Prof. P. C. T. van der Hoeven
Zaterdag overleden
Veel wetenschappelijke vondsten van
blijvende waarde
Modaliteit bepaalt meer bij
kern en wezen
NIEUWE LETOSCHE COURANT
3
MAANDAG 1 JUNI 1953
Prol. Holmer: „Een man met wijde blik"
In Zundert (N.-B.) is Zaterdagmorgen te zynen huize overleden prof. dr P. C. T.
van der Hoeven, oud-hoogleraar In de gynaecologie en obstetrie aan de Leidse uni
versiteit. Woensdag zou het juist vijftig jaar geleden zijn, dat de overledene de
benoeming ontving om bovengenoemde belangrijke leerstoel te bezetten. Het heen
gaan van prof. Van der Hoeven betekent niet alleen een afscheid van een groot
en algemeen geacht medicus, doch tevens van een strijdbaar wetenschapsmens, die
door zijn wetenschappelijke arbeid en de daardoor verkregen eigen Inzichten één
van de twee partijen vormde in de toentertijd bestaande grote controverse tussen
Leiden en Utrecht op verloskundig gebied. Een controverse, die in die dagen hoog
oplaaide, doch thans, gezien de ontwikkeling der obstetrie, geen reden van bestaan
meer heeft.
Vruchtbare pen
De 28ste Augustus van het jaar 1870
werd Pieter Cornelis Tobias v. d. Hoeven
in Den Briel geboren. Hij doorliep aldaar
de lagere school en studeerde vervolgens
aan het gymnasium te Leiden. Van de
Doezastraat (alwaar het oude gymna
sium indertijd was ondergebracht) naai
het Rapenburg, waar zich de aloude
academie bevindt. \yas slechts een kleine
stap. In 1888 liet hij zich inschrijven als
student in de medicijnen en behaalde ir
1895 zijn artsendiploma. Reeds het daar
opvolgende jaar promoveerde hy tot
doctor in de geneeskunde op een proef
schrift over „De aetiologie der eclamp-
sie" (De aetiologie is de wetenschap, die
zich bezighoudt met de studie der ziek
makende factoren; eclampsie is de met
krampaanvallen gepaarde eindtoestand
van zwangerschapsvergiftiging). En met
deze dissertatie toonde de jonge Van
der Hoeven, welke richting hij had ge
kozen op het wel zeer uitgebreide ter
rein der medische wetenschap.
In de daaropvolgende jaren, tot 1903,
was hij in de gelegenheid zich verder te
bekwamen onder leiding van prof. Treub,
wiens assistent hij werd. Aan deze werk
zaamheden kwam een einde doordat hij
aangezocht werd, de leerstoel der ver
loskunde en gynaecologie van de Leidse
universiteit te bezetten.
Prof. Van der Hoeven heeft een zeer
vruchtbare pen gehad. Zijn publicaties,
die alle vrucht zijn van eigen studie en
onderzoekingswerk, zijn van grote invloed
geweest op de ontwikkeling van de leer
der vrouwenziekten en der verloskunde.
Wij noemen: „De invloed van het zenuw
stelsel op de afwijkingen der genitalia"
(1905), „De betekenis van het breken
der vliezen bij de baring" (1907), „Leer
boek der verloskunde", vier delen. „Leer
boek der gynaecologie van Treub",
„Kraamvrouwenverpleging" (1925), „Gy
naecologie voor de internist" (1927), „Viif
en twintig jaar verloskundige arbeid"
(1928) en „Operatieve verloskunde" ('36).
Bovendien verschenen van zijn hand tal
loze bijdragen in wetenschappelijke vak
bladen.
In 1940, toen hij de leeftijd bereikt had,
70 jaar. waarop hoogleraren met pen
sioen gaan, moest hij zijn werk neer
leggen, dochrdoor het uitbreken van de
oorlog, toen nog geen opvolger voor hem
aangewezen, heeft hij geruime tijd
bleef nogal lang weg. en op een gegeven
ogenblik pakte Van der Hoeven z'n fiets,
nam 'm op z'n nek en sjouwde 'm over
de luchtbrug naar de andere kant. Want
z'n werk wachtte. Maar een stelletje
studenten, ook met fiets en óók op weg
naar het ziekenhuis, prefereerde de ge
makkelijke weg, en wachtte tot de spoor
bomen weer naar boven zouden gaan.
Dat was nu Van der Hoeven.
U weet, een bevalling kan soms lang
duren. Van der Hoeven was er dan
de vliezen door te brek< zodat alles
vlugger verliep. Maar Utrecht vond, dat
je op die manier de scl epen achter je
verbrandde. Wanneer de vliezen doorge
broken zijn, staat de weg voor allerlei
infectie open, en is het dus zaak, dat
de bevalling ook inderdaad vlug ver
loopt, wat niet altijd het geval is.
Tegenwoordig, nu we alweer zo veel
verder zijn, zijn w* niet meer zo bang
voor infectie, maar in die dagen lag alles
toch wel even anders. Hoe het ook zij:
Van der Hoeven heeft on dit gebied vol
komen gelijk gekregen".
Prof. Holmer praat dan nog even door
over de Leidse en Utrechtse school.
Thans bestaan ze niet meer. Alle vier de
leerstoelen in de gynaecologie en obste-
'n Nederland zyn bezet door „Utrech
tenaren".
Dynamisch
Terugkomend op het werk en de per
ion van Van der Hoeven, zegt prof.
Holmer: „Hij was een zeer dynamische
figuur. Wat hij ter hand nam, deed hij
in de perfectie. Ik denk bijvoorbeeld
de inrichting van zijn verloskundige
Prof. dr P. C. T. van der Hoeven t
kliniek, die in gebruik genomen werd
in hetzelfde jaar, waarin hij zijn zilveren
hoogleraarschap vierde. Ik denk voorts
aan het verloskundig museum, dat uit
sluitend zijn werk is en over de hele
wereld bekendheid geniet.
Hij was een man van grote originali
teit. met dikwijls zeer sterk afwijkende
opvattingen. Hy had daarbij een wijde
blik, want veel van zijn opvattingen, die
indertijd voor fantastisch en erger
werden uitgekreten, bleken naderhand
juist te zijn en worden thans door zijn
vakgenoten gedeeld. Veel van zijn
tenschappelijke vondsten zyn van
vende waarde gebleken. Die kwamen
hem ook niet toegewaaid, maar hij
wierf deze door zorgvuldige observatie
stoutmoedig deduceren.
In om tot slot nog een voorbeeld te
geven van de dynamiek, waarvan hij (in
de goede zin des woords) bezeten
:en van zijn bekende uitspraken
,Wie een keizersnede niet in dertien
minuten kan verrichten, moet er i
et aan beginnen".
Een op vele punten groot man.
Zijn werken èn zijn verloskundig
um zijn een waardige, blijvende
herinnering".
Agenda voor Leiden
Doelen,
denvergadering.
Turk, 8 uur: Ned. vereniging van pleeg
ouders; E. Hoogland over het adoptie-
vraagstuk; oprichting afdeling Leiden.
Hoogl. Kerk. half 9: Avondmuzick,
Adr. Blankenstein.
Dinsdag
5 uur: Vereniging tot
de bouw van werk-
Rapenburg 3!
bevordering y
manswoningen.
De Valk. 8 uur: voetbalvereniging
„Leiden", jaarvergadering.
Woensdag
Stationsplein, half 9: afdeling Leiden
Ned. vereniging van huisvrouwen, excur
sie naar Kaatsheuvel.
Anthoniusclubhuis, 8 uur: toneelgroep
„Euripides" met „Het Zeilschip De
Zwarte Zwaan".
Steenschuur 6, 8 uur: Bond van ouders
van spastische kinderen en Mytylstich-
ting films „Het recht om te leven" en
„Life the baby".
L.F.C.-terrein, 8 uur: zilveren-molen-
tournooi, finale CoalVCS.
Hoogl. Kerk, half 8: Avondstilte.
Steenschuur 21, half 8—half 9: zitting
pry zencommissie.
Tentoonstellingen
De Lakenhal: tentoonstelling van teke
ningen van Leidse Kinderen (t.m. 7
Juni)
Prentenkabinet, 2—5 uur: „Een eeuw
fotografie" (tm. 20 Juni).
Boerhaavezalen: voorjaarstentoonstel
ling L.K.C. (tot 11 Juni).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Van Driesum, Mare 110, tel.
20406, en de Zuider-apotheek Lammen-
schansweg 4, teL 23553.
Uit de kerkelijke pers
Juni-nummer van Witte Velden in feestgewaad
Wat ls „het Christelijk leven" toch
gecompliceerd geworden! schrijft W.
H(emmes) in zyn kroniek Dia kon
maandblad ten dienste van het diaco
naat in de Ned. Hervormde Kerk dit
aanleiding van een gesprek met
iemand, die zich onvoldaan voelde
dat in hetgeen hU beschikbaar stelt
„liefdadige doeleinden", geen
kele lyn zit.
,Hij betaalt zijn kerkelijke aanslag,
bedenkt de diaconiecollecte, steunt ver
der alle mogelijke kerkelijke en inter
kerkelijke arbeid, maar heeft geen over
zicht. Hij draagt bij omdat hij zich vaak
niet onttrekken kan. het zal ook wel
goed zijn; wie het dringendst op zyn
gemoed werkt, mondeling of schrifte
lijk, heeft de meeste kans, maar
echt medeleven en van afwegen vai
belangen is eigenlijk geen sprake."
De betrokken persoon vroeg de heer
H. of deze een schema kon verstrekken,
wat hij eigenlijk zou moeten geven (en
hoe het te verdelen) bij een bepaald in
komen. Doch de heer H. bedankte; het
voordeel zou zijn dat het geld dan in
derdaad met oordeel besteed wordt en
dat men er zelf geen drukte mee heeft.
,Het nadeel is echter dat het persoon-
Uitstekend geslaagd weekeinde
Geref. jongeren uit Dordrecht
naar de Sleutelstad
Cijfers die niet liegen
Officiële uitslag van Leidse
raadsverkiezing
De „dramatische vergissing" van vele Leldenaars, die op Ijjst 1B in plaats van op
1st Z stemden, heeft de gemoederen de laatste dagen flink bezig gehouden. In alle
kringen ziet men in, dat het Leidse stembiljet voor verbetering vatbaar is geweest.
Maar er is niets aan te doen, zo delen wfl ten overvloede nog eens mee, omdat tal
daar naar vroegen. Inmiddels is het ook interessant, het spel van
zijn werk, zij het niet op volle kracht, j voorfeeurstemmen gade te slaan. Hieronder volgen de officiële cijfers, met een
voortgezet.
Leidse school
Lysf IA (P.v.d.A.)
De opvolger van prof. Van der Hoeven,
prof. dr A. J. M. Holmer, was zo v:
delijk ons zijn gedachten weer te geven
over de persoon en de arbeid van d(
overledene.
„Als medewerker", aldus prof. Hol
mer, „heb ik Van der Hoeven niet ge
kend, omdat ik namelijk niet uit zijn
(de Leidse) school kom, maar uit de
Utrechtse. De controverse tussen deze
beide scholen waren in die dagen uiterst
fel. Zó fel, dat de beide „aanvoerders"
van die school, Van der Hoeven van Lei
den en Kouwer van Utrecht, elkaar
veel mogelijk misliepen. Als de een
een vergadering of congres kwam, kon
men er zeker van zyn, dat de ander niet
verscheen".
„Kunt u in 't kort zeggen, professor,
waarover die controverse eigenlijk liep?"
„De controverse tussen Leiden en
Utrecht handelde hoofdzakelijk over
verloskunde. Utrecht was de mening
toegedaan, dat een bevalling een zuiver
natuurlijke aangelegenheid is en
daarom de natuur zélf zoveel mogelijk
alles moet doen. In Leiden daarentegen
was men van oordeel, dat je de natuur
een handje moest helpen; vooral als de
natuur niet al te vlug opschoot. „Hoe
vlugger hoe beter", was Van der Hoevens
motto. „Een Leidenaar doet altijd wat".
Dat typeerde hem ook volkomen. Ik heb
Van der Hoeven eens zien staan voor de
overweg bij de Rijnsburgerweg. De trein
Jubileum-feestavond
s™. Hartogs Co
Zaterdagavond vond in de Burcht eer
feestavond voor personeel van de confec-
tiefabriek Hartogs en Co. plaats. Na eer
inleidend woord van de heer P. C. Har
togs werd een amusant programma afge-
l werkt
Ab van 't Zelfde (de vroegere helft
a?r van Scholten en Van 't Zelfde) had de
10 artistieke leiding, Suus de Wekker oogst-
aan veej en verdiend applaus met de bal-
ka, jetrevue en na het toneelstukje „Een kod
den dig misverstand", uitstekend gespeeld
door dames van het personeel, waren er
nse nog diverse „beroepsnummers", die er
ijl, mochten zijn. Het orkest van Lauw Boel-
■ro- laard verzorgde het muzikale gedeelte,
mi- De opmerkelijk goede decors waren van
s- de heer H. P. de Haas.
Bevorderingen bij N.Z.H.V.M.
nen De directie der N.Z.H.V.M. heeft de
l0CJ heer C. A. Burggraaf, commies der
ste klasse te Leiden bevorderd tot bureau-
di- referent en de heer C. F. J. Hollants,
un- opzichter A, tot hoofdopzichter der 2de
enJ klasse.
ge-
da. Burgerlijke stand van Leiden
°d" GEBOREN: Wilhelmus J. z. van W. J.
Smits en C. Pouw; Cornelia d. van A.
nej Sloot en J. Hartevelt; Petrus W. J. z.
y van C. N. M. Halvemaan en P. J. Brandt;
Tineke, d. van D. J. van der Nat en
oorl C. M. de Vink; Nelly d. van R. Bouman
ride en C. W. Richter; Johnny, z. van P. D.
van Zeist en J. Tegelaar.
r°', GEBOREN: Leendert J. z. van J. Prevoo
en A. G. Vollenga; René z. van J. Prevo
,aB en A. G. Vollenga; Magdalena, d. van R.
én» Beekema en M. Ranzinger.
OVERLEDEN: J. Laven, man, 60 jaar;
H. J. van Dijk, man, 74 jaar; N. C. Over-
A. devest, man, 62 jaar; L. van Rijn, huisvr.
van Schuitemaker, 70 jaar; C. van der
Wik. wedn., 84 jaar.
ie- OVERLEDEN: M. Lagerman, m., 47 j.;
A. van Kins, huisvr. van Langver, 67 j.;
D. Dubbelaar, huisvr. van Haasnoot, 47 j.
Van Scha-ik. J. C. 16958, Jongeleen, A.
J. 205, Goslings dr J. 76, Braggaar geb.
de Does, C. P. 125. Schüller. J. H. 30, Van
Stralen, J. M. 42, Piena, C. J. 25. Meester,
E. 8, Van der Burgh, W. F. 14, Van
Nienes, mej. A. J. 50, Zunderman Jr. H.4,
Van der Hoeven, H. C. 8, Sommeling, M.
13, Lardee, C. F. 13, Baart, C. 2, Lanige-
zaal Jr, N. 4, Mokkenstorm, K. 15, Van
Aken, M. 3, Hutte, P. E. 9, De Meijer geb.
de Wal R. A. 9.
(Wetihouder Jongeleen kreeg dus 205
voorkeurstemmen. De dames Braggaar
de Does en Van Nienes bleken eniger
mate favoriet bij de kiezeressen van dé
.v.d.A.).
Lijst IB (P.v.d.A.)
Van der Horst, J. A. 1041, Weideman, E.
,J, Haneveld, B. 10, De Cler geb. de
Bruin, J. C. 10. LLgtvoet, C. D. 8, Carton,
A. 8, Vitters. A. W. 1. De Vos, J. 0. Piket.
A. 5, Galjaard, A. 18.
De heer Van der Horst haalde dus
1041 stemmen binnen en niet 1150 zoals
eerder werd gemeld; 1150 is het totaal-
cijfer van lijst 1B. Dit verandert overi
gens niets aan de zaak. Lijst 2 had im
mers nog slechts 140 stemmen nodig voor
de tiende zetel. De Prot.-Christelijken
deden dus inderdaad, in veelvoudige
mate een zetel cadeau aan de P.v.dA.)
Lijst 2 (Pxot.-Chr.)
Van der Kwaak, D. 11815. Woudstra, mr
C. J. 97, Van Iterson, J. 40, Knetsoh, A.
15, Questroo. L. 20, Knol, mr dr H. D. M.
24. De Kier, B. 13. Stolp, S. M. 16, Huur
man, B. J. 15, Ravestein, J. 17, Elsgeest,
J. C. 65, Prins, prof. dr J. 4. Sin-gerling
geb Stokhuyzen, F. W. 38, Lamers, J. G.
7. Van Cittejt, H. 16, Kuypers. G. 11,
Voorzaat, F. 1, De Greef, H. C. F. 9, Van
der Vliet, G. 2, Van Hoek, A. 6.
(Mr Woudstra, J. van Iterson en J. C.
Elsgeest verwierven de meeste voorkeur
stemmen. Mevrouw Singerling heeft 'ken
nelijk wat dames aangetrokken.)
Lijst 3 (K.V.P.)
Menken, S. 10040. De Hosson, F. C. 47.
Van Dijk, A. 42. Ten Broek, P. C. A. 16.
Aalders, J. A. E. 18, Kortmann, H. M. J.
W. J. 84, Noordman, mej. M. M. J. 132,
De Bree, K. F. 13, Dirks, mr H. J. 12,
Wiertz, J. W. J. 1, Prins, E S. 5, Oostdam,
P. B. H. 9, Sdhdnck, C. P. W. 5, Goddojn,
Th 32, Nicolaï, W. A. M. 14.
(Ook hier is 't opmerkelijk, dat een
candidate stem-men tot zidh trok: 132 voor
mej. Noordman. Dokter Kortmann heeft
een groep „getrouwen" achter zich. Die
zorgden bij de groslyststemming ook voor
zijn candidatuur.)
Lijst 4 (V.V.D.)
Hagens, J. G. 3208, Goudswaard geb.
Knipscheer. S. A. Th. 222, Drijber, Mr
J. 207, De Wilde, H. 214, Portheine, mr F.
110, Modderman, A. E. J. 18, Van der
Toneeluitvoering van
„De Stalen Band"
„De Stalen Band" hield Zaterdag ee
toneelavond in de cantine aan de Zoeter-
woudseweg, waar een opvoering werd ge
geven van „De dorpsdokter" van Jan Fa-
bricius. Het stuk werd onder regie van de
heer A. C. van der Woerd niet onver
dienstelijk gespeeld; vooral de heer W.
Brugman had als de dorpsdokter een
moeilijke taak te vervullen. In zijn ope
ningswoord kon de voorzitter, de heer
De Graaf, o.a. de heer W. F. Pardoen met
echtgenote als vertegenwoordiger va
directie welkom heten.
Kloot, J. H. 8, De Clercq geb. wn Dam,
F. J. C. 19. Van Houwinge Graftdijk, C.
J. 135, Boersema, dr K. H. 15, Böttcher,
prof. dr C. J. F. 76, Ubbels geb van der
Sluis, D. 3, Cleveringa, prof. mr R. P. 258.
Schreuder, J. 7.
(Een interessante lijst. De VVD heeft
het uitbrengen van voorkeurstemmen
aangemoedigd; hier ziet men de resul
taten. Tal van factoren -blijken mee te
spreken, maar kennelijk vooral de uni
versitaire gemeenschap, de middenstand
en... de keus der
Lijst 5 (C.P.N.)
Ven Weizen, H. 3378, Vijlbrief, mevr.
J. M. 33, Schoor. G. 29, Van Riet, J. 9,
Van Gelleoum geb. Uyttemboogaart, J. 4,
Van Oosten, R. J. 7, Stij-laart, A. R. 1,
Van Putten, J. 6, Van der Blom, J. 3, Van
Pijlen geb. Plu, E. H. 6, Pet, R. 11, Vol
kers, J. 3, Marek, S. H. 1, Van Gellecum,
W. 0. Van Pijlen, D. 16.
(Enkele voorkeurstemmen voor mevr.
Vijlbrief en de „partijloze" G. Schoor.)
Het Gereformeerde jeugdverband te
Leiden heeft de gewoonte, elk voorjaar
de Gereformeerde jeugd uit een andere
plaats voor een weekeinde uit te nodigen.
Zaterdagmiddag waren het Dordtenaren,
die door hun Leidse gastvrouwen en gast
heren op het Stationsplein werden opge
wacht. Nadat de ongeveer zestig Merwe-
stedelingen per bus waren gearriveerd,
begaf het gezelschap zich naar de Mors
singel, waar gepavoiseerde veilingschui
ten klaar lagen om voor verder vervoer
te zorgen.
Gevaren werd via de Zoeterwoudse
singel en de Vliet naar 't Rapenburg. Bij
de De Gijselaarsbank werd gedebarkeerd
en, zonder dat men aan douaneformalitei
ten hoefde te voldoen, werd het Jeugd
huis aan de Breestraat opgezocht. Hier
werden de gasten over hun verschillende
hospites verdeeld.
Per extra tram ging het Zaterdagavond
naar Oegstgeest. waar in het gebouw
Irene een gezellige begroetingssamen
komst werd gehouden. Gijs den Heeten
Wzn opende de avond en heette naast de
Dordtse gasten enkele Leidse predikanten,
fgevaardigden van de jeugdhuiscommis-
Je en van het Gereformeerd jeugdver
band apart welkom. Namens de Dordtse
jeugd sprak de heer W. Wetselaar, die het
Leidse G.J.V. een ets van de Grote Kerk
te Dordrecht aanbood. Ds K. Dronkert,
voorzitter van het G.J.V.toonde zich
byzonder dankbaar en zei, dat deze ets
zeker een plaats in het jeugdhuis zal
vinden.
Hierna volgde een bont programma
muziek van de Manquibanti's. pianospel
van Nico Westra en liedjes van de heer
W. Laman. Fantastisch was de drie
dimensionale negerdans. De opvoering
van het blijspel van Godfried Bomans:
Een eeuw achter, geregisseerd door P. A.
Kouwenhoven, viel byzonder in de
smaak. Ook de Dordtenaren lieten zich
niet onbetuigd en kwamen met zang en
schetsjes op de proppen. De avond werd
door ds Dronkert gesloten.
Gisteravond werd in het kader van hel
weekeinde een bijzondere bijeenkomst ge
houden in de Zuiderkerk. Hier werd ge
sproken door ds H. Volten, studenten
predikant te Wageningen, over het onder
werp: Wij verwachten Gods Koninkrijk.
We staan tussen de tijden, zo zei de pre
dikant o.m., we leven tussen de eerste
en de tweede komst van het Koninkrijk.
Dit betekent, dat we ons telkens weer
moeten bekeren. Uit onlesbaar heimwee
naar dat Koninkrijk moeten we dan ook
dagelijks om de komst er van bidden. We
hebben afstand te doen van alles, wat
van God probeert af te trekken en strijdend
uit een overwinningsbesef wordt er dienst
van ons gevraagd, op de plaats, waar God
ons roept, zo eindigde ds Volten.
De samenzang werd geleid door de
heer Chr. Hanegraaff. Organist was de
heer Wim v. d. Reyden. Mej. Dicky Kraan
zong enkele soli. Nadat de heer Wetselaar
namens de Dordtenaren bedankt had,
sloot ds Dronkert deze uitstekend bezoch
te bijeenkomst.
GEMEENTE LEIDEN
Officiële publicaties
INENTING TEGEN POKKEN
Er zal op Woensdag 3 Juni 1953,
de jeugdhuiscommis- i heidsdienst, in het gebouw Nieuwe Mare
13a, kosteloos kinderen, jonger dan twee
jaar, te laten inenten tegen pokken.
Identiteitspapieren (b.v. trouw<boekje)
medebrengen.
De Directeur van de G.G. G.D.
C. R. ZIJERVELD.
Leiden, 30 Mei 1953.
VERKIEZING GEMEENTERAAD
De voorzitter van het centraal stem
bureau ter verkiezing van de leden van
de Gemeenteraad brengt ter openbare
kennis, dat het besluit, waarbij de uit
slag der verkiezing van de leden van de
Gemeenteraad is vastgesteld, ter gemeen
tesecretarie, afdeling Bevolking c.a„ voor
een ieder ter inzage is neergelegd.
Leiden, 30 Mei 1953
De voorzitter voornoemd,
F. H. van Kinschot
Gevestigde en vertrokken personen
In de week van 26 t/m 30 Mei
Te Leiden vestigden zich:
P. Barteling, 11 verpleegster, Rijnsb.weg
10; C. A. Bierhuizen, banketbakker, Kai-
serstr 38; J. Soeters-van der Blom en
Fam., De L. de Kanterstr. 39; T. van den
Bos, timmerman, Koolhof 27; J. A. Zon-
jee-Bouwmeester II. Rijndijk 140a; W. G.
Braams, ass. RU, Boshuizerkade 18; G.
Dijk, Kaarsenm.str. 7; C. A. P.
Straathof-v. Elswijk, kantoorbed., St
Jacobsgrt 2 b; E. Roozen, Boshof 52; H. J.
Es, metaalarb., Oosterstr. 42; J. H.
M. van Gils, handweefster, Nwe Rijn 17;
W. A. van Haaren, ploegbaas grofsmid.
Schelpenkade 41; B. Haringsma en Fam.,
civ. ingenieur, Boshuizerkade 20; M. G.
Hellman, Duinhof 11; M. J. Hendriks,
dienstbode, Lorentzkade 30; A. T. Hoger,
vorst, vertegenwoordiger, Raamstr. 20;
K. A. Hopma echtg. van Smelik, Steen-
str. 55a; A. J. E. Jansen, Noordeinde 50;
A. Janssen, fabr. arb. G. Brandtstr. 28;
A. Roke-van Kampen, Boshof 50; J. M.
Dool-Kooreman, 11 verpleegster, Heren-
grt 25; A. H. J. Koppers, kok, O Vest 85;
M. W. S. Bor-Leenheer, Boshof 53; P. M.
Leeuwen, huishoudster, Hooigrt 58;
J. E. M. de Lestrieux Hendrichs, secreta
resse, Rapenburg 105; A. M. J. Leyten,
arts, Rijnsb.weg 177; W. Mulder-Luijben,
A. Paulownastr. 36; J. F. van der Meij-
den, dienstbode, Lombokstr. 92; J. P. Mol-
Fam., schipper a/b „Vrachtzoeker"
p/a Haagweg 7; L. P. Mollers, vuurwerk
maker. HaarLstr. 251; M. Neef, werkster,
Nne Rijn 8; L. A. Neels, tuinder, Gasstr,
Wed. M. v. Arkel-Neels en Fam., Gas-'
Uit Leiden vertrokken:
P. P. Belt, Soeboldstr. 2; 's-Gravenhage,
Noorapolderkade 414; J. M. C. van
Bethraij, H. Rijndijk 56, 's-Gravenhage,
Celebesstr. 38 M. C. Blok, Rynsb.weg 10,
Katwijk, Boulevard 26; wed. E. C. Ver.
gunst-Buis, L. Mare 54, Zeist, Pr. Hen
drik-laan 43; M. C. A. Bijleveld, Lange-
brug 19, 's-Gravenhage, van der Aastr. 14;
C. C. H. M. Coenen, Bloemistenlaan 40,
's-Gravenhage, Deimanstr. 11; J. Coolen,
Varkenmarkt 7, Alphen a/d Rijn. Pr.
Hendxikstr. 69; A. M. F. B. Crousen, Bree-
str. 39, Kerkrade, Markt 61; W. J. Dick-
hoff, Sophiastr. 70, Haarlemmermeer,
Venneperweg 441; A. van Duijvenbode,
Poelgeeststr. 6a, Sassenheim, a/b woon
wagen, Woonwagenkamp; A. J. van Dijck,
Nachtegaallaan 6, Rotterdam, Beukelsdijk
80a; W. Dijkshoorn en fam., W. Rozenstr
57, Wageningen, Tarthorsterweg 68; J. P.
H. Emanuels, Roodenb.str. 53, Voorhout,
Kievitspark 14; L. van Gorkum en fam.,
Vrouwenkerkstg 9, Hazerswoude, Zonne-
veldstr. 18; A. Groeneveld, J. v. Goyen-
kade 28, Haarlemmermeer, Venneperweg
559; T. J. Hagen, W. Singel 96, 's-Grave-
land 163; F. Hardam, H. Rijndijk 56,
''s-Gravenhage. Celebesstr. 38; J. Helsdin-
gen en fam., Boerh.laan 29, Sint Pancrds,
Achterweg 1; B. Henssen, Noordeinde 50,
Roermond, F. Douvenstr. 4; R. P. Her
mans, Klokstg 12, Wassenaar, Witten-
•burgerweg 5; H. den Hertog en fam., Poel
geeststr. 10a, 's-Gravenhage. Hackfort-
str. 7; H. Hildering, Boerhaavelaan 29,
Amsterdam, Saxen Weimarlaan 42; W. G.
str. 3; F. S. van Oostendorp, 11 verpleeg- J. Hoffmann, Rijnsb.weg 10, Coevorden,
ster, Rynsb.weg 10; P. T. Pennekamp,
radio-monteur, H. de Vriesstr. 74; G. C.
Blok-Potman, Fr. van Eedenlaan 21; C. H.
P. Sprey-Ris, Fr. van Eedenlaan 19; J.
A. Somerwil, architect, Hogewoerd 118;
J. A. Sijbrandij, verpleegster, Rynsb.weg
10; J. C. F. Tjeriks, technicus, Van Olden-
barneveltstr. 36; C. F. W. Mollers-van
Veen, Pr. Wilhelminastr. 47; L. Vermeu
len, kok. Vestestr. 1 b; Jhr G. W. Ver-
spijck, Rijnsb. weg 153; F. J. de Vos, civ.
ing. rijkswaterstraat. Rijnkade 16; E. de
Vries, matroos grt vrt, Nwe Rijn 8; J. D.
van Wingerden, arts, Boshuizerkade 4; G,
Wijdoogen en Fam., werkvoorbereider,
C. C. Geyer-van der Zande, Botermarkt
27.
Linthorst Homanlaan 2; M.
Hoorn, Rijnsb.weg 90, Nieuwveen, Jaag
pad 12; L. Houweling, Lusthoflaan 36,
Alphen a/d Rijn, Oudsh.weg 156; A. J.
Bergselaan 229c; J. Koolmoes en fam.,
Klouwens, Lammensweg 23, Rotterdam,
Waard 5, Leiderdorp, Hoofdstr. 256; J.
Nagtegaal-Kranenburg, Haagweg 116, Ca
nada; A. Schrama-Lepelaar en Fam.,
Groenestg 16. Sassenheim, Hoofdstr. 234;
M. Levarht, Schoolstr. 2, Duitsland; Th.
J. van Loo, R. Visscherstr. 57, Rotterdam,
Beukelsdijk 44b; J. G. A. van Lubeek en
fam., Morsweg 146a, Canada; A. van Maa.
nen, Mezenstr. 2, Lisse, Grachtweg 11;
Martono, Cobetstr. 34, Indonesië; T. Meul-
man Rijnsb.weg 10, Canada; J. C. A.
Beursnotering Electrolasch
te Leiden in studie
In de vergadering van aandeelhouders
der Nederlandsche Electrolasch Maat
schappij is o.m. het aanvragen van beurs
notering voor de aandelen ter sprake ge
komen. De voorzitter deelde mede, dat dit
punt in studie is, en las een uitgebreid
rapport hierover voor van de bankier der
vennootschap. De mening van de direc
teur om het aanvragen van een officiële
beursnotering nog enige tijd uit te stellen,
kon na een korte discussie door de ver
gadering worden gedeeld. Het bestuur
blijft echter diligent.
De uitgebrachte jaarcijfers werden
goedgekeurd en het dividend werd be
paald op 10 procent. Desgevraagd werd
beaamd, dat dit afgeronde percentage het
maximaal toelaatbare is. De in de balans
'oorkomende post onafgehaald dividend
•an 82.000 heeft betrekking op
kering aan de N.V. Hollandsche Con
structiewerkplaatsen. Op de balansdatum
had deze vennootschap de desbetreffende
dividendbewijzen nog niet aangeboden.
De aan de beurt van aftreden zijnde com
missaris, Z.Exc. L. Ch. J. Nemry, werd
met algemene stemmen herbenoemd. In
de vacature van wijlen mr E. J. M. H.
Bolsius is voorzien door de benoeming
mr J. v. d. Hagen.
Meursing, Oude Vest 199a, Oegstgeest,
Regentesselaan 8; wed. G. W. van Omme-
Meijerink en fam., HaarLstr. 85, Haar
lem, Gr. Houtstr. 73; C. J. A. Mulders,
Rynsb.weg 10. Utrecht, Mgr v. d. Wete-
ringstr. 5 hs; M. van Nood, Rapenburg 97,
Canada: A. A. W. M. Nyzam, St Jacobs
grt 1, België; A. J. A. M. Omtzigt, Rijnsb
weg 189, MaasnieL Elmpterweg 36; E. N.
Parabirsing, W. Rozenstr. 26, Suriname;
W. M. Pors, Marislaan 43, Rhoon, Rho.
denstr. 2; A. Th. Arnold-Redeker, H. Rijn
dijk 128, 's-Gravenhage, Herengrt 42; A.
Th. Remmers, Lorentzkade 30, 's-Graven
hage, Herengrt 14; C. J. M. Bemelman-
Rooijakkers, Korevaarstr. II, Noordwij-
kerhout. Herenweg 16; C. C. van de Ruit
fam., Burgsteeg 5, Egypte; A. M. de
Rijk, Oranjegrt 19, Oegstgeest Pr. Hen
driklaan 17; J. C. Salman, Balistr. 62,
Groot Brittannië; C. A. Sasburg, Vree-
wijkstr. y2. Voorburg, Waalh off laan 4. H.
G. Schermers, R. en Schiekade 5, Epe,
Vaassen, Dorpsstr. 71; J. Schwartz, Lam.
lyke er geheel en al afgaat en dat de
verantwoordelijkheid voor de tussenper
soon, de uitdeler, al te zwaar wordt. Hij
van alle instellingen de rekeningen
begrotingen moeten z:en en uitma-
of
minder geholpen dient te
worden."
Toch heeft de schrijver begrip
deze moeilijkheden: aan spontaan geven
komt men zo weinig toe, hoeveel mag
men zichzelf permitteren en waar
gint het particulier initiatief?
Modem weiken
Het Juni-nummer van Witte Velden,
maandblad voor de Geref. evangelisatie-
arbeid, is in feestgewaad; het verband
van evangelisatie-commissies bestaat 25
jaar. Op uitstekende wijze worden in
dit nummer vele facetten van de arbeid
belicht. Prof. dr G. Brillenburg Wurth
bijv. schrijft over de bezinning op de
tuatie van vandaag.
„Terwijl men in sommige meer r
thodistische evangelisatiekringen weinig
of niets schynt te begrijpen van reële
vragen, die in onze moderne tijd
menleving in verband met dit werk zich
aan ons opdringen, zien wij elders
zo nieuwe, zq moderne aanpak, dat wy
soms ons gaan afvragen: loopt hierbij
de oude boodschap van het Evangelie
geen gevaar om schade te lijden
Daarom is het zo nodig, dat wy thans
oor onze gereformeerde evangelisatie
;n eigen koers blyven volgen." Prof.
Wurth schrijft dan dat men moet open
staan voor nieuwe methoden en in de
goede zin van het woord „modern" moet
zyn, d.w.z. op de hoogte van c
,En toch zullen wy hebben te waken
mor een modernisering van onze arbeid,
waarbij die, door een ongeoorloofde a.
passing, aan het al-oude Evangelie i
Jezus Christus in zijn radicale ernst
zijn meedogenloze intolerantie tekort
doen. Want zo ooit, dan is nu alleen
een onverkort Evangelie heil voor
de enkeling en voor onze samenleving
te wachten."
De straatprediker
In hetzelfde nummer schrijft de be
kende Amsterdamse evangelist N. Baas
zijn geliefde werk: de straatpredi-
king. Daar zit nogal wat aan vast, zo
blijkt duidelijk uit zijn opmerkingen:
,Ais wij in dit werkprogramma ook
straatprediking hebben opgenomen, pak
ken wij een dominee en enige andere
broeders in hun kraag, sleuren hen naar
markt en poten hen daar op een
kist Hierby veronderstelt men. dat de
bekwaamheid vanzelf komen zal. Dit is
van objectivisme, die mij niet
geheel juist voorkomt."
De heer Baas schrijft dat ook zeer
middelmatige mensen dit werk voor
treffelijk kunnen doen, doch slechts op
één voorwaarde: dat zij er zich zeer spe
ciaal aan toewijden. „Men wordt geen
volksman door een half uur per week
onder het volk te verkerenManus-
jes-van-alles worden nimmer goede
straatpredikers." De schrijver geeft en
kele tips: zoek het volk op („Waar het
volk is, is de nering!"), wees er van
doordrongen dat „wij en al deze straat
typen: baliekluivers, ijscoventers, „jen-
ners" enz. enz. „van één lap zijn ge
scheurd!" Dat wij de rooklucht van „de
stad Verderf" nog aan onze klederen
hebben! Bovenal dat wy vastelijk gelo-
De heer J. van Anken om
het leven gekomen
Daaz auto aangereden op de
Hoge Rijndijk
Zaterdagmiddag om ongeveer vijf uur
is de heer J. van Anken, gepensionneerd
leraar bij het Chr. ULO, door een droe
vig ongeval om het leven gekomen. Hij
reed op zijn fiets op de Hoge Rijndijk
en heeft blijkbaar, zonder voldoende acht
te geven op het verkeer, bij de HBS de
rijweg willen oversteken. De heer Van
Anken werd aangereden door de auto
van burgemeester mr Schokking van
Den Haag, die een deel van de Hollan-
dia-roeiwedstrijden in zijn oude gemeen
te ALphen aan den Rijn had bijgewoond.
De chauffeur van mr Schokking treft
zeer vermoedelijk geen schuld.
De heer aVn Anken werd door EHD
naai: het Academisch Ziekenhuis over
gebracht Hij werd waarschijnlijk op
slag gedood. De overledene was in Leidse
onderwijskringen een bekende figuur.
Op 19 December 1952 werd hem in de
Geref. ULO-kopschool een hartelijk af
scheid bereid. Hij had toen 49 jaar het
onderwijs gediend, ach teenvolgens te
Kamperveen, in Brusel en sinds 1931 te
Leiden.
ven dat God vlak bij zijn wereld, vlak
bij zijn mensenkinderen is."
Toch moet volgens de heer Baas een
straatprediker een zeer dogmatisch mens
zijn, een zeer confessioneel mens. „Het
zich in-leven in het volksleven mag er
nooit toe leiden dat wij de gedachten-
gang der mensen of zelfs maar hun pro
bleemstelling overnemen. Integendeel,
wij moeten daar fel op reageren. De ge
reformeerde grondslag van dit werk
moet onbetwistbaar zijnVal niet
in de stomme fout alleen dat te willen
zeggen, wat de mensen kunnen begrij
pen. Als mijn oude meester dit stand
punt had ingenomen, kende ik nu het
A-B.C. en de Tafel van Eén niet. Als
mijn catecheet (het was Willem Breu
kelaar, de zendingsman!) er zo over ge
dacht had, wist ik nu van Gods verbond
woorden geen cent!"
Richting
Waar komt in Het kerkelijk spraakge
bruik het woord „richting" vandaan?
(Prof. dr) J. Lindeboom uit Groningen
neigt er, in Woord en Dienst, toe
het eerste optreden van dit woord op
\m. 1860 te stellen.
J)an opent, in 1862. de Utrechtse
hoogleraar Opzoomer zijn colleges met
voordracht over „De geest der mo
derne richting", en in hetzelfde jaar
schrijft Allard Pierson zijn „De oor
sprong der moderne richting", een ge
schrift, voornamelijk gericht tegen Doe-
des' verdediging van het wonder. Een
jaar later verschijnt zijn grotere werk
„Rigting en leven"D. Chantepie de
la Saussaye beantwoordde het in 1865
met „Leven en rigting", en hiermede
het woord langzamerhand tot een
onderscheidend kenmerk geworden. Een
jaar daarna schreef de latere hoogleraar
Matthes het veel gelezen leesboek „De
richting". Sedert had het woord
officieuze geldigheid.
Hoewel alle kerkelijke groeperingen
gingen spreken van hun en anderer
richtingen, heeft, aldus prof. Lindeboom,
het woord als zodanig typisch moderne
trekken. „In richting zit iets dat naar
buiten wijst, iets centrifugaals, ook iets
dynamisch: het woord wijst af van het
centrum: Schrift, Kerk, belijdenis al
worden deze krachtcentra daarom nog
niet ontkend maar bevat iets van „het
geloof dat ginds een wereld ligt". Daar-
wekt het woord richting ook zo licht
de gedachte aan een naar verschillende
kanten uiteengaanAls richting naar
buiten wjjst. dan bepaalt modaliteit meer
bij kern en wezen. In zoverre is dat
woord modaliteit ook al geen toevallig
heid, maar gevolg van omstandigheden
innerlijke noodzakelijkheid".
bij
RUNSBURG
Financiële moeilijkheden
Het Spinozahuis
Inkomsten moeten worden vergroot
In de raadzaal van Rijnsburg werd Zaterdagmiddag een ledenvergade
ring gehouden van de vereniging Het Spinozahuis. Deze bijeenkomst stond
onder leiding van mr Kesper, Comissaris der Koningin in Zuid-Holland.
Burgemeester Höweler heette het gezelschap namens het gemeentebestuur
welkom.
De voorzitter constateerde met vreug
de, dat de opkomst zeer bevredigend
was. In zijn jaarverslag memoreerde de
secretaris, mr W. G. van der Tak, dat
in het bestuur geen mutaties waren
getreden. Het aantal contribuerende le
is gelijk gebleven. Het spinozahuis
verkeert in goede staat en de inventaris
heeft geen wijziging ondergaan.
Hy gaf een overzicht van de in het
afgelopen jaar verschenen literaire wer
ken, die met he< doel van de vereniging
iets uitstaande hebben, o.a. van de schrij*
Het veyftigjarig bestaan van de orgel-
fabriek G. van Leeuwen te Leiderdorp
werd Zaterdag in intieme kring her
dacht. Het personeel bood hierbU
mensweg 69, V.S. van Noord Amerika; plaquette aan met de beeltenis van de
N. W. Sickler, Breestr. 33a, Amsterdam,
J J Viottastr. 33 hs; W. Smit, Rijnsto.weg
14, Rotterdam, K. v. d. Bergelaan 86; H.
Steenbergen en fam.. Langegrt 38a, Vlij
men, Burg v. d. Venstr. 11; J. F. Suvee en
fam., du Rieustr. 21, Doesburg. Koepoort-
dijk 8; G. J. J. van Tol en fam„ Rijnsb.
weg 62b, Rynsburg, Narcissenstr. 6; J.
Verhoog, Hansenstr. 37, 's-Gravenhage.
Engelenburgstr. 99; P. J. Westerbeek.
Langebrug lb, Beverwijk, Koningstr. 164;
A. M. Wichmann, Hooigrt 13/27, Bussum,
Beerensteinerlaan 59; A. P. van Wyk, 3
Octoberstr. 52, 's-Gravenhage, Huigens.
str. 20; D. Zellenrath. Roodenb.str. 56,
Rotterdam, Rodenrijsestr. 69b.
oprichter, de heer G. van Leeuwen. Te
vens werd Zaterdag het zilveren jubi
leum van de heer K. van Koojj gevierd.
De directie van de fabriek stelde er prijs
op, dat we met deze enkele vermelding
volstaan. Foto N. van der Horst.
LEIDERDORP
Burgerlijke stand
GEBOREN: Gerardina Hendrina, d. v
J. E. Roggeveen en G. J. P. van den
Broek.
ONDERTROUWD: A. G. ven Osna-
brugge, 33 j. en P. Tamminga, 29 j.; K.
Kruijer, 26 j. en H. Chr. Krijgsman, 22 j.
ver Grotius, wiens vertaling van 't recht
van oorlog en vrede spr. zeer verdien
stelijk noemde. Het was hem gebleken,
dat de laatste jaren in Rusland veel ge
schriften zijn verschenen over het Spl-
nozaïsme, welke in kwaliteit en kwan
titeit ver uitgaan boven wat in de Wes
terse wereld hierover is verschenen.
Volgens de penningmeester, de heer
Mees. is de financiële toestand van de
vereniging niet zo gunstig. Wel kon hij
nog een batig saldo van f 150 melden,
maar de onderhoudskosten van het Spi
nozahuis doen voor het volgend jaar een
negatief saldo vrezen. Men zal nu trach
ten door vrijwillige verhoging van de
contributies en door subsidies de inkom
sten op te voeren.
Het periodiek aftredende bestuurslid,
professor Sassen, werd bij acclamatie
herkozen. In de pauze trad mevrouw
Höweler als gastvrouw op. Na de pauze
bracht de kascommissie een gunstig rap
port uit.
Mevrouw dr C. L. Thijssen-Schoute uit
Utrecht hield een causerie over Lode-
wijk Meijer en diens verhouding tot
Descartes en Spinoza. Deze letterkun-
dige had, zowel in woord als geschrift,
contact met beide figuren. Hij leefde in
de tweede helft van de zeventiende
eeuw. In 1680 begon een tijdperk van
letterkundig verval en het is de grote
verdienste van Meijer geweest, dat hij
het Nederlandse volk de grote waarde
voorhield van het gebruik van de eigen
moedertaal zonder vreemde vermengin
gen.
Spreekster stond uitvoerig stil bU de
godsdienstige vragen van die tijd. Het
standpunt van Meijer ging vierkant in
tegen de Calvinistische opvattingen, dat
Schrift met Schrift moet worden ver-
k.aard. Zij besloot met een korte biolo
gie van Meijer.
De voorzitter bood de inleidster een
kleine attentie aan. Het gezelschap be
gaf zich nu naar het Spinozahuis. De
bijeenkomst werd met een gemeenschap
pelijke maaltijd in de Turk te Leiden
gesloten.
55 Jaar getrouwd
H,t Mhlpsir T. d, Mooy-Hofewontni.
wonend, Lengevaart 80. hoopt op 9 Juni
xün 55-jarig huwelijltifeert ta vieren.
Burgerlijke Stand
GEBOREN: Teun W. x. van J. W Stiz-
T en J. M. Vos.
ONDERTROUWD: J. Heemskerk 44 j
i N. van Egmond. 44 jaar.
GEHUWD: J. A. Heemskerk. 27 J. en
ÏT\«Vaü,(!en EUkel' 23 Jaar: w- H. van
Duijn 27 J., en T. van Beekum, 25 jaar.