Leiden zag eigen historie op een zonnige 3 October
Zes eeuwen trokken door
Leidse straten
de
Promotiebakker Gerrit Hulst
gehuldigd in sociëteit
Bij koraalmuziek werden drie
jubilarissen gehuldigd
NIEUWE IEIDSCHE COURANT
MAANDAG 5 OCTOBER 1953
Voldoen historische optochten
op de duur wel?
Uyt Leydens Scatcamere Van Ada van
Holland tot Napoleon
Wat mist in de vroege ochtenduren en Leiden is op 3 October vroeg
uit de veren! maar verder hebben we het Zaterdag toch wel bijzonder
getroffen met het weer. De onverwacht zachte en zonnige herfstdag was
al een feest op zichzelf. Tienduizenden en nog eens tienduizenden mensen
uit Leiden en omgeving hebben de deur achter zich dichtgeslagen en zijn
gaan ?-Octoberen. De omgeving (wat ruim te nemen!) is vooral in de
middaguren naar de Sleutelstad getogen. Naast het schuttersveld blijkt
in het bijzonder de optocht telkens weer dè grote trekpleister te zijn. Zo
ook Zaterdag. Een Nurks zei ons van die optocht eens, dat op 3 October
de ene helft van de Leidse bevolking er in meeloopt, terwijl de andere helft
er naar staat te kijken (ongeacht de gasten natuurlijk). Ge weet dat dit
niet waar is. Leiden telt nog altijd een dikke negentuigduizend inwoners,
terwijl in de optocht deze keer ongeveer achthonderd man meeliep. De
heer Commandeur, directeur-generaal van het optochtwezen, heeft het
ons in hoogst eigen persoon verteld.
Maar dat het elke keer een knaap van
een optocht ls, is een feit.
Ook ditmaal was het raak. En wij be
doelen hiermee niet alleen, dat de histo
rische stoet een machtig lang serpent
was, dat zich in allerlei listige bochten
door onze straten en langs onze singels
slingerde, maar wy willen er ook mee
zeggen, dat de optochtcommissie aardig
in de roos heeft geschoten.
Want de taak, die deze commissie zich
gesteld had, was bij lange na niet een
voudig: het uitbeelden van historische
gebouwen, die alle min of meer een rol
in Leidens geschiedenis hebben gespeeld.
Dat de commissie dit heeft aangedurfd,
pleit voor haar moed. Dat ze behoorlijk
in haar opzet is geslaagd, is een overtui
gend bewijs van haar kunde en kennis
van zaken.
Me dunkt dat de heer Commandeur en
de zijnen die toch altijd al de hoofd
moot van de 3-Octoberviering voor hun
rekening nemen een extra pluim op
hun prachtig-glanzende hogezijden heb
ben verdiend.
Levend boek
In de Feestwijzer vond u ook niet,
dat de omslag alleen al feestelijk stem
de? zegt het bestuur van di
ging, dat Leiden rijk is aan historische
gebouwen, en dat men uit die gebouwen
het verleden kan leren kennen
geschiedenis van de stad uit kan herlei-
Zo is het ook.
Leiden is niet alleen een universiteits
stad. Of alleen maar een stad met hu
morloze mensen. Of een stad met levens
gevaarlijk verkeer voor fietsers en over
stekers.
Leiden is óók, en vooral, een stad met
veel historische gebouwen, die spreken
van een rijk verleden. Als men er maai
oog voor heeft. En dat hebben wij, in
gezetenen. doorgaans niet.
DAérom vooral heeft de vereniging eei
uitstekend cultuurhistorisch werk willen i
verrichten, met deze optocht te organi-|
seren. Een cultuurhistorisch werk, dat de
Leidenaar wellicht een beetje meer res
pect voor z'n eigen schone stad bijbrengt.
We mochten Zaterdagmiddag een le
vend geschiedenisboek langs ons zien
heen trekken.
Een boek, door uiterst competente Lei-
denaars geïllustreerd.
Overweging
Toch zou het, dunkt ons, wel eens
overweging verdienen, van de historische
optocht af te stappen. Wanneer men zo
z'n oor te luisteren legt, hoort men nog
al eens de opmerking maken, dat elke op
tocht op hetzelfde neerkomt. Edellieden
en hun dames te paard, edellieden en hun
dames in karossen, minder deftige lie
den en het gemene volk te voet, het is
elk jaar weer hetzelfde.
Breedgerande hoeden met witte veren,
fluwelen japonnen met goud bestiksel.
manhaftige laarzen en zwierige degens,
het is toch altijd weer dezelfe aanblik.
En de meneer, die vorig jaar een „Leidse
meester" voorstelde, liep dit jaar in het
zelfde pakje rond als „de Heer van Rijs
wijk", om maar wat te noemen.
Daar zit natuurlijk wat in. Wanneer
evrouw de douarière Amalia met de
Princesse Royale Maria in een koets zit,
ze evenzogoed een deel van het ge-
innemen. Er zullen zelfs mensen zijn
ook 3 Octoberbestuursleden die zul
len vinden, dat het feest valt of staat met
de historische optocht.
Die optocht is een traditie geworden.
In 1906 begon men er mee. maar het is
eerst sinds 1919, dat de historische op
tocht een vrijwel vaste plaats in het feest
programma kreeg.
Noodzakelijk
Zoals de uitreiking van haring en wit
tebrood, de dankstond en de algemene
feestvreugde integrerende bestanddelen
van het feest zijn, zo zijn de optocht, de
kermis, de cabaretvoorstelling en het
vuurwerk de larderingen, de opsierselen
van dit feest. Al is het dan ook, dat de
historische optocht het meest wAardige
versiersel is, dat bovendien het dichtst bij
de hoofdgedachte van de herdenking is
gelegen.
Vergisten wij ons, of was het Zaterdag
werkelijk zo, dat het tijdens de optocht
minder druk was dan vroeger, en dat op
diezelfde uren het Schuttersveld meer
bezoekers had dan anders?
Hoe verdienstelijk en prijzenswaardig
de vele belangeloze en prachtige arbeid
van de optochtcommissie ook moge zijn,
men dient niet te vergeten, dat de grote
massa niet wetenschappelijk de voorbij
trekkende stoet beziet. Men kijkt voor
namelijk naar kleding, voertuigen en a
die andere dingen uit voorbije tijden,
zonder dat men aandacht heeft voor het
geen het voorbijtrekkende voorstelt. Zo
is de massa nu eenmaal. En daar dient
men rekening mee te houden. En
Ook telegram van hutspot-eters in Djakarta
Studenten en reünisten zetten hem
in de bloemetjes
Zaterdag was het behalve 3 October ook de dag van de bekende promo
tiebakker Gerrit Hulst. Hoewel hijzelf er weinig voor voelde om in het
licht der publiciteit te komen, hebben studenten en reünisten doorgezet,
dat de populaire studentenbakker ter gelegenheid van zijn 80ste ver
jaardag gehuldigd werd. De receptie had plaats in de bibliotheek van de
sociëteit Minerva, waar vele studenten en oud-studenten de krasse jubi
laris hun complimenten kwamen aanbieden. Dit gebeurde in de middag-
n het zonnetje is lekker; dit is dus de beste 1
om op de optocht te wachten.
volg zijn van Prins Maurits, toen hij z r
intocht ln Bergen op Zoom hield (histo
rische optocht 1922).
Nu zijn wij er ons volkomen van be
wust, dat het moeilijk is om iets te ver
zinnen, dat op waardige wijze de plaats
van de historische optocht
komt het ook wellicht, dat diezelfde
massa weieens „optochtmoe"
nen worden.
Kleurrijk
kunnen
waren, op die dag ontbraken, omdat zij
in gevangenis of concentratiekamp ver
toefden, ondergedoken waren of naar het
buitenland gevlucht.
Hij herinnerde er voorts aan, hoe hij
tijdens de bezetting drie 3-Octobertaarten
naar gijzelaarskampen had gestuurd, on
der het motto: „Er is maar éne goeie
gijzelaar, en dat is de Leidenaar".
Van de talrijke schriftelijke en telegra
fische gelukwensen moet vooral genoemd
worden een telegram van oud-Leide-
naars, verzonden tijdens een in Djakarta
gehouden hutspotmaaltijd.
Hierna werd in de benedenzaal van de
sociëteit te zijner ere een diner gegeven,
waarbij ditmaal een uitzondering op de
Minerva-mos werd gemaakt en zelfs de
dames-familieleden van de heer Hulst
mochten aanzitten.
•Tijdens dit wel zeer feestelijke diner
bleek nogmaals ondubbelzinnig, welk een
populariteit de jubilaris zich in de loop
der jaren heeft weten te verwerven. Tal
rijk waren de bewijzen van waardering
en vriendschap, die de 80-jarige in ont
vangst had te nemen.
Mr Penterman uit Rotterdam sprak na
mens de reünisten en bood de heer Hulst
een groot bord van Delfts blai
waarop aan de ene zijde het corpswapen
was aangebracht, terwijl de andere zijde
een aan de jubilaris gewijde tekst droeg,
getuigend van warme vriendschap en
hoogachting.
Mr Verheyen, officier van justitie in
's-Hertogenbosch, vergastte de heer
Hulst en de overige aanzittenden op kos
telijke anecdotes, waarna prof. R. P. Cle-
veringa het woord voerde en o.m. zei, dat
hem het geluk beschoren geweest was om
is zijn studententijd de heer Hulst
tot zijn vriend te maken.
Ook de heren mr Koeleman mi
Haag, dr De Visser uit Bergen op Zoomi ^G"°uae" vn
"r Bakker Dirks uit Rotterdam spra- Wat bewondermg vo
ken woorden van hulde, die de jubilaris V£ar<?- in de
zichtbaar goed deden. schijnhjke bochten en standen kon
mens het collegium sprak de heer en als een gummibal
Dijkmeester. Ala geschenk bood hij derp'd€-
Hulst het Geschiedboek van het ,De muzikale clown Fantasio
Leidsch Studenten Corps aan. De heer alter ego Zambel weten op de meest
Van Berckel voerde het woord namens dwaze manier uit de onmogelijk te.
e commissie van beheer meest prozaïsche dingen muziek te halen,
Tijdens de officiële tafel 's nachts, die\ tot uit spatborden van fietsen toe Voor
/eneens in de sociëteit gehouden werd,1 de meesten is de bel wel het meest mu-
loest de heer Hulst opnieuw aanhoren, zikale onderdeel, Zambel echter
at men hem niet vergeten was, en wel I speelt het zadel" en blaast melodieën uit
it de mond van burgemeester Van Kin-1 tiet stuur!
schot, die woorden van waardering sprak. Het orkest van Cor de Vries wist
ïehalve een uitstekend bakker heeft dede stemming in te brengen, dooi
er Hulst in die nacht getoond, eveneens meer normale manier muziek te mal
i vlot en geestig spreker te zijn, noch- en zeker niet het minst door de uitste-
ïs tevens een gevoelige toon wetend! kend verzorgde show van Parijs
leggen waar die nodig was. Hij begon j nacht
it er aan te herinneren, dat hij op zijn! John Pims zong. -begeleid door Tonny
zeventigste verjaardag in Het Haagsche £chifferstein, aardige liedjes
Schouw eveneens door velen was toege-1 vlotte conférence wist hij de goede
sproken en gelukgewenst, doch dat ver-1 draad te vinden om de onderdelen
scheidene van hen, die ditmaal aanwezig cén te rijgen.
HARING EN KUIT
's Avonds was de Gehoorzaal volge
stroomd met mensen die gekomen waren
om zich door het gezelschap van Roland
Wag ter gezellig te laten an
die nu, korter of langer tijd na de huts
pot Haring en Kuit kregen voorge;
De titel was de enige Drie-Octoberse
klank in het programma, maar dat hin
derde niet. Met oude en nieuwe n
mers heeft men alle aanwezigen op
uit Den buitengewoon gezellige manier bezig
Betty
r het toneel
Met grote liefde en kennis van zaken
is deze optocht gecomponeerd. Al kon
den wij de praalwagens van de Burcht
niet als bijzonder geslaagd beschouwen,
de entourage was meesterlijk. Een kleur
rijke groep van grandseigneuren en adel
lijke joffers en mevrouwen, omstuwend
de lieftallige Ada, gravin van Holland,
>ns in de Burcht een veilige schuil
plaats vond en daar een belegering van
de Kennemers te verduren kreeg.
Jammer dat een der edellieden-te-voet
juist vlak voor de pui van het stadhuis
restantje van de klapstuk, vermoeden
wij, noodzakelijk uit z'n kies moest peu-
Waardig was de stoet van rederijkers,
die bij de Zijlpoort bijeen kwamen \o9r
een machtig landjuweel, alhoewel wij niet
geloven dat in die dagen zoveel jonge
lieden en zo weinig mensen van middel
bare leeftijd de letterkunde beoefenden.
Een kwestie van grimage en houding,
Bijzonder interessant was de voorstel
ling rond het Gravensteen. Duidelijk
uit kleding en gedrag naar voren
het onderscheid tussen de waardige
schout en schepenen enerzijds en de los-
houdlng van boeven en publiek an
derzijds. Alleen zouden wij liever gezien
hebben, dat het „grauw" wat meer in
disorde gelopen had, wat aan een juis
tere afbeelding van de werkelijkheid ten
goede gekomen zou zyn.
Herhaling
Zijne Hoogheid Prins Willem Hendrik van Oranje (Kind 1
met een page te voet.
Het bezoek van Prins Willem Hendrik
in het stadhuis te Leiden was, dunkt
is, historisch goed verantwoord, i
ek ons teveel op vroegere groepen o
:er te boeien. Dit geldt eveneens
het bezoek van keizer Napoleon aan pand
Rapenburg 48. Hoe voortreffelijk de grote
keizer ook zijn witte schimmel bereed,
wij geloven dat men bovendien beter ge
daan had, wanneer men voor deze uit
beelding een waardiger figuur had ge-
Uitstekend was de Lakenhal. Zit het 'n
i onze aloude .handelsgeest, dat wij eet
dergelijk tafereel zo voortreffelijk weten
weer te geven?
Zeer knap was ook het Annahofje. De
zelfbewuste en menslievendheid bedrij
vende regenten in hun statige kledij
vormden een passende tegenhanger
de gemoedelijk, pratende en breiende
hof j ebe woonsters
Van de Hortus hadden wij meer
wacht. Wij voor ons vonden de taak
déze groep uit te beelden wel de zwi
ste. En dit geldt zowel voor de praal
wagen als voor de entourage. De eerste
3 gezongen,
ZESTIG JAAR GELEDEN ZONGEN ZE
VOOR T EERST MEE
Daar stonden ze, gedrieën op een rijtje, vóóraan, op de beste plaats: mej.
W. Dee, 75 jaar, Juffer Maashofje 4, mej. A. S. C. Wilschut, 75 jaar, St
Janshof 10, en de heer G. Mulder, 81 jaar, Morsweg 77A. Niet gebogen door
de jaren, maar fier, niet met een gezichtsuitdrukking van „Wat word ik toch
oud en wat is het leven onplezierig", maar vrolijk en blij, niet met een „Hier
zijn wij nu, de oudsten der koraalmuziek", maar met een tedere glimlach
dankbaarheid.
Krans
Voordat de heer J. de Nle namens de
deelnemers een krans aan de burgemees
ter liet overhandigen, om die te beves
tigen aan de arm van burgemeester Van
der Werff, nam mevrouw Van Kinschot
boeket anjers in ontvangst uit han-
van mej. Th. Platteel. De krans werd
aangeboden door Anke van den Bos en
Ellie Sirach.
De koraalmuziek werd gesloten met het
zingen van twee verzen van het volks
lied. Er waren twee liederen aan het tra
ditionele programma toegevoegd, t.w.
Komt nu met zang en O Leiden, gi) oude
mooie stad.
Het aantal deelnemers was groter dan
vorig jaar en er werd uitstekend gezon
gen. Velen hadden de repetities in de
Waag bijgewoond, maar de eerste factor
is naar onze mening toch de krachtige
leiding van de heer Mens. Die weet van
een ongeschoolde zanger in korte tijd een
korist te maken.
Het ls ons opgevallen, dat van de vele
heren met hoge hoeden er slechts een
paar meezongen. De koraalmuziek ls geen
kijkspel, maar een loflied aan het begin
van deze schone dag. We hopen, dat in
het vervolg alle mensen binnen de afzet
ting dat lied zullen aanheffen.
Vermelden wij tenslotte, dat mr W. J.
Geerstema. nu burgemeester van Warf-
fum, ook in het Van der Werffpark was.
Na afloop hebben velen de jubilaris
sen de hand gedrukt.
Toen de bekende Hy
traden mr Ph. J. de Ruyter de Wildt. de
heer E. W. Wichers Rollandet en de heer
J. H. C. Laman naar voren om het dia
manten trio. dat zestig jaar geleden voor
't eerst naar de koraalmuziek toog om
er ook aan deel te nemen, geluk te wen-
De heer De Ruyter de Wildt had het in
een korte toespraak over een voorrecht,
een zegen. En over de blijdschap, die er
bij deze mensen moet zijn om het zover
te brengen.
Mej. Dee en mej. Wilschut ontvingen
-n boeket rood-witte anjers en de heer
Mulder ging met een sigaartje naar huis.
'r kan nog meer bij", fluisterde Mul-
>ns in het oor met een guitig lachje.
Men moet weten, dat hij gisteren zestig
getrouwd was en dat naar zijn
zeggen de krantenstukjes hem wel
enige dozen sigaren hebben opgeleverd!
Hierna liepen burgemeester en mevrouw
Van Kinschot op de jubilarissen toe. ge
volgd door de dirigent, de heer Leo Mens.
Mej. Dee vertelde de burgemeester, dat
de nacht vóór het feest de slaap maar
niet had kunnen vatten. Ze vond deze
eenvoudige hulde een gebeurtenis ln haar
leven. Met een stralend gezicht dankte
hem voor zijn vriendelijkheid.
Namens alle drie sprak mej. Wilschut
een kort dankwoord, waarin ook een wen.'
naar voren kwam: dat zij nog enige ja
ren in deze koraalmuziek mogen mee
zingen. „Tot eer van God. Die deze dag
ons gaf".
Een goede praalwagen uit de optocht: de Lakenhal, centrum van de
lakenindustrie in 1640. Leydts Goet!
king geworden is tot een symbool
van verlossing uit grote lichamelijke
nood. Dit geldt eveneens voor de dank
stond in de Pieterskerk en de algemene
feestvreugde op straat. Toen Leiden
ontzet werd. i§ men naar de kerk ge
gaan om God te danken en hééft
op de straten en pleinen zijn vreugde
geuit.
deed ons te weinig-denken aan de mach
tige botanische tuin aan het Rapenburg
teveel aan de broeikas van een artis
tieke tuinder. De tweede, de entourage,
had net zo goed een bezoek van welke
andere prins ook aan welke andere ge
legenheid ook kunnen voorstellen.
Ge ziet: wij hebben wel enkele aan-
erkingen. Nochtans handhaven wij
ten volle, wat wij in het begin schre-
de optochtcommissie heeft prach
tig werk geleverd. Zij heeft er van ge
maakt wat er van te maken viel. be
houdens enkele „schoonheidsfouten".
En zij moet maar bedenken dat het een
goed vriend is, die ons onze feilen toont.
Ten slotte: een woord van lof voor
Werkmans Wilskracht, Concordia, de
R.K. Leidse harmoniekapel. Kunst en Ge
noegen, Nieuw Leven, De Post en de
Dordrechtse P.T.T. harmonie.
Ze bliezen hard en goed.
Maar een noodzakelijk onderdeel van
het feest is de optocht niet. Als men ons
vraagt, wat hét bestanddeel, het hoofd
bestanddeel van het feest moet zijn en
blijven, dan zeggen wij met mr Ph. J.
de Ruyter de Wildt, de waarnemend
voorzitter van de vereniging: de uit
reiking van haring en wittebrood. Dit
hóórt bij de herdenking, omdat dit een
v^aaréchtig onderdeel is van een waar
achtige historie. Omdat deze uitrei-
Neef. journalisten in Australië:
Immigratieprogramma kan
succes worden
De negen Nederlandse journalisten
die thans in Australië vertoeven, heb
ben vandaab te Adelaide onder meer
verklaard dat het Australische immigra
tieprogramma een succes kan worden
genoemd. Zij waren echter van mening,
dat de immigranten vlugger de opvang
centra moeten passeren.
De journalisten zullen, zoals men weet,
vijf weken in Australië verblijven.
Heinekens in Venezuela
Te Los Chorros. enkele kilometers
buiten Caracas in Venezuela, is de C.A.
Cerveceria Heineken de Venezuela offi
cieel geopend, waardoor de Heinekens
Brouwerijen N.V. te Amsterdam een
nieuwe fabriek in Zuid-Amerika heeft.
Burgemeester en mevrouw Van Kinschot leggen de krans van de
deelnemers aan de koraalmuziek bij het standbeeld tian Van der
Werff. Achter hen mr Ph. J. de Ruyter de Wildt en de heer E. W.
Wichers Rollandet.
