Half zeven vanmorgen: hoog vertrek
van eerste trein naar Utrecht
Op 9 October wellicht opnieuw
grote sterrenregen
Prof. Muntendam hield oratie
aan Leidse universiteit
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
6
MAANDAG 5 OCTOBER 195} f
MILLIOENENPLAN WORDT WERKELIJKHEID
Fraai jubileumgeschenk bij
75-jarige lijn Leiden-Woerden
Vanmorgen om half zeven is de eerste trein LeidenUtrecht „uit de hoogte"
naar de Domstad vertrokken. Het moge zijn, dat het omhoog brengen van
de treinen op het baanvak AmsterdamRotterdam voor hét verkeer in
Leiden van veel meer betekenis was, een feit is, dat pas met het hoog rijden
van de Utrechtenaar onder de „laagrijderij" in Leiden totaal en voorgoed
een streep is gezet. Nu is er geen enkele belemmering meer voor de Spoor
wegen en de gemeente om de uitvoering van het millioenenplan spoedig
tot een goed einde te brengen.
Het is een vermeldenswaardige coïncidentie, dat de lijn LeidenWoerden
juist deze maand op 15 October 75 jaar bestaat! In 1878 werd deze
dienst officieel geopend. Al wordt een dergelijk spoorwegjubileum niet ge
vierd in de zin van het houden van openbare feestelijkheden, Spoorwegen
en gemeente hebben met het omhoog brengen van deze trein toch voor een
zeer nuttig jubileumgeschenk gezorgd!
De Utrechtenaar heeft een plaats
kregen aan de stadszijde van het tweede
perron. Dit perron is in zijn volle lengti
met ongeveer 6 meter verbreed en heeft
nu een breedte van 12 meter.
Tot dusverre was het zo. dat de
gers voor de richting Utrecht een kaartje
kochten in het nieuwe stationsgebouw
dit dan weer verlieten om via de oude
controle op het lage perron te komen.
De Leidenaars raakten langzamerhand
aan die ongewone wandelpartij gewend,
s toch meermalen voorgekomen
dat i
de t
zag
trekken. Toegegeven dat deze reizigers
niet geheel onschuldig
Door de tunnel
De gang naar de trein is nu heel
eenvoudiger geworden. Men koopt
kaartje en gaat de weg van de reizigers
voor de richting Amsterdam: links
de tunnel de eerste trap op en dan o
het betegelde overpad, dat regelrecht
leidt naar het tweede perron.
Op dat perron behoeft de reiziger ni
ver te lopen, want de kop van de i
Geestrijkheid bij N.S.
De maand Oclober heeft voor de
lijn LeidenWoerden bijzondere
betekenis gehad. In October 1878
werd zij geopend, in October 1950
werd de electrificatie voltooid en
in October 1953 gingen de treinen
hoog rijden. Toen drie jaar ge
leden de eerste trein electrisch
zou vertrekken, bood loco-burge
meester J. C. van Scha ik aan ir
F. Q. den Hollander, de president-
directeur der N.S., een kruik met
in Leiden vervaardigd geestrijk
vocht aan „om", zoals de loco
burgemeester zei, „in verbai\d met
de Leidse spoorwcgwerken de
wijsheid der directie te verhogen".
Voor het gebruik van dit geestrijke
vocht willen wij geen reclame
maken, maar de ontwikkeling der
spoorwcgwerken ziende, nemen
we aan, dat de heer Den Hollander
dat Leidse kruikje spoedig heeft
aangeslagen! HU heeft er in ieder
geval voor gezorgd, dat in 1953
October wéér een jubelmaand kon
worden
Utrecht komende trein komt bijna tegen
dit overpad te staan. De meeste reizigers
hebben dus wat de situatie op het nog
niet voltooide Leidse station betreft, niet
te klagen. Voor de richtingen Amsterdam
en Utrecht loopt alles gesmeerd; alleen
kijken de reizigers voor de richting Der
Haag wel eens een beetje zuur, want die
moeten, nu de perrontunnels worden af
gebouwd, tweemaal klimmen en eenmaal
dalen.
Wij vernamen nog, dat het de bedoeling
is, de tweede stationsrestauratie,
zijde van de stad, in verband met het
omhoog brengen van de trein Leiden—
Utrecht, dezer dagen voor de reizigers
open te stellen. Eén restauratie op drie
lijnen is ook niet voldoende. De ingang
van de wachtkamer bevindt zich aan d«
kant van het stationsgebouw, zodat men
van de trap op het overpad naar he:
tweede perron gekomen, even moet terug
lopen.
Deze situatie is vanzelfsprekend ook
van tijdelijke aard. Als de perrontunnels
klaar zijn en het dijklichaam is aange
bracht, zullen er weer grote veranderin
gen plaats hebben. Daarover laterl
Aibraak en zand
Op de gebeurtenis van deze morgen
volgt eerst een stadium van afbraak. Er
wordt namelijk zo spoedig mogelijk be
gonnen met de afbraak van de oude con-
tróle met restauratie (zie de foto). Ook
worden de lage sporen spoedig verwij
derd.
Er ontstaat dan een groot open terrein,
waarop binnen afzienbare tijd gedurende
enkele maanden duizenden vrachten zand
worden gestort voor het completeren van
de hoge baan. Deze moet immers in de
omgeving van het station nog aanmerke
lijk worden verbreed. Is die verbreding
voltooid, dan kan pas worden begonnen
aan de aanleg van het eerste perron, dat
aan de stadszijde komt te liggen.
Viaduct Gevangenlaan
Een ander werk van importantie is de
afbouw van het viaduct aan de Gevan
genlaan (zie de foto). Die afbouw kan
vanzelfsprekend niet plaats hebben zolang
de lage sporen er nog liggen. Maar zoals
al gezegd: deze worden dra gedemon-
Het viaduct wordt naar de stad met
ongeveer dertig meter verlengd, zodat het
gaat aansluiten aan de vóór het viaduct
liggende verkeerslus van het stations
plein. Deze onderdoorgang heeft 4 delen,
twee voor het autoverkeer en twee voor
wielrijders en voetgangers.
Het is goed gezien, hier een groot
viaduct neer te zetten, want het is te
verwachten, dat het verkeer hier, als
de situatie normaal is geworden, zeer
intensief zal worden. Het viaduct
wordt immers de uitval spoort naar
de rijksweg Den HaagAmsterdam.
Er is een weg geprojecteerd achter
het legermuseum om.
Toen wij met onze serie „Leiden groeit
uit de kluiten" bezig waren, stelde een
lezer de vraag, of er in de toekomst ook
•en weg komt, die vla deze onderdoor
gang het Morskwartier met de stad ver
bindt. Een officieel antwoord op deze be
langwekkende vraag kunnen we nu he
laas niet geven. Maar we willen tóch
zeggen: het ligt in de lijn der ontwikke
ling! En zijn we goed ingelicht, dan den
ken de autoriteiten er zo ook wel over.
Stukje historie
Ter gelegenheid van het 75-jarig be
staan van de spoorlijn Leiden—Woerden
tenslotte een kort historisch overzicht.
De plannen tot de aanleg van deze lijn
dateren al van 1857. Een jaar later werd
voorlopig van de aanleg afgezien, omdat
men bij de grote plannen voor de Noor
der- en Zuiderspoorwegen niet alles te
gelijk durfde ondernemen.
In 1859 verscheen opnieuw een conces
sie-aanvrage van de H S.M. Op 26 April
i860 werd deze concessie verleend, maar
de Tweede Kamer diende een motie van
afkeuring in. De toestemming werd even
wel gehandhaafd en de H.S.M. begon een
jaar later met de bouw van enkele wer
ken. Zij rekende echter buiten de waard,
want de Tweede Kamer verwierp op 12
Mei 1862 de door de regering voorge
stelde onteigeningswet. Zo kreeg de H.S.
M. de verbinding LeidenWoerden jiiet.
Het duurde tot 1873 voordat opnieuw
concessie werd gegeven. Twee jaar later
kwam een overeenstemming tot stand
tussen de regering en de Ned. Rijnspoor
wegmaatschappij, waarbij de laatste als
garant tegenover het rijk optrad, dat de
Leidse lijn zou worden aangelegd en ge
ëxploiteerd.
In 1878 dus werd de lijn geopend. Het
succes was echter niet groot. De inkom
sten bleken nauwelijks toereikend om de
exploitatiekosten te dekken. Op 1 Januari
1899 verkreeg de staat de spoorweg in
eigendom.
Op Zondag 8 October 1950 schoot voor
het eerst een glimmende „Diesel" door
het landschap: de electrificatie vai
Deze foto, genomen vanuit een
zolderraam van het museum van
volkenkunde, geeft een duidelijk
beeld van de situatie in de omge
ving van het viaduct aan de Ge
vangenlaan. De weg op de voor
grond is de Morssingel. De ronding
is een van de twee verkeerslussen
van het Stationsplein. Daarachter
het uit vier delen bestaande via
duct, dat de uitvalspoort van Lei
den wordt naar de rijksweg Den
HaagAmsterdam. Deze weg is
geprojecteerd achter het legermu
seum om. Dit museum staat wp de
achtergrond. Het viaduct wordt
naar de stad toe nog met een dertig
meter verlengd, als de lage sporen
van de lijn LeidenUtrecht zijn
gedemonteerd. De hoge baan
wordt hier ook aanmerkelijk ver
breed. De lijnen om de verkeerslus
zijn de rails van de tram.
(Foto N. van der Horst)
lijn LeidenWoerden was een feit.
Toen dit baanvak geëlectrificeerd
restte nog één wens: de verhoging
de baan in het kader van de Leidse spoor-
wegwerken. Die wens is vandaag in ver
vulling gegaan. Een feit met vérstrekken
de gevolgen. (Zie vervolg pag. 7)
Wat op deze foto te zien is, zal er binnenkort niet meer zijn: de oude
controle met restauratie. Zijn controle, restauratie en lage rails ver
dwenen, dan hebben de spoorwegen de handen vrij om hier de hoge
baan te completeren. Zo gaan we naar de aanleg van het eerste perron
aan de stadszijde.
Foto N. van der Horst
Schaumburger Marchenchor
zong in Hillegom
Vocale schoonheid uil het land van
Prins Bernhard
Het mag veilig aan de onbekendheid van het Nederlandse publiek met het
bestaan van het Schaumburger Marchenchor worden toegeschreven, dat de
Hillegomse Beurszaal zo dun bezet was, Vrijdagavond (of was het feestende
Leiden er misschien ook aan debet?). Intussen kan dit jeugdkoor uit Lippe-
Detmold in zijn vijfjarig bestaan reeds bogen op een indrukwekkende staat
dienst. In niet minder dan drie-en-twintig landen vierde het triomfen,
sleepte het de hoogste prijzen in de wacht.
Zo doorstond het de vuurproef op het tegenover, die een (al te zeldzame)
internationale zangersfeest in Wales, het
Eisteddfod, met glans, door de gouden
medaille te veroveren. Hierdoor stelde
het zich onder de beste zangkoren ter
wereld, want de beoordeling van de jury
aldaar is lang niet mals.
Het optreden van dit, uit enkele jon-
?ns (waarvan twee de stemmutatie heb
ben gepasseerd) en verder uit meisjes
van tien tot veertien jaar bestaande en
semble in nationale klederdracht kon
dus alleen maar tegenvallen. Ondanks
onze bij voorbaat dus zeer critische in
stelling, heeft het slechts onze hoogste
bewondering kunnen wekken. Deze veer
tig zangertjes (de helft van het totaal)
brachten ons opnieuw in aanraking met
een fameuze zangcultuur, die we in Ne
derland eigenlijk niet kennen. Wanneer
men gaat vergelijken, komen slechts de
Wiener Sangerknaben in aanmerking.
Feitelijk staat deze zang op het niveau
an beroepskunst. Techniek, zuiverheid,
uitbeelding, beheersing, plastiek, het is
alles van hoge orde. We kregen het wel
dadige gevoel, dat hier niets mis kon
gaan. Zeker, men zou hier en daar in
de volksliedjes vooral wat minder ge
chargeerd sentiment wensen, maar deze
neiging ligt nu eenmaal in de Duitse
volksaard. Daar stonden echter in de
meeste gevallen een natuurlijke frisheid,
een door *n door gezonde muzikaliteit
tegenover, die ee
vreugde opwekten.
En dan de soli en duetten! Bij onze
kinderkoren moeten we vrijwel altijd ge
noegen nemen met de goede bedoeling
in dit opzicht. Hier was het een genot, te
luisteren naar echte coloratuur-sopraan-
tjes en wonderlijk zuivere samenzang
Uitspraak en dictie waren eveneens su
bliem. Het geheim? Wij geloven, dat dit
voornamelijk te zoeken is in de overgave
voor honderd procent bij alle koorleden
Geen enkel lid zong maar half mee, allen
waren er volkomen in, iede^ streefde
naar de volmaaktheid.
Edith Möller was de volledig bekwame
aanvoerster van deze intelligente wel
luidendheid. Haar gebaren, breed en mild,
verwerkelijkten de zuiverste muzikale
klank, die men zich kan denken.
Het programma bestond bijna geheel
uit volksliedjes van grote meesters als
Weber en Brahms, en van onbekende uit
Beieren en Lippe. Zelfs was er een Engels
liedje bij. De beide marsliedjes waren
misschien nog het meest bewonderens
waardig.
Na de pauze volgde dan nog een can
tate over het bekende Chinese sprookje
van Andersen, „Die Nachtigall". De hoofd
personen zongen in mooi costuum. Mu
ziek en tekst waren van de gezusters
Möller- De uitvoering stond veel hoger
dan de aantrekkelijke, maar niet originele
Gruis in de dampkring
Vermoedelijk fraaiste schouwspel
om middernacht
(Van een bijzondere medewerker)
Het is Vrijdag 9 October twintig jaar geleden, dat Nederland en geheel
Europa verrast werd door een grote sterrenregen. Degene die toen, in
1933, van dat schouwspel getuige is geweest, vergeet het zijn hele leven
niet meer en kan er nu nog van vertellen. Als je een ster ziet verschieten,
mag je een wens doen, zegt men. Er zullen die avond echter velen zijn
geweest, die niet meer wisten wat ze moesten
Bij nauwkeurig kijken kon men vast
stellen. dat de meeste vallende sterren
meteoren, luidt de wetenschappelijke
naam zich van één bepaald punt aan
de hemel af bewogen, alsof ze alle daar
uit afkomstig waren. Dit uitstralingspunt
(radiant) bevond zich in de kop van het
sterrenbeeld Draak. Men geeft daarom
aan de meteoren van 9 October 1933 de
naam Draconiden.
Wat gebeurt er eigenlijk, als
meteoor zien? Het lichtverschijnsel
speelt zich af op grote hoogte in dc
dampkring, die de aarde omringt, onge
veer 100 kilometer boven het aardopper
vlak, Een klein brokje of kon-eitje steen
of metaal (een meteorietje) komt met
grote snelheid, tussen 10 en 100 kilome
ter per seconde, aanvliegen en dringt de
dampkring binnen.
Het ontmoet op, zijn weg de talloze
kleine deeltjes atomen en moleculen,
waaruit de lucht bestaat. Er hebben hef
tige botsingen plaats; bij die botsingen
wordt een wolkje van lichtgevende ato
men gevormd om het brokje stee
metaal. Dit wolkje wordt door het
teorietje meegesleurd, en zo ontstaat de
lichte streep die we aan de hemel
Het lichtverschijnsel eindigt, wa
door de vele botsingen de meteoriet
danig is beschadigd, dat hij in vele kleine
stukjes uiteenvalt. Soms blijven op be
paalde plaatsen lichtgevende atomen ach
ter; in dat geval kan men een nalichtend
spoor waarnemen, dat soms vele
den lang zichtbaar blijft
De meeste meteoorsteentjes zijr
heel klein; ze zijn een of twee millimeter
groot, en wegen een aantal milligram
men. Het zijn dus niet meer dan zand
korreltjes! Dat zé toch op zo grote af
stand, honderd of meer kilometer var
verwijderd, nog zichtbaar zijn, komt
alleen doordat ze zo buitengewoon snel
bewegen; ze leggen in een seconde een
grote afstand af als een fiets of
Voordat het meteoorsteentje de damp
kring binnendrong, doorliep het even-
Is dc aarde een grote baan om de
on. Vele meteorietjes leiden een onaf
hankelijk bestaan; zij beschrijven* een
hun baan om de zon, tot ze de aar
de ontmoeten. Dan ziet men een enkele
meteoor, zoals dat elke avond kan ge
beuren.
Meteoorzwermen
Er komen echter ook grote groepen
an meteorietjes voor. De Draeoniden-
stèrrenregen wordt veroorzaakt door een
grote zwerm meteorietjes, die alle in on
geveer dezelfde baan om de zon bewe
gen. Doordat ze in dezelfde richting op
aarde toekomen, ziet men ze aan de
hemel van één punt uitstralen; dit per
spectivisch verschijnsel kan men ook con
stateren bij de evenwijdige rails en dra-
/an een spoorlijn, die uit één punt
van de horizon schijnen te komen.
De meteoorsteentjes in zo'n zwerm be
vinden zich niet erg dicht bij elkaar. In
het dichtsbevolkte gedeelte bedragen
hun onderlinge afstanden nog enkele ki
lometers. Men heeft in de sterrenkunde
bijna altijd met zeer grote of zeer klein»
getallen te maken.
Gruis van komeet
Berekeningen hebben aangetoond, dat
de Draconiden-meteorieten in ruim 614
jaar een omloop om de zon volbrengen;
aarde doet daar precies een jaar over.
De banen van de Draconidenzwerm lij
ken heel veel op de baan van de komeet
Giacobini-Zinner. We moeten ons voor
stellen. dat de meteorietjes afkomstig
zijn van deze komeet, die telkens onder
invloed van de zonnestraling materie
verliest. Dit „gruis" heeft een Iets gro
tere of kleinere snelheid in zijn baan
dan de komeet, en kan daardoor op de
duur een eind op haar voor of achter
Ieder jaar op 9 of 10 October passeert
de aarde de baan van de komeet. Maar
alleen dan als de komeet in de buurt
is (wat slechts een of twee maal ir
614 jaar voorkomt), is er kans dat
voldoende gruis van de komeet
teoorsteenfjes dus ontmoeten,
een sterrenregen te zien.
In 1933 was de komeet de aarde 80 da
gen voor; er bleek zich op die afstand
achter dc komeet een flinke meteorieten-
zwerm te bevinden. In 1946 was de aarde
slechts 15 dagen op de komeet achter;
toen echter maakte de volle maar
hemel zo licht, dat alleen de helderste
meteoren te zien waren.
Ook toen nog waren het er veel, r
slechts weinigen hebben dat jaar de
sterrenregen gezien; het was in bijna
heel Nederland bewolkt, en de sterren
regen had heel laat in de nacht plaats.
Nu weer
De sterrenkundigen hopen, dat zij het
twintigjarig jubileum van de Draconiden
zullen kunnen vieren met een terugkeer
van de sterrenregen. De kansen zijn niet
zo gunstig als in 1933 en 1946. De komeet
is al vijf maanden voor de aarde het snij
punt van de banen gepasseerd. Het kan
zijn, dat zich op zo grote afstand achter
Buitengewoon hoogleraar
BIJDRAGE VAN ARTS AAN DE
VOLKSGEZONDHEID
Vrijdagmiddag heeft in het groot auditorium van de Leidse université
dr P. Muntendam, oud-staatssecretaris van Volksgezondheid, zijn ambt va
buitengewoon hoogleraar in de faculteit der geneeskunde, officieel met ee
rede aanvaard. De oratie werd onder meer bijgewoond door de minister
Beel en Suurhoff, oud-minister Joekes, de hoofdinspecteur van de Volks
gezondheid, dr Banning, de directeur van de volksgezondheid, de he«
Spaander, de staatssecretaris van Sociale Zaken, mr dr A. A. van Rhijn,
chef van de geneeskundige dienst Zeemacht, schout bij nacht Broekhof,
inspecteur-generaal van de Landmacht, generaal Wilkens, benevens vel
leden van de academische senaat en leden van het college van curatorei
van algemene gezondheidszorg
verband werd beëindigd.
Samenspe
Voorts wees spreker op de belangrijk
taak, die ook Je huisarts kan uitoefene
ten aanzien van de arbeid van de cor
trolerende geneesheren van het bedrijfs
leven. Een samenspel op dit gebied ka
een grote bijdrage tot de volksgezondhei
leveren. In 1946 heeft de Nederlands
regering het statuut van de wereldge
zondheidsorganisatie ondertekend, -.waar
Dr Muntendam beschouwde in zijr
rede de bijdrage van de arts aan de be
vordering der volksgezondheid. Dit be
grip volksgezondheid achtte spreker de
gezondheid van een volk, zoals die be
paald wordt door de lichamelijke er
geestelijke welstand der individuen, als
mede door hun welbevinden met betrek
king tot omgeving en samenleving. Vele
groepen van personen, ook buiten de
artsen, hebben hun aandeel in de bepa
ling dier volksgezondheid.
Spreker bepaalde zich in hoofdzaas
tot de vraag, of heden ten dage de arts
zich voldoende van bewust is. welke
zijn taak is tegenover de samenleving,
welke meer van hem mag verwachten
dan anatomisch herstel. Is er bij een juist
begrip van die taak wel reden om, zoals
tegenwoordig dikwijls gebeurt, te spre
ken over devaluatie van het geneeskun
dig beroep, in het bijzonder van de huis
arts. waartoe sociale zekerheid en
cialisatie aanleiding zouden geven? Dr
Muntendam schetste de directie wissel
werking tussen sociale zekerheid en
volksgezondheid, die zonder elkaar niet
gediend kunnen worden, en concludeer
de. dat door de .sociale' voorzieningen
niet een devaluaüe, maar een herwaar
dering van de taak van de medicus wordt
veroorzaakt.
Beperkingen
Specialisatie anderzijds heeft beperkin
gen in de practijk van de huisarts ten
gevolge gehad. Dr Muntendam meende,
dat de geneeskundigen onder de zich
voltrekkende veranderingen niet steeds
alle kansen aangrijpen voor revaluatie
het medische beroep, zoals bijvoor
beeld ten aanzien van ouderdomszorgen
praeventieve zorg.
.Iet is mede een taak van de overheid
op deze ontwikkeling in de toepassing
van de geneeskundige wetenschap haar
aandacht te richten. Ernstig dient de
overheid dan ook in gebreke te worden
gesteld bij haar bezuiniging in 1933. toen
door opheffing van de gezondheidscom
missies de taak van de geneeskundigf
leden met betrekking tot de problemen
de komeet in het geheel geen meteorie-
tenzwerm bevindt. Maar dat is onwaar
schijnlijk. En ook wanneer er ditmaal
ceen vijftig, maar vijf meteoren per
nuut te zien zijn, zal het de moeite
waard zijn er naar te gaan kijken.
We kunnen niet precies voorspel
len, hoe laat de sterrenregen op zijn
mooist zal zijn. Waarschijnlijk om
streeks twaalf uur in de nacht; het
maximum kan echter ook vroeger of
later vallen. Houdt U van tijd tot tijd
de hemel in het oog, dan kunt U de
sterrenregen èls hij komt niet
mislopen.
Beroepssterrenkundigen, maar ook vele
amateurs, zullen de hemel nauwlettend
gadeslaan. Wilt U de sterrenkundigen
helpen bij hun streven om meer v?
Draconiden te weten te komen? Telt U
dan het aantal meteoren, en noteert U
dit iedere vijf minuten, met de tijd erbij:
de Sterrenwacht te Utrecht ziet met be
langstelling naar de resultaten uit,
En wilt U zelf een blijvende herinne
ring hebben aan de sterrenregen, pro
beert U dan een photo te maken als hij
op zijn hevigst is. Met een gewoon toe
stel op statief hebt u bij een half uu
lichten goede kans, enkele meteoren te
verschalken!
Gevestigde en vertrokken personen
In de week van 28 September t. m. 2 October
muziek. Maar dit laatste voelden we nau
welijks als een bezwaar. De prachtige
vertolking nam alle aandacht in beslag
De begeleiding was simpel; alleen een
contrabas en een guitaar werkten mee
De volksliedjes gingen meestal a ca-
pella. 4oil. van W. l
Te. Leiden vestigden zich:
A Bar, St Buysingstr 17; I Bar, St Buy-
singstr 17; J van den Berg, 1.1. verpleeg
ster, Rijnsb.weg 10; W Betgen, 1.1. electri-
W Havenstr 15; A van der Blij, ijs-
bereider, Garenmarkt 32; H J Bolle, ver
pleegster, Kneppelhoutstr. -31; D Bouw
bloemistknecht. Hof de Blauwe
Klok 3; G Browne, Groenhovenstr. 11; C
Dongen, Bloemistln 37; W van Doorn,
de Sitterln 101; D van Eek, schrijver I
KM, Noordeinde 2a; L A van Es. Boer-
haaveln 16; P van der Eijlj, verpleegster,
Rijnsb.weg 40; B Fisscher, kant.bed., de
Streefk str. 12; S J M Gerits, kap. der
inf., Mósstr 6264; I L Goei, Pavilji
hof 2; G du PrieHermsen en fam. Sn
Hurgronjestr 7; L H van Heusden, Mors-
weg 138; J L de Jong, machinist KM,
Noordeinde 2a; S de Jong, wikkelaarster,
Langcgrt 36; E J M Kamp, Groenhoven
str 10; E E Stolte—Kloosterman en fam,
Groenhovenstr 8; G J A Koehorst, onder
wijzer, Garenmarkt 28; M T A Koperberg,
i. d. huish., Cronesteinkade 8a; F G
Kuipers, telegrafist II KM, Vliet 38; J H
Landkroon en fam, postbode, 3 October-
str 55; T G J Landré, telegrafist, Roodb.
str 34; D B M StolkerLinders, Terwee
ster, Lecuwkenstr 15; A C J Medenbaoh,
park 2; P G E HofmanLoewy, verkoop-
li. i. d. huish., Stieltjesstr 40; H J Holswil-
dervan der Meer, Weidehof 43; S G
der Meulen, W Rozenstr. 12a; A J
BraxhovenMuniaerts en fam. Trompstr
57; G van den Nieuwendijk, Herenstr 24;
D W MeijerOssevoort. Ververstr 23; J
Teelerde Otter en fam, Papengrt 7a; G
Plomp en fam, wachtm rijkspol, Jac Cats-
laan 55; M E W Roling, Noordeinde 50; L
de Romeijn en fam, vliegtuigmonteur,
Lammensch.weg 81; M Schenk en fam,
arbeider NS. Seringenstr. 22a; A G Set-
tels, Pelikaanstr. 1; A de JongSmith en
fam, Alb. Verweijstr 2; G J A Takken.
Dahliastr. 22a; J W KeereweerTeske,
boekhoudster, Bankastr. 22; J van Tole
do, matroos I KM, Noordeinde 2a; J. Ver
meulen, Noordeinde 30; R L Versteegh,
Fagelstr. 48, A Verstraaten en lam, proc.
houder, Utr. Veer 22; G F Viets, Fagelstr.
53; F J M Werrelmann, Roodborststr 30;
R C M Werrelmann, Roodb.str 30; T J
Westerveld, matroos III KM, Noordeinde
2a; M G T Willems, Tib. Siegenb.str 26;
J F Wolda, bouwvakarb, Langegrt 36; W
Wout, weg Opz NS, P J Blokstr. 23; E
Duljfjes—van der Wijk en fam, Caland-
str. 15; A H Zandman, 1.1. instrumentma
ker. Sumatrastr. 175; D Eikerbout—Zou
tendijk, Weidehof 56.
Uit Leiden vertrokken:
C Airentsen, Groenhovestr 11, Enschede,
de Ruyterln 5; G H As en fam, Rijnkade
6, Australië; C J Bartels en fam, Oude
Vest 55a, Australië; I J Bauer, Hoefstr.
3, 's-Gravenhage, Billitonstr. 23; E A M
J MansveltBernard, Hogewoerd 30,
Voorschoten, Leidseweg 128b; wed. J F M
MarksBernard, Hogewoerd 30, Voor
schoten, Leidseweg 128b; J J de Blanken
en fam. Breestr 177, Australië; H J Bou-
chier en fam, O Vest 31, 's-Gravenhagi
Windesheimstr. 41; M W C de Bree e
fam, Nieuwe Rijn 116, Canada; L Brou-
Noordeinde 2a, Langedijk, N-Schar-
woude, Langestraat 12; A J van Buuren,
W Pyrmontstr 68, Dongen, Gasthuisstr 24;
R Cohen, Haven 24a, Leeuwarden, Span
jaardsin 89; E L Das, Rijnsb.weg 181, Bel
gië; L van Drie en fam, a.b. „Elisabeth"
ligg. Haarl.tr.vaart, Rotterdam, Sophiastr
52cj A A van den Eijk, Zoeterw.singel 95,
Oegstgeest, Pr. Hendriklaan 12; A G
Gaaien, W Rozenstr 27a, Australië; J A
Th M Geers, Rijnsb.weg 10, Eist, Kleidijk
40; J H C van Heemskerk Düker, Breè-
str 131133, Arnhem. Schelmseweg 1; M
L van Heerdt (Baronesse), Fruinln 11.
Gravenhage, Bachmanstr. 28; A J Hen-
driksen, Roodborstr 52, Utrecht, Oude
gracht 150; M F H KoordesHeijmeriks,
Breestr. 51a, Oegstgeest, Warmonderweg
70; F Heijning, Rapenburg 115, Rotterdam,
Noordsingel 33a; H Hogewoning en fam,
Lammensweg 81, Nieuwer-Amstel, Am-
sterdamseweg 361 hs; M Huijser, Cobetstr.
12. Amsterdam. Waalstr. 118 II; J F H Is
raël, Burggravenln 18, 's-Gravenhage, W.
de Zwijgerln 58; P Jellema en fam, Jac
Catsln 55. Heerlen, Statlonstr. 74; E de
Jong, W Singel 27, Rotterdam, Gordelweg
160; A A H Kassenaar en fam. Schelpen
kade 43. Oegstgeest, Hofdijck 31; M Kap-
teijn. Rapenburg 57, Bloemendaal, Grens-
laan 5; H G Keereweer, Leliestr. 15, Rot
terdam. Peppelweg 164b; Th B Kerkheide,
Rijnkade 2. Australië; J H A Kiens,
Noordeinde 2a, Katwijk, Wassenaarsew.
51; G J E Kleynenberg, Bilderwijkstr 4,
Amsterdam, 2e Weteringdwarsstr 64; J
Kruit, Oude Vest 115, Voorburg, Broek-
slootkade 102; J H van Leeuwen en fam,
Lombokstr 39, Canada; J J de Lima, Lan-
gebrug 2c, Rotterdam, Cl de Vrieseln 24a;
R L Lodder en fam, de Sitterln 60a,
Vlaardingen, Parkweg 130; S G H Hen-
driksen-Malipaard, Lijsterstr. 10, Utrecnt,
Prof. dr P. Muntendam
in onder meer staat, dat regeringen ver
antwoordelijkheid dragen voor de ge
zondheid van haar volken, aan
verantwoordelijkheid alleen kan worde
voldaan door het nemen van doeltre!
fende maatregelen, zowel op gezondheids
gebied als op sociaal gebied.
Stem der artsei
Kan de regering, zo vroeg dr Munter,
dam zich af, deze verantwoordelijkhei
dragen, indien niet een arts zijn stem
het regeringsbeleid kan laten horen
Sprekeg uitte de wenselijkheid V£
dergelijke stem in het bewustzijn, dat b
de bemoeiingen van vele departemente
volksgezondheidsvraagstukken aa
orde zijn, waarvan spreker de volkshuis
vesting als voorbeeld noemde.
De artsen moeten er zich op bezinnet
of zij in staat zijn tot een dergelijke sten
Indien de geneeskundigen er door hu
daden en hun woorden in mogen slagei
nog eens de dag te doen aanbreken
waarop het volk en zijn bestuurders be
seffen, dat gezondheid een eerste
waarde is voor geluk.en vrede er
vaart op aarde, dan pas zullen de ge
neeskundigen mogen concluderen, inder
daad een belangrijke bijdrage te leverei
aan de bevordering der volksgezondheid
Na de oratie, die met de gebruikelijk
toespraken eindigde, volgde een druk be
zochte receptie.
Winkelweek op de Mare
De winkeliers van de Mare zijn zo
met de demping van de Mare, dat
hebben besloten van 12 tot 17 Octobe
een winkelweek te houden. Aan de:
actie zijn verschillende attracties
bonden. Zo is er een letter-étalagewed
strijd met slagzin georganiseerd. Aan d
versiering zal ook grote aandacht v
aen besteed, evenals aan de muziek.
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Son ja M, d v M Sjardiji
en E Schreuder; Johannes P, z v P Sien
en H C Meeuwissen; Richard J, z v 1
van Caubergh en A A del Prado; Ma
rianne, d v H Bijker en J Uithol; Man.
H J, d v W P Wolvers en C H Vink
Barend, z v W Hoogeveen en A Tamerus
Aletta M, d v G L Borst en A H v
Wijk; Petrus J W, z v J J Straver en
M Kerkhoff; Anja, d v P A Brussee
C v d Walle.
ONDERTROUWD: P G Ottenhof
W Teijn.
OVERLEDEN: G A E Duijster, m«
73 j; A Kraayeveld. dochter, 26 j; M
Oudshoorn, vrouw, 56 j; W J v d Waalj
mastr 37 I; H Muller, Lammens.weg 119,
Haarlem, Rustenburgerln 8; A M Mijn«
lieff, Schelpenkade 36, 's-Gravenhage,
v. Stolbergln 325; J G W Neuteboom, Jan-
vossenstg 7, Rotterdam. Joubertstr 13c;
M C de Nobel, Koninginneln 60. Hazers-
woude, Rijndijk 354; A J van der Zwart-
Noordeloos, St Jorisstg 34, Wagi
Keijenbergseweg 7; wed. R H Risseeuw-
Noy, Buitenruststr 11, Oostkapelle, Dom-
burgseweg 140; N Nust, Wasstr 57, 's-Gra
venhage, Daendelsstr 37; W G M te
Nijenhuis, Leliestr 126, Canada; H J Oos-
terveld, Morskade 1. Amsterdam, 2e Ro-
zendwarsstr 10; M J Ooijendijk, Noord
einde 35, Australië; N Ouwehand en fam,
Langestr. 67, Noordwijk, Boerhaaveweg
20; A Paul en fam, Kampenstg 4, Rotter
dam, v Malsenstr 72; A Wels—van der
Ploeg. Coornhertstr. 28, Amsterdam, Am-
steldijk 15 II, M E Postema, Rapenburg
131, Aalsmeer. Stommeerweg 98; C II
Posthumes Meijjes, Steenshuur 18. Frank-
rijk; J Prins, Rapenburg 119, Algiers; N
van Putten. Bronkhorststr. 15, Tilburg,
Ringbaan Zuid 500; D van Pijlen, Veste-
str 118, 's-Gravenhage, Hoefkade 49 II;
P B J Reeling Brouwer, Nw Rijn 35,
's-Gravenhage, v Merlenstr. 94; J de Rid
der en fam, Schutterstr. 18a, Katwijk,
Dahliastr 7; H J A Ruijs, Breestr 131—
133, Arnhem. Schelmeweg 1; J M Schol
ten. Mariënpoelstr 11, Amsterdam. Leid-
segrt 28; J Smit Sibinga, Rapenburg 60,
Warmond. Burg Ketelaarstr 31; J J M
Sondaal, Plantage 16, Groesbeek, Meer-
wükseln 21; P v d Wijngaard—Teleng en
fam, Gasstr 13, Canada; S Tjallirvgi. He-
rengrt 14, Bergen NH, Dorpsstr 58; C
Touw, Balistr 77, Zeist, van Doornweg
29; A A H Veldhuyzen van Zanten, Thor-
beckestr. 5. 's-Gravenhage, Lubeckstr 138;
W J Versteden, Noordeinde 52,
Oudegracht 150; P J Millaard, H Rijn-1venhage, Hamerstr 11; S W dé Water
dijk 274, China; A Moerkerken, Rijnsb. Herenstr 50, Rotterdam, Peppelweg 164b'
weg 10, Sassenheim, Tijloóosstr 12; J D C C Zandvliet tn fam, Borneostr 8a!
Mol, Ringkade 13a, 's-Gravenhage Hobbe-IAustralië, »-,
