Van stoker op locomotief tot
minister van Arbeid
39.000 Montagewoningen gereed
KORT EN KLEIN,
h, ZE ZIJN ER WEER^g
ALBERT HEIJN'S
BOTERSTAVEN
ROOMBOTER AMANDELEN
Aziatisch-Arabisch blok
lijdt nederlaag
J/er ouder de koestj
Wat heeft ons de film Salome 1
te zeggen?
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
5
WOENSDAG 4 NOVEMBER 195^^
Man van de practijk, die gelukkig is in zijn werk
„Oom Ben" Schoeman, de jongste
bewindsman van Zuid-Afrika
(Van onze correspondent in Kaapstad)
^IJN OFFICIëLE titel is: „Zijn HoogEdele, de Minister van Arbeid, Bos
bouw en Openbare Werken", maar voor de overgrote meerderheid
van de mensen, met wie hij in aanraking komt, is hij kortweg „Oom Ben".
Daarin zit echter niets van een ongezonde familiariteit; veeleer is het de
uitdrukking van een eer, die de Afrikaner alleen geeft aan mensen, die
indruk op hem maken door de kracht van hun persoonlijkheid en door hun
bijzondere staat van dienst. Barend Johannes Schoeman, de jongste minister
in het kabinet-Malan, is een krachtige persoonlijkheid en zijn staat van
dienst is even eervol als zijn levensloop merkwaardig was. Hij heeft geen
andere schoolopleiding gehad dan de lagere school en toen hij zestien jaar
was, stond hij als stoker op een locomotief. Wat hij bereikte, heeft hij alleen
bereikt door een onbuigzame wil, door grenzenloze leergierigheid, door
zelfstudie bij dag en bij nacht en door een karakter, dat even onkreukbaar
als menslievend is.
De jonge minister besloot dan ook.
dat er géén staking zou komen. Het
was Donderdagochtend en Vrij
dagsmorgens om zes uur zou de sta
king uitbreken; alle onderhandelingen
tussen werkgevers en arbeiders waren
afgebroken. De minister die in Kaap
stad was voor de parlementszitting.
belde zelf de mijneigenaren en de ver-
Tijdens het debat "over een zijner
wetsontwerpen, dat kortgeleden in de
Volksraad aan de orde was. zei een
der oudste oppositieleden, Morris
Kentridge: „De huidige minister van
Arbeid is de beste, die we ooit gehad
hebben". Alleen wie weet, hoe scherp
de politieke verhoudingen .in de Unie
zijn, zal een dergelijke uitdrukking
op de juiste waarde weten te schat
ten. Ik zeg niet te veel, als ik vast
stel dat Ben Schoeman zowel bU de
arbeiders als bij de werkgevers van
Zuid-Afrika bij politiek-gelijkgezinden
zowel als bij tegenstanders, eer en
aanzien en hoogachting geniet. En ik
geloof, dat hij dat volkomen verdient,
omdat hij zich metterdaad als ideaal
gesteld heeft, recht en gerechtigheid te
betrachten.
Iedere vrije minuut
Hij werd in 1905 geboren in een
arbeidersgezin in de toen als een padde
stoel uit de grond schietende goudstad
Johannesburg. Er was in het ouderlijk
huis geen geld voor studie: nauwelijks
had hij de lagere school verlaten, of hij
moest reeds geld gaan verdienen. Hij
werd stoker bij de spoorwegen. En dat
betekende een dagtaak van 10 of 12
uren. vaak met nachtwerk en Zondags-
werk. Maar iedere vrije minuut ge
bruikte hij, om zijn kennis te vermeer
deren. hij schafte zich van zijn geringe
zakgeld boeken aan, hij schreef in op
correspondentie-cursussen, hij las alles
wat hij in handen kon krijgen. Zeven
jaren lang stookte hij het vuur van de
locomotieven, maar zeven jaren lang
studeerde hij ook. Hij slaagde voor het
machinisten-examen, maar hü deed te
gelijk examen voor stationschef. Hij
deed vrijwel terzelfdertijd het hogere-
schoolexamen.
Barend Schoeman klom van de
locomotief af en deed zijn intrede tn
de kantoren der spoorwegen. Hij werd
bevorderd en hij studeerde verder.
De politiek trok hem aan; h\j tuerdj
een bekend spreker op vergaderingen j
In 1938 kwam hij in het parlement
maar vijf jaren later werd hij (het j
was midden in de woelige oorlogs-1
jaren) verslagen. Hij ging in het be-'
drijfsleven, maar hij bleef deelnemen
aan de politiek. En toen in l!l48 de
Nationalisten hun grote overwinning
behaalden, wees dr Malan hem de
portefeuilles van Arbeid, Bosbouw en
Openbare Werken toe. Hij was toen
43 jaar.
„Waarom kreeg u Ineens drie depar
tementen te beheren?", vroeg ik hem
vandaag, toen hij mij in het regerings
gebouw een onderhoud toestond.
„Dr Malan zal gedacht hebben: hij
is de jongste, hij moet maar het hard- j bëètjë" koffie gemaakt alle ambten;
ste aanpakken. Trouwens: het zou nog ren had ik naar huis gestuurd en r
beetje erger worden. Toen ik zes middernacht ben ik gaan meep;
„Oom Ben" Schoeman, van Stoker
tot minister
tegenwoordigers der arbeiders op. Hij
zei: „Er staat een militair vliegtuig
voor jullie klaar en daar stap je in.
allemaal! Over een paar uur zijn jul
lie hier, in Kaapstad, en dan gaan we
praten. Ik reken er op, dat je komt!"
En ze kwamen.
„Ik had ze 's middags om drie uur
rondom de tafel en ik zei: vertel het
mekaar nou maar. Om zeven uur liet ik
wat eten halen, want toen hadden ze
vier uur gepraat, zonder op te schieten.
Om acht uur gingen we verder. Het
werd tien uur. Het werd twaalf uur. Is
liet ze maar praten, tot ze aan beide
kanten geen argumenten meer hadden
uit te wisselen. We hebben toen
maanden minister was, beheerde ik. tij
dens afwezigheid van een paar col
lega's, de departementen van Arbeid.
Bosbouw, Openbare Werken. Binnenland
se Zaken, Gezondheid, Volkswelzijn en
Transport."
En daar zit men dan toch even van
te kijken: een man van de lagere school
nauwelijks twintig jaar tevoren nog
stoker, beheert zeven departementen
en voelt er zich gelukkig bij
Om drie uur in de nacht hadden we
oplossing bereikt, die iedereen te
vreden stelde. En we konden, van uit
mijn kamer, Johannesburg opbellen om
Gelukkig
Want dat minister Schoeman gelukkig
ls in zijn werk, staat als een paal bo
ven water. Ik vroeg het hem ronduit:
„Hoe voelt U zich nu, temidden van al
de problemen en belast met zoveel ver
antwoordelijkheid?"
„Gelukkig. Ziet u. ik heb te maken
met mensen, met hun welzijn, met hun
dagelijks bestaan. Ik streef er naar,
recht en rechtvaardigheid te betrachten,
de arbeidsvrede te bewaren en iéder
het zijne te geven. Dat maakt een mens
gelukkig. En hard werken? Dat heb ik
mijn gehele leven gedaan: daar blijft
een mens gezond van."
Hij zegt dat allemaal volkomen een
voudig en zonder ook maar de minste
pathos Hij steekt langzaam en met
aandacht zijn pijp op en ineens valt het
mij op, hoezeer deze man een Neder
lander is gebleven, hoezeer hij nog de
onvervalste trekken heeft
geslacht, waarop hij trots is. Zijn vrouw
was een juffrouw van Rooijen
een echte Nederlandse naam", zegt hij
terloops). Zijn broer, die zich door zelf
studie (het zit in de familiede positie
van uniaal secretaris van de Aposto
lische Geloofsgemeenschap verwierl
heeft trouwens die band met het oude
moederland nog weer extra verstevigd,
toen hij gedurende het jaar 1937 voor
ganger was van de Apostolische Ge
meente in Rotterdam.
Als wij over de familierelaties praten,
treft mij de liefde, waarmee de minis
ter over zijn moeder praat. „Een
der zoekt immers altijd het beste voor
haar kind; ik denk, dat iedere moeder
wel de hoop koestert, dat haar kind het
ver zal brengen in de wereld."
Twaalf uur confereren
Toen minister Schoeman zes maanden
zijn hoge ambt bekleedde, kwam hij
voor de vuurproef te staan. Er dreigde
een algemene staking in de goudmijnen
vlarH*dl'nrZUDif b°hX holm v.r.chünenO, blad Alton Tidnlng.n
20 000 blanke mijnwerkers
te zeggen, dat de staking niet doorging.
In al die jaren, die sindsdien verlopen
zijn. hebben we in Zuid-Afrika niet één
arbeidsconflict van betekenis genad."
En dan somt de minister op, hoe de
Unie van Zuid-Afrika zorgt voor
blanke en zwarte arbeiders, van welke
laatste er reeds een millioen in de mij
nen en de industrie zijn opgenomen. Hij
zegt mij met nadruk, dat er geen dis
criminerende wetgeving bestaat tegen
de opneming van de zwarte werkers.
Het loon wordt bepaald naar het werk
en niet naar de persoon die het werk
richt. Hij zegt mij. met nauw verholen
trots, dat de lonen hier hoger zijn dan
in Europa en dat ook de levensstan
daard hoger is. In het bouwbedrijf heeft
men de 40-urige werkweek, in de fabrie
ken is de maximum-werkweek 46 uur.
Er is vacantie voor alle werkers, er is
financiële schadeloosstelling voor zieken
en invaliden, er bestaat een werkloos
heidsverzekering. Maar er bestaat geen
erkloosheid, want de enorme uitbrei
ding van de industrie neemt nog altijd
groter omvang aan. „Daarom kunnen
:o goed de geschoolde vaklieden uit
Nederland gebruiken en die situatie
toont nog geen tekenen van verande
ring".
Zwarte arbeiders
Opnieuw komt de minister terug op
zijn wetgeving voor de zwarte arbei
ders. Linkse kringen in het buitenland
hebben hem daarover gecritiseerd.
„maar ze weten niet, wat ze zeggen".
Hij zet mij uiteen, dat de overgrote
meerderheid van het millioen zwarte
arbeiders volkomen ongeletterd is en
nog bijna niets begrijpt van de Wester
se beschaving. Moet men deze massa
ten prooi laten aan agitators? Men moet
haar beschermen, zoals een voogd een
kind beschermt, dat hem is toever
trouwd.
„Als een werkgever aan een zwarte
arbeider minder betaalt dan de voet
voorschrijft, wordt hij door de rech
ter gestraft, want ik eis gerech
tigheid" zegt de minister. „En daar
om heb ik nu ook een wet ingediend,
om klachten en grieven van de zwarte
werkers door geordende kanalen te
bevoegd er plaatse te krijgen. Ik tast
de weinige bestaande vakbonden der
zwarten niet aan, maar ik geef hun
iets beters, iets dat effectief kan
ken in de toekomst. Ik bezoek zelf de
mijnen, ik bezoek zelf de fabrieken.
Ik praat met de mensen, ik zie wat
ze doen, ik zie wat ze nodig hebben
De theorie is goed, maar theorie al
leen is niet voldoende. De practijk i
belangrijker. En omdat ik een man
van de practijk ben, daarom heb ik
het vertrouwen".
Hoezeer minister Schoeman het ver
trouwen geniet van de werkers van
Zuid-Afrika, blijkt wel uit de machtige
greep, die hij op de enorme bevolkings
concentratie van de Witwatersrand
heeft. De Witwatersrand is het plateau,
waarop Johannesburg en de vele in
dustrie-steden zijn gebouwd die het
hart van de Unie uitmaken. In dit ge
bied is hij de leider van de Nationale
Partij sinds 1940. In 1943 kreeg zijn par
tij er bij de verkiezingen één zetel In
1948 kreeg zij er acht zetels. En bij de
verkiezingen in Juni van dit jaar kreeg
zij er veertien zetels
De voormalige stoker Barend Johan
nes Schoeman heeft er niet voor niets
•i kt: hij heeft de menigte acnter zich
gekregen. En hij heeft dat niet bereikt
door schone beloften: hij heeft de men-
reoht en gerechtigheid gepredikt als
zijn politieke credo.
jagen en lezen
„Wat doet u. als u niet werkt?"
vroeg ik hem tenslotte.
„Ik lees nog altijd heel veel. zo onge-
;er alles wat ik in handen kan krijgen
dat de moeite waard is. En veroer jaag
ik in mijn vacanties op groot wild: oli
fanten, leeuwen, buffels. Ik heb al byna
overal in het zuidelijk deel van ons con
tinent achter het grote wild aangezeten".
„Gevaarlijk?'l
„Natuurlijk, maar dat is juist de
sport. Wat heeft men er aan om een
hert te schieten, dat niets kan doen?"
Dat tekent de man Schoeman. Hij
heeft het niet gemakkelijk gehad in zijn
jeugd. Hij wil het vandaag nog niet ge
makkelijk hebben. Zijn werkweek is
dubbel zo lang, als die van ae arbei
ders. wier belangen hij behartigt Maar
hij is er gelukkig in.
„Want ik heb niet te maken met ab
stracties. Ik heb te maken met mensen.
En ik ben gelukkig als ik wat bereik":
De Assemblée van de Ver. Naties heeft
?n Aziatisch-Arabisch verzoek om een
beroep op Frankrijk te doen, beogende
vrije democratische politieke instellingen
Marokko te verzekeren, verworpen
er de resolutie in haar geheel werd
t gestemd, maar zij was verworpen
klaard door mevr- Pandit (India)
presidente van de vergadering, nadat de
paragraaf waar het om ging. niet de
ereiste tweederde meerderheid ver-
kreeg-
De stemming hierover was 32—22 met
5 onthoudingen. Ook Nederland stemde
De Aziaten en de Arabieren, met de
eun van het Russische blok probeer
den toen delen van de resolutie te red
den door te trachten, het debat over de
Op 1 Augustus 1953 waren in voorbe
reiding 936 woningen, dia volgens één
der erkende systemen zullen worden ge
bouwd. Op genoemde datum waren er
op de bouwplaats in uitvoering 10.070. In
totaal zijn reeds 39.308 montagewoningen
gereed gekomen, waarvan in 1947 142, in
1948 1682, in 1949 5627. in 1950 8166, in
1951 11.130 en in 1952 9039. In de maand
Juli 1953 werden 387 montagewoningen
Valkeniers gaven een
demonstratie
Centrum voor deze jagers op
De Hoge Veluwe geopend
Op de naamdag van Sint Hubertus,
schutspatroon der jagers, is gisteren in
het nationale park De Hoge Veluwe een
valkeniersvèrblijf geopend ten behoeve
van de beoefenaars van dit eeuwenoude
weispel. georganiseerd m het Ned. Val
keniersverbond Adriaan Mollen.
De opening geschiedde door jhr W. H.
de Beaufort, jagermeester in b.d. van de
Koningin, aan wie het erelidmaatschap
van het valkeniersverbond werd aange-
Voordat dit valkerijcentrum geopend
werd, gaven de aanwezige valkeniers met
hun vogels een interessante demonstratie
op de wijde VeluwSe hei, om te tonen tot
welke prestaties een met geduld en begrip
getrainde jachtvogel in staat is en welk
een hechte band kan ontstaan tussen de
mens en de zo schuwe roofvogels. Vooral
de vlucht met haviken op konijnen lever
de momenten op, dat men onder de in
druk kwam van de behendigheid dezer
De democratische burgemeester van
Pittsburgh, Davids Lauwrence, is even
eens voor een nieuwe ambtsperiode van
vier. jaar herkozen.
voltooid. In de eerste zeven maanden
1953 kwamen 3534 systeemwoningen
gereed.
Hieronder volgt een opgave vai
verdeling van de opgeleverde woningen
AANTAL OPGELEVERDE WONINGEN
Systeem 1 Au
Airey
Bakker
Baksteen Mont. Bouw
Bartel»
Bemex
Blocbouw
Bredero BZ. en R S
'50 en hoogbouw
'49
maar loch lezenswaaidig
Als districtspsychiater bij de rechtbank
Haarlem is door het departement van
Justitie aangewezen dr' F. Hartsuiker,
directeur-generaal van de rijksasyls voor
psychopathen in Averecst. De land
bouwtelling 1953 (Decemberinventarisa-
wordt gehouden van 1 tot en niet
22 December, -ir Tot lid van de Prov.
■n van Friesland is benoemd ver
klaard W. Leurink (PvdA) te Bolsward.
De 54-jarige agent-acquisiteur .1 S.
Castricum is wegens verduistering
ruim 3000 ten nadele van de bladen
Trouw, Het Parool, De Volkskrant e.a.
•eroordecld tot 10 maanden gevangenis
straf (eis 1 jaar), ir De afd. Gelderland
de Jongeren Organisatie van de
KVP heeft besloten een commissie te be
ien, die op korte termijn advies
uitbrengen over meest doeltreffen-
eorganisatie dier organisatie Ko
lonel J. C. Stumphius. die na de oc
een belangrijk aandeel had in het bou
wen van nieuwe kazernes, heeft de mili
taire dienst met pensioen verlaten, i4
De grootste coaster, ooit te Delfzijl ge
bouwd. de Kroonborg voor de N.V. Wa
genborg! passagieradiensten en expedi
bedrijven aldaar, zal op 7 November
de werf van de fa. Gebr. Niestern te
ter worden gelaten. Op zijn ver*
is eervol ontslag verleend aan J. Dopper
als vice-consul der Nederlanden te Mara-
caibo (Venezuela), ir Een smokkelbende
van zes man uit Elten is door de ec
mische rechter in Arnhem veroordeeld
tot straffen, die variëren van 1 maand
voorwaardelijk tot 1 maand onvoorv
delijk. Ze hadden honderden kilo's koffie
en thee de grens overgebracht. We-
Geruchten rondom de
Nobelprijs natuurkunde
In de Zweedse hoofdstad Stockholm
gaan geruchten dat een Nederlandse
hoogleraar de Nobelprijs voor Natuur
kunde 1953 zal ontvangen. Het te Stock-
300.000 naturellen op de straat en
wat dat betekent, heeft het jaar 1922
bewezen, toen de regering-Smuts, ten
einde raad. de machinegeweren op de
massa liet richten en de «taking ge
dempt werd in bloed.
noemt zelfs de naam van de Groningse
prof. dr F. Zernike. Volgens dit blad
wordt ook de Westduitse geleerde dr Her
mann Staudinger genoemd. De Zweedsi
Academie van Wetenschappen, die de
Nobelprijs toekent, heeft echter nog geen
enkele bevestiging gegevi
gens Inbraak bij een juwelier te Drie
gen werden drie Amsterdammer!
•oordeeld, de 30-j. betonvlechter P. B
de 31-j. broodbakker J. J. beiden lot
2>4 jaar en de 29-j. meubelmaker J. N.
tot 2 jaar.
Wintertarwe komt in „zoute"
polder ni^ op
De in het begin van October inge
zaaide wintertarwe in de polder Brui-
nisse vertoont een zeer onregelmatige
stand en is op vele plaatsen in het ge
heel niet opgekomen.
Dit i* een gevolg van het uitblijver
van de normale herfstregens De regen
val bedroeg in October in deze polder
slecht s5.4 mm tegen 77 mm normaal
Regen is nodig om de grond te ontzil-
tcn. Het zoutcijfer is blijkbaar nog zo
hoog. dat de tarwe daardoor niet ont
kiemt. althans niet groeit. Alleen op
„natte" plaatsen vertoont het gewas een
normale stand.
Twee ministers spreken op
bouwnij verheidsdag
Op de bouwnffverheidsdag 1953. die op
18 November a s te Hilversum wordt ge
houden, zal ook de regering haar ziens
wijze geven op de productiviteilsbevor-
dering in het bouwbedrijf. Minister A.
C. de Bruyn zal des morgens het woord
voeren. Waarna minister ir H. B. J
Witte des middags zal spreken.
Op Wereldspaardag werd
gespaard
De wereldspaordag, die de Rijkspost
spaarbank op 31 October Jl. heeft gehou
den. is «en groot succes geweest. Hoe
wel op de laatste van de maand altijd
een spaaroverschot wordt behaald van
gemiddeld f500 000 hebben de inleggin-
gen ditmaal de terugbetalingen met 1
millioen overtroffen. Hierdoor is te
de maand met een voordelig saldo afge
sloten. Totaal werd in Ootober opge
vraagd f33.5 min en ingelegd f43.1 min.
zodat f600.000 is gespaard.
De Nederlandse Onderwijzersvereni
ging zal van *8 tot en met 30 December
in KrasnapolSky te A'dam haar alge
mene jaarvergadering houden.
Concreet
Daalbouw
em t. Bosch
Duinker Verruit
Ee'.em b Krabo
i. b. Svst.bouw Unie
Elem. b. Simplex
Hemsbergcn
Hensen
Houtbeton
Kor-el II
Kossel
Kuipers
Linge van
M.U.W I
Montalbouw
Occident
Poly norm
Pronto
Puinheton
R.B.M
Rendab
Rottinghuis
Systeembouw
Thet
Thopa-Universal
v. Tilburg
Trabo
Welschen 5481
Twee millioen voor weg
naar Noord-Holland
Provinciale begroting Z.-Holland
is sluitend
Met een post van f 849.485,47 is de be
groting van de gewone dienst voor 195'
de provincie Zuid-Holland sluitend,
leraamde inkomsten en uitgaven be
dragen f 14.243.044,55.
Op de kapitaaldienst is een bedrag vai
f 14 442.450 geraamd aan uitgaven vooi
Waterstaat, Verkeer en Vervoer. Hier
onder bevinden zich een post
f 2.150.000 voor de aanleg en verbetering
van de weg ScheveningenWassenaar
NoordwijkNoord-Hollandse grens en
post van f 650.000 voor de verbetering v
de vaarweg AmsterdamGoudaRotti
Wrakhout (van Rimfrost?)
in Noordzee gevonden
Wrakhout, vermoedelijk afkomstig van
het vermiste Noorse schip Rimfrost,
waarop zich ook een Nederlander be
vond. zijn gistermiddag in de Noordzee
opgepikt door een Zweeds schip, zo
neemt N.T.B.
Enkele schepen cn een vliegboot
trokken onmiddellijk naar de opgegeven
plaats, doch kwamen onverrichterzake
terug. Vandaag zullen de pogingen wor
den voortgezet.
Zoals gemeld, had de Rimfrost
Naar wij nader vernemen, zou deze
landgenoot, de 20-jarige P. Letsch ui
Vissershavenstraat 3 te Scheveningen
De Noorse consul stelde zijn moeder reeds
van de vermissing van de Rimfrost op de
hoogte. Het was de eerste reis die de
jonge Letsch op deze Noor, waarvan
nu al vijf dagen niets hoorde, maakte.
De jongen voer vroeger op de logger
SCH 181.
per stuk fl
Uitsluitend bereid met
Marokko in de V.N.
Geen inmenging in deze binnenlandse
aangelegenheid van Frankrijk
resolutie heropend te krijgen.
De uitspraak van mevr. Pandit, dat
de resolutie verworpen was, werd aan
genomen met 3211 en 11 onthoudingen.
Frankrijk beweert, dat zijn geschil met
Marokko een binnenlandse aangelegen
heid is en niet binnen de jurisdictie valt
van de Ver Naties. Het heeft de bespre
kingen geboycot.
Vier en half milliard
belasting
Iets minder dan vorig
jaar
In de eerste negen maanden van 1952
heeft het Nederlandse volk f 4435,5 mil-
aan belastingen betaald of meei
dan vierhonderd gulden per hoofd- De
opbrengst was lagêr dan vorig jaar,
f 4640,2 millioen werd betaald,
komt omdat de kohierbelastingen f 1
min opbrachten tegen vorig jaar f 2132.5
min. De niei-kohierbelastingen
hoger namelijk f 2522.9 min of f 19 min
meer dan dc raming tegen vorig jaai
f2438,3 min. De buitengewone heffingen
brachten f 83,2 min binnen tegen verle
den jaar 60.4 min, een niet voor ieder
een verblijdende vooruitgang
De gevreesde aanslagen voor de ko
hierbelastingen bedroegen in September
f222.5 min, waarvan f55,9 min inkom
stenbelasting. Het nog in te vorderen
kohierbedrag daalde met f 37 min, doch
er moet nog in totaal f 1112,9 min of meer
dan honderd gulden per hoofd op de aan
slagbiljetten worden voldaan. De op
brengst van de loonbelasting en van de
omzetbelasting toonde in September een
neiging tot stijgen. De invoerrechten le
verden met f 39 min in September een
jaarrecord op.
De opbrengsten van de afzonderlijke
belastingen waren in September j.l. ('52»
in millioenen guldens: inkomsten 123,1
(114), vermogen 9 (11,9), vennootsch
115,5 (111,8), grond 11.1 (13,7), personeel
1.2 (5,1), loon 42.8 (36,2), dividend 22
(36); commissarissen 01 (0.1), vereve
ning 12.3 (14 3), motorrijtuigen 5.6 (5.5),
invoer 39 (30.7), gedistilleerd 8 5 (8.7).
bier 1.7 (1.4), suiker 8.4 (107), tabak 295
(29 4». omzet 71.4 (63.8». zegel 2.7 (3.6)
registratie 3 2 (2 9), successie 6 2 (7). ver-
mogensaanwas 8,1 (5.8), vermogenshef
fing 3.8 (1.8),
Weekstaat Ned. Bank
Bankbiljetten op
recordhoogte
Uit de verkorte balans van de Neder-
landsche Bank van 2 November springt
in de eerste plaats in het oog een grote
stijging van de bankbiljettencirculatie
met ruim f 89 millioen tot f 3.209 mil
lioen. Voorts zijn de saldo's van de han
delsbanken met f 44 millioen vermin
derd tot f 462 millioen, hetgeen even
eens met de ultimo in verband staat.
Dat de behoefte aan contanten ditmaal
zeer groot was. komt voor een groot
deel wegens de halfjaarlijkse pachtbeta-
üngen per 1 November. Zoals bekend ls
geschiedt dit altijd contant. De bankbil
jetten bevinden zich thans op een na
oorlogs recordniveau.
In de tweede plaats trekt de aandacht
de daling van het tegoed van het Rijk
met f 84 millioen tot f 511 millioen. We
derom is schatkistpapier vervallen er»
een bedrag van coupons op schat
kistpapier betaald. De bijzondere reke
ning is onveranderd gebleven op f 1200
ïillioen.
De goudvoorraad is voor de vierde
achtereenvolgende week eveneens on
veranderd gebleven op f 2.775 millioen
De netto deviezenreserve geeft een lich
te achteruitgang is zien met f 14 mil
lioen tot f 1.542 milioen. Op de geld
markt heeft de ultimo weinig verande
ring gebracht. Daggeld noteert nog steeds
een half procent en blijft overvloedig
beschikbaar.
De voornaamste posten van de ver
korte balans zijn:
26/10
Vele andere gedelegeerdi
in met Frankrijk, dat de VN. n
voegd zijn éich met deze kwestie bezig te
houden.
Bindende pensionnering van
verpleegsters in zieken
huizen
In een vergadering van de Vereniging
■an Ziekenhuizen in Nederland ls mei
ilgemene stemmen besloten aan de mi
nister van Sociale Zaken en Volksge-
dheid te verzoeken de penslonnerinf
de verpleegsters in de ziekenhuizen
binend te verklaren en onder te brengen
bij het Pensioenfonds Volksgezondheid en
Maatschapplijk Werk. Het is de bedoe
ling de verpleegsters na haar diplóme-
ring te verzekeren van een pensioen. De
wijkverpleegsters, die in de toekomst in
dienst komen van de Kruisverenigingen,
:ullen in het bezit zijn van een polis,
waardoor óf een hoger pensioen kan wor
den verzekerd, óf het premiebedrag lager
zal liggen. Alleen voor de verpleegsters
de overheidsziekenhuizen, die dus on
der het burgerlijk pensioenfonds vallen,
bestaat nog geen overgangsregeling.
Schalk.pap o vergenvande
2.775 3 2 775 3
Vord. en pap. In buit geld 1.540.9
Buitenl. betaalmiddelen 7
Vord. In guld. uit bcta-
hngsaecoorden 217 6
Diverse rekeningen 30 0
Passiva:
Bankbilj. (oude) 31.0
Bankbilj. (nieuwe) 3.209,7
Rek ert saldo schatk511 7
Idem bijz. rekening 1.200.5
Saldo's v banken In N»d. 462 0
Saldo's uit bet aec. 90 2
And saldo's n -ine#* 27 1
164 6
saldo'i
geld
Oircul muntbilj
shatk pi
saldo's
i n gen
bel.
33.1
11.
3 120 2
5967
1 200 3
Oud-minister en generaal George
Marshall, die de Nobelprijs voor d«
vrede kreeg toegewezen, maakt bevredi
gende vorderingen in de richting var
herstel, zo is officieel te Washington be-
kendge aakt.
De tijden veranderen.i
Plaats voor vrouwen
in Hogerhuis
Koningin Elizabeth heeft, zoals re
gemeld, in haar troonrede een f
van de regenng-Churchill bekend
maakt, om het Hogerhuis te hervormeiffl
Volgens Reuter, poogt de Britse regennr
overeenstemming te bereiken over
vervanging van het Hogerhuis door i
kleine, gemoderniseerde Kamer, waa
ook vrouwen zitting kunnen hebben. Hél
Hogerhuis is een eeuwenoud instituutt
dat momenteel 850 leden telt. Het liqT
maatschap van het Hogerhuis is altijll
erfglijk geweest en blijft voorbehoudell
aan houders van adellijke titels. In
loop der tijden werd de macht van h
Hogerhuis aan beperkingen onderwol
pen en sedert 1911. kan het zelfs gee|
financiële wet meer verwerpen,
mocdeli.ik zal de hervorming van
Hogerhuis niet als wetsontwerp aar,
Lagerhuis ter behandeling worden i
gelegd. Eerder verwacht men, dat Churi|
chili buiten het parlement om, overle|
zal plegen met de socialistische
rale partijen.
Vermelden wij. in dit verband ook nogP
dat tijdens de troonrede koningin Elizabeth
aankondigde, dat een wetsontwerp za.y#"v
worden ingediend, waarin aan hulseigejf
naren wordt toegestaan huren te verhol
gen, die thans nog aan maxima gebonderi
zijn
Maak een einde aan dat
gekuch,zuiver Uw lucht-
wegen van gevaarlijke
ziektekiemen met de t
werkende
De filmproducenten In Hollywood heb
ben sinds enige tijd het repertoire hun
ner filmverhalen, uitgebreid met de Bij
belse historie uit het Oude en het Nieuw*
Testament. Na „Samson and Delila"
„David and Bathseba", gaat thans ir
Nederland de kleurenfilm „Salome", me
Rita Hayworth -Is Salome, Charle:
■Laughton als Herodes, Alan Badel als
Johannes de Dooper, en Stewart Granger
als Claudius.
Bij het zien dezer films rijst bij de cri-
tische beschouwer aanstonds de vraag,
waartoe Bijbelse gegevens, min of meer
vertekend, gebruikt worden. Indien men
bedenkt, dat als hoofd-oogmerk der film
producenten, althans In Hollywood,
commerciële exploitatie geldt, ls het
woord op de gestelde vraag niet mo*
te "inden.
In de wereld van nu, welke zo gaarne
het spel In het naast elkander stellen
waarden beleeft, bezitten de Bijbel-ver
halen, genietbaar gemaakt voor het
scoopbezoekend publiek, een bijzondere
aantrekkelijkheid. Dit is niet te ver
deren, aangezien diep in het Westers be
wustzijn ondanks onkerkelijkheid er
geloof de Bijbel nog immer als relp,
geladen cultuurgoed leeft. Vandaar de
interesse der filmproducenten!
Dat de Bijbelverhalen belangrijk genoeg
geacht worden om het thema van
speelfilm te bepalen, is een constat'
die deels tot verheuging, deels tot ontzet
ting stemt.
Immers, dat een Bijbels gegeven
de film gebruikt wordt, wijst er op, dat
ook bij het massapubliek, de nood et
verval der kerken ten spijt, de Bijbel op
het filmdoek het doet. Dit is verheu
gend. Het gevoel van verheuging word
dra overspoeld door een gevoel van droe
fenis en ontzetting, indien men staande
in een gelovige ontvankelijkheid tot d(
Bijbel, nauwlettend critisch het resultaat
dezer Bijbel-verfilming beschouwt.
Ik beperk mij tot de film Salome, het
zien waarvan mij tot het schrijven
dit artikel zette. Het filmverhaal ls kort
samengevat het volgende:
Salome, de stiefdochter van Herod(
verblijft in Rome. Zij, een Barbaarse, v
liefde op voor een Romeins krijgsman. Op
last van Keizer Tiberius, die een huw
lijk tussen een Romein en een Barbaar
ongewenst acht, wordt Salome verbann<
naar Galilea, waar haar stiefvader de
scepter voert. Tijdens de tocht over
per galei-schip maken we kennis
Claudius (een bekeerling van Johai
de Dooper) die op zijn beurt liefde o.
voor de attractieve Salome.
In Galilea aangekomen wordt Salome
de figuur om wie zich de onthoofding var
Johannes afspeelt.
Tezamen met Marcellus bezoekt zij Jo
hannes de Dooper, die, als gevolg var
een veiligheidsma'atregel van Herodes ir
gevangenschap verkeert, in zijn kerker.
Bij die gelegenheid besluit Salome Jo
hannes de Dooper te redden, door zijn
vrijlating af te smeken van Herodes, na
voor hem. Herodes. gedanst te hebben.
Intussen heeft Herodias. haar moeder, een
ander plan, n.l. om Johannes de Dooper
van het leven te beroven In ruil voor de
door haar dochter aan Herodes te ver
lenen gunsten.
Wanneer Salome op het geboortefeest
van Herodes haar dans nog niet geëin
digd heeft, wordt het hoofd van Johannes
de Dooper reeds op een schaal binnenge
bracht, hetgeen Salome een kreet van
ontzetting ontlokte. Herodias wendde te
voren door haar houding n.l. voor, dat
z ij Herodes haar dochter kon schenken,
Indien Johannes de Dooper op zijn bevel
werd gedood.
Om de hiervoor genoemde hoofdfigu
ren bewegen zich Pilatus, wie Claudius
om de redding van Johannes de Dooper
smeekt, de profeten Ezra en Micha,
raadslieden respectievelijk van Herodes
en Herodias.
Tussen de handeling door horen en aan
schouwen we de prediking van Johannes
de Dooper en maken we op delicate wijze r
kennis met Jezus, die Zijn rondwandeling
door Palestina inmiddels is aangevangen. r
De Jezusfiguur zien we niet, slechts Zijn; t
hand bij de genezing van een blinde, en c
Zijn verre gestalte bij de prediking op 1
de berg.
Wat is nu de kern van deze film, nog 1
afgezien van de omstandigheid, dat hetl l
Bijbelverhaal, dat we vinden ln Marcui'
6 17 t'm 29 op willekeurige wijze is ver-
tekend. i
De kern van deze film is opgebouwd uit
twee vormende elkaar beslist niet ver
dragende componenten:
I. Het religieuze décor van de predi
king van Johannes en het begin van
Jezus' rondwandeling op aarde, tijdens de
regering van Herodes.
II. De sexueel te kwalificeren figuur
van Salome (Rita Hayworth), die, of
schoon niet in spel, tenminste composito
risch de film beheerst.
Deze film-psychologisch listig gekozen
tweedeling is verantwoordelijk voor de
pikante sensatie welke de beschouwer
ondergaat.
Enerzijds dus de gewijde Oosterse sfeer
in de prediking van Jezus' bode, en Jezus'
optreden zelf, anderzijds het modern Wes
ters raffinement van Rita Hayworth, dat
door de religieuze achtergrond scherp
reliëf verkrijgt.
Buiten de ongeoorloofde verbinding van
deze componenten wordt het historisch
gezag van de Bijbel op verschillende
plaatsen geweld aangedaan. Hoe bijvoor
beeld de Oud-Testamentische profeten
Ezra en Micha zich in Nieuw Testamen-
tisch klimaat thuis kunnen gevoelen, ls
niet recht duidelijk. De figuur van Clau
dius. kennelijk gekozen naar de Marcel
lus-figuur uit Lloyd Douglas' boek „dé
Mantel", moge misschien filmisch verant
woord zijn. voor hen, die het Bijbels ge
geven in zijn sobere, schriftuurlijke vorm
als juist en volledig aanvaarden, is hij te
veel en overbodig. Dat negro-spirituals de
religieuze zang van de gelovigen in het
kampement van Johannes de Dooper aan
de Jordaan kunnen zijn, is slechts vat
baar voor Ie eclectische fantasie van de
Amerikaanse filmregisseur. Hetzelfde
geldt voor dc ten aanschouwen van Hero
des en zijn hofhouding uitgevoerde
Balinese dansen.
Indien men de film op het gesproken
woord beproeft, zijn eveneens onderschei-
dene on-Bijbelse plaatsen aan te wijzen.
Dat Johannes de Dooper het volk op
ruit tegen het Romeinse gezag vindt geen i
steun in de tekst van de Bijbel. Wèl ver
weet Johannes Herodes zijn huwelijk met
Herodias en andere daden van willekeur
(Lucas 3, 18-20). Wanneer Johannes de
Dooper voor Herodes' raad van Ministers
(waarin ook de profeten Ezra en Micha
zetelen) wordt geleld, horen we Johannes
zeggen: „addergebroed", een uitdrukking
in feite eenmaal door hem toegevoegd aan
de schare bij de Jordaan (Lucas 3 :7). Op
gelijke wijze zijn er andere on-Bijbelse
elementen te ontdekken.
Echter, al deze tekortkomingen zijn het
minst stuitend in vergelijking tot de ver
werpelijke idee van de film: versmelting
van Bijbelgegevens met een brok ver-
sexualiseerde Hollywood-cultuur tot een
kleurrijk en dramatisch spektakel.
Zeker, er komen in de film Salome
voortreffelijke, ook artistiek verantwoor
de passages voor. De figuur van Johannes
de Dooper is prachtig gekozen en heeft
een grote suggestieve kracht; de genezing
van de blinde door Jezus geeft het won
der in welhaast navrante vorm; het pano
rama van Jezus' prediking tot de over de
Galilese heuvelen verspreide schade ls
ontroerend.
Doch het voortreffelijke van deze pag-
iages wordt overschaduwd door de be-
Iroevende mixtuur van Bijbelse motieven
zn het pervers gespeel van Rita Hay-
svorth.
Zo ergens, dan past hier de Christen,
die zijn Bijbel en de tijd. waarin hij leeft,
ernstig neemt, een vlammend alarm.
