Twee liberale moties (in
Statuut-behandeling op
concept) om
te schorten
Hoe kiest men de Westduitse
Bondspresident
Kruitdamp verduisterde de
schaarse zon
Binnenkort begint berging
Duits goudschip
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
7
VRIJDAG 16 JULI 1954
Bouw Koninkrijk-nieuwe-stijl
Materiële bezwaren van dr Schouten,
formele van Prof. Oud
(Van onze Parlementsredacteur)
REEDS TIJDENS DE SLOTZITTING van de Ronde Tafel-Conferentie
tussen Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen heeft dr
Schouten (a.r.) verklaard, overwegende bezwaren te hebben tegen de in het
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden opgenomen wijzigingspro
cedure. En gisteren, bij het debat over de wet tot goedkeuring van dit
Statuut herhaalde hij zijn bezwaren. Deze komen in het kort hierop neer:
via wijziging van het Statuut mét behulp van artikel 55, derde lid, kan de
Nederlandse grondwet gewijzigd worden met in tweede lezing een gewone
meerderheid, terwijl een normale grondwetswijziging krachtens artikel
211 van de grondwet slechts kan plaats vinden met in tweede lezing een
twee derden meerderheid.
Men moet goed begrijpen, dat het hier
bij dr Schouten niet gaat om een recht
streeks grondwettelijk bezwaar. Hij heeft
ook niet gesteld, dat de bepaling in het
Statuut strijdig met de grondwet is. Zijr
bezwaar draagt een zuiver materieel ka
rakter, waarbij hij uitgaat van de vol
gende redenering: op zichzelf bezien
het onjuist, veranderingen mogelijk
maken op een andere wijze, dan in
grondwet zelf is voorgeschreven. Artikel
55 houdt in, dat vele belangrijke wijzi
gingen in de grondwet kunnen wordei
aangebracht met een gewone meerder
heid. De vraag is niet, welk gebruik
deze mogelijkheid wordt gemaakt en
de gevolgen zullen zijn. Het gaat er
niet om, of er een verstandig of redelijk
gebruik van zal worden gemaakt. De
vraag is alleen, is de mogelijkheid
wijziging van de grondwet met gew
meerderheid in tweede lezing aanvaa
baar. Dr Schouten meende gisteren op
nieuw deze vraag ontkennend te beant
woorden.
Het gaat hier om een breed veld var
gewichtige aangelegenheden. Dr Schouter
betoogde, dat hoofdstuk' dertien van d<
grondwet (van veranderingen) voor hem
bijzondere waarde had. Hij haalde hierbij
prof Anema, in 1946 in de Eerste Kamer
gehouden, waarin deze verklaard had. dat
hoofdstuk dertien de positief-rechtelijke
belichaming van de grondgedachte van de
constitutie zelf is (nl. dat de grondwet
grondwet is en geen gewone wet). Dit
gehele karakter van de grondwet, zo zeide
prof Anema toen. is een van de allerge
wichtigste grondslagen van het gehele
constitutionele stelsel.
Niet onaantastbaar
Het komt ons voor, dat dit beroep op
prof Anema niet geheel juist is, wanneer
dr Schouten hiermee heeft bedoeld een
volkomen onaantastbaar verklaren van
hoofdstuk dertien. Natuurlijk moeten er
waarborgen zijn, waardoor de grondwet
niet verlaagd kan worden tot een ge
wone wet. Maar dat wil niet zeggen, dat
dat beslist de waarborgen moeten zijn.
die thans in het dertiende hoofdstuk zijn
neergelegd.
Dr Schouten had dus niet bezwaar te
gen de mogelijkheid van misbruik van de
bepaling in het Statuut, maar tegen de
mogelijkheid zelf. Daarmee keerde hij zich
tegen de heer De Kadt (Soc.>, die had
verklaard, dat de onderwerpen, die via
Statuut-wijziging in de grondwet veran
derd kunnen worden, begrensd zijn door
het feit, dat het koninkrijks-aangelegen-
heden moeten zijn. Zou men wijziging via
het statuut willen bereiken voor zuiver
inwendige aangelegenheden, dan zou dit
een uiting van kwade trouw zijn.
Dr Schouten hoopte, dat zijn bezwaren
ontzenuwd zouden kunnen worden, maar
zeide bij voorbaat, dat dit niet zou kun
nen geschieden, door ook op andere fa
cetten van deze zaak te wijzen. Hij wei
gerde. zijn standpunt te laten bepalen
door een afweging van belangen, waartoe
de heren Romme (Kath. V Tilanus (C.H.)
en Burger (Sod.) hem opwekten. Deze
meenden immers, dat zij, ook al onder
schreven zij het belang van de handha
ving van de tweederden meerderheid,
daarom niet de aanvaarding van het sta
tuut op het spel zouden mogen zetten.
De heren Romme en Burger wezen er
daarbij op, dat weliswaar de waarborg
van de twee derden meerderheid vervalt,
maar dat er toch weer andere waarborgen
voor in de plaats zijn gekomen, nl. de
eis, dat ook de vertegenwoordigende li
chamen van Suriname en de Antillen de
wijziging moeten goedkeuren, hetzij met
een gekwalificeerde meerderheid, hetzij
in twee lezingen met gewone meerder
heid.
Prestige
Alle 3 sprekers wezen op de volkomen
verkeerde indruk, die een verwerping
van het Statuut met zich zou brengen
in de Overzeese gebiedsdelen in de West
en ook in de Verenigde Naties. Ons pres
tige als serieuze onderhandelaren staat
op het spel. meende de heer Burger, ter
wijl prof. Romme er op wees. dat Ne
derland het bij de aanvaarding van de
nieuwe rechtsorde niet meer alleen voor
het zeggen heeft: er zijn ook andere, ge
lijkwaardige partijen, die een woord heb
ben mee te spreken. De heer Tilanus
aanvaardde de wijzigingsprocedure als
onderdeel van het compromis, dat in het
Statuut nu eenmaal is bereikt. Ds Zandt
(s.g.) daarentegen deelde de bezwaren
van de heer Schouten.
Het is ons bekend, dat niet alle leden
van de AR-fractie de bezwaren van dr
Schouten zien als van overwegende aard.
Zij stellen zich, naar onze mening te
recht. op het standpunt, dat ook hier wel
terdege een afweging van belangen dient
plaats te hebben. Zijn wij wel ingelicht,
dan overweegt een deel van de AR-
fractie, niet tegen het Statuut te stem
men, doch ook niet er voor, hetgeen
slechts bereikt kan worden, door zich
aan stemming te onttrekken. Het ware
ons liever, wanneer zü ronduit voor
stemden.
Republiek-burge
meester
Prof. Oud (lib.) had op zichzelf geen
bezwaar tegen het derde lid van artikel
55 van het Statuut. Hij verklaarde in alle
gevalen een voorstander te zijn van het
verlaten van het systeem van de gekwa
lificeerde meerderheid in tweede lezing.
Restitutie egalisatieheHingen
op import-granen
Het Tweede-Kamerlid Vondeling heeft
aan de minister van Landbouw. Visserij
en Voedselvoorziening de volgende schrif
telijke vraag gesteld:
Is de minister m staat en bereid mede
deling te doen of. en eventueel hoe, de
egalisatieheffingen op ingevoerde granen
zullen worden gerestitueerd aan de ver
bruikers van deze graansoortenT
Maar wel zag hij een anomalie in het
hele geval voor de voorstanders van de
twee derden regeling, want nu kan. bij
wijze van spreken, het Koninkrijk om
gezet worden in een republiek met een
gewone meerderheid, terwijl een veel
minder belangrijke zaak, bijv. het niet
meer door de Koning benoemen van een
burgemeester, maar verkiezing door de
gemeenteraad, slechts door grondwets
wijziging. waarbij een meerderheid van
twee derden nodig is. kan tot stand
komen.
Zijn bezwaren, gedeeld door de heer
Lemaire (kath. nat.) waren echtar van
een geheel andere aard. Hierover hebben
wij reeds geschreven: hij achtte de be
paling van het derde lid van artikel 55
Statuut in strijd met de artikelen 218
juncto 217 van de grondwet.
Krachtens artikel 218 dient bij de aan
vaarding van de nieuwe rechtsorde, zo
redeneerde hij, artikel 217 overeenkom
stig te worden toegepast. En nu staat in
art. 217 o.a. dat niet mag worden afge-
eken van het dertiende hoofdstuk,
aarin de wijzigingsprocedure voor de
grondwet is opgenomen. Conclusie: arti
kel 55 Statuut brengt in feite een wijzi
ging aan in artikel 211 en dat mag niet
krachtens artikel 217 van de grondwet.
Prof. Oud haalde hierbij artikel 5 van
het Statuut, dat het koningschap regelt
wierp zich daarbij op tot beschermer
...i de rechten van de Kroon. Op thea
trale wijze beriep hij zich voorts op de
eed op de grondwet afgelegd en op de
eed van trouw aan de Koningin, afge
legd bij de inhuldiging i*n de Nieuwe
Kerk te Amsterdam. Prof. Lemaire ging
gelukkig niet zo ver: hij hield zich alleen
in artikel 55 zonder meer.
Dr Schouten voelde wel iets voor de
redenering van prof. Oud, maar schortte
zijn eindoordeel op, tot minister Kern
kamp zou hebben gesproken. Van andere
zijde werd de liberale fractie-voorzitter
echter fJl aangevallen.
Kr as
Prof. Romme (kath. v.) vond, dat prof.
Oud zich nogal kras had uitgelaten en
dat hij moeilijk te overtuigen zou zijn-
Hij had Immers gezegd, dat art 55 „naar
zijn vaste overtuiging in de meest vol
strekte zin in strijd met de grondwet is".
De KVP-fractieleider was het met de op
vatting Oud even volstrekt oneens. De
restricties van de artikelen 217 en 218
gelden krachtens de grondwet alleen voor
de periode van de werking van de nieu
we rechtsorde, die begint bij de aan
vaarding daarvan. Het veertiende hoofd
stuk, dat tot titel draagt „Bijzondere
bepalingen nopens de overgang naar
een nieuwe rechtorde voor de in artikel 1
genoemde gebieden", is duidelijk van een
tijdelijk karakter. (Tijdens de behande
ling van de grondwetsherziening-1948 is
djt trouwens duidelijk gebleken). Wet en
Statuut wijken op zichzelf niet af van
de in artikel 217 „verboden" bepalingen
van de grondwet. In de periode van wer
king van de nieuwe rechtsorde verzet de
grondwet zich tegen afwijking niet. Bo
vendien blijft de procedure van grond
wetsherziening intact. Alleen krijgt de
grondwetgever er een nieuwe taak bij,
n.l. het zich conformeren aan wijzigingen,
via het Statuut tot stand gebracht. Dit
in overeenstemming met het niet-bestre-
den tweede lid van. artikel 5 van het Sta
tuut: De grondwet neemt de bepalin
gen van het Statuut in acht".
Kous ai
Ook de heer Tilanus (c.h.) wees er op,
dat het veertiende hoofdstuk van de
grondwet slechts over de overgangs
periode handelt, en dat aan het grond
wetsvoorschrift is voldaan, zodra de
nieuwe rechtsorde is aanvaard en be
vestigd. Dan is het huwelijk gesloten en
de kous af, dan hebben de artikelen 217
en 218 grondwet hun plicht gedaan.
Daarom is de Statuut-gever vrij, zijn
wijzigingsprocedure zelf te bepalen-
De meest fundamentele bestrijding gaf
mr Burger (soc.). Allereerst merkte hij
op, dat men met formele bezwaren zeer
voorzichtig moet zijn, omdat het daarbij
vaak meer gaat om scherpzinnigheid van
uitleg dan om een kwestie van geweten.
Daarom vond hij een beroep op de afge
legde eed niet op zijn plaats. Het aan
een Juridisch inzicht opofferen van de
belangen van het koninkrijk is veel meer
in strijd met de afgelegde eed.
Mr Burger betoogde, dat in artikel 217
een geheel andere wet bedoeld wordt dan
in artikel 218 grondwet. De overgangs
wetten en artikel 217 zijn aan beperkin
gen gebonden. Artikel 218 regelt echter
uitsluitend de methode van het aanvaar
den van de nieuwe rechtsorde. Hij volgde
du9 dezelfde redenering als wij gisteren
hebben opgezet: het voorschrift van ar
tikel 218 is van louter formele aard en
kan dus niet verwijzen naar bepalingen
van materiële aard. Zo kwam mr Burger
tot de conclusie, dat de beperking uit
de slotzin van artikel 217 niet van toe
passing is op de aanvaardingswet en ar
tikel 218. Hij zoog dit trouwens helemaal
niet uit zijn duim: deze opvatting is neer
gelegd In het rapport van de staatscom
missie, die de grondwetsherziening van
1948 voorbereidde.
Merkwaardigerwijze wij hebben de
stukken en de handelingen uit die tijd
er nog eens op nagelezen heeft dit
vraagstuk tijdens de behandeling in 1^48
in de Tweede Kamer helemaal niet ge
speeld. In de korte memorie van toe
lichting is telkens naar het rapport van
de staatscommissie verwezen en niemand
heeft toen tegen de opvatting van deze
commissie op dit stuk van zaken stel
ling genomen.
Bovendien wees mr Burger de heer
Schouten er op, dat het hier net gaat
om wijziging van de grondwet zelf, maar
om buiten de grondwet regelen van een
grondwettelijke materie.
Concept-moties
Prof. Lemaire zag een mogelijke op
lossing. door in de goedkeuringswet te
bepalen, dat het Statuut wordt aanvaard
onder voorbehoud, dat artikel 55. 3e lid
niet in werking zal treden, vóór d«
De artikelen, die in
geding zijn
Artikel 55 Statuut
1. Wijziging vain dit Statuut geschiedt
bij Rijkswet.
2. Een voorstel tot wijziging, door de
Staten-Generaal aangenomen. wordt
door de Koning niet goedgekeurd alvo
rens het door Suriname en de Neder
landse Antillen is aanvaard. Deze aan
vaarding geschiedt bij landsverordening.
Deze landsverordening wordt niet
vastgesteld alvorens het ontwerp door
de Staten in tiwee lezingen is goedge
keurd. Indien het ontwerp dn eerste le
zing is goedgekeurd met twee derden der
uitgebrachte stemmen, geschiedt de vast
stelling terstond. De tweede lezing vindt
plaats binnen een maand nadat het ont
werp in eerste lezing is goedgekeurd.
3. Indien en voor zover een voorstel
tot wijziging van het Statuut afwijkt
van de grondwet, wordt het voorstel be
handeld op de wijze, als de grondwet
voor voorstellen tot verandering in de
grondwet bepaalt, met dien verstande,
dat de nieuwe Kamers de voorgesteld#
verandering bij volstrekte meerderheid
der uitgebrachte stemmen kunnen aan-
Artlkel 210 Grondwet
Elk voorstel tot verandering in da
grondwet wijst de voorgestelde verande
ring uitdrukkelijk aan. De wet verklaart
dat er grond bestaat om het voorstel,
zoals zij het vaststelt, in overweging te
Artikel 211 Grondwet
Na de afkondiging dezer wet worden
de Kamers ontbonden. De nieuwe Ka
mers overwegen dat voorstel en kunnen
niet dan met twee derden der uitge
brachte stemmen de aan haar overeen
komstig voornoemde wet voorgesteld#
verandering aannemen
Artikel 217 Grondwrt
Voor zover de overgang naar de nieu
we rechtsorde voorzieningen vordert
waarbij wordt afgeweken van de bepa
lingen van voorgaande hoofdstukkea
woraen deze getroffen bij de wet. De
Kamers der Staten-Generaal kunnen het
ontwerp van een zodanige wet niet aan
nemen dan met ten minste twee derden
der uitgebrachte stemmen. Deze wet kar.
C1^t afwijken van de bepalingen van cle
met vjj^€ afljeiing van
het Der-
Artlkel 218 Grondwet
De nieuwe rechtsorde komt, onver
minderd het in het tweede lid bepaalde,
tot stand door vrijwillige aanvaarding
langs democratische weg in elk der in
artikel 1 genoemde grondgebieden; voor
Nederland vindt daarbij artikel 217 over
eenkomstige toepassing.
'Zij behoeft de bevestiging door Hare
Majesteit Koningin Wilhelmina. Prinses
van Oranje-Nassau, of haar wettige op
volger ln de Kroon der Nederlanden on
wordt plechtig afgekondigd.
grondwet is gewijzigd. Ook de heer De
Kadt (soc.) voelde iets voor een in do
wet aankondigen van een gronaweu-
aanpassing. De heer Tilanus had echter
aan een dergelijk declaratoir wetsartikel
geen behoefte.
Prof. Oud zelf zocht het in een geheel
andere richting. Hij kwam met twee
(nog niet ingediende) moties, waarin hij
schorsing van de behandeling vroeg, ten
einde de regering opnieuw overleg te
doen plegen met Suriname en de Antil
len. Hij zag nl. aanvaarding van het
statuut slechts mogelijk via een wijzi
ging van de grondwet. De eerste motie
bevatt" de suggestie, zolang de grond-
nog niet is gewijzigd, de twee der
den meerderheid te handhaven. De
tweede wilde wel een gewone meerder
heid, behalve voor de in artikel 217
grondwet genoemde uitzonderingsartike-
len. Veel steun kreeg de heer Oud voor
deze suggesties niet. De heer Schouten
had bijv. groot bezwaar tegen het aan
dringen op grondwetsherziening.
De heer Romme ging veel verder en
viel prof. Oud aan op zijn gezegde, dat
hij niet precies wist, hoe de verhoudin
gen met de West lagen.
Met deze suggesties heeft de heer Oud.
aldus prof. Romme, het volslagen bewijs
geleverd, dat hij de verhoudingen met
de landen overzee niet kent. Zij zijn
schadelijk voor de verhoudingen en aan
vaarding zou overzee een dergelijke be
roering wekken, dat de samenwerking
allerernstigst in gevaar zou worden ge
bracht. En hij gaf prof. Oud de goede
raad, te rade te gaan by zijn fractie
genote mevr. Fortanier-De Wit „om de
door hem zelf bekende lacune in zyn
kennis van de verhoudingen" op te vul
len.
vanmorgen
Heuss de enige candidaat
de Bondsrepu-
een. uitsluitend
ir deze gelegenheid bijeengeroepen
Nationale Vergadering gekozen. De Na-
.onale Vergadering bestaat uit de leden
van het parlement en een gelijk aantal
eden. die door de volksvertegenwoordi
gingen der Bond6landen volgens het prin-
:ine der evenredige verkiezingen worden
aangewezen- In tegenstelling dus tot de
gewoonten ln de republiek van Weimar.
1953. wordt de president niet
volksstemming, maar door
Nationale Vergadering gekozen-
De Nationale Vergadering komt
maal m de vijf jaren bijeen, tenzij dat
1 Bondsüresident komt te overlijden,
dat geval wordt een bijzondere verga
dering belegd. De Nationale Vergadering
itaat ditmaal uit 1018 leden en kan dus
:t enig recht een massavergadering
worden genoemd. Op deze massa-vergade
ring zal het niet tot lange disputen ko-
nadruk Is in de grondwet vast
gesteld. dat de Nationale Vergadering
de president verkiest, maar niet zijn
kwaliteiten of gebreken in het geding
brengt. Dat kar. alfföiaal vóór de tijd ge
rschillende partijen hebben
alle gelegenheid de candidaat te bespre
ken, zij kunnen dit doen in eigen kring
tenslotte besluiten een bepaalde can
didaat te stellen.
Tijdens de verkiezing is er geen gele
genheid meer voor het afleggen van poli-
:eke verklaringen; dus ook geen re
pliek; eenvoudig een simpele verkie
zingshandeling.
Ditmaal zal het voor de verkiezing
m de, nieuwe president nog eenvou
diger toegaan dan de eerste maal- Des
tijds verkreeg Theodor Heuss, door de
liberalen voorgesteld, niet direct de
eiste meerderheid van stemmen- Toen
kreeg Heuss er 377, de door de sociaal
democraten voorgestelde dr Schuma-
11 en de door het katholieke Cen-
voorgestelde dr Amelunxen 288
stemmen. Interessant is nog, dat er toen
stemmen werden afgegeven voor
Schlange-Schöningen, één voor Karl Ar-
hold, één voor Joseph Müller en één
Alfred Loritz. Bij de tweede ver
kiezingsronde verkreeg Heuss de abso
lute meerderheid.
Thans staat er slechts één candidaat
Dor het presidentschap. Het is de oude
president en het feit, dat er slechts één
partij pogingen heeft ondernomen
andere candidaat te stellen, pleit voor
het beleid, dat Heuss in die vijf jaren
zyn ambtsuitoefening heeft gevoerd
ene partij was overigens de commu
nistische partij, die na de laatste neder
laag bij de verkiezingen niet meer in
het parlement is vertegenwoordigd, en
Toch is het so!
KIJKEN MET SCHEVE KOP
(96) We hebben allen wel eent een
spreeuw of een roodborstje met een
schuin kopje naar de grond sien
nijgen, als wilde dit diertje de gelui
den beluisteren die onder de aarde
werden gemaakt, teneinde aldus de
plaats te localiseren waar wormen of
insecten xich bevonden. Inderdaad
lijkt de houding van
de te vogels opmer
kelijk veel op intens
en aandachtig luis-
grond werkelijk niet xo'n lawaai, dat
dit gemengd met de normale dage
lijkse geluiden door het gehoor van
met het geluid dat
gemaakt wordt door
de op elkaar geleg
de duim en wijsvin
ger van elkaar te
trekken. Stelt u xich
i oor. dat dit geluid
zich bovendien nog
laagje aarde, en u
>iidt geen verhand met
gehoor, maar met het gezicht. Door
stand van de ogen valt bjj een voge*
een klein gedeelte tan het linker-
rechter gezichtsveld naar voren sam
en daarom is op korte afstand e
object het best zichtbaar indien ten c
daarop is gericht. Door een dergeljj
schuine stand met de kop aan
nemen, tracht de vogel dus een
scherp mogelijk beeld te krijgen i
de te onderzoeken plek.
i dat de i
xich aan
engerucht bexondicen.
Iet is verleidelijk thans ook eens
spreken van het merkwaardige
inct. waardoor de houtbij in staat
broedhol te vervaardigen, waar-
jitgekoi
i elkaar
or degenen die o
woning gebukt ga,
F.en
Nadruk rerboden).
thans aan de sociaal-democraten heeft
voorgesteld een gemeenschappelijke can
didaat tegen Heuss op te stellen. De so
ciaal-democraten hebben het echter af
gewezen. zij voelen altijd nog meer voor
Heuss, dan voor de favorieten van de
communisten In tegenstelling tot de
eerste presidentsverkiezing hebben de
sociaal-democraten nu geen candidaat van
de eigen partij, zij hebben een candidaat
en deze heet Theodor Heuss-
De verkiezing van Heuss op 17 Juli
as. (voor het eerst te Berlijn) tot pre-
Glsteravond, in een tent, opgeslagen op
le zg. Berkenheuvel, gelegen Westelijk
tan Diever, zette deze het doel en de
ipzet van de oefening uiteen. Drie weken
achtereen verzamelden de drie regimen-
van zijn divisie, het 41ste, 42ste en
43ste regiment infanterie zich des Maan
dags in een concentratiegebied bij Rijssen
in Overijssel. In de loop van de week ruk
ten zij op langs een lijn, die van de Drent
se gemeente over de Vecht. Junne, naar
het Noorden loopt.
De eerste 40 km legden de troepen te
set af waarbij zij, ondanks krachtige
eerstand, deze week zeven km per uur
vorderden.
Boven de stuw bij Junne sloeg de genie-
coinpegnie, die bij de divisie is ingedeeld,
■n b-brug over de Vecht.
Eerst was een bruggenhoofd gevormd
el behulp van troepen, die per boot en
•vechtsvlonder waren overgezet. On
danks de omstandigheid, dat rijkswater
staat de stuw op een ongelegen moment
opende, waardoor er een veel hogere wa
terstand ontstond dan aanvankelijk was
berekend, verliep deze operatie naar be
horen. In 12 uur werd een 30-ponds brug
geslagen waarover de hele legertros, be
staande uit 300 5 400 voertuigen de over
zijde van de Vecht bereikte. De drie ba
taljons, alle afkomstig uit de garderegi
menten. zijn daarna gemotoriseerd verder
getrokken langs de met aap-noot-mies-
wim-zus-jet gemerkte lijnen tot zij gecon
centreerd werden in het bosgebied bij
Wittelte, vanwaar wij deze nacht de laat
ste beslissende aanval op de in de Havel-
terberg ingegraven commando's mee
maakten.
PRESIDENT HEUSS
stdent van de Bondsrepubliek, nu voor
de tweede maal, is verzekerd en zal
er in hoge mate te bijgedragen, dat het
aanzien van de Bondsrepubliek in de
wereld toeneemt.
Nederland Engelands
beste Europese klant
Nederland heeft zijn positie als Groot-
Brittannië's beste Europese klant beves
tigd door zijn aankopen over de eerste
vijf maanden van dit Jaar met millioen
pond sterling te doen stijgen, aldus wordt
in het jongste overzicht van het Britse
Ministerie van Handel medegedeeld,
totale waarde van de Britse uitvoer
Nederland beliep tot het einde van
van dit jaar een bedrag van 44.11 millioen
pond sterling tegen 40.84 millioen pond
sterling in de overeenkomstige period#
van 1953. Terzelfdertijd heeft Groot-Brit-
tannië ook meer besteed aan haar
kopen in Nederland, namelijk 37.16 mil
lioen pond sterling over de eerste vijf
maanden van 1953 tegen 42.12 millioen
pond sterling in 1954. Hierdoor steeg
Nederland van de derde tot de tweede
plaats als Groot-Brittannië's voornaamste
Europese aankoopmarkt.
Manoeuvres on der Havelte
Grenadiers, lagers en Irene-gardisten leerden
aap-noot-mies opnieuw
(Van onze §-redacteur)
DE FEESTEN voor de grenadiers en jagers zijn wel helemaal voorbij.
Tezamen met het garderegiment Irene als blauwe groep en com
mando-troepen in Roosendaal als groenen hebben zij deze week tussen
Rijssen en Steenwük oefeningen in groot verband gehouden. Vanochtend
eindigde de manoeuvre om kwart voor zes in dichte wallen van kruitdamp,
die de zon voor het eerst ook partij in dit geding, bij haar verschijnen
terstond weer verduisterden. Generaal-majoor J. H. Couzy, commandant
van de vierde divisie, was de leider van deze oefening.
Daarna ging na tang wachten de aanval
r op los. Een commandant kon nl. geen
:ontact krijgen met
Zware oefening
De oefening Is bedoeld als training v<
de grote manoeuvres die in September
Duitsland worden gehouden. Daarbij zul
len de Nederlandse troepen ook een op-
mars-oefening uitvoeren. Door het thans
gevolgde systeem zijn er manschappen,
die eerst vier maanden onder de wapenen
zijn en anderen, die reeds 18 maanden die
nen. in hetzelfde regiment-verband opge
nomen. Dit gemeleerd gezelschap
trouwd te maken met de speciale moei
lijkheden, die aan opmarsen onder derge
lijke omstandigheden verbonden zijn, was
het doel van deze manoeuvre. De moei
lijkheden voor de manschappen moet men
niet onderschatten.
Het enige bed, dat de 4000 manschappen,
die van Maandag af niet uit de kleren zijn
geweest, gezien hebben was het grote
Hunnebed bij Havelte. Dat bood
weinig soulaas als beschutting, des
ger omdat elke dag een overvloed vi
gen bracht. Doorweekt, bemodderd. dood
moe. maar goedsmoeds, kroop men des
avonds in zijn slaapzak in het tentje, dat
men met zijn 6lapie deelde. Maar
kreeg geen kans om meer dan 3 4 u
een etmaal te slapen.
Voorts werd in volle „oorlogstoestand"
de commandant, kolonel A van Santen,
in verband met zijn adjudantschap
H.M. de Koningin weggeroepen. Hij
moest zijn taak overdragen aan kolonel
Van Ham. Een derde handicap vormde
het arzwaalen vlak voor de oefening op
11 Juli van de oudste ploeg van hi
giment, waardoor de best ingewerkte sol
daten door Jongeren vervangen werden.
Dat heeft vooral het functionneren van de
radio-verbindingen van tijd tot tijd be
moeilijkt.
Echter niet op het voor alle betrokke
nen lang verbeide moment, dat het einde
van de oefening aangaf. Toen werkten
alle radio's voortreffelijk.
Spannende beweging
Voor het zover was. waren wij in h
rijzende daglicht nog getuige van de ev<
spannende als imposante bestorming v:
de Havelter brug. Uit wat de aanverd
ons gisteravond in een originele Saksische
boerenschuur vertelde, bleek dat de aan
vallende gardebataljcns vrij goed op de
hoogte waren van hetgeen hun op de
helling van de heibuit op de grens van
Overijssel en Drenthe te wachten stond.
De majoor gewaagde van een ..druk ge
stoei in de bosjes". Een charmante aan
duiding voor de ontmoeting van patrouil
les van beide partijen in het welig op
schietende eikenhakhout en d? je tever-
oesstruiken. waaruit ae vegetatie tee
piaatse bestaat. Een biauw oog. gevolg
van een op te korte ffstand afgeschoten
geweer was het zichtbaarste resultaat
van dat gestoei geweest. Om het voteer
schenden van aangezichten te voorkomen,
gingen vriend en vyand bij het licht van
da volle maan te middernacht onder de
rnssages ter ruste- Maar het was nau
welijks dag of zij speurden struikelend
over de kuilenrijke kam van de Havel
terberg reeds weer allerlei tekenen van
leven-
pagnieën in een sleutelpositie en wilde
alleen niet verder gaan. Uit de bos
rand maakten zich om 5 uur de eerste
grote groepen Zuid-Hollandse. Brabantse
er. Limburgse knapen los, die zwaar vuur
afgevend en warm begroet door de groe
nen zich een weg naar het voorterrein
oaanden-
Zij maakten de fout.'de aanval te onder
nemen uit een volkomen ongedekte po
sitie voor de bosrand. Maar dat is een
kwestie van nabeschouwing voor de com-
Voor de man was het belangrijk, dat
hij zich warm kon hollen tegen een
nelling op Een vuurvoorstellings peleton
zorgde, dat overal in opmarsgebied artil-
rie-inslagen geïmiteerd werden. Het pe-
ton had hier niet als eerder bij de
ertocht over de Vecht de strop, dat
grazend rundvee bijna ten koste van het
eigen leven 2tch vergrepen aan de begra
ven springladingen. Alles werkte per
fect en hieldp de geoefende soldaat aan
een realistilsche manoeuvre.
„Lijken verzamelen" was de kreet,
waarmede een sergeant de groenen zijn
troepen bijeengaarde. Terwijl wij dit
schryven wordt rondom ons brood met
koffie gegeten en in de hel wordt ernstig
gepit. Na gedane arbeid ia het ook hier
in Havelte goed rusten.
Een bestand
in Indo-China
TTET FEIT, dat Foster Dulles, na rugge-
A-*- spraak met Mendès-France en Eden.
direct uit Parijs naar Washington is
teruggekeerd, betekent minstens enige
slagen om de Amerikaanse arm. Natuur
lijk gaat de Amerikaanse regering niet
accoord met elke regeling voor een be
stand in Indo-China, Dulles, Eden en
Mendès-France kunnen in principe wel
zijn overeengekomen, hoever te gaan met
concessies, maar de andere partij, de
communistische Vietminh, gesteund
door Peking, zal d« eisen opdrijven. Men
kan alleen zeggen, dat er nu een Ameri
kaanse zaakwaarnemer in Genève aan
wezig is en Bedell Smith kan ..ja" en
,.neen" knikken, naarmate Dulles ln
Washington zulks wenselijk acht.
jÉHHB Mendès-France is er
en wapenstilstand in
Indo-China op han
den, maar afgaande
op Eisenhower, die
nog eens met
nadruk verklaard
heeft ,.de problemen
van Zuidoost-Azië
te zien in wereldverband". valt van een
voorlopig bestand nog weinig te zeggen,
althans zal zo'n bestand geen permanen
te vrede betekenen. Enige opmerkingen:
Zullen de oorspronkelijke bewoners, de
Vietnamezen, er mee tevreden zijn als
Vietnam in een communistisch en een
r,iet-communistisch deel gespleten wordt?
Kan Amerika wel met een erkenning
van deze feitelijke toestand genoegen
IN NOORDZEE BIJ TEXEL
Dezer dagen laatste aandelen van expeditie aan
de inschrijvers verzonden
EEN EXPEDITIE zal binnenkort een begin maken met een bergings
poging van het in 1917 gezonken Duitse goudschip Renate Leonhard.
dat in de Noordzee bij Texel, moet liggen. De financiering van dit (Neder
landse) project is, zoals men weet, ditmaal coöperatief opgezet. Dezer
dagen zijn de laatste aandelen naar de inschrijvers verzonden.
De heer P. Visser uit Wijdewormer, een wordt. Is deze „uitstulping" van de werk-
putbodem op de kisten met goud neerge
laten, dan verwijdert men de bodem er
van. Hierna kan met het bergen worden
aangevangen.
De heer Visser, die zei, dat er mogelijk
ook diamanten ln het wrak zullen zijn,
wil trachten in twee of hoogstens drie
maal 24 uur de schat te bergen. Goed
eer zal echter noodzakelijk zijn.
De werkput. met een diepgang van pl.m.
tien meter, zal vermoedelijk van het
Noordzeekanaal uit naar de plaats van het
wrak worden gesleept. In de put is een
lif» geconstrueerd, waarmede men van de
ballasttanks naar de werkruimte kan ko-
de initiatiefnemers van de ondei
ming, stelt alles in het werk om de werk-
gevaarte van 21 m hoog en 18 m
middellijn, zo spoedig mogelijk gereed te
krijgen. Hij zei, dat de onderneming
hoopt, het goud ongeveer midscheeps aan
treffen. Daar zal men de werkput bo-
i het wrak vastklinken met ongeveer
honderd palen, die men door buizen in
de bodem van de werkput in de pl.m.
dikke kleilaag boven bet
wrak zal slaan.
Teneinde de werkput nog vaster te doen
liSScn, zal men de ballasttanks bovenin
water vol laten lopen, waarna 'n deel
de put door de kleilaag heengeperst
Alles hangt er nog var
het scheiden van de markt te Genève.
partijen tot zaken komen. Voor Mendès-
France wordt het nu hoog tijd. want hij
wilde een compromis vóór 20 Juli be
werkstelligen. Enerzijds verkondigt Men
dès-France met nadruk, dat hij niet voor
de communistische tegenpartij zou capi
tuleren. anderzijds dwingt de realiteit
der communistische machtspositie hem
tot concessies, om erger te voorkomen.
Het voordeel is duidelijk aan de kant
van de Vietminh. gesteund door de Chd-
nek-n. Overziet men de militair-strategi
sche situatie, dan dient erkend, dat de
Franse troepen heel het gebied ten Zui
den van de Rode Rivier hebben ont
ruimd. Sinds Dien Bien Phoe gevallen is,
verzwakte de Franse positie nog meer.
Is het voor de Fransen niet zó gewor
den. dat zij straks ook het bedreigde
Hanoi zullen moeten ontruimen?
Het is onder deze klemmende, benarde
omstandigheden, dat de communisten*
Peking en Moskou, de voorwaarden voor
een bestand decreteren. Terecht wees
Eisenhower er nog eens op, dat al deze
zaken in Indo-China .,in wereldverband"
staan, want de nederlaag in Indo-China
stimuleert natuurlijk het communisme in
Thailand, Malakka, Birma. India en In
donesië. De komst van Foster Dulles
paar Parys, het plaatsen van een zaak
waarnemer, Bedell Smith, hoofdzakeljk
als „toehoorder" in Genève. everplcistert
inderdaad enige scheuren in het gebouw
der Westelijken Maar daar is dan ook
veel mee gezegd. Frankrijk, vertegen
woordigd door Mendès-France, Engeland
door Eden, kunnen onderhandelen en
een accoord bereiken, het zal toch de
kracht van Amerika moeten zijn, die de
nakoming van een wapenstilstand door
partijen garandeert.
Wij zijn er nog niet in Indo-China.
maar het hoogtepunt in de onderhande
lingen te Genève nadert anel. Het zou
kunen zijn, dat Molotof adviseert, de
zaken toch weer op de spits te drijven,
omdat Mèndes-France immers gezegd
heeft, te zullen aftreden als vóór 20 Juli
geen wapenstilstand is tot stand gekomen.
De communisten van Moskou en Peking
hebben belang bij een verdeeld Westen,
maar ook b(j een onrustig, ln verwarring
zijnd West-Europa en het aftreden van
Mendès-France zou zeer onaangename
reacties tengevolge hebben.
De komst van de Amerikaanse minister
Foster Dulles naar Parijs wekte de woede
Molotof, omdat deze daarin een
versteviging zag der Westelijke banden
wij achten het daarom niet uitgesloten,
dat de Russen op het laatste ogenblik
>g roet in het eten zullen gooien. Wat
1 Mendès-France doen, als het bestand
mislukt? Zonder de steun van Amerika
kan Frankrijk feitelijk niet veel doen.
vooral als men ook denkt aan de grote
moeilijkheden in de Noordafrikaanse
gebieden. Mendès-France heeft eerder
verklaard, dat h(j, als de nood dwingt,
de Nationale Vergadering zal verzoeken
dienstplichtigen voor Indo-China be
schikbaar te stellen.... Met spanning
staart de wereld naar Genève.
