De lieer H. Diemer morsen 75
Nota over de middenstand
VITAMINEN
ACTIFRAL-10
Centr. Arbeiders Verzekerings
bank N.V. vijftig jaar
Alle aandacht voor het
zwakke randbedrijf
D
2
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1954
O
J~^E HEER H. DIEMER wordt morgen 75 jaar en al zal hij een niet
onduidelijke wenk morgen uitstedig zijn, zo willen wij toch de
vrijheid nemen, in enkele sobere bewoordingen van zijn jaardag melding
te maken.
Daarvoor immers heeft hij te lang een belangrijke plaats ingenomen
in het politieke en sociale leven, daarvoor immers is de positie, die hij
thans nog in de typografische wereld en elders bekleedt, te gewichtig,
daarvoor ten slotte heeft ons blad, waarvan hij zo lange tijd en op zo be
kwame wijze èn de directie èn de hoofdredactie heeft gevoerd, te veel aan
hem te danken.
Het verheugt ons, dat de heer Diemer deze dag beleven mag in goede
gezondheid naar lichaam en naar geest, al zal voor hem morgen de dank
baarheid gemengd zijn met een stille weemoed, nu hem vorig jaar zijn
trouwe echtgenote kwam te ontvallen.
Het is onze hartelijke wens, dat aan zijn vruchtbaar leven nog ettelijke
jaren mogen worden toegedaan.
T"\E MINISTER en de staatssecretaris van Economische Zaken hebben
thans aan de Tweede Kamer hun lang verbeide middenstandsnota
doen toekomen en nu komt het er op aan, of zij daarmede voor him „mid
denstandsexamen" zijn geslaagd en of zij in het oog van de middenstand
zelf aan de nodige „vestigingseisen" voldoen. Dat zal wel blijken uit het
gesprek, waartoe deze lijvige nota (van een kleine honderd bladzijden plus
talrijke bijlagen) stof te over biedt.
Dit is trouwens al dadelijk een belangrijk ding in deze nota: Terwijl
er tot dusver wel veel materiaal was, maar nog grotendeels ongeordend,
probeert deze nota een volledig beeld te geven van de middenstand in deze
tijd.
Twee doeleinden hebben de samenstellers daarbij kennelijk voor ogen
gehad: zij wilden inzicht bieden in het vraagstuk, dat de middenstand tot
op zekere hoogte nog altijd is: en zij wilden vervolgens een uiteenzetting
geven van het meest wenselijke regeringsbeleid in deze.
T^EN VAN DE EERSTE DINGEN die de nota leert, is wel, hoe moeilijk
men over „de" middenstand spreken kan. Variatie is hier immers wel
een van de voornaamste kenmerken. De regering heeft gekozen voor een
omschrijving, volgens welke de middenstand is: de maatschappelijke
groepering van zelfstandige, risicodragende ondernemers in het midden-
en kleinbedrijf op het gebied van de handel, nijverheid en dienstverlening,
met dien verstande echter, dat in het algemeen alleen vestigingen met
minder dan 11 (en in sommige gevallen met minder dan 50) werkzame
personen als middenstandsonderneming werden aangemerkt.
In het volksleven neemt de middenstand een uitermate belangrijke
plaats in en dat stelt de regering dan ook met grote nadruk. Hij is be
langrijk, in kwantitatief opzicht (naar de omvang: hij telt 400.000 bedrijven
met een millioen werknemers en zijn bijdrage aan het nationale inkomen
is gelijk aan die van de landbouw: 14%) en niet minder in kwalitatief
opdicht (naar de hoedanigheid: hij heeft in het volksleven een belangrijke
economische en sociologische functie)Als „middenmoot" voorkomt hij het
ontstaan van grote maatschappelijke tegenstellingen en is hij dus een
positief element in de bestendiging van de sociale rust.
TVE VARIATIE is er in verschillend opzicht: horizontaal (er zijn tal van
branches), verticaal (er is grote verscheidenheid in de inkomens) en
geografisch (men kan onderscheiden tussen stad en platteland). Een onder
scheid echter, waarop het rapport volle nadruk legt, is dat tussen de vol
waardige middenstand en het randbedrijf, waarbij dan onder dit laatste
wordt verstaan: de groep van ondernemingen, waarin de ondernemers-
capaciteit doorgaans onvoldoende wordt of kan worden benut en die de
ondernemer een uiterst bescheiden inkomen geeft.
Wat de „normale" middenstand betreft, is de regering de mening
toegedaan, dat de situatie niet zo slecht is als veelal wordt beweerd. Des
te meer is zij bezorgd over de randbedrijven, al heeft zij oog voor het feit,
dat ook dit probleem zichzelf voor een deel oplost. Immers, door o.a. de
vestigingswetgeving is het randbedrijf geleidelijk bezig te verdwijnen.
Maar geheel verdwijnen mag het randbedrijf ook weer niet, omdat het,
met name op het platteland, in een bepaalde behoefte voorziet. Dit is iets
wat de regering bij de üitstippeling van haar middenstandsbeleid in haar
overwegingen wenst te betrekken.
geeb U precies
wat U nodig hebtl
Verzoenend gebaar
Kruideniers schakelen
textielhandel in
Een organisatie van kruideniers en
grossiers heelt besloten, bü het cadeau
geven van textielgoederen aan haar
klanten voortaan de plaatselijke textiel
handelaren in te schakelen.
Zoals men weet, zijn de textieldetail-
listen eind vorig jaar een actie begonnen
tegen de vrijwillige filiaai-kruideniersbe-
drijven, die grote hoeveelheden cadeau te
geven textielgoederen rechtstreeks van
de industrie betrokken.
Geen politieke vergaderin
gen in de Goede Week
De grote politieke partijen hebben be
sloten te bevorderen, dat op Witte Don
derdag, Goede Vrijdag, Stille Zaterdag
en Paas-Zondag geen propaganda-ver-
gaderingen met het oog op de verkiezin
gen voor de provinciale staten gehouden
zullen worden en indien enigszins mo
gelijk ook niet op de andere dagen van
de Goede Week.
De Middenstandsnota
denstand 2,2 milliard bij, of 14 (50
van deze 2,2 milliard werd geleverd door
het ambacht en de klein-industrle, 34 °/o
door de detailhandel, circa 9 door de
horecasector en 7 o door het verv
De totale detailhandel zette in 1950
voor bijna 7,5 milliard om; de circa
100.000 ambachtsvest Lglngen verwerkten
In 1947 ruim 1,3 milliard, terwijl de ruim
31.000 horecabedrijven in 1948 een omzet
hadden van bijna 0,5 milliard.
Per hoofd van de bevolking werd over
een jaar circa 723 gulden via de detail
handel. ruim 130 gulden via de ambachts-
ondernemiragen en bijna 50 gulden via het
horecabedrijf besteed.
Er is ook hier verschil tussen stad
(Vervolg van pag. 1)
Van betekenis is ln dit verband ook
hetgeen de nota schrijft over de
..branche-vervaging" of met een vreemd
woord: parallehsatie. Het woord „bran
che-vervaging" heeft een ongunstige
klank, maar. aldus de nota, daarom be
hoeft de overheid de parallehsatie nog
niet te veroordelen. Zij moet alleen voor
komen, dat een ondernemer zich op an
der terrein begeeft zonder daarvoor de
technische bekwaamheid te bezitten. De
eisen van vakbekwaamheid hébben niet
een remmende werking ten doel, die
verder gaat.
Natuurlijk is het ongewenst, dat par-
rallelisaties optreden, die op een ver
keerde kostprijsberekening berusten en
tot minder wenselijke verscherping van
de concurrentie in en tussen de bedrijfs
takken kan leiden, maar volgens de re
gering ligt het in het algemeen niet op
de weg van de overheid, dergelijke paral-
lelisaties die een incidenteel karakter
dragen, direct te bestrijden; daarmee zou
zij naar haar mening al te zeer ingrijpen
ln de concurrentieverhoudingen
Cijfermateriaal
De nota is ook belangrijk om het cijfer
materiaal dat zij weet aan te voeren. In
1950 waren in totaal in het gehele be
drijfsleven ruim 2.500.000 personen werk
zaam, van wie in de middenstandssector
38 (nijverheid 18 handel 15 ho-
verkeer 3 Van
het totale nationale inkomen in 1950
ruim 15,6 milliard gulden droeg de mld-
DE POSITIE VAN DE MIDDENSTAND IN NEDERLAND
Voor 90 procent wordt de winst uitgekeerd voor
sociale en culturele doeleinden
Zoals wy reeds meldden bestaat de
Centrale Arbeiders Verzekeringsbank
N.V. te Den Haag morgen 50 jaar. In
verband hiermede heeft ir H. Vos, direc
teur der bank, ons gisteren op een pers
conferentie het een en ander meegedeeld
er het wel en wee der bank in de laat
ste halve eeuw. De oprichting van de
Centrale in 1904 moet men zien tegen
de achtergrond van de grote hoeveelheid
aotiviteiten in die jaren in de arbeiders
beweging ontplooid. Ook op economisch
gebied wilde men zelfstandige organen
van deze beweging creëren. De winst
wordt voor 90<7o aangewend voor sociale
culturele instellingen van de arbei
dersklasse.
De heer Nehemla de Lieme is de grote
figuur geweest in de Centrale. Nog geen
22 jaar oud bij de oprichting bleef h\j
directeur tot zijn dood in 1940.
Het bedrijf is eerst langzaam, later
sneller gegroeid. Het verzekerd kapitaal
bedraagt nu ruim 300 millioen gulden,
arvan de helft in volksverzekeringen
de helft in kapitaal- en renteverzeke
ringen. De Centrale neemt thans de vijf
de plaats ln onder de volksverzekeringen.
De reserves zijn groot. Naast een
zeer veilig berekende wiskundige
serve van rond 72 millioen, is een vrije
reserve aanwezig van meer dan 6 mil
lioen. Tussen 1920, toen de statutaire
winstuitkeringen zijn aangevangen, en
1940 werd in totaal ƒ538.000 aan winst
uitgekeerd. Over de boekjaren 1950 tot
en met 1952 in totaal 280.000. Geduren
de de jaren 1940 tot 1950 werd geen winst
uitgekeerd in verband met de oorlogs
toestand en het herstel. Voor het uitvoe
ren van sociale arbeid en het opbouwen
van het Internationaal Instituut voor So
ciale Geschiedenis is in de jaren 1920'40
een bedrag beschikbaar gesteld, naast de
winstuitkering, van ƒ1.498.000 (tot '40).
De Centrale tracht in de eerste plaats
scholing, opvoeding en de vrije-tijdsbe-
steding te bevorderen.
Ter gelegenheid van het 50-jarig be
staan is een fraai jubileumnummer ver
schenen. Zaterdagmiddag van 2 tot 4 uui
zullen de Raad van Commissarissen en d(
directie recipiëren in het hoofdkantoor
Rijnstraat 28, Den Haag.
Prof. dr J. H. P. Jonxis
onderscheiden
Kerk en School
Beroepingswerk
Ned. Hcrv. Kerk
Beroepen te St Maartensdijk (Zl.),
B. Eysinga te Barneveld.
Bedankt: voor IJsselmuiden, H G.
Abma te Rotterdam-Delfshaven. voor
Waddinxveen (vac. J. J. Mall), H. Har-
kema te Zeist.
Toegelaten: tot de Evangelie
dienaren A. Stekelenburg, Hooft Graaf
landstraat 77, Utrecht. W. den Toom.
Paramaribostraat 103 II, Amsterdam,
en W. van Herpen. Hilledijk 51a, Rotter
dam, die zich beroepbaar stelden.
Geref. Kerken
Tweetal: te Hoogeveen (vac. W.
Aan prof. dr J. H P. Jontó, hoogleraar ^'^„fV.Xpinge^amMe V«£
burg (vac J. H. Mulder) A. L. Bos te
in de kindergeneeskunde te Groningen,
is de gouden medaille van het Int. Con
gres voor Kindergeneeskunde verleend.
Dit congres is in 1953 in Havana bijeen
geweest. Prof. Jonxis verblijft tot April
in Amerika, waar hij optreedt als gast
hoogleraar aan de Harvard Universiteit
te Cambridge in Massachusetts.
B1CARPAN eon U'"0*"
CR EDIE TVER LENING IN DETAILHANDEL EN AMBACHT
het randbedrijf, hetgeen tot gevolg
heeft, dat juist het randbedrijf ook ver
stoken blijft van valkliteratuur en voor
lichting. Er is hier volgens de nota nog
veel traditionele sleur.
Nog altijd, zo lezen we in de nota,
geldt onverzwakt de raadgeving van dr.
Kuyper aan het begin van deze eeuw, dat
de middenstanders niet op de overheid
moeten steunen, maar moeten leren te
vertrouwen op eigen kracht en rich die
nen aan te passen aan de maatschappe
lijke ontwikkeling. Eigen kracht en
maatschappelijke ontwikkeling vinden
haar ontmoetingspunt in de P.B.O., die
de gelegenheid opent zelf de regeling ter
hand te nemen van verschillende aange
legenheden, waarin men tot dusverre op
de overheid was aangewezen
(Zie over deze nota ook het hoofd
artikel in het nummer van vandaag)
standsbeleid komt te spreken, is het begrijpelijk, dat zij bijzondere
aandacht vraagt voor de vestigingswetgeving, die de bedrijfsuitkomsten
ten goede heeft beïnvloed, zoals bv. ook blykt uit het sterk afgenomen
aantal faillissementen.
Naast de vestigingswetgeving is er hetgeen werd gedaan met betrek
king tot het onderwijs; hierdoor is, wat bekwaamheid betreft, de midden
stand ongetwijfeld op hoger niveau gekomen. En ten slotte is er dat typische
middel om de middenstand te helpen: het credietbeleid.
Bij de omschrijving van het beleid, dat zij ten aanzien van de midden
stand wenst te voeren, gaat de regering er van uit, dat de middenstand
een normaal onderdeel is van het Nederlandse bedrijfsleven. Het beleid
met betrekking tot de middenstand wordt dan een onderdeel, een facet,
van het algemene regeerbeleid. Wat dit laatste aangaat kent men het
standpunt, zoals het bv. duidelijk door minister Zijlstra is uiteengezet:
De Overheid moet alleen globaal ingrijpen op strategische punten.
DE CONSEQUENTIES van deze opvatting zijn duidelijk. Een vérgaande
overheidsbemoeiing behoeft hierbij niet te worden gevreesd. Trouwens,
dit is te minder noodzakelijk, naarmate ook met betrekking tot de midden
stand de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie tot ontwikkeling komt.
Geen speciale beschermende middenstandspolitiek dus wil de rege
ring voeren, maar wél wil zij maatregelen treffen ter bevordering van een
ordelijk economisch verkeer, wél wil zij de middenstand beschermen tegen
beunhazerij. In dit verband worden in de nota enkele maatregelen opge
somd, die wy elders vermelden.
Belangrijk lijkt ons in dit verband de aankondiging, dat heel de pro
blematiek van het middenstandsonderwijs nog eens afzonderlijk zal worden
bezien. En niet minder, dat het nodige zal worden gedaan aan de voor
lichting, bv door de aanstelling van „middenstandsconsulenten" (zoals we
nu reeds landbouwconsulenten en nijverheidsconsulenten kennen).
DIT BETREFT DAN de middenstand in het algemeen, met name dus de
„normale" middenstand. Daarnaast blijft er het probleem van de rand
bedrijven, ten aanzien waarvan de Overheid stellig een duidelijker taak
heeft. Belangrijk is, dat de nota in dit opzicht een verruiming van de ves
tigingswetgeving in het uitzicht stelt.
Maar voor dit zorgen opleverende deel van de middenstand zullen
naast de economische maatregelen de sociale voorzieningen van zeer bij
zonder belang zijn. Hierover echter zwijgt de nota goeddeels, omdat dit
behoort tot het terrein van '„Sociale Zaken" en ook omdat men nog altijd
wachtende is op de praeadviezen van de Sociaal-Economische Raad over
de (definitieve) ouderdomsvoorziening en de kinderbijslag voor kleine
zelfstandigen. Zeker is echter nu reeds, dat de uitbouw van de voorlich
ting met name voor de randbedrijven van grote betekenis worden kan.
IT IS DAN de globale inhoud van deze nota, waaruit wij elders in dit
nummer nog enige punten hebben gelicht.
Nieuw feuilleton
Alexis Karaloff, een Russische
geleerde, was de uitvinder van
een bewerkingsmethode voor ruwe
petroleum en een speciale brander.
Met deze uitvinding vluchtte htj
kort na de eerste wereldoorlog
naar Japan. Toen men daar zijn
uitvinding niet wilde kopen, open
de h\j onderhandelingen met een
Chinees, die veel zaken deed met
Amerika.
Vóór zijn dood gaf Karaloff het
belangrijke document in handen
van zijn bediende met de opdracht
het aan Amerika te verkopen.
Japanse spionnen kwamen dit te
weten en stelden alles in 't werk
het document te bemachtigen.
Dit gegeven inspireerde de be
kende Amerikaanse auteur John R.
Marquand tot het schrijven van
een spannend verhaal, waarin het
Russische meisje Sonja en de
Amerikaanse vlieger Casey Lee de
hoofdrollen spelen.
Dit verhaal is het nieuwe feuille
ton, waarmee wij vandaag begin
nen. Behalve dat 't een boeiende
geschiedenis is, worden we tevens
in kennis gebracht met Japanse en
Chinese toestanden en gebruiken,
die voor verreweg de meeste onzer
lezers totaal onbekend zullen z(Jn-
platteland. Besteedt de gemiddelde Ne
derlander jaarlijks bij de detailhendel
723 gulden, voor de plattelander Is dit
475 gulden en voor de stedeling 847.
Intussen is de regering van oordeel,
dat het cijfermateriaal, dat op de midden,
stand betrekking heeft, nog altijd on
volledig en gebrekkig is. Samen met het
Economisch Instituut voor de Midden
stand wil zij nu nagaan, hoe hierin ver
betering kan worden gebracht. Boven
dien zal zij met het Centraal Bureau
voor de Statistiek de mogelijkheid onder
ogen zien van een middenstandsstatistiek
met regelmatig weerkerende mldden-
stands-tellinsen
Organisatieleven
In de nota valt een Macht te beluiste
ren over de weinig actieve belangstelling
in middenstandskringen voor 'het organi
satiewezen en voor het streven naai
economische samenwerking. De klacht is
niet nieuw. Toen dr. Kuyper het rap
port herinnert er aan in 1901 als
der eersten het vraagstuk van de mid
denstand aan de orde stelde, beklemtoon
de hij, dat de regering pas dan kon na
gaan, of en wat zij behoorde te doen,
wanneer de middenstand zelf initiatief
ontplooide. De nota legt er de nadruk op,
dat de middenstand op organisatorisch
gebied een belangrijke achterstand heeft
in te halen.
Vooral heerst de organisatóelauwheld
Linoleum-arbeiders terug
uit de Ver. Staten
De Super-Constellation Nucleon uit
Amerika is gistermorgen op Schiphol ge
land met aan boord o.a. de heren M. Gra-
vesteijn, N. C. de Jong. H. Zwart, J. H.
Baltes en P. Rem, employé's, die sinds
November van het vorig jaar werkzaam
waren in Amerikaanse kurkverwerkende
industrieën. Het vijftal heeft de Ver.
Staten bezocht om kennis te maken met
de arbeldsmehoden en toestanden al
daar. Bij hun vertrek uit Amerika pu
bliceerden we reeds enkele van hun er
varingen.
Aan de meningen van de heren kunnen
we nog het volgende toevoegen: „Er is
veel goed. maar ook veel dat mij niet
bevalt". „Het Is er geweldig goed in dat
land, waarop wij alen hier jaloers kun
nen zy'n", „Als ik jong was zou ik mij
graag in Amerika vestigen. Van belang
vind lk, dat 70 pet van de arbeiders een
eigen woning heeft".
Binnenkort zullen zij op een bijeen
komst met het personeel van de N.V.
Linoleum Fabrieken Krommenie van
hun bevinden vertellen.
Drie prijswinnaars komen
ons land bekijken
Ongeveer duizend Deense schoolkinde
en zullen op 18 Februari in het stadhuis
an Kopenhagen tegenwoordig zijn bij het
uitreiken van de prijzen voor de beste
opstellen over Nederland, welke het Ne
derlandse Gezantschap in Denemarken in
samenwerking met het Deense ministerie
Onderwijs had uitgeschreven
aanleiding van het officiële bezoek, dat
Koningin Juliana en Prins Bernhard
rig jaar aan Denemarken hebben ge-
Het uitreiken van de prijzen o.m. drie
reizen van twee weken naar en door
Nederland zal geschieden door de bur
gemeester van de Deense hoofdstad, de
heer H. P. Soerensen.
Verkeerd herbouwplan ter
inzage gelegd
Gemeenteraad van Groesbeek
gelast onderzoek
De gemeenteraad van Groesbeek (Gld)
heeft gistermiddag een commissie be
noemd, die tot taak krijgt een onderzoek
in te stellen naar het feit dat een ander
ontwerp herbouwplan ter inzage is ge
legd dan bij raadsbesluit was vastgesteld
De vergissing was aan het licht ge
komen, toen een belanghebbende bij het
plan, met wie over het ontwerp over
eenstemming was bereikt, tot de ontdek
king kwam dat hetgeen met hem was
overeengekomen niet was verwerkt in
het ter inzage liggende ontwerp.
De zaak, waarom het in het ontwerp
gaat, is de herbouw van een ln de oorlog
verwoest dorpshotel," waarvan de eige
naar by de herbouw moeilijkheden heeft
ondervonden, onder meer door onteige-
ing van zijn grond.
Wethouder Eik-holt, die de vergadering
presideerde, zeide dat een vluchtig onder
zoek had uitgewezen, dat het door de
raad aanvaarde ontwerp, na enige dagen
ter inzage te hebben gelegen, door
ander ontwerp was vervangen.
Ook zal een onderzoek worden inge
steld naar een bezwaarschrift dat door
de burgemeester ter zijde was gelegd,
omdat het te laat zou riin ontvangen.
De raad trok tenslotte het door hem
aanvaarde ontwerp in en besloot
nieuw plan voor te bereiden en dat ter
inzage te leggen.
Katwijk aan Zee en C. W. Thijs te
IJmuiden.
D De classis Grootegast
der ÓeTef. Kerken heeft peremtoir ge-
ineerd en toegelaten tot de dienst
des Woords en der Sacramenten de heer
D. Pasman. Den Haag, theol. cand. en be
roepen predikant te Niezijl. Cand. Pas
man is voornemens Zondag 21 Maart as.
intrede te doen te Niezijl na bevestiging
door ds P. Nomes van 's-Gravenhage.
Geref. Gemeenten
ji s: Geëxamineerd en beroep
baar verklaard, de heer Th. Cabaret, cand
te Rotterdam-Zuid.
voor Paterson (V.S.). St
Annaland en Utrecht F.'J. Dieleman te
Yerseke.
Chr. Geref. Gemeente nu
ook in Drachten
Van de 355 zielen tellende Chr. Geref.
Kerk te Drachten heeft zich dezer dagen
groep van 7 leden en 8 doopleden
losgemaakt. Onder leiding van ds J. G.
Minnen van de Chr. Geref. Gemeente
te Huizen (N.H.) heeft deze groepering
zich aangesloten bij de Chr. Geref. Ge-
gemeenten ln Nederland.
Duits geld voor herbouw
St. Laurenskerk
De Duitse havensteden Duisburg, Dues-
seldorf, Bremen en Hamburg zullen sa
men een fonds schenken voor de her
bouw van de in Mei 1940 verwoeste St
Laurenskerk te Rotterdam. Dit heeft de
burgemeester van Duisburg, August See
ling, medegedeeld, toen hij de burge
meester van Rotterdam, mr G. E. van
Walsum, ontving. De vier steden willen
met deze gift haar verbondenheid met
het Nederlandse buurvolk uitdrukken.
ROTTERDAM, 14 Fet
rchaelogie de heer J Houtzager te Wasse-
ïaar. Candidaatsexamen rechten de heren
I Brand te Voorburg; ACE Landman te
Voorburg; D H van Vliet te Krommenie-
P J Saheltorna te Hoevelaken; A F M Deie-
marre te Schevenlngen; T L S te houwer te
Sommelsdyk; K Panman te Delft; J A E
v d Does. te Den Haag; J L O sterman f
Vlaardingen en G W v d Feltz te Nijmegen
TILBURG, 12 Febr. Geslaagd doet ec<
nomle; W Langenhorst, Hulst; J Savelkoul,
revenbicht (L) en A de Koster. Elndhover
KAMPEN. (Theol. Hogeschool Brocdei
weg), lil Febr. Geslaagd voor cand: G
H Peddemors, Kampen.
«svTOTCT.-...» - - Geslaagd voc
der Koolj, R'dam;
Stiphout: C P Burger, Bilthoven; E 1
Dinkla, Groningen: J Haagsma. Oudega; B
J Hermsen. Vierakker; L van der Heide.
Aerdenhout; mej A Jansen. Utrecht; J KriJ- I
ger. Grootebroek; J M B Lohuls, Groot An-
gerlo; M H G Ma essen, Maasniel (L); D C
H Meiessen, A'dam; T A Oostenburg. Twij-
zel (Fr); W J Pereboom, Midwoud; P H A
Poll, Baarn; W R J Rasenberg, Wagenberg;
- der Ree, R'dam; C Ruijgh. Apel-
Nijsen.' Well (L) en J H H Cloud t. Utrecht;
Veeartsex.; F H J Jaartsveld, Groonlo; D
Vervoom, Putton; J C de Graaf. A'dam;
C Holzhauer. R'dam; A P M Willemsen. j
Utrecht en H Meijer, Hengelo (O).
O "C-l—
Ruwe en gesprongen handen? KALODERMA Gelee!
Het lied der aetherqölven
7.113 Gram. 8.00 Nieuws 8.18 Gram. 8.30 Orgel- ,Voor de
spel 8.55 Voor de vrouw 9.00 Gymnastiek rz~
9.10 Gram. VPRO: 10.00 „Tijdelijk uitge
schakeld". caus. 10.05 Morgenwijding VARA;
10.20 Voor de arbeiders in de contlnubedrij- spretang
ven 11.35 Kamermuziek 12.00 Gram. 12.30
tuinbouwmededelingen 12.33 Orgel.
•varia 1.20 Roe-
ens orkest 1,45 Sportpraatje 2.00 Gram.
Fries program?
VPRO;
allerlei"
Pas
i staalkaart"
7.40 ..Het
Boek der riandellngen", caus. 7.55 ,.D<
week", caus. VARA; 8.00 Nieuws 8.05 Gev.
programma 10.00 Socialistisch commentaar
10.15 Lichte muziek 10.40 „Onder de pannen",
hoorspel 14.00 Nieuws 11.15—12.00 Verzoek
programma.
Hilversum II. 298 m. KRO; 7.00 Nieuws
7J0 Gram. 7.15 Gymnastiek 7.30 Gewijde
muziek 7.45 Morgengebed 8.00 Nieuws 8.15
HOOFDSTUK I.
enigde Staten, neeft mij verzocht dit verslag te
schrijven, om het op te bergen in de archieven,
tezamen met zijn eigen lezing van enige zonder
linge gebeurtenissen, die zich in Japan en China
hebben afgespeeld. De eerste indruk, die ik bij
Driscoll's verzoek kreeg, is mij bijgebleven. Ik
zag in gedachten een paar hoge ambtenaren van
de Dienst dit relaas lezen. Ik zei tegen Driscoll,
dat niemand het geloven zou, maar zijn ant
woord, hoewel niet zeer vleiend voor mij, luidde
in dat opzicht geruststellend.
„Kan zijn", verzekerde hij, „maar ik heb zo'n
idee van wél. Je zult vermoedelijk zó onbehol
pen schrijven, dat zij begrijpen, dat het de waar
heid is."
„Maar het is zo'n onmogelijk verhaal", hield
ik vol. ,.Het is puur melodrama. Nee, maar alle
gekheid op een stokje, Driscoll, geen enkel nor
maal mens zou zo iets schrijven of het moet
de scenario-schrijver van een filmmaatschappij
zijn."
Driscoll dacht een ogenblik na. Het geval
scheen in zo grote mate zijn belangstelling te
wekken, dat ik hem ervan verdacht, in zwakke
ogenblikken het voornemen te koesteren romans
te gaan schrijven.
„Maak je daarover maar geen zorgen", ver
klaarde hij tenslotte. „Het gevaar is niet heel
groot. Om bij het grote publiek in te slaan, moet
elk vertelsel minstens een held bevatten en, ge
loof mij. jij hebt allesbehalve een heldenrol ge
speeld. Neen, word nu maar niet verlegen
„Waarom moet ik het dan schrijven?" wilde
ik weten.
Maar dat vond Driscoll, wonderlijk genoeg,
een belachelijke vraag. Hij herinnerde mij er
aan, dat ik zelf gediend had tijdens de Wereld
oorlog 1914'18 en dus diende te weten van le
ger- en marinedocumenten.
„Je kunt rustig je gang gaan", verzekerde hij
troostend, „in de bijna stellige overtuiging, dat
het hele relaas ergens in een kamer in Washing-
DE JACHT NAAR HET
marine-document
Kort na eerste Wereldoorlog 1914'18
Een belangrijke zaak is nog deze: Dr Kuyper gaf reeds in 1901 al9
zijn mening ten beste, dat het voor de middenstand van zo eminent belang
is, voor eigen rechten op te komen. Welnu, het is niet zonder reden, dat i voor het eerst in je leven! Pak de zaak flink
in deze nota de regering, juist ook ten bate van de middenstand, met klem aan- Hat zal je werkelijk niet zoveel tijd kosten.
e a 4^,v„ - De zaak heeft trouwens nog een ander gezichts-
aandringt op een groter en actiever belangstelling voor het eigen organi- puntje hebt aUe kana dat niemand «het ooit
satiewezen. zal lezen!"
ton zal worden opgeborgen. Man, als ik het enigs
zins laten kan, lees ik het zélf niet eens."
„Dank je vriendelijk", zei ik, „maar hoe moet
ik beginnen?"
Zijn antwoord, hoewel heel practisch, bracht
mij toch niet veel verder.
„Je gaat aan een tafel zitten, met een pen en
inkt en papier. Je kunt toch nog wel letters
schrijven? Vertel jij maar, hoe alles zich heeft
toegedragen, Lee."
En dat wil ik nu doen. Om Driscoll's gelief
koosde stopwoord te gebruiken, zal ik „flink aan
pakken". Ik probeer, mij de reeks gebeurtenis
sen, die zich aan de andere zijde van de Stille
Oceaan heeft afgespeeld, weer in het geheugen
te roepen. Het is alles een legprent, maar hoe
wel alle stukken netjes aaneensluiten als ik
wil beginnen, is de oorsprong van mjn verhaal
nog even duister als de oorsprong inderdaad ge
weest is. Enkele punten blijven in mijn gedach
ten hangen. Ik herinner mij een beminnelijke
spruit van de Japanse adel, genaamd mr. Moto
als hij werkelijk zo heette. Ik herinner mij
een lijk in de kajuit van een schip; in ge
dachten hoor ik het motorengeronk van een
vliegtuig en stemmen, die een Oosterse taal spre
ken. Het verleden van een oeroud volk steekt
vreemd af bij het heden. En achter dat alles
zie ik een meisje... een van die wonderlijke
zwerfsters van onze moderne wereld, die geheel
verlaten en alleen staan. De internationale spion-
nage heeft haar eigen wereld, welker bewoners
tot eenzaamheid gedoemd zijn.
„Dat heb je altijd bij werk-achter-de-scher-
men'', deelde Driscoll mij eens mede. „De lui,
die je ontmoet, lijken veel op elkaar. Zij mogen
ongunstig en onbetrouwbaar zijn, maar zij zijn
zonder uitzondering dapper, vergeet dat niet. Je
moet geen haat tegen hen koesteren, Lee, want
zij haten ook jou niet. Zij werken elk voor hun
Vaderland, en dat doet niet iedereen."
Het meest boeiende van dit avontuur bestaat
dan ook voor een groot deel uit zijn onpersoon
lijk karakter, uit het ontbreken van rancune. Ik
geloof, dat als ik meneer Moto, de Japanse gen
tleman, vandaag zou tegenkomen, wij de beste
vrienden konden zijn. Ik heb zo'n idee, dat hij
van harte zou instemmen met mijn wensen voor
een eeuwigdurende vriendschap tussen Japan en
de Verenigde Staten, zolang deze vriendschap
geen beletsel vormt voor wat hij en zijn politie
ke partij beschouwen als de hoogste taak van
zijn volk: het vormen van een hegemonie in
het Oosten.
14.45 Gram. 12.00 Angelus
12.03 Gram. 12.30 Land- en tuinbouwmede-
dellngen 12.33 Gram. 12 55 Zonnewijzer 1.00
2.20 Engelse les 2.40
r 3.00 Kroniek van letteren en 1
3.40 Fanfare-orkest 4.00 Franse
4.20 „De vliegende Hollander",
5.00 Vck
izlek 6.15 Journalistiek weekoverzicht 6.21
Buitenlandse corresponded
8.30 Lichtbaken 8.5<
programma 9.50 Actualiteiten
Dansmuziek 6.~
ties 7.00 Nieuws 7.10 Lichte muziek 7.20 Van
het Binnenhof 7.30 Gram. 8.25 De gewone
Gram. 9 00 Gev. 1
_iten 10,00 Wed-
irtialen 10.30 wij lulden
11.00 Nieuws 11.15 Nieuws in
Esperanto 14.2212.00 Gramofoonmuziek.
Engeland. BBC. 330 m. 12.00 Dansorkcst
12.30 Gram. 1.25 Have a go 2.00 Nieuws 2,10
Gev, programma 3.10 Concert 3.40 Sympho- j
nie-concert 4.25 Sport 5.30 Gev. programma
6.00 Voor de kinderen 7.00 Nieuws 7 15 Sport
15 Interview 8 4J
Parlementsoverzicht 9.00 Gev. programma
10.00 Nieuws 10.15 Hoorspel 11.45 Avondge-
beden 12.00—12.03 Nieuws
Engeland. BBC. 1500 e
2.46 Voor de kleuters 3.00 Amusementsmuz.
3.45 PianospeJ 4.00 Militair orkest 4.45 Sport
5.45 Verzoekprogramma 6.30 Sport 7 00 Gev.
muziek 7.45 Causerie 8.00 Nieuws 8.25 Sport
8.30 Hoorspel 9.30 Hersengymnastiek 10.00
luziok 3.15 Gram. I
Brussel. 324 m. M 45
1.15 Gram. 2.15 Kamer
4.00 Accordeonmuziek 4.15 Gram. 4 30 Acc
deonmuziek 4.45 Engelse les 5 00 Nieuws 5.10
Gram. 5.30 Koorzang 6.30 Voor de -oldaten
7.00 Nieuws 7.40 Gram. 7 45 Omroep-Omme-
ganck 9.15 Gram. 10,00 Nieuws 10.15 Ver-
zoekprogramma 14.00 Nieuws 14.05—12.00
Gev, muziek.
Brussel. 484 m. 12.00 Gram, 1.00 Nieuws i
1.13 Verzockprogramma 2.16 Filmmuziek 2.30
Gram 3.30 Klassiek verzoekprogramma 4.30
Lichte muziek 5.00 Nieuws 5.15 Jazzmuziek
6.45 Accordeons pel 7.15 Gram. 7 30 Nieuws
8.00 Gram. 8.30 Chansons 9.00 Hoorspel 9.30
Muzikale kruiswoordraadsels 10 00 Nieuw»
10.15 Lichte muziek 10.55 Nieuws LI.00 Dans
muziek 14.55 Nieuws
BBC. Uitzending voor Nederland; 5 00—5.15
n,m. Engelse les (op 224. 49 en 42 m.). 10.00—j
Nieui
Sportjournaal (op 224 t
Spiegel
al die vormen van Rheumatische onge
makken kunt U met Kruschcn te lijf. Be
rust er niet in. 't Wordt wel erger, niet
beter. Begin morgen radicaal met Kru
schen. Tienduizenden vonden en vin 'en
bij Kruschen baat en verlichting iedere)
dag weer. Waarom zoudt U dan weerloos
verder lijden. Neem ook Kruschen de
kleine dagelijkse dosis en ondervindt
zelf het heilzaam effect.
