Vingerhoed zwaar water
kost een gulden
Toch is het zo!
Nat. Luchtvaartschool dreigt in
1954 te verdwijnen
ITi'liTllilHiT
dHüDsotr s'^Ukg<xd.,
AVONTURIERS
MAANDAG 21 DECEMBER 1953
Ontdekking uit 1932
DODELIJK VOOR VISSEN; BELANGRIJK
VOOR ATOOMOVENS
1VTATER IS ZO'N algemeen bekende stof, dat men al sinds lang meende
hiervan alles te weten. Groot was daarom de verbazing toen in 1932
werd ontdekt, dat gewoon water voor 0,02% gemengd is met een ander
soort water, dat wel in hoofdzaak dezelfde eigenschappen heeft, doch in
verschillende opzichten daarvan afwijkt. Het is o.a. zwaarder en daarom
kreeg het de naam zwaar water. Twintig jaar geleden was het nog iets
heel bijzonders, thans is zwaar water een industrieel product, dat in vrij
grote hoeveelheden in Noorwegen en Canada wordt gemaakt. In de on
middellijke nabijheid van waterkrachtwerken, waar men de beschikking
heeft over goedkope electriciteit, worden namelijk grote hoeveelheden
water ontleed en daarbij ontstaat dan als nevenproduct het zware water
Bij dit ontleden van water splitst het
zich in waterstof en zuurstof, twee gas
sen, die voor allerlei doeleinden, o.a.
voor het autogeen lassen, worden ge
bruikt. Het zware water, dat in het ge
wone water aanwezig is, wordt daarbij
minder snel ontleed en zo wordt 't over
blijvende water op de duur relatief
rijker aan zwaar water.
De winning en de afzondering van het
zuivere, zware water vereis* intussen
zoveel zorg, dat het toch nog e
duur product wordt. Men betaalt
bare voorraad zwaar water naar Enge
land om er daar verder proei
kunnen nemen.
Hoewel de Engelsen en de Amerikanen
bij de ontwikkeling van hun atoombom
geen zwaar water nodig hadden, bei
de het hun toch wel dat de Duitsers in
Noorwegen er de vrije beschikking
hadden. Men kon immers nooit wet
hoeverre zij er ten behoeve van de
dere oorlogvoering profijt van zouden
vrij kunnen trekken. Daarom werd eind 1943
besloten maatregelen te treffen,
geveer duizend gulden per liter voor, dus i door de verdere productie van
een gulden voor een vingerhoed vol. Als water in Noorwegen onmogelijk zo
het zware water geen bijproduct was, zou den.
het echter nog vele malen duurder zijn. Na een mislukte eerste aanval wisten
**1 j parachutisten bij een tweede aanval op
UOZlOgSaVOJltUUl\ de door de Duitsers zwaar bewaakte fa
briek beter hun doel te bereiken. Maar
de Duitsers hadden het zware water in
middels reeds op transport gesteld
De enige fabriek, die vóór de oorlog
zwaar water produceerde, was die van
de Norsk Hydro in Rjukan, een plaatsje,
dat ongeveer 130 kilometer ten Zuid-
Westen van Oslo ligt. In 1940, kort voor
de verovering van Noorwegen, kochten
Franse natuurkundigen de hele voorraad
van 160 liter, die op dat ogenblik tevens
de hele wereldvoorraad was, op, omdat
zij meenden dat zwaar water hun van
dienst zou kunnen zijn bij hun proeven
op het gebied van de splitsing van atoom
kernen. Toen kort daarop ook Frankrijk
door de Duitsers werd bezet, brachten
enkele Franse natuurkundigen hun kost-
spannende achtervolging wist „de
ondergrondse" het schip te ontdekken,
waarmee het zware water naar Duitsland
vervoerd zou worden. Hierop werd
tijdbom geplaatst, die schip met lading
in de Oostzee deed ondergaan.
Samenstelling
Zwaar water is evenals gewoon v
samengesteld uit twee delen waterstof
en één deel zuurstof Echter met dit
schil dat de waterstof in het zware water
van een andere soort is dan in het ge
wone water. Er bestaat namelijk behalve
de gewone waterstof ook nog een andere
soort waterstof, een zgn. isotoop, die
tweemaal zo zwaar is als de gewone
lerstof. Deze zware waterstof, die ook
wel deuterium wordt genoemd, werd in
1931 door Urey en zijn medewerkers ont
dekt. Zij komt slechts in zeer geringe
hoeveelheden in de natuur voor; onge
veer 0,02% van alle waterstof is zware
waterstof.
Onmiddellijk na de ontdekking van
Urey verwachtte men en terecht dat
de zware waterstof ook in verbindingen
zou voorkomen, dus ook in water. En
inderdaad werd kort daarop, in 1932, het
zware water ontdekt.
Het is een vloeistof, die in soortelijk
gewicht, kookpunt en vriespunt duidelijk
aanwijsbaar van het gewone water af
wijkt.
gewoon water zwaar water
soortelijk gewicht 1,00 1,11
smeltpunt 0 gr. C 3,82 gr. C
kookpunt 100 gr. C 101,4 gr. C
gr. C 11,6 gr. C
TT HERINNERT ZICH wellicht, dat
een spier, die in actie is, zuurstof
verbruikt. Wordt de toevoer van zuur
stof afgesneden, dan zal dus ook de
spieractiviteit verminderen. Na een
langdurig verblijf in een zuurstofarme
omgeving, of na het inhouden van de
adem, zouden we dus verwachten, dat
ook de spieren, die de ademhaling
regelen, een vertraagde werking ver
tonen. Het tegendeel is echter het ge
val, want na zuurstofgebrek het
moet natuurlijk niet te lang hebben ge
duurd gaan de ademhalingsspieren
juist bijzonder krachtdadig werken en
zij sloren zich dus in het geheei niet
aan de regel dat een spier traag en
moeizaam reageert wanneer minder
zuurstof wordt toegevoerd.
Deze verhoogde activiteit van de
ademhalingsspieren gaat uit van het
ademhalingscentrum, dat door het ver
hoogde gehalte aan koolzuur in het
bloed, krachtig geprikkeld wordt, ons
aanzet tot sneller ademen, waardoor
het zuurstoftekort wordt opgeheven en
de overmaat aan koolzuur verdwijnt.
Ziezo, het vervelende stukje theorie
zit er voor vandaag weer op. We heb
ben het nu eenmaal nodig om te be
grijpen waarom een eend in de atmos
feer na 7 minuten stikt wanneer de
luchttoevoer wordt afgesloten, én
waarom dit dier het onder water wel
23 minuten kan uithouden. Wanneer de
eend met de kop onder water duikt,
wordt de hals naar omlaag gestrekt en
komt het water met de neusslijm-
vliezen in aanraking. Déze beide ver
schijnselen dus de spierbeweging
van de hals en het nat worden van de
neusslijmvliezen werken als een
prikkel die echter tegengesteld is aan
de werking, welke bij ons van het ge
prikkelde ademhalingscentrum uitgaat.
Want door het nat worden van de
neusslijmvliezen en het buigen van de
hals wordt bij de eend de gehele adem
halingsregeling opgeheven! Hoewel
zich nu wel degelijk koolzuur in het
bloed ophoopt, krijgt het dier het niet
benauwd en wordt dus ook niet ge
dwongen adem te halen. Bovendien
wordt bij de eend de bloedsomloop
vertraagd, de spierbewegingen worden
tot het hoogst noodzakelijke beperkt en
de zuurstofvoorraad in de longen en
de grote schadelijke ruimte (die ge
vormd wordt door de zeer lange en
wijde luchtpijp en de luchtzakken)
wordt op de meest voordelige wijze
verbruikt. Door genoemde prikkels
wordt het lichaam van de eend dus zo
economisch mogelijk afgesteld en
bovendien krijgt het dier. door gebruik
van de lucht in de schadelijke ruimten,
méér zuurstof ter beschikking dan nor
maal. Vandaar dat het dier onder
water driemaal langer met de inge
ademde lucht toe kan dan op het land.
Bij verstikking in de lucht blijven de
prikkels, die het organisme regelen,
achterwege, zodat de eend in dat geval
in een slechts weinig gunstiger positie
komt te verkeren dan wij.
En weet u dat bijen met hun poten
kunnen proeven?
Daarover morgen.
(Nadruk verboden.)
grootste dichtheid
bij
verdampings-
warmte per
grammolecuul 9710 cal 9969 cal
Deze verschillen zijn het gevolg van
het feit dat zwaar water als bouwsteen
de zware waterstof bevat in plaats van
de gewone waterstof en soms zelfs zware
zuurstof in plaats van gewone zuurstof.
I Daardoor zijn de moleculen zo heten
de allerkleinste deeltjes water zwaar
der dan de moleculen van gewoon water
en bewegen zij bij dezelfde temperatuur
langzamer dan de lichtere moleculen van
I gewoon water. Dit heeft weer tot gevolg,
1 dat zwaar water minder gemakkelijk, d.i.
minder gauw. door de electrische stroom
wordt ontleed dan gewoon water en ook
dat het minder gauw in de damptoestand
overgaat, m.a.w. het heeft een hoger
kookpunt dan gewoon water.
Dodelijk voor visjes
Kleine visjes, bacteriën en plantenzaden
gaan in zuiver zwaar water dood. Niet
echter wanneer het zware water met een
voldoende hoeveelheid gewoon water is
gemengd. Bepaald giftig is het zware wa
ter dus niet. Zijn uitwerking op de levens
processen moet dus aan andere oorzaken
worden toegeschreven. Dit blijkt o.a. ook
hieruit dat in sommige gevallen zwaar
water de groei juist bevordert; gist bij
voorbeeld groeit in 90% zwaar water
viermaal zo snel als in gewoon water.
De betekenis van het zware water voor
de biologie lijkt tot nu toé gering. Voor
de kernphysica daarentegen is zij veel
groter. De Noors-Nederlandse Kern
reactor te Kjeller bijvoorbeeld bevat 7000
kg zwaar water en ook enkele andere
kernreactoren bevatten deze stof. Verder
„Trubenijs" boorden zitten even cor
rect als stijve en net zo gemakkelijk
als slappe boorden. Een ..Trubenijs
boord is gemakkelijk te wassen en
te strijken en behoeft niet gesteven
te worden, omdat h\j permanent half
stijf is. Let op het merk m elke boord.
Vrouw mishandeld door
twee zeelieden
Negers gingen elkaar in
Amsterdam te lijf
Twee 30-jarige negers, opvarenden
het Engelse schip Fernhurst. zijn des
nachts te Amsterdam in de buurt var
Zeedijk gearresteerd, nadat ze een
jarige buffetjuffrouw in haar woning
de Zeedijk hadden mishandeld en de in
ventaris kort en klein hadden geslagen.
De vrouw werd naar het Binnengasthuis
vervoerd, maar kon later naar haar wo
ning worden teruggebracht
De agenten surveilleerden op de Zee
dijk, toen zij gealarmeerd werden door
hulpgeroep van buurtbewoners, die n
den, dat de vrouw vermoord werd. De
twee zeelieden hadden inmiddels reeds
de benen genomen, maar konden toch
nog worden gearresteerd.
De mannen hadden de buffetjuffrouw
's avonds ontmoet en waren met zijn
tweeën na sluitingstijd der café's
naar haar woning gegaan. Daar kreeg
het tweetal hevige ruzie. Ze gingen elkaar
met stoelen te lijf en toen de vrouw pro
beerde dit te verhinderen, werd ze be
wusteloos geslagen.
Ontslagen op Ypenburg
Regering heeft contract over voorselectie
van vliegers opgezegd
verwarren met de Rijksluchtvaartschool), waarvan de hoofdzetel
gevestigd op Ypenburg, in het komende jaar gaat verdwijnen. Dit is een
gevolg van het feit, dat de Ver. Staten de landen van de Noordatlantische
Verdragsorganisatie heeft laten weten, dat adspirant-militaire vliegers uit
die landen eerlang niet meer door Amerika worden opgeleid. Voorts heeft
het Nederlandse Ministerie van Oorlog het contract met de N.L.S. in zake
de voorselectie van adspirant-militaire vliegers kort voor de opzeggings
termijn van 1 October opgezegd, aldus heeft de directeur van de N.L.S., de
heer J. Montanban van Swijndregt, meegedeeld.
In Februari 1954 zal dc vermoedelijk
laatste ploeg van Nederlandse adspirant-
militaire vliegers haar opleiding var
jaar krijgen in Amerika. Hierna zal
ieder NAVO-land die opleiding zelf ter
hand moeten nemen of haar gecombi
neerd moeten uitvoeren. Naar verluidt
over dit laatste een beslissing
handen zijn. De moeilijkheid is nl..
nwerking een geschikt vliegveld te
vinden, dat het gehele jaar door
het vliegen beschikbaar is en weinig
slechtweerperioden kent. Gesproken is
een vliegveld in Noord-Afrika, of ir
Zuid-Frankrijk. België heeft de NAVO-
landen een vliegveld in de Congo aange-
boden.
De N.L.S. die o.a. tot taak heeft per-
irien op te leiden voor het vliegbewijs
A, het zgn. sportbrevet, dat rêoht geeft
tot het besturen van vliegtuigen (niet
verkeersvliegtuigen), was reeds van 1948
ingeschakeld bij de voorselectie van ad
spirant-militaire vliegers en heeft in die
vijf jaren verscheidene tientallen Neder
landse jongens getest. Het juiste aantal
om redenen van landsbelang niet.
worden genoemd. De school bestaat in
totaal 27 jaar.
Het ministerie van Oorlog heeft het
contract opgezegd toen het kennis kreeg
de beslissing van de V.S. Het mi
nisterie wenst om technische redenen de
roorselectie en de gehele opleiding
voortaan in eigen hand te hebben.
Veel personeel ontslagen
Het gevolg van deze opzegging is, dat
m enkele tientallen leden van het in
structief, technisch- en administratief
personeel door de N.L.S. ontslag moest
worden aangezegd. Slechts een zeer
kleine kern is overgebleven, nl. in totaal
werktuigkundigen (twee op Ypen
burg en vijf op Hilversum) en maar twee
de dertien instructeurs, die bij de
N.L.S. in dienst waren, (nl. een op Ypen
burg en een op Hilversum).
Van de drie en dertig toestellen, die
de N.L.S. gebruikte, gaan er tien, nl.
Tiger Moth-lésvliegtuigen. naar de Kon.
Luchtmacht terug, waarvan ze waren
geleend. Tien andere Tiger Moth-toestel-
len zullen worden verkocht, als daar
kopers voor zijn te vinden. Twaalf Piper
Club-vliegtuigen en een Luscombe Sil-
zullen, indien maar enigszins mo
gelijk, in het bezit van de school wor
den gehouden, teneinde de primaire taak,
wordt zwaar water gebruikt om er zware
stof van te maken, o.a. in het Phi
lips Natuurkundig Laboratorium te Eind
hoven en in het Cyclotron te Amsterdam
rerkrijging van deeltjes, waarmee
na ze een zeer grote snelheid te
hebben gegeven, tit in het binnenste der
stof kan doordringen.
het opleiden van sportvliegers, te kun
nen uitvoeren.
Er zijn door deze gang van zaken voor
de N.L.S. veel kosten en minder baten
dan die waarop was gerekend. Er wordt
thans overlegd op welke wijze geld kan
worden verkregen. Gehoopt wordt, dat
het Ministerie van Verkeer en Water
staat een verhoogde subsidie aan
N.L.S. ter beschikking zal stellen. In dat
geval kan de begroting van het bedrijf
nog sluitend worden gemaakt. Komt.
verhoogde subsidie niet of kan op andere
wijze niet voldoende geld wórden aange
trokken, dan behoort een faillissement
van het bedrijf niet tot de onmogelijk.
De hoofdzetel van de N.L.S. is geves
tigd op het vliegveld Ypenburg. Afde
lingen zijn er te Hilversum, Beek (L.),
Eelde, Teuge en Woensdrecht
Veiligheidscampagneboek:
Ongelukken kosten meer
dan K.L.M.-vloot
Bedrijfsleven moet handen
ineenslaan
Het totale próductieverlieS als gevolg
van bedrijfsongevallen in ons land. be
droeg in 1949 meer aan de aanschaffings.
kosten van de imposante luchtvloot, die
dc KLM. thans in haar bezit heeft,
bijna de helft van de totale waarde a
alle electriciteit, gas en water, die
1949 door ons hele volk met alle
dustrieën tezamen werden venbruikt.
Dit wordt gezegd in een campagneboek
voor bedrijfsveiligheid,dat de Contact
groep Opvoering Produotiviteit in sam
werking met het Veiligheidsinstituut
het Nederlands Insitituut voor Efficiency
heeft uitgegeven. De publicatie heeft tot
titel: ,,200.000.000 dode guldens".
Daarmee wil men het bedrijfsleven
va-n overtuigen, dat de bestrijding v
de onveiligheid evenals van vele a
dere euvelen niet incidenteel mag
geschieden, en dat men alleen resultaat
kan verwachten wanneer een stelsel
matig en samengebundeld gebruik wordt
gemaakt van de voorlichtingsmiddelen,
die de bedrijven ten dienste staan.
Man verdronken in
A'damse gracht
In- het water van de O.Z. Achterburg
wal te Amsterdam is in de nacht van
Zaterdag op Zondag de 41-jarige H. D.
uit Lunteren verdronken. De man, die
door onbekende oorzaak te water was
geraakt, schreeuwde onmiddellijk om
hulp. Maar toen enkele voorbijgangers,
hem door handreiking op het droge had
den gebracht, bleek, dat de levensgeesten
reeds waren geweken.
Kunstanthraciet is al
in Leeuwarden
Engelsen zijn de Ned. staats
mijnen voor
Onlangs werd bericht, dat de Staats
mijnen in de loop van het volgende jaar
zeer waarschijnlijk een nieuw product op
de markt zullen brengen. Dat wordt
rook- en reukloze kunstanthraciet, die
synthraciet heet. Dit product wordt ge
lijkwaardig aan prima anthraciet.
Laat nu die kunstmatige anthraciet
in Leeuwarden zijn! Geen synthraciet.
maar phurnasite. Aan de naam te zi
dus Engels en zo is het. Dezer dagen
een wagon met deze brandstof de loods
van een handelaar binnengereden. Zij
heeft al proef gebrand en de handelaar
is zeer tevreden, aldus de Leeuwarder
Crt.
De Britten zijn Nederland dus voor met
de kunstanthraciet. Inderdaad enige ja
ren. Gelijk hier bleef men ook aan de
overkant van het Kanaal met grote res
tanten fijnkolen zitten. De industrie kan
namelijk wel veel, maar niet al deze afval
gebruiken. Een land, dat dus niet vol
doende goede anthraciet heeft, doet zijn
uiterste best iets te vinden, dat dit euvel
kan verhelpen. Vandaar kunstanthraciet
in Nederland, want het afval is daarvoor
de grondstof.
In Groot-Brittannië had men nog een
andere reden een product te vinden, dat
is aan rookgassen. Dit vanwege de
„smog", de rook-mist. Vandaar dat men
daar nóg naastiger naar een nieuw pro
duct heeft gezocht. Daaraan heeft dart
phurnasite zijn ontstaan te danken.
De brandstof heeft het model van een
eierkool, maar ze is iets kleiner. Aange-
als bindmiddel voor de fijnkolen
geen teer is gebruikt, rookt en ruikt zij
practisch niet. De kolen branden met een
korte vlam. kennen geen slakken en
evenmin stenen. Dat zijn de voordelen en
het nadeel is dan, dat zij tamelijk veel
achter laten.
Dat is alles. En de prijs? Die is gelijk
m die van de eerste soort Nederlandse
anthraciet.
Pro/. Logemann:
Conflict bij Sticusa kan
worden opgelost
Bestuur en Raad van dc Sticusa fStich-
ting voor Culturele Samenwerking) zien
met elkaar wel een weg om het strikt
persoonlijke conflict dat tussen directeur
personeel is gerezen en da-t geheel los
staat van het werk der stichitin-g. te boven
te komen.
Dit heeft prof. dr J. H. A. Logemann,
voorzitter van he<t Sticusa-bestuur, mee
gedeeld.
„Laat ons rustig doorwerken", aldus
prof. Logemann. „Wat wij nodig hebben
jd om het probleem uit te werken.
Nogmaals: zakelijk is er met Sticusa-werk
niets bijzonders aan de hand."
Zaterdag zijn bestuur en raad van d-e
Sticusa in Amsterdam bijeen geweest.
Volgens een communiqué was men een
stemmig van oordeel, dat het niet moge-
is de gerezen moeilijkheden als een
sohuldvraagstuk te behandelen. Men was
echter ook van mening dat er alle aan
leiding bestaat tot het treffen van or
ganisatorische voorzieningen op korte
termijn.
Nieuw metaalbedrijf aan
Maas-Waalkanaal
De burgemeester van- Njjmegen heeft
Zaterdag een nieuw bedrijf geopend op
de industriële terreinen- der gemeente
iangs het kanaal tussen Waal en Maas.
He4 is een industrie van stalen ramen.
Van Nijs en Vale), waar ruim 150 vak
lieden werk vinden. Het personeel bood
óe directie een beeld, de metaalarbeider
van Peter Roovers, aan.
Van het erf van School en Kerk
Beroepingswerk
Ncd. Herv. Kerk
Beroepen: te Schoonhoven (vac. J.
v. d. Heuvel) toez., J. T. Doornebal
Aangenomen: naar Welsum (toez.)
H. Visser, legerpredikant te Arnhem.
Geref. Kerken
Beroepen: te Koevorden L. J. Goede
te Aalten; te Dwingelo cand. B. J. Aal-
bers te Heelsum; teTJtrecht (vac. H. Hart)
J. Nawijn te Aalten.
Geref. Kerken
d- IJssel:
A.R. bestuurders en het
gemeente-huishoudboekje
In een drukbezochte vergadering va
de Zuidhollandse Vereniging van A.I
Gemeente- en Provincialebestuurders
heeft de gemeente-secretaris van Hilvi
sum. de heer P. Bergsma, Zaterdag in Ri
terdam gesproken over het huishoud
boekje van de gemeenten.
De voorzitter, de heer J. A. J. Jansen
Mananschijn, wees de leden op hun taak
te zorgen dat de burgerij ziet, dat de
A.R.-beginselen die in het verleden hun
betekenis hadden, ook voor de proble
men van het heden van grote waarde
zijn. Het aparaat om de raadsleden
te lichten is er (in de vereniging e
de Dr Kuyperstichting), laat men
mogelijkheden benutten, aldus spr.
Prot. sanatorium in Breda
krijgt 100 bedden
De interkerkelijk Protestante stichting
Zuid-Nederlands Sanatorium te Breda
heeft thans bij het ministerie van Sociale
Zaken en Volksgezondheid het program
ma ingediend voor de bouw van een tbc-
sanatorium van 100 bedden te Breda. Het
aantal sanatoria verpleegde tbc-lijders van
Prot. gezindte uit het Zuiden des lands
bedraagt ongeveer 250.
Tot voorzitter van het college
commissarissen werd. i.v.m. het bedan
ken van ds mr F. C. M. Boenders
pred., gekozen ds N. K. van den Akker,
Herv. predikant te Den Bosch.
Eerste in ons land
Gemeenschapsraad van
Zuilen gekozen
Voor de eerste maal zijn Zatqrdag in
ons land verkiezingen gehouden voor
gemeenschapsraad. Tot het instellen
de gemeenschapsraad werd besloten bij
het vaststellen van de nieuwe grenzen
voor de gemeente Utrecht. De 21 leden
van de raad zijn gekozen door de kiesge
rechtigde bewoners van het overgrote
deel van Zuilen, n.l. het deel dat per
1 Januari a.s. Utrechts gebied wordt.
De uitslag is; PvdA 4.920 stemmen (9
zetels), KVP 3.101 (5), Prot.-Chr. groe
pen 2.215 (4), Communisten 1.056 (2),
Zuilens Belang 898 (1), Geref. Pol. Ver
bond 104 (0).
Uit de 21 gekozen leden worden tijdens
de eerste vergadering van de Gemeen
schapsraad, die op 2 Januari a.s. wordt
gehouden, een voorzitter en een secreta
ris benoemd. De gemeenschapsraad heeft
hetzelfde aantal leden als de voormalige
Zuilense gemeenteraad. Hij zal het
Utrechtse gemeentebestuur van advies
kunnen dienen over zaken betreffende
het voormalige Zuilense gebied. De ge
meenschapsraad kan ook voorstellen bij
de Utrechtse raad indienen. Voorts kan
het Utrechtse gemeentebestuur het uit
voeren van genomen besluiten aan
gemeenschapsraad toevertrouwen.
Het lied der aethergolven
DINSDAG 22 DECEMBER
Hilversum I 402 m: KRO: 7.00 Niew
Jram 7.45 Morgengebed en lit kalender 8.00
lieuws 8.15 Gram 9.00 V d huisvrouw 9.35
Vatcrst 9.40 Lichtbaken 10.00 V d kleuters
10.15 Schoolradio 10.35 Gram 11.00 V d vrouw
Schoolradio 11.50 .Als de ziele luistert"
Angelus 12.03 Metropole-orkest en solist
12.30 Land- en tuinbouw meded 12.33 Piano
duo 12.55 „Open en dicht" 1.00 Nieuws 1.20
hconcert 2.00 Gevar progr 2.50 Nederl
hoorspel In de pauze
10.40 Gram 1045 Av
s 11.15—12.00 Radio Phil
t 7.00 Ni
Boek der boeken 7.30
ne man 8.30 „De Rozen-
mdgebed 11.00
Drkest
i sol.
Hilver
7.10 Gi ——BI—
7.50 Dagopening AVRO: 8.00 Nieuws 8.15
*-9.00 Morgenwijding 9.15 Kerstliederen
d huisvrouw 9.35 Gram 10.50 V d
■s 11.00 V d zieken 11.30 Sopf en piano
ilchte muziek 12,30 Land- en tuinbol
11.
„Al was het vainavónd", lachte Adolf.
„Vanavond? Kup je zo gemakkelijk van je moe
der weg? Dat valt me tegen!"
De man schertste blijkbaar, want dadelijk stelde
hij de vraag: „Kun je goed lopen? Acht uren per
dag is toch niet te veel?"
„Wel tien", blufte Adolf.
„Als jij mijn mars draagt, maak ik er er twaalf
vain".
Ze lachten allemaal, zelfs grootmoeder glim
lachte toegeeflijk, alleen moeder Liese keek zui
nig. Toen de kramer zo lang weg blééf, had ze
werkelijk gedacht aan de mogelijkheid, dat Adolfs
vertrek niet zou doorgaan. Maar nu werd het
ernst. Het zou ditmaal de laatste nacht zijn.
's Avonds knielde ze lang voor haar leger, haar
man sliep al. Daar werd haar bezwaarde hart licht
en kon ze haar jongen overgeven. Niet aan de
mensen, daaromtrent was ze volstrekt niet gerust.
Maar ze had vertrouwen op God.
De volgende morgen was het vroeg dag.
Vrolijk namen ze afscheid. Moeder voelde een
beetje pijn, omdat Adolf zo blijmoedig weg ging.
Was hij niet gehecht aan zijn moeder, zoals an
dere kinderen? En dat haar enige jongen! Vader
keek stuurs. Over grootmoeders oude gezicht lag
iets verhevens als een rust die zich voor altijd ge
vestigd had en niet meer kon bewogen worden.
Gretel, die het meest had meegewerkt aan Adolfs
plannen, was de enige die een traan voelde op
elke wang. Maar allen oogden de wandelaars na.
totdat ze achter een heuvel verdwenen, nadat
Adolf zich had omgekeerd en met de hand omhoog
zijn laatste groet had gegeven.
Toen waren ze terug gegaan naar hun werk,
moeder met slepende benen, vader met het on
zekere gevoel niet goed te weten, of hij "blij of
ontstemd moest zijn.
„We gaan in zuidelijke richting", zei de kramer,
„dan komen .we vanzelf in Waldeck".
De eerste nacht sliepen ze in een herberg. Ze
kregen een klein kamertje, dat voor de kramer
was gereed gehouden. Adolfs bed lag op de grónd
maar de kramer sliep in een houten krib, waar
de kostbare mars vlak naast stond.
De tweede avond overnachtten ze bij een oude
boer, clie drie ongetrouwde dochters thuis had,
maar geen zoon. Wel hadden zich adspirant-
schoonzoons gemeld, maar vader had nog geen
keus gedaan en de dochters wachtten in onder
worpenheid, tot vader zou beslissen, wie de opvol
ger-erfgenaam zou worden van zijn rijk bedrijf.
5.00 Nieuws
30 Gram 5.5
V d soldatc
8 00 Gra
ek 12.56—1.00 Nieuws.
11.45 Gram 12.30 Weei
fieuws 1.15. 2.00. 2.50, 3.00
4 15 „La Vie Parislei
.50 Cl
9.00 Gi
10.45 Gi
UIT HET LAND VAN
PRINS BERNHARD
dool K. JONKHEID
pr 6 00 V d Jeugd
ieuws 7 40 Gram
d vrouw 10.0 NieuwsTojS
.55—11.00 Nieuws. I
12.00 Omroep orkest 1.00
en 3.00 Gram 4.05 Lichte
10.55 Nlev
715 Gram 7.30 Nieuws
Nieuws 10.15 Concert
Engeland BBC ultz voor Nederland: 10 00
10.30 nm Nieuws. Vraaggespr met onze iui
sraars. Boeken cn schrijvers, op 464 m,
TELEVISIE-PROGRAMMA
AVRO 8.15—9.45 nm 1. Televizier- 2 Bi
iau Siegfried Erik"; 3. „Het Heilige Land
'ï0 ^aL-,Iatcr4' ••Par,js- 24 December
In de kamer stonden zware eiken meubelen,
vierkant en somber, sommige versierd met beeld
houwwerk in strenge lijn, alles zonder zwier of
losheid. Aan de wand hing een in kleurige letters
getekend afschrift van Luthers vijf en negentig
stellingen, verdeeld over drie kolommen geschei
den door dikke lijnen.
Alles in dat huis was correct en ordelijk. De
mensen en de dingen leken op elkander.
Voor ze gingen slapen nam de oude boer de
Bijbel en las de geschiedenis van de verloren zoon.
Adolf luisterde naar het verhaal van de jongen,
die vrolijk weg ging en later terug kwam, arm,
berooid en uitgeput.
Dat kon hij zich niet voorstellen. Zou het moge
lijk zijn, dat hij ooit zou terugkeren om zijn vader
nederig te begroeten met de ootmoedige belijdenis:
„Vader ik heb gezondigd"? Hij overdacht, hoe
vreemd dat wezen zou en vroeg zich ai hoe dié
andere jongen daar toe gekomen was!
Daardoor zag hij niet, hoe de zusters elkander
aankeken en hoe de strenge lippen van de boer
zich samenknepen.
Toen ze de andere morgen weer op weg waren,
zei de kramer „Dit is een huis met drie dochters
en twee verloren zonen". En even later: „Die man
heeft zijn twee zoons verloren".
Maar toen begreep Adolf er nóg niets van. Hij
verdiepte zich niet in dit vraagstuk, want ze na
derden het slot van de graaf en daarvoor had
Adolf meer belangstelling.
Ook zag hij nu voor het eerst, dat Waldeck an
ders was dan Lippe. Hier waren niet de lage gol
vende bergreeksen en het naaldhout van zijn
vaderland, maar hoge bergvlakten, bebost met
prachtig loofhout, waarvan de bladertooi, gedund
door de herfst, door het zonlicht gekleurd werd.
„Dit land bevalt me wel", zei Adolf, opgewekt
rondkijkend.
„Als de mensen je ook maar bevallen", was het
lachend gegeven antwoord.
„Denk jij van niet?" Maak lOS
De kramer hoorde een tikje vrees in de toon Uit de greep
van de vraag en daarom antwoordde hij levens-1 van Rheumatische Pijnen,
wijs: „Dat zal aan jezelf liggen. Neem de mensen
zoals ze zijn, maar houd ze van je lijf". Do« ®en bloedzuiverende kuur
Het slot lag hoog op een berg, de kramer zuchtte met Kruschen.
en blies onder de zwaarte van zijn vracht. Ver- j Zuiver bloed, dat is het geheim
moeid kwamen ze boven en werden dadelijk bin- 'e blijven van scheuten en steken
nen de poort gelaten. stramme pijn in ledematen en gewrichten.
Op het voorplein keek Adolf nieuwsgierig rond, man?en ,-noch,. vrouwen
maar het was er leeg en stil. Veel tijd kreeg hijzesminerlil Zu Tlisc^n SaJts'
niet. Een man in halt versleten plunje, afgedragen bevat, spoten lever, nieren en Ut'^wan"
pofbroek, zware vormloze schoenen en een wam- don aan int krarhiitiee
buis in verschoten kleuren liep regelrecht op de
kramer toe en zei: „Zo, ben jij daar? Kom maar
mee".
Toen keek hij naar Adolf. „Moet je zoon het vak
ook leren?"
(Wordt vervolgd)
meded 12.33 V h platteland 12.40 Orgelspel
1.00 Nieuws 1.15 Meded 1.25 Lichte muziek
1.45 Amerikaanse muziek-kaleidoscoop 2.15
V d jeugd 3.15 Gram 3 30 Kerstwijdingsdienst
voor mil 4.45 V d jeugd 5.35 Instr se>
5.50 Mil caus 6.00 Nieuws 6.15 Pianospel l
Lichte muziek 7.00 V d kinderen 7.05 „Pi
vous parle" 7.10 Fanfare-orkest 7.35 Philh
orkest en soliste 8.00 Nieuws 8.05 Gran
Intern geluksketen 9.00 Gram 9.05
progr 9 50 Gram 10.05 Buitenl overzicht 10)20
Philh orkest en soliste 11.00 Nieuws 11.15
New York calling 11.20—12.00 Dansmi
Engeland BBC 330 m: 12.00 Koorzang 12.30
V d landbouw 1.00 Gram 1.25 V d arbci
1.55 Weerber 2 00 Niemvs 2.10 Discussie
Concert 4.00 Critieken 4.45 Lichte mu
5.30 Hoorspel 6.00 V d kinderen 6.55 Wee
7.00 Nieuws 7.15 Sport 7.20 V d boeren
Folkloristische muziek 8.00 Gram 8 30 Gt
progr 9.30 Idem 10.00 Nieuws 10.15 Caus
Gevar progr 11.00 Caus 11.20 Recital 12.00—
12.03 Reportage.
Engeland BBC 1500 en 247 m: 12.00 ..Mrs
Dale's Dagboek" 12.15 Dansmuziek 1.00 Voor
dracht 1.15 Concert 2.15 Gevar muziek 2.45
V d kinderen 3.00 V d vrouw 4.00 Gevai
muziek 4.45 Instr kwintet 5.15 „Mrs Dale'!
Dagboek" .5.30 Gevar progr 6.00 Orgelspel
6.30 Lichte muziek 7.00 Gram 7.15 Klank
'.45 Hoorspel 8.00 Niei
go" 9.0C
1.30 Luist
Kerk in Oost-Duitsland is
innerlijk vrijer
Aldus ds Niemöller. terug van reis
door Oostelijke zone
,Ik heb ervaren, dat de dominees en
de gemeenten aan de andere kant van de
zonegrens veel opener en innerlijk vrijer
zijn dan twee jaar geleden", verklaarde
dr Martin Niemöller kort na zyn terug,
keer van een preek- en voordrachten-
tournee in de Oostelijke zone van Duits,
land. In plaats van de afweerhouding en
het gevoel van machteloosheid is bij de
predikanten en gemeenteleden volgens
dr Niemöller de wil gekomen van de ge-
geven omstandigheden het beste te ma*
ken.
Hü sprak o.a. in de overvolle Thomas-
kerk in Leipzig. Zijn rede werd uitge.
zonden naar de eveneens overvolle Uni-
versiteitskerk. en de Nikolai-kerk. Toen
Niemöller de kerk verliet, zongen duizen.
den op straat „Lobe den Herrn".
Leraren Chr. kweekscholen
vergaderen in Utrecht
Drie belangrijke vergaderingen op Chr.
onderwijsgebied worden in de Kerst-
vacantie m Utrecht gehouden; zoals wij
al meldden vergadert de Ver. voor Chr.
MULO op 23 December en de Unie van
Chr. Onderwijzers de 29ste. Op Maanda»
28 December wordt in Esplanada te
Utrecht, aanvang half elf, de algemene
vergadering gehouden van de Ver.
leraren aan Prot. Chr. Kweekscholen. Na
afdoening der huishoudelijke zaken
spreekt dr F. Boerwinkel, rector
academie Kerk en Wereld te Driebergen,
over: De signatuur van deze tijd.
Liturgische conferentie
Op 5 Januari om half eif wordt in <5»
Nicolaikerk te Utrecht de derde confe
rentie van de Liturgische Vereniging in
de Ned. Herv. Kerk gehouden. Dr H. v,
d. Linde zal spreken over liturgie en
oecumene en prof. dr J. N. Bakhuizen v,
d. Brink over liturgie en eigen kerk. He!
middaggebed is onder leiding van dr E.
v. d. Schoot te Utrecht.
Ook daar biduur voor Toradja's
Niet alleen in de Ned. Herv. Kerken,
zoals wij reeds aankondigden, doch ook
in de Geref. en Chr. Geref. Kerken hier
te lande zal op Zondag 27 December
het bijzonder gebeden worden voor
Christenen in Midden-Celebes.
75e Uniecollecte, 12e en 13e lijst
Meedhuizen (Gr.) 752. Warffum 340,
Drachtster Compagnie 142.70. Exmorra
280. Kollumerpomp 62.20. Reitsum
J 235.85. Siegerswoude 88.80. Terzooi
216.60. De Tieke 157.05. Rheeze (O.)
164.50. Barlo 293.10. Haart 341,
Beekbergen 82.77. Heveadorp 79.50.
Oene 361.60. Voorthuizen 489.85. Ach
terveld 127. IJsselstein 500.17. Wor-
mer 149.31. Zunderdorp 74.45. Krom
menie 275.85. Alphen a'd Rijn 863.05,
Nieuwerbrug a/d Rijn ƒ362.01. Rotterdam
I 2564.15. Waddinxveen 727.25. Ak-
krum 413. Augustinusga j 199.65. Sneek
1751.37. Surhuisterveen 424.75. Veen-
woudsterwal—Veenwouden 161—16?.
Geldermalsen ƒ303.50. Oosterbeek ƒ346.41,
Rheden 149.16. Amerongen 222.48.
Doorn 276.23. Andijk 280.90. Hilver
sum 4718.90. St. Pancras ƒ521.50. Sant
poort 117.50. Barwoutswaarde 154.80,
's-Gravenhage 625.70. Groote Lindt
364.45. Heerjansdam 461.60. Rotterdam
(IJsselmonde) 178.25. Sliedrecht 260.
Streefkerk 184. Vianen 212.05. Middel
burg 810. Nieuw- en St. Joosland
24.50. Polsbroekerdam 203.50.
Totaal van 325 locale comité's 105.
(1952), 127.999.02 (1953).
PROMOTIES
UTRECHT. 18 Dec ^Op^ proefschrift:
wijsbegeerte gepr
cel. geb t
18 Dec -
1 Hegel Oder
in. geb te Ommelanderwij k.
F L C H Helmers Bi
»x economie: L Stuiver A'dam: doct
i-ische taal en letterkunde: M J Broekmeycr
Sronlingen.
GRONINGEN. 19 Dec Geslaagd doct
van der Vlist Gouda.
Haag. H Kalkho\en Den Haag en J 1
Ybema Almelo.
Staatshuishoudkunde MO
'S-GRAVENHAGE. 19 Dec Gesl G W
Cleef 's-Hertogenbosch. G M van Deelen
Den Haag, P M Camtecn A'dam. J H Camp
bell R'drT A -- -
H Doppi
Zoutendijk Vlaardingèn. J B L Wig
teringen, A J M Santegoets Tilburg,
Zuiderveld Sellingen.
verscnoor „'ST
aas Aruba. H J Jcltt
Sorius Wormerveer.
C P v Nleuwkastcele
E J Schiilte Amhc
AMSTERDAM, VU. 18 Dec Goslaag
•i 1Cj jj Kapteyn A'dam,
Hillegom; Doct thcologii
ind theologi
:r Nedcrla
G J Spykm:
ONDERHTJSBENOEMINGEN
(Advertentie)
heden in het bloed kunnen zich dan niet
vastzetten en pijn verwekken, maar wor
den afgevoerd langs natuurlijke weg. Dat
is het hele geheim van Kruschen en zo
werd de kleine dagelijkse dosis
van tienduizenden lijders
sche pijnen.
i (tijd); Chr Ulo
Putter.
j te AI-
Rotterdam.
Vogelaar houdt vol,
ondanks vonnissen
Hardnekkig blijft de Utrechtse prepara
teur R., ondanks herhaalde veroordelin
gen pas nog in hoger beroep door de
Utrechtse rechtbank doorgaan met het
opzetten van vogels, waaronder zeer
zeldzame.
Controleurs van de vogelbescherming
gingen de laatste tijd de gangen van R.,
die een regelmatig bezoeker is van de
Barneveldse markt, nauwkeurig na.
Vastgesteld werd dat boeren op markt-,
dag in een winkel goederen afgaven, die
voor R. bestemd waren en later naar.
Utrecht werden doorgezonden.
Toen de Utrechtse politie Zaterdag de
auto van een bodedienst aanhield, was
daarbij een collectie beschermde vogels.
oor R.
De zending bleek inderdaad
bestemd.
Binnenkort zal hü zich voor de zoveel-
rheumati- ste maal voor de rechter hebben te ver
antwoorden, aldus De Tel.
