend bewindsman niet te
veel moeilijkheden in de weg leggen. Hij
wilde zijn stem aan het ontwerp niet
onthouden.
Z.h.s. werd de P.T.T.-begroting aange
nomen. De vergadering werd hierna ge-
Eerste Kamer nam acht
wetsontwerpen aan
Zonder hoofdelijke stemming aan
vaardde de Eerste Kamer gisteren de
wijziging van de kweekschoolwet,
voorschriften inzake de uitoefening
de d iergeneeskunst, het wetsontwerp
over het opmaken van overlijdensakten
voor slachtoffers van de watersnood
voord.l.ndi. ^nïciierën'cür. ve"èj: webontwerp?? tot naturalisatie
De minister ging allereerst in op het
betoog van de heer Hellema (a.r) over
het beleid t.a.v. de radiodistributie. Hij
wees er op. dat deze begroting in feite
is achterhaald en eigenlijk pas na 1 Ja
nuari 1954 de PTT naar een nieuwe
organisatie en exploitatie van de radio-
distributie heeft kunnen streven.
De vraag of er overheids- of particu
liere exploitatie van het radiodistributie
net moet komen, is overigens reeds be
slist ten gunste van de overheid, zo be
toogde spr
De grote investeringen (91 millioen
sinds 1941) waarop de heer Hellema had
gedoeld hadden, zo zei spr., een veel
groter aantal aansluitingen mogelijk
gemaakt en daarmee is het algemeen
belang gediend. Op 1 Juli van dit jaar
waren cr 496.000 aansluitingen op de
radiodistributie tegen 482.000 op 1 Juli
van het vorig jaar Spr. achtte een rede
lijke kans aanwezig dat er nog dit jaar
20.000 bijkomen, waardoor er aan het
eind van het jaar ruim 500.000 aanslui
tingen zullen zijn.
Hij hoopte voorts, dat het tekort van
het radiodistributiebedrijf nog dit jaar
teruggebracht kan worden van 5.8 tot 3
millioen gulden.
Posterijen
Communist vraagt om
minder divisies
monogram, alpha «n om«a, a. O„doelma!is l()n Men za] ovrrigcns
da dull, het anker, be ark dea behoudt StMf(en d, Ned„]aiKi.
het «chip der kerk, de vuurtoren des PTT voorbeeldig is in de wereld. Het communistisch Tweede-Kamerlid
heil*, aren en brood, druiven cn beker.poïtbestell:ng om 8 uur 's morgensGortzak heeft schriftelijk aan minister
de Goede Herder, ster van Bethlehem.rQU .Jouden, dat men om 3 uur op dei Staf gevraagd, aan de N.A.V.O. voorstellen
engelen, symbolen van Evangelisten, de pos{)<an.oren zou moeten gaan werken te doen om het aantal divisies in Neder-
zaaier, de vermorzelde of de koperen cn de bestellers om 5 uur de straat op land te verminderen. Aanleiding hiertoe is
slang, het hemels Jeruzalem zouden moeten. Dit achtte spr.. mede uit het bericht dat de Belgische regering
Zou de Hervormde kerk er toe over- cia'.c overwegingen, niet verantwoord, i voornemens ls om in October a.s. aan de
■aan de beeldende kunstenaars hun taak De heer Hellema vroeg nosmaa'.s waar Noordatlantisc e ministerraad voor te atol-
in kerkelijk verband '.e laten vervullen. de bezuiniging voor de radiodistributielen het aantal divisies in België
dan kan zij :n de toekomst rekenen op vandaan moet komen. '2 te brengen.
als LJ zich scheert met Gillette. Dat ligt in ieders
bereik! Het Gillette precisie-scheerapparaat 32' met
2 Blauwe Gillette mesjes kost slechts f 1.10. Met
Gillette scheert U zich perfect en snel. Gillette mesjes
zijn de scherpste en hardste ter wereld. Daarom
gaan ze ook langer mee.
'n „goeie morgen" begint met Gillette!
Dispenser met tO mesjes
f 1.50. Zonder extra kosten
kant U nn Blauwe Gillette
mesjes krijgen in de ideale
Dispenser-verpakking. Eén
druk met de duim en een
nieuw mesje ligt in Uw
apparaat I
BLUE - 75 cent per 5
VACANTIE OF NIET
nacht nu. om tien voor twee. luidde voor
de Nijmeegse brandlieden de schel. Bij
het vernemen daarvan kleedden echter
ook de Hagenaars zich zonder aarzelen
en begonnen zonder zich te beden-
aan het blussingswerk. Om, toen dit
algelopen, niet meer naar bed te
gaan. neen. daar was het al te laat
voor maar zich meteen te begeven
de startplaats, waar de mars van
50 km wachtte
De mannen voelen zich volkomen thuis
bij hun Nijmeegse collega's en genieten
overal van. het eten door drie echtge
noten van drie hunner bereid, de wan
deltochten en de nachtrust. Met het
oog op dit laatste namen ze het brand
meester R. Nagel, de leider van de groep,
kwalijk, dat hij vannacht de wek
ker op 10 over twee in plaats van op
voor half drie had gezet. Want half
drie vinden zij eigenlijk gezegd al veel
te vroeg.
Toen wij de brandweerlieden tijdens
Bonte schakering
Bonter dan ooit is de schakering van
dit wandelende leger. Was in de oudheid
de heermacht van de Perzische koningen
beroemd wegens de veelheid van onder
delen. die erin waren samengebracht, de
Nijmeegse scharen overtreffen deze sa
mengesteldheid verre- Alleen al de mil'-
groepen zijn bijna alle verschillend.
=r-, luchtmacht- en vlootonderdelen
vele landen vormen de phalanxen
Daartussen, als bloemen, de individuele
burgerdeelnemers: de meisjes van de
Haagse gymnastiekvereniging Oranje
Nasau. die vol trots tijdens de vlaggen-
parade hun vaandel zagen dragen achter
de grote vlag van de Ned- Chr. Wandei-
sportbond- Voorts eenzame ouderen, zoals
de 64-jarige Leidenaar W. C- de Wekker,
die al voor de 15e maal meeloopt en .id
an de wandelsportvereniging W.I.K.
En wat moeten we denken van die twee
leden van de Haagse wandelsportver-
cniging ,.De Vierciaagse". de heren M-
Verloop (76) en P N. Klem (72). waar
van de jongste zijn oudere medewande
laar telkens moet berispen, dat hij veel
te veel naar de meisjes kijktHoewel
de 72jarige aan hetzelfde euvel rchuldie
gaat. zo verzekerde ae Haarlemse me-
Advertentie)
Rheumatiek-scheuten
n U opeens beletten Ie werken.
7 Is altijd makkelijk
bij IJ te hebben,
die helpen direct!
ALLEEN COMMUNISTEN TEGEN
Strijd om Christelijke grondslag en
persoonlijk klachtrecht
HET EUROPESE VERDRAG tot bescherming van de rechten van de
mens en de fundamentele vrijheden is gisteren door de Eerste Kamer
goedgekeurd. Alleen de communisten stemden tegen. Dit wil niet zeggen,
dat alle andere sprekers het volkomen met elkaar eens waren. De meningen
waren vooral verdeeld over de vraag of het individuele klachtrecht
(d.w.z. het recht van de afzonderlijke onderdanen om zich bij de desbe
treffende Europese commissie te beklagen over schending van het verdrag
door een regering) in het verdrag had moeten zijn opgenomen. Dit is
namelijk niet gebeurd.
Prof. Anema (A.R.) was het daarmi
ma. Hij beschouwde dit klachtrecht niet
a een van de wezenlijke punten in de
maatregelen die het verdrag kent tegen
schending.
Wel vond de heer Anema een ernstig
verzuim, dat ln het verdrag de geeste
lijke grondslag ontbreekt waarop z.l. de
rechten berusten n.l. een godsdienstige
levensbeschouwing. Alleen
)3op
Toch is het so!
(107) Het verschil tussen
vloed heeft op vele plaatsen
aardbol sterk uiteenlopende t
De getijden verschillen uiteraard zéér
ueinig in meren en zeebekken
geheel of bijna geheel van de
zee zijn afgesloten. Ook in open
oceanen blijkt het tijver schil vrij ge
ring te zijn, zulks in tegenstelling tot
de get\jverschillen in bepaalde
chtervormige
i eb en vloed
bedraagt onge-
waarde dus als
monden,
gebrek aan sprei
dingsruimte tot gro
te hoogten worden
opgestuwd. Het
eilandje Tahiti, dat
midden in de Stille
Oceaan ligt, kent
dat zich
vloedgolven door
is het verschil tu
angstwekkend hoog
veer 13 m, een zei
in het Kanaal van
genomen. Maar de hoogste vloedgolven
ter wereld komen voor in de Vundy
Baai bjj Nova Scotia dus op de
grens van de Verenigde Staten en Ca
nada waar het getijver schil 13 m
bedraagt. Aan het einde van deze baai
bevindt zich de kleinere Baai van Pas-
samaquody, waar vloedstanden van 17 m
springvloeder
zelfs 21
Cijferaars hebben
aangetoond, dat in
de kleine Baai van
Passamaquody twee
maal daags twee
milliard ton water
en dal in diezelfde
periode in de hele
Fundi Baai twee
maal 100 milliard
wordt geperst, daar
mee een arbeid ver
bruikend die
en tot een hoogte van 12 a
oven de laagwateriyn. Dal is
vloed die de 3de verdieping
ie stadswoningen ruimschoots
Hoewel de getijverschillen aan de
Nederlandse kust gemiddeld slechts
ruim 1,5 m bedragen, maken de Zeeuw
se stromen hierop toch een uitzonde,
ring doordat de getijbeweging, die uit
het Kanaal komt, de vloed in de Oos-
ter- en ITesterschelde gemiddeld tot
4 m weet op Ie stuwen. Toch zijn dit
maar lage waarden, vergeleken bij de
meer dan 10 m hoge vloedstanden die
hij Puerto Gallegos in Argentinië, de
Cook Baai in Alaska, de Frohisher
Baai in Straal Davis en de Koksoak
rivier in Straat Hudson worden waarge
nomen. Aan de kust van Normandië
dan
tehele
energiebehoefte van de Verenigde Staten.
Er zijn plannen gemaakt voor de aan-'
leg van een getijdecentrale in deze
baai, waardoor een klein gedeelte van
de verspilde energie voor menselijk ge
bruik kan worden aangewend, maar
plannen
teeds
iel kui
zou kunnen slagen de eb en vloed be
weging economisch te benutten, ook al
ware dit maar voor een heel klein ge
deelte, zou het gehele vraagstuk van
de energiebehoefte zijn
daarmee talrijke kwesties ril
volken aanleiding zijn elkt
Daarover morgen.
opgei
Nadruk verboden).
deze rechten op Christelijke grondslag
vestigt, kan men komen tot een recht
vaardige practijk.
Het grote belang van het tractaat zag
spr. in het feit, dat, wat tot nu toe stand
kwam door het stellen van morele eisen,
thans gebracht is op het niveau van het
bindend internationale recht en niet
meer overgelaten ls aan het Inzicht van
elk der staten afzonderlijk. Hij zou daar
om gaarne voor het wetsontwerp atem-
Ook de heer Wendelaar (Lib.) toonde
zich een voorstander van het wetsont
werp, dat hij sierde met het praedicaat
„Straatsburg op zijn best".
Van de godsdienstvrijheid in alle be
trokken landen was hij nog niet ten volle
overtuigd, wat hij illustreerde met
voorbeeld uit Italië en met een voorbe
houd dat Noorwegen had gemaakt t.a.v.
de Jezuïeten.
De heer Beaufort (Kath. V.) toonde
zich in tegenstelling met de regering en
met zijn partijgenoten ln de Tweede
Kamer een voorstander van het indivi
duele klachtrecht.
De heer Gerretson (C.H.) wees er op,
dat z.l. onder de. na-oorlogse progressieve
egerlngen de rechten van de mens meer
aangetast waren dan ooit tevoren, spe
ciaal het eigendomsrecht. Spr. had be-
•en tegen het wetsontwerp gezien
zijn opvattingen over het wezen en doel
het recht van verzet. De rechten van
nens zoals zij thans voor ons liggen,
noemde spr. een latent dodelijk gevaar
elke staat. Dat de regering het in
dividuele klachtrecht z.i. de kern van
dergelijk verdrag niet aandurft,
komt hem onbegrijpelijk voor.
Ook prof. Schermerhorn (Soc.) was
>orstander van het klachtrecht. Tegen
stander was de heer Sassen (Kath. V.),
de laatste in tegenstelling met zijn partij
genoot Beaufort.
Practisch bezwaar
Minister Beyen antwoordde, dat men
het niet vermelden van de uiteindelijke
bron van het recht inderdaad kan be
keuren. Er bestond echter bij de on-
aerhandelingen over het verdrag geen
enkele illusie dat er iets te bereiken
Het bezwaar van de regering tegen het
individuele klachtrecht is niet princi
pieel maar practisch. In Nederland bezit
de burger voldoende rechtsmiddelen om
klachten naar voren te brengen en voorts
zal, in gevallen waar het klachtrecht van
de regering te kort schiet, het individuele
klachtrecht weinig effect sorteren.
Komende op art. B van het verdrag
'vrijheid van gedachten. geweten en I
mn-d.cnsii ie spr dat e'e hooding dn*
ie Nederlandse regering inneemt tegen
iw C. E. Schrnidit-Musken. die al
sinds jaren met beide neren meeloopt ea
een wakend oogje in het zeil houdt. De
neer Klem loopt ai voor de 18e maa!
mee, terwijl de heer Verloop dit Jaar het
Cijfer 13 hoopt te bchaJen.
„Meneer," zeggen ze ons, .,we lopen
zonder verzorger en nemen zelf mee,
wat we nodig hebben. We laten ons niet
zo in de watten leggen als de militairen
van tegenwoordig met hur. grote verzor-
gings-auto's. En kijkt u ook eens
noe mooi het landschap wel is. Wijst u
daar toch eens op m uw krant."
We wijzen erop en constateren eveneens
met de beide heren, dat het een ver-
neugend feit is. dat elk jaar ook weer
heel wat jongelui warm lopei voor dit
wandpifes'.ijn en zich niet laten afschrik
ken Qcor de inspanningen, die de vier-
daagse van h°n eist.
Vitaliteit
Vitaliteit en saamhorigheid zijn de pei
lers van de vierdaagse- Ieder is het daar-
over eens en ook burgemeester Kleijn van
fc..st sprak ervan'tenens de jaarlijkse ont-
vangst op het gemeentehuis. Symbolisch
waren de deugden genegenheid, offer
vaardigheid. saamhorigheid en broeder
schap in een bloemstuk in de raadszaal
verwerkt. En terwjji voor het gemeente
huis de wandelaars op de tonen van de
muziek van het korps van de Luxem
burgse strijdkrachten voorbijtrokken,
werd in de raadszaal in vele toonaarden
ae lof van de vierdaagse gezongen. De
duizenden die in Eist langs de route ston
den opgesteld, en de wandelaars zouden
het zeker met deze woorden van lof eens
zijn geweest, als ze die hadden kunnen
horen.
De wandelaars, die hedenmorgen van 4
uur af gestart zijn, wachtte een uitbundige
zonneschijn, die nog meer dan gisteren
van plan scheenzomer in Nijmegen te
brengen. Het bleef echter geen zon. Al
spoedig beheersten de wolken weer het
zwerk, hoewel de regen nog wegbleef.
Het weer mag trouwens vandaag de tip
pelaars wel een handje meehelpen, want
juist deze tweede dag staat bekend als de
proef op de som. Wie deze dag haalt,
zegt men wel, ls er.
Enfin, wij zullen het vanavond aan de
thermometerstand wel zien, hoe de lopers
zich gehouden hebben op hun tocht door
het Land van Maas en Waal met Wyohen
als centrum.
Over de resultaten van gisteren zij nog
vermeld, dat de Vierdaagse voor 127 per
sonen te veel is gebleken. Er vielen 31
deelnemers uit en er zijn vanmorgen 96
niet aan de start verschenen.
Kostprijs Ned, soda lager
dan buitenlandse
De indruk is gerechtvaardigd, dat de
kostprijs van de producten der op te
richten soda-industrie ln Delfzijl ver'be
neden die van buitenlandse ondernemin
gen zal liggen, zo heeft de regering aan
de Eerste Kamer meegedeeld.
Ontwikkelingsraad thans
ingesteld!
Minister Zijlstra heeft besloten tot de
instelling van een commissie voor het be
oordelen van aanvragen voor ontwikke-
lingscrediet. De commissie draagt de
naam Ontwikkelingsraad. Tot lid en voor
zitter is benoemd prof. ir P. P. van Ber-
kum te Tilburg. Leden zijn ir H. H. Buss
te 's-Gravenhage en ir P. M. van Door
maal te Amsterdam.
Oud-gepensionneerden
niet teleurgesteld?
Aan de ministers Beel en Staf is geen
enkele uitlating bekend die de verwach
ting zou kunnen wettigen dat de nadere
verhoging van pensioenen (voor de zgn.
oud-gepensionneerden) met een toeslag
terugwerkende kracht zou hebben tot 1
Januari 1953. Dit hebben de ministers
geantwoord op de opmerking van een
aantal Eerste-Kamerleden dat hetgeen de
regering in 1953 ten opzichte van de
oud-gepensioneerden heeft verklaard,
bij velen de mening heeft doen post vat
ten dat de voorgenomen herziening op
een eerder tijdstip dan 1 Januari 1954
in werking zou treden.
Wijziging zeevaartdiploma's
wordt onderzocht
Het is de bedoeling, binnenkort een
commissie, waarin alle partijen zullen
zijn vertegenwoordigd, in te stellen, die
in het algemeen tot taak zal hebben te
onderzoeken in hoever wijzigingen moe
ten worden aangebracht in de wet op
de zeevaartdiploma's en haar uitvoe
ringsbesluiten.
De vraag, in hoever het nodig zou zijn
een apart diploma motordrijver van ho
gere orde in te stellen, 'heeft de aan
dacht der regering. Deze aangelegenheid
zal tevens door de genoemde commissie
worden onderzocht.
Dit hebben ministers Witte (als plaats
vervanger van minister Algera) en
staatssecretaris mej. dr De Waal aan de
Tweede Kamer meegedeeld.
het humanisme, niet in strijd komt met
dit artikel-
Minister KernkamD antwoordde op een
vraag van de voorzitter de heer Jonkman
het juist, dat de Kroon dit verdrag
toepasselijk verklaart op de overzeese
rijksdelen?) dat tot de toepasselijkheidsver
klaring niet zal worden overgegaan, voor
dat de landsregeringen overzee daarmee
accoord gaan
tweede termijn wees de heer Wende-
laar (lib.) op het verschil van mening
tussen regering en meerderheid van deze
Kamer over het individuele klachtrecht.
Het leek hem dan ook wenselijk dit alsnog
nemen. (In de conventie is dit in
dividuele klachtrecht facultatief gesteld
red.) Voorts zou hij gaarne zien, dat
de ratificatie vóór 1 September zou ge
schieden-
laatste achtte de minister in zijn
dupliek mogelijk. T.a.v. opneming van het
klachtrecht hield de regering zich haar
standDunt voor. Z.h-s. werd hierna het
wetsontwerp aangenomen.
