Prof.
Scholten en mr Roosjen spraken
over historie en toekomst
Tegenslagen moeten leiden tot moedig
doorzetten en voortwerken
Dr Locher voor vier maanden
naar Nieuw-Guinea
Mej. De Langen nam afscheid
van Chr. onderwijs
NIEUWE LEIDSCHE COUEANT
MAANDAG I FEBRUARI 1954
A.R. STATENK1ESKR1NG LEIDEN
In de grote zaal van de Leidse Burcht heeft de Statenkieskringcentrale
Leiden van de A.R. partij Zaterdagmiddag het 75-jarig bestaan van de
partij herdacht. Prof. dr L. W. G. Scholten sprak over: 75 jaar A.R. partij,
waarna mr A. B. Roosjen het woord voerde onder de titel: Na 75 jaar. De
bijeenkomst werd geleid door de tweede voorzitter, mr dr N. G. Geelkerken.
'a* In de aanvang van zijn betoog verklaar
der de prof. Scholten, dat elke politieke par-
tij door strijd een bepaald doel poogt te
bereiken. Daarbij moeten we wel terdege
onderscheid maken tussen
gen. De geschiedenis van de A. R. partij
is zo rijk, dat het niet doenlijk is. alk
belangrijke punten te belichten. Welbe-
'P~ wust koos spr. daarom een hoofdthema
Lk- namelijk een kenschets van de figuur er
an- j invloed van dr Kuyper.
am De A. R. partij is in ons land de eerstt
re- politieke partij in de moderne zin van h -1
woord geweest, een ordeningslichaam in
af- een constitutionele maatschappij. De po
ne- litieke partij is een orgaan om uit het
er- volksleven figuren te selecteren, die lei-
ou- ding moeten geven, en ook moet zij de
openbare mening helpen vormen. Dat kan
pas wanneer een bepaald geestelijk kli
maat is gevestigd,
iro- In 1878 waren enkele van deze elemen-
°P ten aanwezig. Groen van Prinsterer had
Unê de beg>nselen vastgelegd. Hij legde
cu| natuurlijk verband tussen ongeloof e
iyr. volutie en beschouwde als band t
g. staatkunde en staatsrecht de Goddelijke
openbaring in de Heilige Schrift en in de
historie. Groen trachtte een staatkundig
nen bewustzijn wakker te roepen en sloot aan
w bjj bestaande toestanden.
I Het gevaar dreigde, dat de groepering.
k|r" waarin hij gehoor vond, haar vaste vorm
Jen| niet zou vinden. Daarom werd tot partij-
Den vorming overgegaan en in dit licht moe-
oijs. ten we ook de bekende uitdrukking „in
trn- het isolement ligt onze kracht" vers.aan:
rm^e die heeft niets te maken met schotjes-
Machtsapparaat
van De grote opvolger van Groen, dr Kuy-
1 Per- streefde nog veel sterker dan hij naai
J M politieke bewustwording, en daartoe
ade; kneedde hij de partij tot een machtsappa-
ïkel. raat. Hij schiep het geestelijk kli
nga. de partij onder Groen zo had ontbeerd,
Ver- i cn hi^ zag het grote belang van de selee-
- J tie. Kuyper stond op het fundament var
Rot- de aan God gebonden persoonlijkheid er
beschouwde de liberale staat als eer
1T monstrum, dat moest worden vernietigd,
van Van hem is het beginsel afkomstig, dat
het eentraal comité van de partij niet t
stuurt, doch alleen leiding geeft. Dat
Ipgn] integratie in de hoogste zin van I
imel; De invloed van Kuyper ging veel v<
Pont der dan de enge krin2 van bet Calvinisme,
Ipel- 20 betoogde prof. Scholten. Maar ook
van heeft hij zijn volgelingen te weinig eer-
echt; bied bijgebracht voor de overheid, eer
Ver- fout die later niet meer kon worden her-
(met steld. Spr. noemde het zeer eigenaardig,
H J dat Juist Kuyper geroepen was, het over
heidsgezag te handhaven bij de spoorweg-
laagd staking van 1903.
likeis in eike goed georganiseerde kring dreig»
ie: J gevaar van conservatisme. In de A. R. P.
laacd l is dat na 1909 duidelijk aan de dag ge-
ïikeis treden. De A. R. mensen willen graag de
tuur- onveranderlijke beginselen, die zij in de
i mej Kerk huldigen, ook in het politieke leven
van doortrekken. De kracht van de partij ligt
-eldenin bet scherp denken van de leden, in de
logica. Zo werd het program een combi-
-arts: natie van eeuwige waarheden en afge
leide beginselen, maar daarmee ontstond
ook een gemis aan eei
iltho-
Na Kuyper
De tijd na 1910 kenschetste prof. Schol
ten als de tijd na Kuyper, niet in de his
torische zin, maar in wezen. De organisa
tie van de partij is sindsdien weinig ver
anderd, evenals haar beginselen. Nieuwe
Feestavond De Landbouw
De personeelsvereniging van de N V.
i. 7.45 Leidse melkinrichting De Landbouw
-roces- hield Zaterdagavond in de grote zaal van
vrouw de Bl,rcht baar jaarlijkse feestavond
ngelusj slijters en controleurs. Uiteraard was
bouw-1 ook de directie aanwezig. De voorzitter,
I Zon- de heer P. H. Colijn, heeft de aanwezigen
n 3 00 sledbts met enkele woorden welkom ge-
4oo beten en daarna kwam direct de Alk-
»or de maarse kring van kleinkunstenaars de
:d 5 45 aandacht van de aanwezigen vragen voor
:n-£e bet programma „Goaldit zit".
jeugd Nu bet met de vaart voor dit doel-
orzang punt nogal meegelopen; dat was vooral
Gram. te wijten aan de conferencier, die soms
5 ..Ken meer flauw dan geestig was. Ook som-
rorkest mige Programmapunten misten het no-
Rotter- dige tempo om de zaal „mee" te krijgen.
512.00 Maar alles bij elkaar hebben de Alk-
maarse kleinkunstenaars de mensen van
e Landbouw toch een gezellige avond
zo 3 00 bezorgd. Aan het eind van de avond werd
grote verloting gehouden.
Indere
vraagstukken werden door Colijn behan
deld in de sfeer van de oude. De partij
werd, meer dan vroeger, een selectie-ap
paraat. Daardoor kwam zij ook meer ir
aanraking met het maatschappelijk leven
Echter, de zonen van eenzelfde huis, di«
tot verschillende Kerken behoorden, groei
den uit elkaar. De emotioneliteit ging
meespreken. In de periode van 192;
1933 is de A. R. P. wel wat veel alleen met
het verstand geleld; dat lukt in de poli
tiek nooit. Maar na 1932 keerde zij plot
seling weer tot haar oude roeping terug.
Colijn was, evenals Kuyper, in staat het
hart van de partij èn van het volk te ra
ken. Hij was de man, die het gezag heeft
bevestigd. Colijn voerde de staatkunde
van het gemenebest.
Zeer kort was prof. Scholten ovei
jongste geschiedenis. In de bezetting
bij het Indonesische vraagstuk heeft de
A. R. P. getoond niet met haar beginselen
te marchanderen. Indien zij zich bewust
blijft van het beginsel, dat personen in
eenzelfde geestelijk klimaat samenbindt,
kan zij vaderland en volk ook verder nog
tot zegen zijn.
Bestaansrecht
Mr A. B. Roosjen behandelde in zijn
rede het bestaansrecht, van de A. R. P.
Tegenwoordig horen we weer geluiden,
die lang niet nieuw zijn, namelijk, dat de
partij haar bestaansrecht heeft verloren.
Ook het borelingske werd met groot wan
trouwen bejegend.
Men zegt wel, dat de schoolstrijd haar
in het aanzien heeft geroepen, maar wie
dat zegt kent de historie slecht. Boven
dien is de schoolstrijd in 't geheel niet
voorbij. Steeds meer blijkt, dat men met
de mond het goed recht van de Chr.
school erkent, maar als het op daden
komt geeft men niet-thuis.
In het kort behandelde mr Roosjen de
strijd om de Chr. landbouwwinterschool,
zoals die in de Tweede Kamer is gestre
den. Daarbij bleek zonneklaar, dat de
rechtse partijen haar bestaansrecht zeker
niet hebben verloren. Het werd een
ming tussen links en rechts, waarbij de
antipoden, P.v.d.A. en V.V.D., elkaar
Spr. betoogde dat de P.v.d.A. de rol
het liberalisme uit de vorige eeuw heeft
overgenomen. In dit verband haalde hij
de uitspraak van prof. Romme aan, dat de
P.v.d.A. een onzuiver element vormt in
het volksleven. De P.v.d.A. laat zich
de grote levensvragen niet uit, kan dit
ook niet doen krachtens haar beginsel
program. Zij negeert, wat voor een Chris
ten het allerberangrijkste is.
Revolutie
In deze tijd beseft men niet mei
voldoende mate, dat het spook van de re
volutie rondwaart in het socialisme
het communisme, aldus mr Roosjen. De
P.v.d.A. staat daarom zo zwak in haar
verweer tegen het communisme, omdat
zij het wezen van de revolutie miskent.
Men keert zich tegen de verschijnselen
van een ziekte, maar kent de oorzaken
De A. R. man weet, dat de wortel
de revolutie ligt in het ongeloof. Bij de
souvereiniteitsoverdracht aan Indonesië is
duidelijk gebleken, waartoe een politiek
voert van de dingen-van-de-dag.
Hoe is de positie van de partij nu? Er
zijn thans 100.000 leden, tegen 60 000
de oorlog. Maar toch toonde spr. zich niet
tevreden met de algehele toestand van de
partij. We mogen niet lichtvaardig over
de verkiezingsuitslag van 1952 heenlopen.
Als wij daaruit lering trekken, behoeven
we voor de toekomst niet bevreesd te zijn.
De historie leert ons, dat de A. R. P. zich
nooit door tegenslagen heeft laten i
drukken, die moeten juist prikkelen tot
doorzetten.
zijn slotwoord zwaaide de voorzitter
lof toe aan de jubileum-commissie,
voorzitter van het jubileumcomité, dr
Rutgers, woonde de vergadering bij.
Ernstige woorden bij opening
van tentoonstelling „Nood"
NAAST AESTHET1SCH GENOT OOK
BEZINNING
Er zijn Zaterdagmiddag in de Lakenhal bij de opening van de tentoonstel
ling „Nood" naast woorden van lof voor de exposerende kunstenaar (Mar-
tien Coppens) zeer ernstige woor/den gezegd. Natuurlijk leende het onder
werp van deze tentoonstelling zich daartoe bij uitstek, maar zeer zeker
was hier ook de weerklank te beluisteren, van wat deze fotograaf met zijn
werk in de harten van de beschouwers had los gemaakt.
gehele Nederlandse fotopers de Februari-
ramp had benaderd. Deze spreker wees
Reeds het openingswoord van drs Van
tessem, de directeur van de Lakenhal,
as een bezield „ja" op het werk
deze artist met de camera, die méér nog
dan dat predikant is voor de zuiver*
menselijkheid. Drs Van Weseem zei o.a-,
dat hier uit het leed ware schoonheid
ls gegroeid. Afgezien van de academisch*
vraag, of fotografie wel werkelijk kunst
genoemd mag worden (overigens is de
film allang in de rij der kunsten opge
nomen), noemde spr. Martien Coppens
groot kunstenaar. Daarom verheug
de het spr., dat de eerste grote boven-
Moerdijkse tentoonstelling van Martien
Coppens' werk in Leiden wordt ge
houden.
Drs Van Weseem wees er op, dat Cop-
ens door zijn keuze van juist deze
een andere momenten de essentie
de Februari-ramp en van het lijden 1
de ontheemden heeft getroffen. Boven
dien heeft hij zich niet van zijn onder-
pen geïsoleerd, maar heeft waj
méégeleden. Hij is nooit cynisch, altijd
discreet. En hoe gemakkelijk zou Cop
pens bij zijn meesterschap over de foto
techniek in deze fouten hebben kunnen
vallen!
Spr. hoopte, dat de tentoonstelling
naast aesthetisch genot ook bezinning
:al brengen. Vervolgens dankte spr.
allen, die tot het welslagen van de ten
toonstelling hadden meegewerkt, deze
in het bijzonder de weverij De Gou
den Spin, die enkele wandkleden ter be
schikking stelde ter versiering van de
ie van de tentoonstelling.
Dank voor discretie
De burgemeester van Nieuwe Tonge,
de heer Chr. van Hofwegen, die hierna
het woord verkreeg, toonde zich vooral
dankbaar voor de discretie,
niet alleen Martien Coppens,
Raad Hervormde Zending
lagboek
Dans-
igd 7.45
IN VERBAND MET DE ZELFSTANDIGWORDING
VAN DE KERK
2.X In het zendingshuis te Oegstgeest
heeft dezer dagen de Raad voor de Zen-
"^ding onder leiding van zijn voorzitter, dr
uwtJ- H. Stelma, vergaderd. Bij de ingeko-
•arn men stukken was een bericht van dr C.
gd 6.31 Brouwer uit Utrecht, dat hij zijn benoe-
s bericht
de Raad
'ranming tot lid
Van Ho r.orcf
de raad niet
t Van de Geref. Zendingsbond t
in lo]5l or»tvangei, dat uit de kring
bond ter benoeming tot lid as
:st I2.4jvan de Generale Synode zijn
ïws 5»gen ds H" Harkema uit Zeist. ds u- J-
ren 6tvan B^k u'* Annaland en ds H.
Nieu\vip°l uit Wilnis.
10.5 -Ter tafel was een rapport, dat de door
de raad benoemde efficiency-commissie
>ze iu3had uitgebracht over het werk der dis-
54 m j. tricts-secretarissen op het thuisfront.
Wecrbe De resultaten van de uitvoerige bespre-
rCnacterking van dit rapport werden vastgelegd
>ek; 9.0in een concept-instructie voor de dis
Itricts-secretarissen. waarover de raad in
zijn Februari-vergadering na overleg me»
Len de districts-secretarissen een beslissing'
zal nemen.
Het tweede belangrijke punt, dat de
•in antiBaad 'n deze vergadering besprak, was de
nu doflk°mende zelfstandigheid der Kerk in
I jjet jNieuw-Guinea. Waarschijnlijk zal haar
i hem|eerste Generale Synode een dringend
rens MroeP doen op onze zendingsp-edikanten
en tecllorn voorshands geestelijk en organise
ilvere3"«ch, het 1" Kerk te leiden, mi
wachtla in verantwoording aan deze kerk
ver helhaar General* Synode. De tegenwoordig*
situatie
t zijn Wes
ters bestuur
gemis aan goed-gevorm-
de Papoease krachten, maakt dit nood
zakelijk. De raad besprak deze moeilijke
materie met ds I. S. Kijne, ds F. C.
Kamma en ds J. P. Kabel, zendingspredi
kanten uit Nieuw-Guinea, thans met ver
lof in Nederland.
Met het oog op deze selfstandigwording
der Kerk op Nieuw-Guinea en alle vra
gen, die daarbij onder ogen moeten wor
den gezien, besloot dc raad in te gaan
op het verzoek, dat hem van de zcndlngs-
predlkanten op Nieuw-Guinea bereikte
om z(jn secretaris, dr G. P. H. Locher.
vier maanden naar Nieuw-Guinea te
zenden. Aan het einde van zijn reis kan
dr Locher dan de conferentie der zen
dingspredikanten in September op Nw-
Guinea bijwonen. De mogelijkheid bleek
aanwezig, deze reis te maken buiten be-
der i
ndlni
roting.
Ten slotte werden nog enkele benoe
mingen gedaan. Tot lid van de efficiency-
commissie werd benoemd mej. mr S. M
Holsteyn. Als zendingsarbeidster voor
Niewu-Guinea werden aanvaard de ver
pleegsters zr G. B. Bartels, zr B. Fol-
kerts zr A. K. van Kamp en zr T. Wiert-
De raad besloot de erfenis van wijlen
G. Heuff Mzn, die het conferentie-oord
..Weltevreden" te Kerk-Aezaath onder
zekere voorwaarden aan de Zending ver
maakte, te aanvaarden.
•rder nog op, dat de nood
watersnoodgebieden thans weer voor een
groot en belangrijk deel ia gelenigd,
maar dat het leed van de ontheemden
voortduurt. Hij zeide, dat het woord
„nood" een begrip ia van niet alleen
déze, maar van alle tijden. Het is Mar
tien Coppens' verdienste, dit In zijn werk
te prediken. -Hij maakt, als iedere ware
kunstenaar, de blinde ziende.
Het leed der ontheemden
Uit eigen jarenlange ervaring met het
leed der ontheemden sprak mr H. M.
L. H. Sark, oud-gedelegeerde van Neder
land van de I.R.O., de organisatie voor
internationale vluchtelingenhulp. Mr
Sark ging in zijn redo terug tot de be
vrijdingsdagen van 1945, toen er dertien
millioen mensen door Europa zwi*
Langs onbegrijpelijke wegen kwamen
enige honderdduizenden weer naa
haardsteden terug, maar enige
lioenen konden of wilden die weg niet
meer zoeken. Van hen heeft de I.R.O.
er anderhalf millioen weer een eigen
plaats gegeven, in Europa of
Maar voor de ouden van dagen, de
zieken, de ouders van ongeneeslijke zieke
kinderen e.a. was er geen kans op emi
gratie. Zij moesten blijven, waar zij toe
vallig waren gestrand. Hun getal be
droeg ongeveer 300.000. Zij waren over
het algemeen slachtoffers van het Nazis-
Het probleem werd gecompliceerder,
toen de reacties op de communistische
overheersing los kwamen
duizenden onder het ijzeren gordijn door
glipten. En dat gaat maar steeds door.
In zekere zin zijn deze Ost-Flüchtlinge
beter aan toe dan de eersten, want
zij vluchten naar een gedeelte
eigen, Duitse vaderland, waar zij hun
igen taal kunnen blijven spreken
burgers blijven van het eigen land. De
vluchtelingen van de andere nationali
teiten missen dit óók nog. De beelden
Coppens spreken van hun nameloos
leed. De slachtoffers van de watersnood
konden bij alle ellende nog reken*
ipoedige hulp en herstel. Zij zouden
:eker binnen afzienbai
eigen huis wonen. Voor deze internatio
nale vluchtelingen is weinig hoop
Hoe indringend heeft Coppens dit leed
;n achtergrond gegeven.
Spr. vond het een gelukkige gedachte,
rondom de herdenking van de Februari-
amp déze tentoonstelling te organiseren.
:In aansluiting hierop sprak burgemees
ter Van Kinschot het officiële openir^s-
'd. Hij noemde de tentoonstelling
méér dan een verslag, omdat Coppens
het essentiële heeft weten te treffen.
Deze expositie is een monument gewor-
;n van datgene, wat wij als generatie
j als volk meemaakten.
De burgemeester dankte de burge
meester van Nieuwe Tonge en mr Sark
hun aanwezigheid en hun waar
derende woorden en sprak de hoop uit,
dat de schoonheid en de diepe menselijk
heid van deze foto's vele stadgenoten
iogen ontroeren.
Uitgestelde operatie
Een Leidse jongen kwam Vrijdag in een
Leids ziekenhuis om een na.operatie
struma te ondergaan. Hij lag al op
de operatietafel, de chirurg en de zusters
stonden al gereed toen de opererende
dokter de jongen vroeg, of hij niet liever
gaan schaatsen. „Ja, natuurlijk,"
luidde het antwoord, waarop de chirurg
tot grote verbazing van de jeugdige
schaatsliefhebber de historische woorden
sprak: „Ga dan maar, dan opereren we.
Zondag wel" Dat was aan geen
dovemansoren gezegd De jongen pakte
zijn biezen en is gaan rijden.
Agenda voor Leiden
Maandag
Snouck Hurgronje-huis, 8 uur: K. er
O., studiecursus „Pen en Penseel" dooi
drs F. P. Huygens.
Dinsdag
Schouwburg, 7.45: Leids Acad. Kunst
centrum. Balletgroep Sonia GaskelL
Gulden Vlies. 8 uur: Vereniging vooi
Internationale Rechtsorde, drs F. Tiele-
man over: Rusland na Stalin als achter
grond van de conferentie te Berlijn.
Rijksmuseum van Oudheden. 8 uur di
H. Brunsting over de jongste opgravingen
op de markt te Athene.
Nieuw Minerva, 8 uur: Leids Kunstcen
trum, ledenvergadering.
Leiderdorp, Dorpshuis, Coöperatie
ve Boerenleenbank, receptie gouden jubi
leum (34.30). feestavond (7.30 uur).
Woensdag
Filmzaal academie, 8 uur: Vereniging
voor Staatkunde, prof. mr P J. Oud ovei
de regels van het parlementaire spel.
Gulden Vlies, half 9: Reünie-commissie
van 't „Oude Vierde", gezellige bijeen
komst.
Dienst voor sociale zaken, Steenschuur
21, half 8half 9: voorlichtingscommissie
prijzen en huren.
Lakenhal, expositie „Nood" (foto's van
Martien Coppens).
Tentoonstellingen
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat la, zeven eeuwen Chinese
calligraphie en schilderkunst (collecti
dr R. H. van Gulik), 10—4 uur (tot 27
Februari).
Nachtdienst apotheken
Apotheeek Herdingh en Blanken, Hoge-
woerd 171, teL 20502, en apotheek Reijst,
Steenstraat 35. tel. 20136.
Tweemaal afscheid bij
de lichtfabrieken
Zaterdag hebben twee personeelsleden
van de Stedelijke Lichtfabrieken af
scheid genomen van directie, chefs en
collega's. Ditmaal waren het de heren P.
Neuteboom en H. Wagemaker, die de
dienst der fabrieken verlieten wegens
het bereiken van de 65-jarige leeftijd.
Aangezien de directeur. Ir Y. Ykema,
verhinderd was. richtte de adjunct-direc
teur, ir F. Stokhuyzen, het woord tot de
beide afscheidnemenden, waarbij deze
op de goede diensten, door elk van
hen aan het bedrijf bewezen, waarvoor
de heer Stokhuyzen hun dank bracht en
?n gelukkige levensavond toewenste.
De onfhiddellijke chefs van de heren
Neuteboom en Wagemaker sloten zich
bij deze lof gaarne aan en uitten even-
;ns hun goede wensen voor de toekomst.
Vertegenwoordigers van de Personeels
vereniging maakten zich tot tolk van het
personeel en zij spraken de hoop uit. dat
zij nog dikwijls met voldoening aan de
bij de fabrieken doorgebrachte tijd zul
len terugdenken, waarbij de band met het
personeel kan worden behouden door het
deelnemen aan de bijeenkomsten der
Personeelsvereniging. Een aandenken
van het personeel bezegelde deze woor-
Daarna was er gelegenheid om in de
kring van de naaste collega's afscheid te
Oproer het. STERLING is beter!
Je rookt het allerbeste van de Virginia-oogst
Die volle, milde geur en smaak vind je allée'n
bij STERLING. Koop die lekkerste shag van
Nederland en proef het!
a op STERLING - Oe beste shag/
HARTELIJKE HULDIGING IN SCHOOL
AAN PASTEURSTRAAT
Niet zonder weemoed, maar ook allerminst zonder dankbaarheid is Zater
dag in het gymnastieklokaal van de school Pasteurstraat afscheid genomen
van mej. J. M. de Langen, die het Christelijk onderwijs in onze stad, in de
vereniging voor Chr. onderwijs, gedurende 47 jaar met een voorbeeldige
toewijding heeft gediend.
Middags namen het bestuur der v
eniging, het personeel van de school
de ouders afscheid van haar. Ds Vossers
had zich afgevraagd, zo zei hij in een
toespraak, of hy mei. De Langen eigen
lijk wel kon toespreken. „Toen zij haar
werk bij het onderwiis begon, zat ik
maar in de eerste klas". Toch kon
thans namens het bestuur met grote
vreugde over haar spreken.
Het leven van een onderwijzeres is ook
aan een termijn onderworpen. Als ze de
leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, moet
ze afscheid nemen. Ds Vossers kon begrij
pen. dat er bij mej. De Langen misschien
wel enige opstandigheid zou zijn. Ze is
nog goed gezond en ze deed het werk tot
de laatste dag met trouw en met blijd
schap. Naast een zekere mate van opstan
digheid zal er ook iets van weemoed ge
weest zijn. Voor het bestuur was het
afscheid van mej. De Langen ook een
weemoedig ogenblik.
Maar bovenal is er de dankbaarheid,
zei ds Vossers. Het is toch geen kleinig
heid, bijna vijftig jaar kinderen te heb
ben mogen vormen voor het leven en
kinderen te hebben mogen vertellen van
Jezus Christus. Bij velen heeft mej. De
Langen het fundament voor het geeste
lijke leven mogen leggen. Het bestuur ls
Mej. De Langen heeft Zaterdag afscheid genomen van de school Pas
teurstraat. Hier ziet men haar temidden van enige bestuursleden van
de vereniging voor Christelijk onderwijs.
Foto N. van der Horst
Bezoek aan Schweitzer werkt
ontnuchterend
Tweede lezing over Atrika door Junius Ingerman
Als balsem op de wonde van de lezing vaü verleden week over het Neger-
vraagstuk in Afrika hield de heer Junius Ingerman Zaterdagmiddag in het
Volkshuis het tweede gedeelte van zijn causerie over Afrika. Deze keer
over het Afrika van dr Schweitzer.
Spreker wilde dr Schweitzer typeren in
drie eigenschappen, die deze mens in
sterke mate bezit. Ten eerste zijn per
soonlijkheid. Hij heeft zijn intellect in
harmonie gebracht met zijn wijsheid en
zijn denken. Dr Schweitzer ziet de toe
komst zeer donker in, wanneer de mens
in onze huidige samenleving niet leert
denken en een eigen innerlijk oordeel
leert vormen. De meeste mensen zijn een
copie van anderen.
Veel belangrijker dan al zijn geleerd
heid noemde de heer Ingerman dr
Schweitzers tweede eigenschap, namelijk
zijn waarachtige eenvoud. De mensen, die
met hem in aanraking komen, zijn stom
verbaasd, wanneer zij na enige tijd be
merken. dat hij nooit officiéél doet, dat
hij werkelijk overtuigd is van zijn eigen
onbelangrijkheid en zichzelf een eenvou
dige arbeider en harde werker vindt. Be
langrijke mensen zijn altijd eenvoudig,
einig belang-
i ziet!
De derde eigenschap van dr Schweitzer
i« zijn eerlijk Christen zijn. Spreker had
dat voordien nog niet meegemaakt en het
werkte bij hem als een verlossing. Vooral
omdat dr Schweitzer met beide benen op
de grond blijft staan.
Eigenlijk weet men noqit, hoe men deze
lens moet aanspreken. Is het nu dominee,
dokter of professor? Ook maakt men
meestal een geheel andere voorstelling
de omgeving, waarin dr Schweitzer
leeft en werkt. Zijn huis bevat, via een
wankele trap, een heel kleine slaapkamer,
een muziekkamer en een werkkamer.
Vooral de laatste werkt zeer ontnuch
terend. Een vierkant hok zonder een boe
kenkast. bureau e.d. Alleen een groot
;n ongeverfde keu
kentafel met een kruk en een stoel
de bezoeker.
Toen dr Schweitzer zeventig jaar werd,
wilden de zusters voor hem een gemakk
lijke stoel maken. Timmeren hadden
wel geleerd. Maar hij wilde zelfs geen
kussentje op zijn kruk. Er zijn nog steeds
veel te veel mensen in de wereld, die
geen gemakkelijke stoel bezitten en hij
had het al veertig jaar met dat krukje
gedaan
De heer Ingerman had hem eens
de vraag gesteld: „Wat is Christen
dom?" Het antwoord luidde kort en
krachtig: „Christendom is geen
idealistisch iets of een soort dwe
perij, maar het stellen van zuivere
daden". En dr Schweitzer heeft recht
van spreken, omdat hij dit Christen
dom ook ten volle in zijn leven be
wijst. Door deze praktijk van zijn
leven schudt hü het mensdom wak
ker. Ook zijn eerbied voor alles wat
leeft bewijst zijn grote liefde voor
God.
Spreker haalde vele voorbeelden aan,
die typerend zijn voor deze levensstijl.
Het gebeurde eens. dat tijdens een lang
durige operatie een groot Wapiti-hert de
werkkamer van dr Schweitzer was bin
nengedrongen en daar een enorme stapel
beschreven papieren oppeuzelde. De laat
ste restanten hingen nog uit de bek, toen
dr Schweitzer binnenkwam. Met één
sprong was hij bij het hert en haalde de
resten van wat een levenswerk was ge-
weest uit zijn bek. Het was het manuscript
van een groot filosofisch werk. waaraan
hij jaren had gewerkt. Tot de Nederland-
se. 7l|?ter Lagendijk, die dit meemaakte,
zei hij: „Zuster, helpt u me toch herinne
ren dat lk de beesten op tijd eten geef,
want ze zouden ziek worden, als ze mijn
papleren gingen opeten".
De causerie werd toegelicht met licht
beelden cn gramofoonplaten van door dr
Schweitzer gespeelde Bach-muziek.
met grote erkentelijkheid voor dit alles
vervuld. Ds Vossers bood namens het be
stuur een enveloppe met inhoud aan.
De heer Kalsbeek, hóófd van de school,
verklaarde, dat het personeel in Mej. De
Langen altijd een fijna collega heeft ge
had. Maar wat belangrijker is: de kinde
ren hebben in haar een enige juf gehad.
Vele kinderen van onze stad is zij ten
zegen geweest.
In de school vindt men een werkge
meenschap. Er is dan weinig sprake
van „ik" de baas en „gU" het personeel.
Het is „wU" geworden. De grondslag
die eenheid is vooral het staan In dienst
van de Heer. Hoe sterker dit besef, des
te dichter komen we bU elkaar en des te
beter kunnen we elkaar waarderen
begrijpen, aldus de heer Kalsbeek.
dankte mej. De Langen er voor, dat x|j
die gemeenschap op overtuigende wij"
had bevorderd.
Woordvoerder van de collega's was d«
heer Werner, die in een geestige toe
spraak enkele kwaliteiten van mej. De
Langen in het licht stelde, kwaliteiten,
die niet iedereen zo ziet. Das was i
een klappen uit de school, vandaar dat
we er verder het zwegen aan toedoen.
Uit zijn toespraak bleek wel, dat mej.
De Langen haar collega's met een moe
derlijke zorg wist te omringen. De heer
Werner noemde haar een voorbeeld
ijver en plichtsbetrachting. Zij spoorde
ook aan in dit verband dacht de heer
Werner vooral aan de jonge onderwijze
ressen, die door haar in de goede rich
ting werden geleid. Aangeboden werd
een parapluie.
Namens de ouders sprak de heer Van
Ginkel. Hij zag in mej. De Langen een
voorbeeld voor kinderen en ouderen. De
ouders zijn zeer dankbaar voor het vele
goede, dat u voor de kinderen hebt mo
gen doen, niet alleen in intellectueel,
maar ook in geestelijk opzicht, aldus
deze spreker. De ouders hadden gelden
bijeengebracht voor een lamp.
De laatste spreker was de heer Koop-#
Kleuterscholen weer open
De R.K. kleuterscholen aan het Leven-
daal en de Coenesteeg, die wegens diph-
terle zes weken gesloten zijn geweest,
gaan morgen weer open.
Rederijkerstaal
De organisatie voor zuiver wetenschap
pelijk onderzoek heeft aan dr J. J. Mak.
Neerlandicus te Leiden, subsidies toege
kend voor de samenstelling van een woor
denboek der Rederijkerstaal en voor de
uitgave van de werken van Anthonis de
Roovere, een groot Rederijker In de 15de
Expositie verlengd
De tentoonstelling „Het landschap in
de Noord-Nederlandse prentkunst (eerste
helft zeventiende eeuw)" in het Prenten,
kabinet der Rijksuniversiteit, Klokstceg
25, is verlengd tot en met 27 Februari.
De expositie is te bezichtigen van 2 tot
Burgerlijke stand van Leiden
Geboren: Frederik Th. H. z. v. J. D.
Pelgrim en C. M. J. v. d. Laan; Johannes
P. z. v. J. P. Karstens en C. van Es; Jan
z. v. D. Heemskerk en W. Schoneveld;
Pieter A. z. v. A. Harteveld en A. Assié;
Overleden: J. E. Fiouw wed. v. Heuzen
89 jr; J. Mioch man 69 jr.
hoofd van de inwonende school
uitgebreid lager onderwijs. Hij
sprak namens de „linkervleugel in het
gebouw" en kwalificeerde mej. De Lan
gen als een symbool van warmte en
prettigheid. Namens ,de leraren der
school bood hü de scheidende onderwü-
res een geschenk aan.
Voordat er thee gedronken werd, heette
ds Vossers de opvolgster van mej. De
Langen, mej. E. de Vries (die aLs onder
wijzeres aan een Chr. school te Hillegom
verbonden is geweest), hartelijk welkom.
a de thee sprak mej. De Langen een
dankwoord.
Morgens namen de kinderen af
scheid van haar. Dat is een fijne morgen
geworden. Toen het welkomstlied ge
zongen was, werd het stukje „De zeven
dwergen en Sneeuwwitje" door de klein
tjes opgevoerd. Jongens van de zesde
klas brachten een originele rechtspraak
het voetlicht, waarbij mej. De Lan
gen werd aangeklaagd. Maar ze werd
gerehabiliteerd en „veroordeeld" tot
levenslange pensionnering op kosten van
aat. Meisjes boden haar namens alle
kinderen een schommelstoel aan.
Gevestigde en vertrokken personen
In de week van 25 t/m 30 Januari
Te Leiden vestigden zich:
Altink en fam. Geoloog, Hartman
straat 7; C. van As grondwerker, 3 Octo-
berstr. 9; G. M. Berends onderwijzeres,
Roodenburgerstr. 46; M. Bink, Kortenaer-
52; H. Bos electro-monteur, Sumatra-
44a; J. A. Brongers, Jan van Hout
kade 7; R. Bruggeman loodgieter, Mei-
doornstr. 20; M. H. Claringbould en fam
techn. leider Lichtbeelden Inst. Asd. C.
Huygenslaan 37; D. Diederix, Wasstr. 70;
P. G. van Diest, tuinder, Groenesteeg 93;
P. F. van Drimmelen, Melch. Treublaan
15; W. F. Fasseur grondwerker, Waartgrt
J. Fisscher, Oude Vest 35; A. de
Graaf tandtechnicus, Rijnzichtstr. 3; G.
n de Griendt ass. accountant, Boer-
haaveln 43; J. T. van Diest-Halvemaan.
Groenesteeg 93; M. M. de la Harpe en fam.
Zoeterwolidsesingel 94; J. Havelaar,
Lage Rijndijk 5; H. van den Heuvel, Witte
Singel 80; W. Taets van Amerongen-Ipe-
Breestraat 49; J. Kalkhovcn beton
werker, Celebesstr. 45; J. E. Karsters, Joh.
de Wittstr. 49; M. A. C. van Kempen h.
i'd Huishouding, Tulpenstr. 13; E. Krul.
tandarts, 2e Binnenvestgrt 15; J. Lathou-
en fam. diesel-monteur, Appelstr 15;
A. F. van de Lisdonk, Oude Rijn 3; H.
Mulderije, da Costastr. 14; J. van Nieuw
koop kantoorbediende, Hoflaan 85; J. J.
Nouwen, Vreewijkstr. 10; A. H. Ofner
boekhouder. Meerburgerstr. 13; H. M
Philipse-Prinsen. Maredijk 43a; P Reich-
wein en fam leraar NO. de Sitterlaan 38;
J. Reijneveld 11 verpleegster. Witte Sin
gel 6; J. L. H. Brodalski-Schilperoort. Lijs-
terstr 11; T. P. W. Schmid cn fam. film-
technica. Apothekersdijk 31; C. J. Schnei
der Haarl.str. 247a; F. Sierksma wetensch
hfd ambt R U, Breestr. 3b; G. F. Slag-
hekke, huishoudster. Lijsterstr. 34; J. M.
Spruijt en fam, geoloog. C. Huygensln 1;
R. Oostveen-Steren. Jan Lievensstr. 32;
J. H. L. Theunis. Zoeterwoudsesingel 95;
H. A. van Haeften-Treffers, Pieterskerk-
grt 2a; J. Valkenburg 11 verpleegster, Me-
zenstr. J. M. de Veer, Pioenstr 20; A.
R. Veira en fam., Groenhovenstr. 7; M.
Veldhuizen, kraamverzorgster, Zoeter
woudsesingel 99; W. M. van der Veldt 11
verpleegster, Rijnsb.weg 10; A. de Vreugd
bloemistenarbeider Volmolengrt 2a; H.
Vrolijk en fam veearts Oude Rijn 2; H.
W. van Wetten etaleur Kortenaerstr. 52;
J. Wielenga chemicus Breestr. 145 a; A. J.
Winkelmolen stuurman GHV, Stadhouder
laan 30; W. de Wolf, kantoorbediende,
Zoeterwoudsesingel 81; J van der Woude
en fam. bedrijfsleider Houthandel Waard
7.
Uit Leiden vertrokken
E. J. Abrahams en fam. de Sitterln 21,
Rotterdam. Soetenstg 35; J. H. J. Bik en
fam. Apoth. dijk 30. Haarlem, le Hasse-
laerstr 1; J. Schouten-Bink Dilleb.str. 19.
Katwijk. W. Malefijtstr. 89; S. P. J. Bocxe
Hooigrt 13 29, Gllze ca. Kerkstr. A 503; B.
Broer Hogewoerd 71. Rolde. Papenvoorst.
Nr 15a; M. J Zwaan-Colijn Utr. Jaagpad
110, Oegstgeest. H. Morsweg 91; U. Daum
Fagelstr 38, Zwollo, A. Paulownastr. 12;
T. Derhan Thorb.str. 41, België; Wed. J.
Zwaan-van Duijn, Kaarsenm^tr. 7, Oegst
geest, Sumatrastr. 34; T. M. van Dijk L.
Mare 98a, Eindhoven, Bosdijk 78; A. J.
Ensink en fam. de L. de Kanterstr. 11,
Indonesië; G. Vroom-van Eijk en fam.
Groenhovenstr. 13. Arnhem, v. Huevenstr.
48; M. F. A. Mooijekind-Fromy, Roodenb.
str. 5. Frankrijk; W. E. de Haes Oude
Vest 47. Tubbergen, „Herinckhave"; W.
Harteveld en fam., Dozystr. 34. Verenigde
Staten van Noord Amerika; J. J. Huizinga
en fam, Zeemanln 18a, Rotterdam, Soe-
tenstr. 42; L. Jager, Bloemlstenln 13,
Brunssum, Pelopiusweg 55; M. Jansen
Rijnsb.weg 10. Hengelo, O. Ziekensulsstr.
39; A. M. P. Janssen. Rijnsb.weg 14. Til
burg, J. v. Beverwijckstr. 2a; P. van Kam
pen, Lusthofln 42, 's-Gravenhage, Paral
lelweg 478; L. A. H. v. Kimmenaede de
Sitterln 13 A Nieuw Guinea; A. C. van
Laar Kortenaerstr. 91, Sassenheim, Hoofd-
str. 179; J. de Lange. Haagweg 22, Schie
dam, Willemskade 43a. W. J. J. v. Leeu
wen, Rijnsb.weg 116, Oss, Hescheweg 6;
J. Servaas-Leffers en fam Hogewoerd 17.
Voorschoten. Leidseweg 319; K. Kruijs-
wljk-Lont Rijnsb.weg 10, Wassenaar. Beu-
kenhorstln 4; C. H. v. Zuijlen-Martinot
K. Galgewater 4, Nieuwer-Amstel, Thorb.
In 70; J. A. Mooy Rijnsb.weg 153, Amers
foort, P. Bothln 27; T. J. Heetvelt-van
d. Oord. Groenestg 10. Venlo, Heibeek 34;
E. M. Philippi, Rijnsb.weg 10, Rijswijk ZH.
Pr. Hendrikln 21; S. E. H. J. Pino Sta
tionsweg 41. Noordwijk, Kon. Astrid Bou
levard 31; J. Potters, Pioenstr. 23, Dor
drecht, Noordendijk 157zw; H. G. Regeer
en fam Haarl.str. 105.Oldebroek, P 34 I;
A. M. van Rooljen Thorb.str. 11, Rijswijk
ZH. Ottoburgstr. 8; C. J. de Ruiter W.
Singel 69. Utrecht. Koningsweg 119 M.
Rzeszowskl. Cronjéstr. 8. Zuid Afrika; E.
M. Salomonson Rijnsb.weg 101. 's-Gra
venhage. Hasseltsestr. 4; M. H. Schaper
Rapenburg 78. Amsterdam, Sarphatistr.
76 II W. P. Schollen en fam. Lammensch.
weg 100, Tiburg, Langestr. 7; E. S. Wijn-
Schwarz en fam Herengrt 110 Arnhem.
Spoorwegstr. 38; T. H. J. van Sebille
Javastr. 24. Groningen. Oosterstr. 55; W.
Sikkema Rijnsb.weg 144. Amsterdam, C.
Huygenstr. 79; J. SJardijn. Pioenstr. 29.
Denekamp. Pr. Hendrlkstr. 3; M. R. Slin
gerland. Fagelstr. 39. Oegstgeest. de Kem-
penaerstr. nr 107; E. J. van Slingerland
n fam Soemabastr. 74, Rijswijk ZH, Ha-
•enstr. 95; J. E. Noppe-Spanjaard, J. W.
Frisostr. 15, Noordwijk, Dan. Noteboom-
str. 11; H. J. M. Timmer en fam. Roze-
boomstr. 2. Veenendaal. v. L. Stirumstr.
1; H. M. Troost en fam Mirakelstg 21,
Mellssant, Binnenweg 165; M. F. J. de
Vos-Trouwee en fam., 4e Binnenvestgrt
72, Warmond, Bijlev.ln 10; A. J. Verhulst
Rijnsb.weg 10. Kortgene Kats. Dijkstr. 96;
P. A. Visser cn fam Gerecht 11, Katwijk.
Zeeweg 77; T. G. J. van Zanten. Noord-
einde 2a. Den Heider. Buitenhaven 5; J.
C. Zantman. Warmonaerstr. 14. Den Hel
der, Buitenhaven 5.
