HOXY
1 "Papoea van 18 jaar bekleed
r
met bestuursfunctie
Gillette
^Mending begon 100 jaar geleden
op Nieuw-Guinea
he:
Weerstand tegenover onze
export groeit sterk
Productiviteit steeg minder dan
werd verwacht
Voor piloot van de K.L.M. een
berisping gevraagd
sla©
engd
TEMBEHfEtJWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1953
Weinig bestuurders van eigen volk
de kort
den hi
~>pt vj
kadtt
loopt
cntzkade
school
ienpad et
erlengde
slechts
korte
het Phi
:rijgt
over een geweer. Hoe het ook zij.
werden vermoord, o.a. door dezelfde
man, die ook ds en mevr. Ewold op hun
reizen had vergezeld.
Deze waren over de man zeer te spre
ken. Hij bereidde hun voedsel, pakte de
bagage en was zeer trouw in de moei
lijkste omstandigheden. Het is dus
een probleem, hoe deie man tot de af-
sohuwelijke moord op de beide Ameri
kanen kon komen.
Tepslotte nog een opmerking c
(DOOR F. H. VAN DE WETERING)
len moet zich in Manokwari hoeden voor de gedachte, als zou het alleen
jan om de „kolonisten", met wie dan voornamelijk bedoeld worden de,het bestuur.
it het vroegere Oost-Indië uitgeweken Indische Nederlanders. Dat ik deze] gen ieder zal gerede toestemmen,
yde van het Manokwarivraagstuk niet voorbij zie, is wel gebleken uit ons dat besturen in een gebied, waar
)tig artikel. Maar we hebben ook andere problemen te bezien. Want het zulke uiterst primitieve mensen le-
iu ons tot een grote tekortkoming gerekend moeten worden als wij de Ven, niet een schrijftafelzaak is, doch
llochtone (inheemse) bevolking, de Papoea s, zouden verwaarlozen. j cen van voortdurend persoonlijk con-
Ik schrok even, toen in en rond Mano-.een grotendeels uit de Zending voort- tact en zeer veel reizen.
M?dfeenrnet"''èdP,Pg"i"er"«éwïpmd gekomen medischc bezetting. Het! Hier komen wij aan een uiterst
jndtrokken. Vóór de oorlog had ik openthousiasme van deze staf, in het moeilijk punt, want de meeste be
et eiland Timor ook de primitievenbijzonder van de leidende arts, dr
iet geweren zien lopen, maar dat wa-1 Dekker, stemt verheugend. Zondags
in de kerk leidt deze dokter boven
kerkkoortje.
De platen waar de tanks uit opgebouwd worden, moeten geverfd
worden. Papoea-arbeiders kunnen dit werk na enige voorlichting doen.
In het begin vonden ze het aardig om de verf met hun handen op de
finten te smeren, maar ze hebben al gauw geleerd dat het met een
verfkwast toch beter gaat.
óórlóg als blijk van ■waardering voorl Het ziekenhuis moet noodzakelijk
hun kranige houding bij het afslachten
J,™»; vso ds Amerikanen hebben|u,tSebre,d w°rden »»nt het ver-
(trouwen der bevolking neemt voort-
ngelegenheid mij interes-[durend toe. Hoewel slechts over 70
—bikt beeft men
a" Manokwari volledig in handen had. Zou soms 100 patiënten. Dit gebeurt dan
Haag.
'<t begtuur gepoogd hebben alle geweren
requlreren, zo zou het practisch gevolg
j(|rt geweest, dat deze peruisloos In het
ondoordringbare binnenland waren ver-
lede
Men heeft eohter een andere weg ge-
Aangeboden werd, dat van politic-
wege deze geweren zouden worden
y3ichoongemaakt. Eerst kwamen er slechts
énkele, maar naar mate bleek, dat dit
werkelijk een belangrijke dienst aan de
bezitters betekende, kwamen er steeds
meer. Op die wijze heeft men een com
plete registratie bereikt en zelfs een
zekere depotvorming in kampongs we
ten tot stand te brengen.
Van Papoea-zijde bleek men nogal
ezwaar te hebben tegen de grote grond-
occupatie door Indische Nederlanders
van terreinen rond Manokwari. Men
meende, dat hieronder te veel dilettan
ten zijn. die het landbouwbedrijf ver
keerd uitoefenen. Laat Nederland knap
pe boeren uitzenden, zo pleitte een zegs
man, opdat ook de Papoea's méér kun
nen leren. Bovendien wenste men meer
ipreiding over groter rayon.
Eigen bestuurders
Evenals in elke bestuursafdeling bleek
Manokwari, dat slechts een ge
deelte van het gebied onder Nederlands
bestuur is gesteld, zodat een groot aan
tal Papoea's nog buiten onze invloeds-
afeer leeft en de oude wrede zeden en
gewoonten blijft uitoefenen. Het stichten
/e bestuursposten, vaak bezet
oudige Papoea-ambtenaren, is
daarbij een oplossing. Helaas
vaak met te jonge personen deze uiterst
belangrijke posten bezet. Wat te zeggen
jongeman van 18 jaar, die ver
van zijn Nederlandse chef, de hoogste
bestuursfunctie met de vele zware ver
antwoordelijkheden, hieraan verbonden,
uitoefent
Maar Nieuw-Guinea is een land van
opkomst, waarbij niét alleen de materiële
middelen schaars zijn, doch ook over te
weinig bestuurders van het eigen volk
kan worden beschikt.
Het ziekenhuis in Manokwari heeft
stuursambtenaren beschikken niet
over vervoermiddelen. Soms hebben
zij een eigen bootje, maar moeten dan
cement meenemen om de voort
durend tijdens de zeereis optredende
lekkages te kunnen dichten,
Het komt mij voor, dat elke be
stuursambtenaar over een zeewaar
dig scheepke moet kunnen beschik
ken.
Een van dé wonderlijke dingen
in Nieuw-Guinea. Nederlander
en Papoea werken samen aan de
opbouw van de nodige installaties
Twee millioen voor
televisie
Familieberichten uit andere
bladen
VERLOOFD; I N GeCrts en B Rtjpsma,
Ica.
GETROUWD: H R Schaap en L Rotgans,
Spanjersberg,
kens en A C
i; G Cnoop
G Moes. A'dam; L v Fraasscn
Aerdenhout.
BEVALLEN: Mevr Smith-Wolf. dr. Was-
„•naar: Mevr Witteveen-v Lotringen, dr,
Abcoude.
OVERLEDEN; P van Loo, man 8P Jr.
Zwolle; A M Pelt. man. arts. 81 jr. Zaandam,
de Groot-Logger, vr, Adam; H D Boot,
78 jr, Gouda; N G Jannink, man, 21 jr,
zo, dat men twee patiënten vooral
kinderen in écn bed legt.
Dat dit geen ideale toestand js, zal
ieder begrijpen. Moge dit begrip leiden
tot steun aan dez« dokters Zij waren
uiterst verheugd over de gift van de
Stichting „Het Nationaal Nieuw-Guinea-
Comité", waarvan men een kinderzaal
zal bouwen, terwijl men van de zijde
dier Stichting uit opbrengsten van
bazaars, gehouden te Amsterdam en in
Den Haag, de inrichting van deze zaal
zal verzorgen.
Oudste zendingspost
Manokwari ls de oudste zendingspost
op Nieuw-Guinea. In 1885 landden de
Gossnerse zendindelingen Ottow en
Geissler op Mansiman, cen eiland vlak 1^2 millioen^uitgetrokken overeenkomstig
voor Manokwari gelegen. Ik bezocht hel de plannen die in een afzonderlijke nota
graf van Ottow. dat achter de huidige zullen worden uiteengezet
predikantswoning ligt. Met ds Ewold
mocht ik het Zendingswerk in zijn res
sort bespreken.
Ook hier de klacht over het indringen
van de Missie. Zeker, de geestelijke ver
zorging van een aantal R.K. kolonisten
is begrijpelijk, maar waarom deze Missie
nu ook meent, steeds het halve aandeel
in alle werk te mogen opeisen, is niet
duidelijk.
Over de strijd tussen de Missie en
Zending zullen wij nu niet dieper in
gaan. Helaas moet ik voortdurend de
nare gevolgen van zogenaamde „dubbele
Zending" constateren.
In 1955 zal het dus 100 jaar geleden zijn
dat de eerste zendelingen voet aan wal
gebombardeerd, zodat in een schuur
wordt samengekomen. De fundamenten
voor een nieuw kerkgebouw zijn gelegd.
Evangelie in het
oerwoud
Met klimmende verbazing heb ik ge
luisterd naar het interessante verhaal
van de reizen, die ds Ewold met zijn
echtgenote door deze vrijwel onbegaan
bare gebieden, bedekt met oerbossen en
verzonken moerassen, heeft gemaakt. Ik
heb deze gebieden van vliegmachines uit
bekeken en het ls mij onbegrijpelijk,
hoe deze zendingsarbeiders door vrijwel
ondoordringbare gebieden te voet zijn
getrokken om het Evangelie der-bevrij
ding en genade te prediken.
Vanzelfsprekend kwam het gesprek
ook op de twee Amerikaanse zendelin
gen, die in hetzelfde gebied, dat ds
Ewold met mevrouw heeft bereisd, wer
den vermoord. Het waren zendelingen
van het genootschap, dat zich noemt
„Assembly of God" Wat zochten deze
mensen toch in dit door de Nederlandse
Zending bewerkte gebied" Ik hoorde
later de veronderstelling, dat ook han-
delsoverwegingen- hieraan niet vreemd
waren Onderweg schijnen deze beide
Amerikaanse zendelingen met de Papoea
begeleiders ruzie te hebben gekregen
NU! 10 Blauwe Gillette mesjes in een
Snelheids-
Dispenser
met ingebouwd vakje
voor de gebruikte
mesjes f. 1.60
Al deze voordelen zonder extra kosten!
geen tijdrovend uitpakken
elk mesje onmiddellijk voor gebruik gereed
mesjes geheel door olielaagje beschermd -
'n exclusief Gillette procédé!
beschadiging der snijkanten uitgesloten
een vakje voor de gebruikte mesjes.
DiiMAier of pikje, met 10 Blauwe Gillette meiiet f, i.tfe
Een „goeie morgen" begint met GILLETTE!
Zorgen van minister Zijlstra
Toestand op korte termijn bevredigend, maar
op de lange baan minder gunstig
"T^E NEDERLANDSE volkshuishouding benaderde midden 1953 haar
globale evenwichtstoestand. Dit is het gevolg van de verdere vol
tooiing van het na-oorlogse herstel en de terugkeer van het conjuncturele
evenwicht na de verstoringen die daarin waren opgetreden ten gevolge van
het Koreaanse conflict. Het herstelproces van de laatste jaren blijkt uit de
stijging van de industriële productie, de uitvoer en het nationale inkomen.
De weerstand tegen de verdere groei van onze uitvoer neemt echter hand
óver hand toe. Bovendien vertoont onze invoer een snelle stijging. Hêt is
dan ook te verwachten dat het overschot op de betalingsbalans op niet al
te lange termijn aanzienlijk zal teruglopen. Dit zegt minister Zijlstra in zijn
toelichting op de begroting 1954 van Economische Zaken.
weChnoi?(ischei, loestan.d. va.n °nzeDaling van de uitvoer
volkshuishouding kon midden 19d3, op 17
korl. termijn gexien. bevredigen, ge- „portwaardf „„a, bt<10
noemd worden De Projuet.e^ de export ,952 terutgclop,n 0p alch„l( b,hpar, djt
er, de werkgelegenheid Bevonden ach op veroStru.ting te wekken, e.ngfrlen
hoof niveau. Een rustige prg.ontw.kk- ook „portpfljren. vergelijk-
ling kwam aan dit evenwicht ten goede. bare maIe zyn gedaald. Nadere beschou-
de wereldmarktprijzen daalden gcle.de- wjng leerf evenwel, dat de stijging van
lijk terwij de prijsindex van het gezins- het uitVoervolume in 1952 nog slechts 6
verbruik sinds begin 1952 nagenoeg con- pct beliep terwy, d„e stjjfln(, bovendlen
stant bleef. overwegend in de eerste helft van dat
De invloed van de watersnood op de jaar was opeengestapeld. Het cijfer van
volkshuishouding in haar geheel is niet 6 pet is, op zichzelf gezien, nog hoger dan
van die aard geweest, dat zij de verdere het normale groeipercentage, dat op 5 ge-
totstandkoming van het evenwicht kon steld kan worden. Het is echter veel lager
verhinderen. dan dat der voorgaande jaren. De jongste
Dé situatie op wat langere termijn ge- cijfers bevestigen, dat deze afneming
zien. vertoont minder gunstige kanten, doorzet. Dit verschijnsel wijst erop, dat
Zoals uit de onlangs aangeboden vierde de weerstand tegen de verdere groei van
industrialisatienota blijkt, is een jaarlijkse onze uitvoer toeneemt,
investering in industriële vaste activa j De huidige gunstige situatie van hoge
van 1800 min (in prijzen van 1952) nood-; werkgelegenheid en hoge productie wordt
takelijk om voor de groeiende beroeps- niet alleen bedreigd. Indien 't niet zou ge-
bevolking de nodige arbeidsplaatsen te i lukken de uitvoer en de industriële in-
Schéppen en te behouden. In 1952 hebben vesteringen tot een hoger niveau op te
de industriële investeringen slechts cen voeren, doch zij kan ook worden aange-
hóogte kunnen bereiken van 1640 min. tast. indien de wereldconjunctuur onver-
térwijl de in het eerste kwartaal van 1953 hoopt een terugslag van betekenis zou
gerealiseerde investeringen cen verdere ondergaan. In dat geval zullen de moge
teruggang tot 365 min d i. per jaar j lijkheden om in nationaal verband con-
1430 min te zien heeft gegeven. junctuur bevorderende maatregelen te
de huidige situa- treffen, goeddeels afhankelijk zijn van de
Eén andere kant
de i
Wetsontwerp ingediend
Europees atoomcentrum
kost f 100 millioen
Nederlandse bijdrage per
jaar 550.000
Voor bet verdrag tót oprichting van
eén Èurópése organisatie voor atoom
onderzoek. dat op 1 Juli j.l. te Parijs werd
ondertekend, heeft dè regering thans ir.
eeri wetsontwerp de goedkeuring van de
Tweede Kamer gevraagd.
Het verdrag is gesloten tussen twaalf
Europésè landen. Het doel is slechts de
bevordering van de zuivere wetenschap.
op den duur kan het onderzoek
natuurlijk ook resultaten opleveren die
belangrijke economische gevolgen zullen
hebben.
Met ontwerp én bouw van het groots
apparaat zal vermoedelijk zeven jaar pi
moeid zijn Een ander apparaat zal we
licht in drie of vier jaar kunnen worden
vaardigd én éen nóg iets kortere ter-
n is nodig voor behuizingen en
irbij behoort. Al deze gebouwen komen
zoals mèn wéét in Genève Voor de eerste
zéven jaar wordt vóór investeringen er
lopende kostèn in totaal ruim f100 mil
lioen nodig geacht, dus oneevcer f 15 mil
lioen per jaar. De Nederlandse bijdrage
zal gedurende de eerste zeven Jaar on
geveer f550 000 per jaar bedragen er
daarna eèn evenredig deel van de be
drijfskosten.
Óp de begroting 1954 van O.. K en W
heeft minister Cals voor deelneming aar
het Europese atoomonderzoek f600 000
aangevraagd.
Nota van de regering
Groter loonverschil bepleit tussen hoog en laag
geklassificeerde werknemers
fie£(j/auiegetfj
De arbeidsproductiviteit iS in de jarén
1951 en 1952 slechts matig gestegen, ten
gevolge van het feit dat de industriële
productie midden 1951 begon te dalen zon
der dat gelijktijdig personeel werd ont
slagen. De beoogde stijging van 8 procent
werd dan ook niet bereikt. Dit zegt mi-
i nister Zijlstra in een thans verschenen
i productiviteitsnota. Voor de jaren 1953 lot
en met 1957 heeft de regering voor de
stijging van de arbeidsproductiviteit zoals
men weet een taakcijfer genoemd van
15 procent t.o.v. het niveau van 1932, dat
is dus een stijging van 3 pct. per jaar.
Sedert Maart 1952 is beschikbaar ge
komen voor de financiering van verlchil-
lende producllviteitsplannen een bedrag
van ruim 40 millioen. Ruim 10 millioen
was afkomstig uit Amerikaanse fondsen.
De besteding van deze gelden strekt zich
uit over een tijdvak van drie jaar (1952
tot en met 1954).
In verschillende bedrijfstakken als me
taalindustrie, bouwbedrijf, confeetie-
industrie, grafische industrie en vlas
industrie wordt naar gezamenlijke ver
betering van het productiviteitspéll ge
streefd. Meestal geschiedt dit in de vorm
van een gezamenlijk gesticht „productivi-
teitscentrum".
Goede voorlichting en propaganda ten
behoeve van de betrokkenen zelf is een
der eerste eisen. Grote aandacht dient
daarbij geschonken te worden aan de
voorlichting van hét hogere leidingge
vend personeel en aan het lagere kader
(werkmeesters en bazen).
Met het oog op de gewenste industriali
satie dient Nederland, aldus minister Zijl
stra. te beschikken over hoog gekwalifi
ceerde werknemers. Daarom is eèrt juiste
wijze van beloning van deze werknemers
t.o.v. lager gekwalificéerden noodzakelijk.
Aan de hand van een functie-ontleding
zal bepaald moeten worden of een functie
hoog dan wel laag geklassificéerd moet
worden. De nota wijst er op, dat het ver
schil tussen geschoolden ën ongeschool
den vóór de oorlog in de metaalindustrie
ongeveer 25 pct. bedroeg, doch dat dit
na de oorlog daalde tot 13^ pct. Als
straks de nieuwe werkclassificatie in de
metaal-industrie zal zijn ingevoerd, zal
de spreiding tussen deze functies onge
veer 30 procént bedragen. Jn bepaalde
gevallen kan het verschil tussen laagst
en hoogst gekwalificeerdén wel 50 pct.
voorraad. Daarom is een flinke deviezen
reserve noodzakelijk.
Vrijer handelsverkeer
Bij de Organisatie voor Europese Eco
nomische Samenwerking zijn plannen
voor een verdieping en verruiming van
de vrijmaking van het handelsverkeer in
voorbereiding. Gezien deze algemene ont
spanning konden de exportbeperkingen
aanmerkelijk worden verminderd, terwijl
tevens de formaliteiten, verbonden aan
in- en uitvoer, eenvoudiger werden ge
maakt. Een wetsontwerp ter vervanging
van het onlangs verlengde Besluit Rege
ling In- en Uitvoer 1944, dat naar zijn
aard een tijdelijk karakter draagt, is in
voorbereiding en zal de Kamer eerlang
bereiken. Vanzelfsprekend zal de voort
gaande vrijmaking gepaard moeten gaan
met een vermindering van andere han
delsbelemmeringen, waaronder de invoer
rechten, wil uiteindelijk van een volledige
vrije markt sprake zijn.
defensie, voor een waarde van ca 485
min opdrachten uitgevoerd voor buiten
landse militaire opdrachtgevers.
De rectoraatsoverdracht aan de Vrije Universiteit had gistermiddag
plaats. Op de foto ziet men de afgetreden rector-magnificus prof. dr.
G. J. Sizoo in gesprek met zijn opvolger prof. dr. J. F. Koksma (rechts).
De noodlanding van de Groningen
Benzinemeter is vrijwel onbruikbaar, zeggen
deskundigen
De noodlanding van de K.L.M.-Sky-
master Groningen in de avond van 1 Ja
nuari 1953 in de woestijn Dahran (Saoe-
dle-Arabië) is gisteren in behandeling ge
weest bij de Raad voor de Luchtvaart in
Dp^ Haag. Het incident werd veroorzaakt
door benzinegebrek. Van de 56 passagiers
werd niemand gewond en het vliegtuij
werd slechts licht beschadigd.
Het toestel was opgestegen van Kara
chi en het weer wa® zo goed dat de ge
zagvoerder. de Engelsman H. W. Macken
zie. bij Damascus besloot door te vliegen
naar Basra Daar was het weer evenwel
zo slecht, dat een landing onverantwoord
was. De piloot wilde trachten in Sheiba
te landen, maar zag van dit voornemen
af. toen bleek dat daar geen verkeerslei
der aanwezig was. Daar de motoren
meer benzine hadden verbruikt dan de
meters aangaven, bleek de benzinevoor
raad te gering, zodat tot een noodlanding
moest worden besloten.
Volgens de KLM had de piloot bij de
vlucht van Basra naar Dahran niét met
voorzichtige benzinepolitiék gé-
U-J un -ixt- grote
Meer Ned. hulp voor
vluchtelingen
Een ton voor Ned. Genootschap
voor Internationale Zaken
In de begroting 1954 van Buitenlandse
Zaken wordt voorgesteld, de Nederland
se bijdrage aan het vluchtelingenfondi
van de Ver. Naties té verhogen tót
190.000.
Minister Beyen acht voorts het mo-
u-- ment aangebroken om het Ned. Genoot-
vaart verweet de gezagvoerder dat hij de schap voor Internationale Zaken in Dén
brandstofsituatie niet voldoende critisch Haag in de gelegenheid te stellen een
beoordeeld heeft en adviseerde de raad. wetenschappelijk centrum op te bouwen
berisping toe te dienen. De KLM had dal aar. mimmaic eisen kan voldoen.
twee maanden zyn Daartoe is een ruimere subsidie-bijdragê
de gezagvoerder
bevoegdheid ontnomen
Uitspraak volgt op 22 October.
Brutale inbreker krijgt
vijf jaar
De 34-jarige los-arbeider Auke T. te
van het Rotterdams radarproject,
brekerspraktijken vooral het Zuid-Oos-
:en van Friesland heet „bewerkt",
gisteren door de rechtbank te Leeuw
den veroordeeld tot vijf jaar gevanu
nisstraf. T. fietste op klaarlichte dag
door de hem bekende streek en zodra
hij z'n kans schoon zag. drong hij boer
derijtjes binnen Op die manier eigende
hij zich bijna ƒ23.000 toe
Er was vier jaar gevangenisstraf ge-
Schrale troost voor
Ollenhauer
nodig ter grootte v
In de begroting wordt voorts een uit
breiding van buitenlandse dienst in West-
Afrika aangekondigd. De voorlichting in
de Zuid-Amerikaanse landen zal worden
uitgebreid. Het extra-bedrag van 147 600
dat hiervoor nodig is. zal speciaal de ac
tiviteit In Brazilië en Mexico kunnen
vergroten.
Zes inzenders toneelprijs-
vraag 1952 gehonoreerd
De minlfter van O K. en W heeft een
nonorarium toegekend aan 6 van de 45
inzendingen van de toneelpr(jsvraag 1952.
uitgeschreven voor toneelopdrachten aan
Ned. kunstenaars.
De volgende inzenders zagen hun stuk
gehonoreerd: Louisa Treves voor haar
toneelstuk „De Minotaurus"; Herman
Roelvink. voor „Laetiticamevr. dr E.
E Verkade-Cartier van Diaael voor „D«
Een kleine troost na de socialistische dommee van Urk"; prof. dr L. van der
nederlaag hééft Ollenhauer (de leider der voor Iphlgenla in Argos E S
S.P.D.) gisteren gekregen. Het is namelijk Willarts ipseud.) voor Geliefde sphinx
n zijn fractie één zetel te Nico Wijnen voor „Le déjeuner rur
zich 1
vlogen, had hij nodeloos op
hoogte gevlogen en het besluit
noodlanding te laat aan de passagiers
meegedeeld.
Uiteindelijk draaide de gehele zaak om
het verschil tussen de aanwijzing van de
benzinestand- cn benzineverbruiksmetérs A
en de werkelijke benzinestand. Voor dit! giVtakelT'daV
probleem is nou «en voldoende oplos-1 welnla is twlëkëndT döndiit men Ylch in I Therbe"
sing gevonden en deskundigen verklaar- Noord-Rijn-Westfalen 10.000 stemmen had: Een eervolle vermelding kregen: Loul-
den d»t de t>cn!inesl>hd«.nwi,!ers die verteld. De socialisten kregen bun nieuwe Treves, mevr E E. Verk.de-C.mee
thans gebruikt worden, vrijwel onbruik- z«tel ten koste van de centrumpartij, zo- ran Dissel en prof dr L v d. Wal
bare instrumenten zijn. dat de meerderheid van Adenauer (244 op. De jury vond geen aanleiding om d«
De directeur-generaal van de lucht- de <87) onaangetast blijft.
IprUa van f 2000 toe ta kennen
