Mr Huygens: vooronderzoek
tegen O. zeer tendentieus
Herinneringen aan het
goudschip Renate Leonhardt
?/k TlliféatïJ
Geen haan zou er naar
hebben gekraaid
Stijging van kolenprijs verliep
volgens verwachting
Met als achtergrond een ernstige
schending onzer neutraliteit door
Britse zeestrijdkrachten
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
5
DINSDAG 25 MEI 1954
VERDEDIGING IN BERKELSE ZAAK BEGONNEN
In dossier blijken onrustbarende
voor-ingenomenheden te zitten
makingen in het dossier vastgelegd. Voor
mij zou het een keiharde meeneed zijn
geweest. Ligt dit niet aan een algemene
moord-psychose, die iedereen schijnt te
hebben bezield?
En vergeet u ook de verklaringen van
de drie vrouwen (schoonmoeder, dienst
bode en apothekers-assistente) niet. Ik
ben ervan overtuigd, dat het drietal de
ondergang van O. heeft gezworen- Ter
zitting was alles tussen deze dames koek
en ei. Het lijkt op een complot, dat de
sleutel zou kunnen zijn tot veel verhelde
rende kennis.
Zo is ten koste van alles de moordsfeer
ln deze zaak op peil gehouden. Mevrouw
O. moet volgens sommige getuigen heb
ben gezegd, dat zij geen poeders meer
van haar man zou nemen, omdat zij het
niet vertrouwde. Maar op de noodlottige
dag nam zij wel een poeder van haar
Uitvoerig ging de pleiter ln op vijf
doodsoorzaken: ongeluk, doodslag, dood
slag met voorbedachten rade, een natuur
lijke oorzaak en zelfmoord Dat laatste
kwam hem het waarschijnlijkst voor.
In alle vriendschap, die mr Huygens
voor dr Hulst koesterde, meende hij toch.
dat de sectie zomin volledig was geweest
(de reuk van blauwzuur was niet vastge
steld). als de migelijkheden voor de ver
dediging to» het laten instellen van een
contra-expertise had opengelaten. De ver
houding dr Hulst tot prof. Grevenstuk
was net die van een leeuw tot een konijn,
merkte mr Huygens op onder algemene
vrolijkheid. Maar toen de sectie werd
aangevallen, zweeg dr Hulst. Wie kan.
na de verklaringen van dr Purchase en
dr Hoelen, nog met alle zekerheid de
mogelijkheid van een tumor uitsluiten?
Zelfmoorden
Er Is opgemerkt, dat het feit, dat de
overledene kinderen had, zelfmoord
uitsluiten. Dat is onzin. Er z(jn vele jonge
moeders geweest, die zich, met hun kind,
van de rotsen in zee hebben gestort. Uit
de statistieken blijkt voorts, dat de laat
ste jaren in Nederland dertien geslaagde
zelfmoorden per week voorkomen. Onder
de vrouwen van 25-39 jaar pleegt 1.9
zelfmoord. Dat is bijna het hoogste aan
tal, slechts overtroffen door de vrouwen
tussen 50 en 54 jaar, waar dit percentage
2,2 bedraagt.
Als iemand de aggressie opwekt, is het
dan waarschijnlijk, dat men die gene gaat
inviteren, zoals O. zijn schoonmoeder
heeft gedaan? Is het niet waarschijnlijker,
dat mevrouw O. de vijfde verjaardag van
het huwelijk niet meer wilde beleven?
Onder het motto ,.geen geval zonder
(Van een onzer verslaggevers)
VOOR ZIJN DOEN ongewoon rustig en beheerst, waarschijnlijk ook
zeer vermoeid, is mr M. H. Huygens gistermiddag de verdediging
begonnen van de van moord op zijn vrouw verdachte Berkelse arts O.
Zoals men weet, heeft de officier van Justitie bij de Haagse rechtbank
gistermiddag deze moord bewezen geacht en levenslang tegen O. geëist.
Mr Huygens begon zijn rede met een woord van lof aan het adres
van de officier, wiens requisitoir hij „boeiend, maar eenzijdig" vond.
Zowel door het boeiende karakter, als door de eenzijdigheid, achtte hij
echter het gevaar groot, dat de rechtbank ervan in de ban zou kunnen
komen.
Hierna begon de raadsman zijn alge
mene aanval op de punten, die mr De
Lint ter staving van het bewijs had aan
gevoerd, een ondergraving ook van de
waarheid van de meeste getuigenver
klaringen. Bovendien had mr Huygens
een dankbaar gebruik gemaakt van de
middagpauze, om daarin de Engelse
super-deskundige dr Bentley Purchase
nog eens op te bellen. Deze had hem
verzekerd, dat het begin van de ver
giftigingsverschijnselen bij mevrouw O.
onmiddellijk na het toedienen van de
poeder ('s avonds 8 uur) niet wil zeg
gen. diat er zich niet reeds eerder
blauwzuur in het üdhaam zou hebben
bevonden.
Ook de drie getuigen, die in het begin
van de zitting hun verklaringen hadden
afgelegd, nl. de schoonmoeder, de apo
thekers-assistent en de dienstbode
vriendin van de verdachte, moesten een
aanval ontgelden. Men zou zich de
schoonmoeder van O. kunnen voorstel
len als iemand, die een diepe afkeer
heeft van de dienstbode, voor wie Im
mers O. zijn vrouw heeft laten lopen.
Maar niets was minder waar. De dames
gedroegen zich ter zitting, alsof zij in
een tearoom waren; zij garven elkaar
snoepjes en eau de cologne.
Tendentieus rapport
Dr Nelemans heb ik in deze dagen als
een buitengewoon hoogstaand mens be
ren kennen, zo zei de raadsman. Maar
het rapport, dat hij voor de justitie
heeft uitgebracht, is te goeder trouw
natuurlijk uiterst tendentieus: hij
gaat al bij voorbaat van de stelling uit,
dat O. zijn vrouw door vergiftiging met
cyaankali om het leven heeft gebracht.
De officier heeft ter zitting een
gruwelijke vivisectie op de des
kundige van de verdediging,
professor Grevenstuk, verricht,
zei mr Huygens. Dat had ik ook
kunnen doen, door bijvoorbaat
iedere keer aan dr Nelemans te
vragen, of hij de term „toedie
nen" in zijn rapport wilde terug
nemen. Maar dat heb ik niet ge
daan. omdat het succes daarvan
mij te goedkoop voorkwam.
Wat ook tendentieus is: de verklarin-
gen. die O 's schoonmoeder over hem
heeft afgelegd. Voor de rechtbank gaf
zij een van de eerste dagen reeds toe,
dat zij haar schoonzoon geen man. geen
mens, geen vader vond. Als zij daar zo
op haar gevoel afging, waar heeft zij
dat dan verder nagelaten?
Uit het geheel dossier blijken, naar
de mening van mr Huygens, onrustba
rende vooringenomenheden. Er zijn ook
talrijke insinuaties in het <j°ssier vast
gelegd, nl. de uitlating van de arts dr
Van der Horst, die. toen hij hoorde, dat
er syaankali in de tonicumfles van het
slachtoffer was gevonden zei, dat O.
dat wel zou hebben gedaan. Maar die
uitlating werd geplaatst zonder dat dok
ter Van der Horst verder nog van iets
wist.
Na nog een sneer te hebben gegeven
op de „intuïtie", die de apothekersassis
tente Mostert beweerde te hebben, riep
mr Huygens uit, dat niemand mag zeg
gen, wanneer de cyaankali ln de tonicum
werd gedaan. Men kan slechts zeggen,
dat het er in zat op het moment, dat het
scheikundig onderzoek dit aan het licht
bracht.
Bevreemdend
Uiterst bevreemdend vond mr Huygens
het, dat iemand bij een voorgenomen
moord getuigen zou gaan uitnodigen en
die later dan de geziene feiten weer uit
het hoofd zou moeten praten. De officier
heeft gezegd, dat er kleine puntjes 7-iJn,
die op zichzelf misschien niet van al te
groot belang zün, maar samen wel dege
lijk als aanwijzingen mogen gelden. Maar.
mijne heren, zei de raadsman, is het niet
zo, dat honderdduizend maal nul nul
blijft?
De verklaring van het jongere zusje
van Nellie A. (O 's dienstbode en vrien
din) is al weer zoiets. Zij zou dokter O.
tegen dokter Ten Berge hebben horen
zeggen: Jaja, een tumortje, ik kom van
avond nog wel even aan, dokter Ten
Berge. Maar, zei de raadsman, wanneer
noemen medici elkaar dokter daar
heeft dus de verbalisant ook niet aange
dacht en bovendien weet dokter Ten
Berge zich van dit gesprek niets te her
inneren. Niettemin zijn deze verdacht-
He/ laatste deel van het
gistermiddag gehouden
requisitoir van mr De Lint
publiceren wij op pag. 9
van ons blad.
verdediging" stond de raadsman nog
even stil bij de kwestie van het onder
zoek. dat zou hebben uitgewezen, dat
zelfmoorden in de familie van mevrouw
O. niet zeer waarschijnlijk zijn. Als u
deze verklaring accepteert, gun mij dan
de mogelijkheid om voor de verdediging
een onderzoek door dr Westermann Hol-
stein te laten instellen, zei mr Huygens.
Indien u deze procedure te tijdrovend
vindt, schenkt u dan ook geen waarde
van de eerste verklaring.
De tumor-verhalen kunnen een ge
volg zijn varf het „dood-wensen". dat
meer voorkomt, maar dat niettemin
steeds zonder acute gevolgen blijft.
De raadsman citeerde een Duits psy
chologisch handboek, waarin staat,
dat een zelfmoord net gevolg kan
zijn van het doodwensen van een
Wie bewijst dan, dat mevrouw O. het
zgn. suicidebriefje eind Juli 1952 niet
schreef? De stumperigheid van de tekst
en de onwaarschijnlijkheid van de in
houd der door de officier aangevallen
briefjes is gebruikt als argument voor de
falsificatie. Maar iemand, die dergelijke
documenten vervalst zal het zo zeker
niet doen.
Tenslotte trok mr Huygens nog de
verklaringen in twijfel, van mejuffrouw
Mostert. tot wie de dokter zou hebben
gezegd, dat hij zo'n rare brief van zijn
vrouw h3d gehad. Maar de verhouding
tussen de dokter en de apothekers
assistente was al lang niet goed: zouden
cergelijke intimiteiten dan aannemelijk
Hierna schorste de president op ver
zoek van de zeer vermoeide raadsman
de zitting tot vanmorgen half tien.
Mr Huygens in zijn pleidooi
Als verdachte arts zijn vrouw uit de weg
had willen ruimen.
Vandaag is het de twaalfde dag van
de Berkelse moordzaak. De verwachting,
dat het de laatste zal zijn, is wel ge
grond. Dat bleek ook uit de belangstel
ling, die vanochtend o mhalf 10. toen
mr Huygens zijn pleidooi voortzette,
aanmerkelijk geluwd was.
Om 10 uur vervolgde de verdediger
zijn gisteren begonnen pleidooi. Hu
achtte een tegenstrijdigheid aanwezig
in het betoog van de officier die een
„maandenlange voorbereiding van ae
moordplannen" veronderstelde. doen
daarbij geen melding maakte van bet
moordwapen, cyaankali. Dat stond tot
het laatste ogenblik niet vast. O. had
velerlei giften kunnen nemen, die, bu
het gebruik aangenamer zouden zijn ge
weest Had hij langdurige moordplannen
gekoesterd, dan zou hü zich ook wel met
de vraag van het wapen bezig gehouden
hebben.
Mr Huygens ontkende dat er een mo
tief was. O. en zijn vrouw leefden niet
als kat en hond. Dat blijkt uit de getui
genverklaringen. Dat mevrouw O. er
schamel uitzag was O.'s schuld niet Zij
had f500 huishoudgeld in de maand.
Het tumorverhaal
Komend tot de lichamelijke toestand
van mevrouw O. bestreed spr. dat O.
met opzet het tumorverhaal zou hebben
rondgestrooid. Als hij dat alleen in Ber-
■kel had verteld zou er grond voor zijn
geweest Maar hij vertelde het ook aan
een Amsterdams verzekeringsagent. Hij
vertelde het dus aan iedereen.
Zo heeft hij ook met Nellie over trou
wen gesproken. Dat was niet fijngevoe
lig. Maar niemand ziet in O. een fijn
gevoelig mens. Nellie was goed voor de
kinderen en voor de huishouding. Waar
om voor Nellie te moorden? Dat leek
mr Huygens zeer dubieus
O was praterig. Hü heeft ook een
irrationeel bedieningsverhaal verteld.
Hü deed dat. vooruitgrijpend op de dood
van mevr O. Zü ging niet dood na dat
bedieningsverhaal. Het was dus onre-
delyk.
Geen heiligverkla
ringen
Spr. waarschuwde tegen het heilte-
verklaren van dr Hulst bü zijn leven!
Hij is een voortreffeUjk deskundige,
maar hij is feilbaar! Het is gevaarlijk een
dergelyke deskundige in alle gevallen
als het eind van alle tegenspraak te ac
cepteren. In Engeland heeft men
leergeld mee betaald! Waarom, zo v
mr Huygens. moest mevrouw O. op de
24ste sterven? Als het OM. mij daar
voor een argument geeft buig ik het
hoofd, zo zei hij.
Hij herinnerde aan het geval-Criffen,
de man die met zijn vriendin naar
Amerika vluchtte en. op de dag van net
vertrek zün vrouw vermoordde. Die man
moest op een bepaalde datum (die van
zijn vertrek) moorden. Dat paste in zijn
schema, maar O. had geen enkele reden
Getuige Mosterd, de assistente heeft de
reden gevonden. De bestelling van de
cyaankali! Maar dat was een zeer toe
vallige omstandigheid.
Toen de cyaankali binnenkwam was er
geen enkele reden voor een wan hoops-
exploisie. Men heeft gezellig vsn oe
pere-moes gesnoept en er was geen
enkele aanleiding voor O., die het paard
van Troje had binnengehaald in dè
figuur van mevr. Eyl. zün schoonmoe
der. om een moord bü open doek te ple
gen!
Zou hij cyaankali gegeven hebben,
dan zou hij als medicus hebben geweten,
dat alle getuigen: moeder, schoonmoeder
en dienstmeid zouden krijten: moorat
Zou hij hebben willen moorden hü hea
al dergelüke risico's vermeden. Met zeer
zachte stem zette mr Huygens uiteen hoe
O veel beter zijn vrouw had kunnen
ombrengen, zonder dat er een haan naar
gekraaid zou hebben. Elke moordenaar
poogt uit harden van de beul te blijven.
Alleen doodslag lucht op. Moord niet
Zou deze verdachte daarop een uitzon
dering maken? Zo ja Waarom
Als verdachte na de dood van
is gaan knoeien met het toni-
mag dat nooit onder de voorbe
dachten rade vallen.
Mr Huygens besloot met op te merken,
it er in deze zaak een groot wantrou-
en tegen de verdachte heeft bestaan.
Doch twee dagen voor de dood van mevr.
O. heeft hij tegen de getuige Poldervaart
nog gezegd: „mün vrouw is ziek, maar
zij zal IT opbellen als ze beter is". Dat
dé kans voor hem geweest om de
dood van zijn vrouw binnen korte tijd
kondigen. Die kans liet hij voorbij
gaan! Men heeft verdachte O. nuchter
heid verweten, maar dat was de sfeer
het sterfhuis. Mevrouw Eyl heeft zelfs
tegen de priester, die om 9 uur kwam,
niet gezegd: „die man wil geen dokter
laten komen".
Berkel kreeg met deze zaak zün cause
celébre voor eeuwen. De objectiviteit
was er zoek. Spr. hoopte, dat de recht
bank deze objectiviteit in de raadkamer
zou hervinden. Hij hoopte, dat de recht
bank zich zün verantwoordelijkheid be
wust zou zün. Moge het vonnis voor O.'i
kinderen betekenen, dat zij hun vadér
binnenkort wéér mogen omhelzen,
moge het O. eer en vrijheid teruggeven,
zo besloot mr Huygens.
Om bijna f 700.000
Zaak Plurifort komt voor
Maastrichtse rechtbank
De Maastrichtse rechtbank zal op 1
Juli de zaak tegen de 32-jarlge C. Th.
directeur van de afbetalingszaak ln tex
tiel Plurifort te Roermond, en
broer N. J. Th. behandelen. C- Th wordt
beschuldigd van het onttrekken van goe-
deren aan een failliete boedel, waarmee
een bedrag van rond een half millioen
was gemoeid en verduistering en op
lichting voor een bedrag van f170 000
Door de transacties van de gebr T. zou
den 960 personen zijn benadeeld.
Prins bij jubilerende
K.v.K. Maastricht
Prins Bernhard was gisteren in
Maastricht aanwezig op een büeenkoms*
ter gelegenheid van het 150-jarig be
staan van de Maastrichtse Kamer van
Koophandel.
Staatssecretaris Veldkamp deelde mee
dat de secretaris, de heer Aerts, is be
noemd tot ridder in de orde-van Oranje-
Voor auto gevallen en
overleden
De 11-jarige Suzanna van Hal uit de
Brielselaan te Rotterdam, die Zaterdag
middag door een auto werd aangereden,
is 's nachts in het Zuiderziekenhuis over
leden. ZU was bü het oversteken van de
Brielselaan gevallen. Op het zelfde ogen
blik naderde een personenauto die haar
enkele meters meesleurde De 4S-jarige
üzervlechter I. de Bruin uit de Van Mal-
senstraat te Rotterdam, die Donderdag
morgen aan de Strevelsweg door een
vrachtauto werd overreden, is gister
middag in het ziekenhuis aan zü'n ver
wondingen overleden.
Haagse zeeman in Genua
gearresteerd
Na een vechtpartü in een bar zijn twee
Nederlandse matrozen, de 20-jarige Ha
genaar G I W en de eveneens 20-jartge
Rotterdammer P T.. door de politie te
Genua gearresteerd.
Het tweetal was ln Genua aangekomen
met het motorschip Loosdrecht (7236 ton)
van de Holland-Bengalen-Birmahjn Vol
gens de politie hadden de matrozen de
bar-houdster lastig gevallen die gewei
gerd had hun nog te bedienen, omia'
zü al genoeg hadden gekregen.
Critiek op ontwerp
omzetbelasting
Door groothandel en
middens-tand
Ernstige ongerustheid is in brede
kringen van ce groothandel ontstaan
door het voorstel van de regering (in
een nota van wüzigingen op het wets
ontwerp omzetbelasting» om de omzet
belasting op groothand ui Severing en aan
andere ondernemers dan kleinhandela
ren te verhogen van *4 pet tot pet.
Men meent dat hierdoor de bestaansmo
gelijkheid van een groot deel van de
groothandel ernstig m het gedrang zal
komen. Daarom heeft het Verbond van
de Ned. Groothandel hiervoor de bü-
zondere aandacht van de Tweede Kamer
gevraagd.
Verder blüft de groothandel ernstig
bezwaar maken tegen de voorgestelde
verhoging van het tussentare'f van 7 pet
tot 10 pet. De keuze van de artikelen die
onder dit tarief zullen vallen acht men
erg willekeurig. Zo zal bijv. voor een
gasgeiser het tussentarief gelden en voor
een electrische boiler het normale tarief.
Ook de commissie van overleg van de
middenstandsvakcentralen heeft zich tot
de Tweede Kamer gewend met een adres
over de omzetbelasting.
Volgens het oorspronkelijke wetsont
werp, aldus het adres, zouden ongeveer
100.000 ondernemers tegemoetkomen
den- Door de aangebrachte wijzigingen
wordt dit aantal uitgebreid tot 120.000 a
130.000 ondernemers. Gezien dit aantal
ondernemers op een totaal van 380.000 be
tekenen deze tegemoetkomingen echter
nog geenszins een inlossing van de door
de regering gedane toezeggingen door
middel van deze wijzigingen de fiscale
lasten van de middenstand als zodanig
te verminderen.
In het adres wordt gevraagd, de grens
van vrüstelling van fabrikantenleverin
gen en dienstverlening van 1200 te
hogen tot 5000. Met name het kleine
ambachtsbedrljf z«i daarmee gediend
zün.
I
..het haalt U
er helemaal
bovenop
Die duizelingen, die onzeker
heid, al die hinderlijke be
angstigende klachten, die
pijnen dan hier, dan daar.
Allemaal „zenuwen"Neem
dadelijk Sanatogen. 't Doet
Ugoed. Elkenieuwedagwint
U aan kracht en energie.
SanatogenhaaltUerhelemaal
bpvenop. Tob niet langer
begin er nog vandaag mee.
cANATOGEl
Het zenuwsterkende voedsel
Toch is het zo!
COEIBACEL NA 5 DAGEN...
(54) Het
wekkend om
tellen dat het
rr, dat deze bac
bloedkleurst ofdat
slechts 55 millimi-
'vergelekeri is de
colihacil dut een
etdlijk man-
reusachtige
ten op dit gebied halen dat kunststukje
wel 2 3 maal per uur uit, maar we
colibacil rangschikken tot de
n die zich éénmaal per uur
delen. We zullen hierbij veronderstellen
dal de deling volkomen ongehinderd
en bij voortduring kan plaats vinden,
dus zonder dat zich daarbij de sterfte
op grote schaal voordoet, welke in ons
spijsverteringskanaal voortdurend plaats
Met behulp f«n
deze veronderstel
lingen zal blijken
tige colibacil reeds
werk verricht. Zij is in onze ingewan
den werkzaam bij de afbraak ran voe
dingsstoffen, ireet haar eigen voedsel
uil zeer eenvoudige bestanddelen te ver
vaardigen en bouwt bovendien nog de
vitamine K op. fan deze bacil onder
vinden we dan ook alleen maar goed,
mits zij in haar omgeving blijft, want
doorgedrongen in andere organen, kan
zy ontstekingen veroorzaken.
Hoe het ook zij, gemeten met de
maatstaven van het dagelijks leven, is
deze bacil erg klein. Geen enkele weeg
schaal is dan ook bij machte het gewicht
van één colibacil te wegen, maar des
ondanks zijn we wel in staat haar ge
wicht bij benadering aan te geven: 300
milliard colibocillen wegen nl tezamen
ongeveer één gram. De bacil is dus
wel uiterst nietig, vooral indien we haar
gewicht van 0,000000000003 gram stel
len tegenover het formidabele gewicht
van onze reusachtige aarde, die globaal
6 quadrillioen kilo weegt.
Nii weten we, dat bacteriën zich door
deling vermenigvuldigen. De kampioe
nschap
rstr\jken i
•eds 144 billioen nakomelin-
gewicht van 432
m. Nog niets om zich ongerust
r te maken, zoals u ziel. De der
dag wegen de bacillen 3.912.000 kilo
na de vierde dag bereikt de totale
20.064 quadrillioen
62592 milliard kilo!
t aantal verschilt weliswaar nog aan-
nl\jk met het gewicht van de aarde,
rh tvanneer na de vijfde dag de delin-
olib,
wicht t
bacteriën
en bij de 15de
I zelfs geslagen,
iog hebben voor
Nadruk verboden).
Voor Westminster Abbey
ruim f 10 millioen
bij elkaar
Dr Alan Don, deken van Westminster
Abbey, heeft meegedeeld, dat de büdra-
gen voor het herstel van het historisch®
gebouw thans een millioen pond aterling
(ruim ƒ10 millioen) bedragen.
De campagne ter verkrijging van dit
bedrag werd in Januari 1953 door pre
mier Winston Churchill ingeluid. Dr Don
deelde mee, dat enkele bijdragen uit
Australië cn de V.S. het millioen hadden
volgemaakt.
Met het herstel is reeds een begin ge
maakt. Men verwacht, dat dit tien Jaar
zal duren.
Hagenaar won alweipen
van heksenbezem
De voorzitter van de Goois-Stlchtse
Aeroclub, de heer K. de Geus van den
Heuvel, heeft Zaterdag de heksenwaag-
vlucht gewonnen Deze sportvliegwedstrtjd
voerde van Hilversum over Oudewater,
waar de heksenwaag Is, naar Hilversum
terug. In een weide bij Oudewater moest
eon bezem worden afgeworpen.
De heer De Geus van den Heuvel be
haalde 116 winstpunten. De tweede plaats
was voor de heer M. Stelling met 93
winstpunten. De derde plaats werd ge
deeld door de heren Ir J. Lucassen en
J. A. J. van Hulzen, elk met 88 winstpun
ten.
Het afwerpen van de bezem werd ge
wonnen door de heer Jansen Jr uit Den
Haag.
Griekse minister deze
week in ons land
De Griekse minister van Defensie, de
heer Panayiotti Kanellopoulos, brengt
deze week een niet-officieel bezoek aan
ons land. Hü is gisteren met een mili
taire Dakota uit Griekenland vertrok
ken en zou vanmiddag op het vliegveld
Valkenburg arriveren.
Het bezoek houdt verband met de
conferentie, die van 28 Mei tx>t 1 Juni
op initiatief van Prins Bernhard te
Oosterbeek zal worden gehouden. Een
aantal personen uit verschillende Wes
terse landen zal dan de vraag bespre
ken hoe ln die landen het begrip voor
efflcanders standpunt kan worden be
vorderd. Aan deze conferentie, die een
besloten en onofficieel karakter draagt,
neemt ook de Griekse minister deel.
Haagse directeur stond terecht
Met 130 km over de weg
Den KaagRotterdam
Tegen de 47-jarige directeur H. B. uit
Den Haag, die in zün auto met een snel
heid van 130 km per uur over de rijksweg
Den Haag—Rotterdam zou hebben gere-
waardoor hij op 19 September J.l. bü
de Zwetbrug tegen een vrachtwagen bot
ste, is gisteren voor het Rotterdamse kan
tongerecht een boete van f400 geëist met
ontzegging van het rübewijs voor een
Hongerstaking Tilburgse
zeebeei ten einde
Drie weken geleden ontving de die
rentuin in Tilburg een viertal zeeteren
uit Johannesburg. De dieren weigerden
wekenlang elk voedsel, zodat gevreesd
werd, dat zü niet in leven zouden blü-
ven. Nu echter heeft het eerste van
de vier dieren voedsel aangenomen.
Men hoopt dat deze eerste exemplaren
die zioh in Nederland bevinden, hier
zullen acclimatiseren.
De zcebeer lijkt veel op een zee
leeuw, heeft echter een wat plattere
kop. en beweegt zich anders dan de
zeeleeuw op een draaiende wüze
door het water.
MINISTER ZULSTRA
De op 1 Mei ingevoerde prijsverhoging
van huigbrandkolen, met uitzondering
van eierbriketten, is niet te laat bekend
gemaakt, zo heeft minister Zijlstra op
schriftelijke vragen van het Tweede-
Kamerlid mevr. Ploeg-Ploeg (P.v.d.A.)
geantwoord. De voor- en nadelen var
eerdere of latere publicatie zün nauw
keurig afgewogen.
Overigens wijst de minister er op, dat
hü zelf niet heeft besloten tot prijsver
hoging, maar slechts tot afschaffing van
de prijs- en vrachtegalisatie, waardoor de
prijzen vrü werden.
De minister gelooft niet, dat door de
late publicatie vertraging is ontstaan ln
de aflevering. Wel is het mogelijk dat
voor direct verbruik niet steeds de ge
wenste soort kon worden geleverd.
In een nota aan de Tweede Kamer
over het kolenbeleld deelt de minister
nog mee, dat bü opheffing van de prijs
maatregelen voor huisbrandkolen een
prüsstüging werd verwacht die voor het
standaardgezinsverbrulk ongeveer f 8
per jaar zou bedragen. Dit komt overeen
met 3/10 a 4/10 punt in het prüsindex-
17 ]ULl 1917
haald, waarbij enkele doden en gewon
den vielen. Ook de reddingboot van Eg-
mond nam aan het reddingswerk deel
's Morgens 6.30 uur begon de aanval en
duurde vofgens sommige berichten
tot r
acht t
(DOOR W. E. VAN POPTA)
De heer W. E. van Popta te Den Haag schrijft ons:
In uw blad van 12 Mei j.l. is een verhaal opgenomen van een Duitse
boot, Renate Leonhardt geheten, die in de eerste wereldoorlog ter hoogte
van Texel door een Britse onderzeeboot tot zinken werd gebracht, en waar
volgens het verhaal 454 kistjes goud aan boord zouden geweest zijn.
Om dit goud thans weer boven het zeeoppervlak te krijgen is de Coöpera
tieve Bergings-Vereniging „Renate Leonhardt" opgericht. We wensen deze
goudzoekers alle succes, maar willen de rampen, het Duitse schip Renate
Leonhardt overkomen, thans in een ander licht zien.
Zondagavond laat, de 16de Juli 1917,
verlieten tien Duitse schepen Rotterdam,
geladen met cokes en andere goederen,
welke bestemd waren voor Duitse en
Deense havens. Ze voeren de Nieuwe Wa
terweg uit en het was reeds 17 Juli ge
worden, toen zü op zee waren- Het con-
vool voer zonder bescherming van een
Duits escorte in Noordelijke richting. Het
waren de schepen Pellworm, Breitzig.
Maria Horn, Heinz Blumberg, Wilhelm
Velsner, Ariadne, Alpha. Lavinla, Renate
Leonhardt en (vermoedelük) de Carsten
Russ. Toen het convooi nog even buiten
gaats was, keerde de Alpha wegens ma-
chlneschade naar Rotterdam terug. De
overige negen schepen voeren binnen de
drie mljl8grens der Nederlandse territo
riale wateren, scherp uitziende naar Ge
allieerde zeestrüdkrachten. Het was zo
mer, dus het was vroeg licht. Kapitein
Methling van de Renale Leonhardt ver
telde destüds, dat hü ongeveer ter hoog
te van Bergen plotseling twee schepen
uit het convooi de Nederlandse kust In
zag sturen en op hetzelfde moment twee
Britse torpedobootjagers ln zicht kreeg,
welk het vuur openden. „Ik wendde ook
de koers landwaarts, doch na enige ogen
blikken hield het schieten op en de En
gelsen verdwenen uit zicht". Ondertussen
was de Renate Leonhardt aan de grond
gelopen. De bemanning wilde van boord,
doch de gezagvoerder wist haar te over
tuigen, dat thans geen gevaar meer
dreigde en droeg haar op het ontbijt
klaar te maken. Nauwelijks was deze or
der gegeven, of twee Britse torpedoboot-
jager» keerden terug, naderden het schip
op drla kwart mijl afstand het schip
lag circa 800 meter uit de kust met de
het Zuiden en openden
het
Ook de Lavinla strandde bü Bergen ln
de nabüheid van de Renate Leonhardt.
Tüdens de beschieting kwamen meei
20 projectielen op Nederlands gebied
neer, waarbü verscheidene ver landin
waarts De Pellworm, Maria Horn, Breit
zig en Heinz Blumberg werden door de
Britse jagers meegenomen naar Enge
land; de Ariadne en Wilhelm Velsne:
ontkomen; de mogelükheld bestaat, dat
de Carsten Russ ls gezonken.
De Lavinla, welk schip brandde, werd
diezelfde dag, 17 Juli nadat de brand
was geblust vlot gebracht en
IJmulden gesleept. De oorspronkelük®
bemanning had het schip reeds verlaten
Ook de Renate Leonhardt werd vlot ge
bracht vermoedelük ook de 17de -
en door een sleepboot, geëscorteerd door
een Nederlandse torpedoboot, naar
Helder gebracht. Dat dit schip
IJmulden zou zijn gesleept, heb lk
gens kunnen vinden. Ook uit het
band met de tweede ramp, op 24 Aug
dit schip overkomen, blijkt, dat de Duit
ser ln Den Helder ls geweest.
Dit ls het verhaal, maar hier zat vee
Het was oorlog en Nederland had eer
strikte neutraliteit afgekondigd. Blijkens
artikel 1 der Nederlandse Neutraliteit*-
verklaring van 30 Juli 1914, worden,
„binnen het rechtsgebied van de Staat,
omvattende het Grondgebied van he:
ntnkrijk in Europa, benevens de koloniën
en bezittingen ;n andere werelddelen,
generlei vijandelijkheden toegelaten, noch
mag dat gebied als basis voor vijande
lijke operaties worden gebruikt".
kens art. 17 van deze Proclamatie ls „on
der het rechtsgebied van de Staat, mede
begrepen de kustzee tot op een afstand
van 3 zeemülenvan de laagwaterlün".
Het kanongebulder der Britse jagers
op de Duitse koopvaardijschepen was ln
Den Helder gehoord. De Nederlandse
marinecommandant zond, na overleg,
enige oorlogsschepen naar het gevechts
terrein; twee van Hr Ms torpedoboten
Hr Ms pantserschip Kortenaer. Toen de
Nederlandse oorlogsschepen ln aantocht
waren uit het Noorden, trokken de Brit
ten zich terug. Men kan dat bekaken
zoals men wil. In elk geval heeft de Ne
derlandse regering, door het zenden var
Hr Ms schepen een krachtig bewijs ge
leverd, de neutraliteit met de daad ti
handhaven- Daarna heeft onze regering
door Haar Gezant te Londen tegen di
schennis der neutraliteit ernstig gepro
testeerd en van de Britten schadevergoe
ding geëist, benevens teruggave der vier
Duitse schepen. Uitvoerig kunt U deze
Nota's vinden in het z.g. Oranjeboek 1918.
De bekende rechtsgeleerde professor J.
P. A. Francois, zegt in zijn Handboek van
het Volkenrecht, 2e deel. dat „vergoeding
van schade, de enige früze Is, waardoor
aan de neutrale mogendheden genoeg
doening kan worden verschaft voo
Inbreuk op haar "rechten".
De Britse regering erkende de beschie
ting der Duitse schepen Lavinia en
nate Leonhardt, als te zijn geschied bin
nen de territoriale wateren. ZU bood
daarvoor haar verontschuldiging
maar was met bereid schadevergoeding
te betalen. Wel zegde de Britse regeri
vergoeding toe van schade aan de Nedi
landse kuststrook. Het medenemen ns
Engeland der vier Duitse schepen, t
streed de Britse Overheid, als binnen
onze wateren te zijn geschied. De Neder
landse regering heeft zich tegen deze
zienswijze verzet. De einduitspraak der
Britten had plaats door de Privy Council,
op 13 Februari 1922. Volgens de uitspraak
van dit college, werden de twee prijsge-
maakte schepen Breitzig en Heinz Blum
berg, aan Duitsland teruggegeven Voorts
werd bepaald, dat door de Britten
de Duitsers betaald moest worden de
geschatte waarde van de Pellworm en
Maria Horn, benevens een uitkering vi
schade aan de Lavinia en Renate Leon
hardt, toen zü aan de grond zaten. (Zie
hierover het Oranjeboek 1922)-
Tenslotte nog tets over de Renaté Leon,
hardt. Dit schip vertrok 23 Augustus 1917
van Den Helder en raakte bü de Haakt-
gronden gestrand.
De volgende dag ls het schip vlotge-
komen en zette de reis naar Duitsland
voort. Een uur later werd het. buiten de
'errltorlale wateren, getorpedeerd ei
zinken gebracht De schipbreukelingen
werden door een Nederlandse torpedo
boot gered
cüfer voor het gezinsverbruik. De ophef
fing ligt volgens de minister nog te kort
achter ons om reeds nu een definitief
oordeel uit te spreken over de resultaten
van do vrüe prüsvorming op dit gebied.
Voorlopig kan worden vastgesteld, dat
de prüsontwikkeLing verloopt overeen
komstig de verwachtingen, aldu® minis
ter Zülstra.
Dirigent Paul Pul
overleden
Van de opera ging hij naar
het kerkkoor
In het wijkgebouw Slon aan de Schee-
perstraat te 's-Gravenhage ls gisteravond
tijdens een bespreking met enktla Her
vormde kerkkoren plotseling overleden
de bekende dirigent en zanger Paul Pul.
Deze vooral in Den Haag zo beminde fi
guur werd 70 jaar geleden ln Amsterdam
geboren, waar hij door Fred Roeske werd
ontdekt tussen de zangers van het Man
nenkoor A polio. Met die ontdekking be
gon eigenlijk zün vlucht op muziekgebied.
Een vlucht die zo groot was, dat ons land
te klein werd. In vele buitenlandse ope
ra's werd hij een gevierde gast- Stuttgart,
Hamburg, Brussel en Londen bejubelden
hem als hü de Mephlsto in Faust zong
en met Wenen en New York werd al
onderhandeld, toen de wereldoorlog 1914
—1918 uitbrak. Hü keerda terug naar Ne
derland om hier ln de opera's te Rotter
dam en Amsterdam op te treden. Dia
glansvolle opera-carrière was echter niet
tot vreugde van Pul'a Gereformeerds
ouders. Zü hadden hun zoon graag in een
andere richting werkzaam gezien. Het ls
wellicht de kracht van het gebed van
die oudera geweest, dat Paul Pul Inder
daad een andere richting uitging, al bleef
hl) dan op muziekgebied werkzaam. In
1929 kwam de grote ommekeer in zijn
leven en besloot hij zijn grote gaven In
dienst van Christus te besteden. Hü ver
liet de schünwerpera van de opera, waste
de schmink van de acteur van zich af en
ging zonder opsmuk en ln alle eenvoud
werken ln de kerk. Vüf en twintig Jaar
geleden richtte hij het Jeugddienstkerk
koor op, dat al heel gauw 300 leden telde.
Met dit koor en later ook met het Haagt
Hervormd Kerkkoor en het Rotterdams
Hervormd Kerkkoor, heeft hij psalmen,
gezangen en Chrlstelüke liederen ge
bracht, heeft hij de zangers weten te in
spireren door zijn diepgewortelde cn
spontane muzikaliteit en heeft hü de har.
ten van de luisteraars getroffen door de
zuiverheid van het lied. Paul Pul was een
groot musicus en een groot Christen en
zijn naam zal niet licht vergeten worden
ln korkelük Nederland. Morgenavond
wordt er om 8 uur ln het Herv. wükge-
bouw Slon aan de Scheepersstraat een
herdenkingsdienst gehouden door de
Haagse koren.
Wilhelmshaven noemt straat
naar Groningen
Er bestaan de laatste jaren Innig®
contacten tussen Groningen en de Duits®
havenplaats Wilhelmahaven. Reeds ver
schillende malen hebben sportmensen
en zangers uitwisselingen gehouden. Men
heeft nu de gedachte opgevat, een In aan.
bouw zünde straat ln Wilhelmahaven ds
Groningerstrane te noemen. Deze straat
het voigend Jaar officieel worden
geopend.
