Een wereld van eigendommen
drijft in het water
Nameloze ellende in zwaar
geteisterd Zeeland
3
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
Impressies uil het verdronken land
Heldenmoed van redders; gelatenheid
van slachtoffers
(Van een onzer verslaggevers)
TN DE ALBLASSERWAARD, die, zover het oog reikt, onder water gelopen
is, drijft een lampekap, waaromheen sterappelen dobberen. Niemand
zal ooit kunnen zeggen, waarom die appelen het gezelschap zoeken van een
lampekap. Niemand weet trouwens, waar die appelen vandaan komen,
evenmin als iemand kan zeggen, van wie die lampekap geweest is. Er drij
ven in deze grauwe, verloren wereld zoveel kleine, persoonlijke eigendom
men, die eens stuk voor stuk een plaats hadden in een aparte gemeenschap
en die nu plotseling niets meer zijn en van niemand: een keukenstoel, een
klomp, een blokje uit een bouwdoos met een R er op geschilderd, een schut
ting, een handkar, een nat en geel geworden Bijbeltje, waarvan de blaadjes
grotendeels weggeëbd zijn op het water. Ik vis het Bijbeltje op, zonder te
weten waarom; er is nog één blaadje over, alleen het schutblad. Ik weet
ook. niet, waarom ik de resten weer teruggooi; het Bijbeltje blijft tegen de
dijk dobberen, alsof het water zo'n kleine prooi niet begeert.
Ik kom in een verenigingsgebouw in
Slikkerveer; het Rode Kruis heeft er
een noodziekenhuisje van gemaakt. Er
zitten mensen aan de kant, die niet
meer lachen kunnen. Een jongen houdt
zijn hondje aan een touwtje vast. „Ge
red?" vraag ik hem. „Ja" zegt hij. „Ik
had er twee". Ik betrap me er op. dat
ik bezig ben, naar de welstand van die
ren te vragen in een gebied, waar men
senlevens op het spel staan. Maar toch,
zoals de mensen daar langs de muur
zitten met hun schamele bezit op de
knie: die boerenvrouw met haar poes,
dat meisje met haar pop. die arbeider
met zijn blauwe plunjezak, vormen zij
ieder op zich, een eigen. geteisterd
wereldje. Dames van het Rode Kruis
brengen koffie; een vocht, dat gretig
genoten wordt. Ik probeer een praatje
aan te knopen met een paar van de
slachtoffers. Maar het gesprek gaat niet
vlot; wat heb je nog te vertellen, als
je in het holst van de nacht uit bed
bent getild door het water en je nog
nèt vanuit het roeibootje, waarmee ze
je kwamen halen, kon zien, hoe je
huis werd verzwolgen door de vloed.
De Rode Kruis mannen, die brancards
rangschikken en ouden van dagen voor
zichtig in witte bedden tillen (met een
kruik!) willen er wel wat van zeggen.
Maar niet met zelfverheffing: daar is
de nacht te verschrikkelijk voor ge
weest. Ze hebben toen wij allemaal nog
sliepen, de bootjes gepakt en roeiden
wat ze roeien konden, toen de dijk door
was. De mensen schreeuwden naar hen,
zwaaiden met lampen, terwijl het wa
ter klotste tegen de vloer van de zol
derverdieping, waar zij in paniek heen
waren gevlucht. De Rode Kruis mensen
hebben hen door ramen naar buiten ge
sleurd, terwijl de huizen af begonnen te
brokkelen door de gierende watervloed.
Zij hebben hen op de bodem van hun
bootjes gelegd en zijn teruggeroeid, zo
vlug zij konden, omdat er nog meer
slachtoffers om hen riepen. Ja, de moed
van de mensen is voortreffelijk ge-
woonbaar. In de nacht van Zaterdag op
Zondag stortten vijf woningen achter
elkaar in. Ik ben naderhand naar die
huizen toegcroeid; het zijn er 1
vijf van de vele. Er staan een paar
ren overeind, diie krampachtig nog een
stukje houten vloer schijnen vast te
houden. Op zo'n stukje vloer staat nog
een kinderledikant. De dekens wappe
ren in de storm, een lakentje wordt
klapperend opgezogen naar de grauwe
lucht, men zal het nooit meer vinden,
in de Dordtse kil niet en niet in de
Brielse maas Er zit zoveel mistroostigs
in de aanblik van zo'n halve huiskamer,
die door de storm steeds verder geplun
derd wordt, alsof de elementen een
groot en wild feest willen vieren met
een schemerlamp en een boekenplank,
of een jaargang tijdschriften, die zo
keurig op datum was gelegd. Daar
waaien de zakdoeken de lucht in. een
stopmandje, een jas en een jurk
niemand schijnt het te mogen aohter-
halen. Weinig dingen maken een mens
zo eindeloos verdrietig als een waters
nood, die alles langzaam vernielt, zon
der dat je er iets aan kunt doen. En in(
heel Holland, Zeeland en Brabant drij
ven kussens en stoelen, wiegen en kin
derwagens uit deuropeningen en aan
welk huis kan men zien, of mèt het wa
ter de verschrikking van de verdrinr
kingsdood is binnengekomen?
Ik heb Vlaardingen gezien, waar de
mannen zandzakken stapelden bij de
sluis en bij de Romi-fabrieken en waai
in de vroege Zondagmorgen 1500 gezin
Blanke watervlakte over polders
in West-Brabant
In Willemstad 12 en in Moerdijk 13 doden
te betreuren
•te lenigen, die velen zo hard en zo plotseling heeft getroffen. Uit
Eindhoven is een compleet noodziekenhuis naar Roosendaal vertrokken om
daar de slachtoffers hulp te bieden. Bij honderden zitten de bewoners van
Noord-West-Brabant thans in Roosendaal, beangst over het lot van familie
leden, die ze niet meer gezien hebben.
Willemstad is geheel geïsoleerd,
landzijde is het stadje niet te bereiken.
Pontonniers uit Hedel hebben reddings-
werd verricht, maar konden niet voor
komen, dat in Willemstad al 12 doden
te betreuren zijn Ongeveer 5000 ha land
Is in West-Brabant onder water gelopen.
Tot tien kilometer ten Zuiden van de
Moerdijk spoelt het water over het land.
Uit Dinteloord wordt gemeld, dat daar
zes polders onder water staan en drie
mensen zijn er in het water omgekomen.
Niet minder dan 107 personen zijn defi
nitief dakloos en 05 tijdelijk dakloos.
Vier personen worden vermist. In Moer
dijk zijn er 13 doden en ruim 3000 be
woners van Raamsdonksveer zijn geëva
cueerd naar omliggende dorpen en er
werden vanmorgen ongeveer 25 personen
vermist, o.w. een gezin, bestaande uit
man, vrouw en tien kinderen.
Alle polders rond Waspik in de Lang
straat zijn ondergelopen. In Waspik, waar
alleen aan de buitenrand het water staat,
zijn drie huizen ingestort. Bijna 1000 be
woners van Raamsdonkveer zijn geëva
cueerd en ook de bevolking van St Phi-
lipsland en Nieuw Vossemeer in West-
Brabant moest met vaartuigen van de
bedreigde punten worden gehaald en vol
gens officiële gegevens is één lijk aan
gespoeld. Steenbergen is nog van Oud-
Gastel en Dinteloord uit bereikbaar
In Bergen op Zoom is de machinefa-
Rode Kruis-helpers en helpsters schenen geen vermoeidheid te kennen,
toen het er om ging nood te lenigen, waar dat vereist werd. Een oud
vrouwtje wordt naar een noodhospitaal gebracht in de buurt van
Ridderkerk.
nen, opgeschrikt door het water, naar
hun zolders vluchtten.
De Wilhelminahaven was daar vol va
ten en tonnetjes, die van de schepen ge
waaid waren. Ik denk aan Ouderkerk,
waar de Gereformeerde kerk boven een
afgrond hangt, nu een dertig meter bre
de waterval vlak naast het gebouw zich
in de Krimpenerwaard stort. Ik zie weer
de verbeten tweeduizend majinen, die
tussen IJsselmonde en Ridderkerk hun
gevecht met het water leverden met dui
zenden zandzakken, rietmatten en zei
len. In Stellendam zocht de hele bevol
king haar toevlucht op vissersbootjes:
er dreven koeien en honden in het wa
ter en nooit trokken de mensen daar
zich zo weinig van alles aan als nu; er
waren immers veel belangrijker dingen,
die hun aandacht eisten. In Maassluis zag
ik straten, waar het water tot twee me
ter was gestegen; ik hoorde er het klage
lijke geioei van koeien, die m de pol
der tussen Maassluis en Hoek van Hol
land werden losgesneden, toen het water
er langzaam begon te stijgen. En uit die
verdronken plaatsen neemt iedereen het
beeld mee van een hulpeloze gemeen
schap. Mensen, die machteloos staan te
genover het natuurgeweld. Er is weinig
fantasie voor nodig, om hun ellende voor
ogen te halen; velen hebben niets an
ders behouden dan hun leven. Nee, nóg
iets. de zekerheid, dat Nederland hen
niet in de nood zal laten zitten!
Burgemeester van
Rilland-Bath vermist
Veerboot door een dijkgat
gespoeld
Uit Beveland wordt gemeld, dat in
Rilland Bath de burgemeester wordt ver-
In Oudelande zijn twee doden. Wol-
phaertsdijk staat geheel onder water.
In Waarde zaten gisteren nog veertig
mensen im. de huizen. Het gat in de dijk
bij Kruiningen is zo groot, dat de gi
veerboot Kruiningen—Perkpolder daar
doorheen is gespoeld en op de weg ligt.
briek „Holland" onder water komen te
staan. De schade wordt op anderhalf mil-
lioen gulden geschat. Vrijwel alle polders
ten Westen van de lijn Lepelstraat-
Bergen op Zoom staan onder water (op
sommige plaatsen 6 meter hoog). Met
de stroom drijven mee de cadavers van
tientallen koeien, paarden en varkens.
Militairen bergen het dode vee. In Geer-
truidenberg is een groot deel van de be
woners van Hank (Biesboschl. 400 a 500,
opgenomen, alsmede evacué's uit Ka-
pelle. In Geertruidenbcrg zelf zijn 152
bewoners, die in een nieuwe wijk op de
eerste verdiepingen waren gevlucht,
roeiboten afgehaald en elders in de ge
meente ondergebracht.
Hier leefde eens een gelukkig arbeidersgezin in de Alblasserwaard;
iedereen, die in de naaste omgeving woonde, haalde verruimd adem,
toen bekend werd, dat ouders en kinderen al in veiligheid waren, voor
de woning omver geblazen werd.
Daar was 't het ergste
Het dorp 's-Gravendeel rouwt
om ten minste 50 doden
Na-oorlogs herstel tenietgedaan
Tientallen doden op Noord-Beveland, dat
bijna geheel is overstroomd
NAMELOOS LEED heeft het water gebracht over de provincie Zeeland,
die nog maar juist hersteld was van de overstromingen gedurende de
oorlogsjaren. Noord-Beveland staat bijna geheel onder water. Er zijn tien
tallen slachtoffers. Ook Zuid-Beveland en Zeeuwsch-Vlaanderen zijn ge
teisterd. Walcheren is er iets minder ernstig aan toe, maar de laatste vaste
verbinding tussen dit eiland en Zuid-Beveland is verbroken, doordat de
Nieuwlandpolder bij Krabbendijke is ondergelopen.
Toen de veerman van het Katse Veer
gistermiddag met zijn boot Noord-Beve-
land aandeed, zag hij zover het oog
reikte, mets dan water. Drie huizen, die
ten Oosten van Kafs in de Annapolder
aohter de dijk lagen, waren geheel weg
geslagen. Van de bewoners was geen
spoor te bekennen. Op dit eiland zijn
alleen in Kortgene naar schatting reeds
ongeveer 35 doden te betreuren. De enige
drooggebleven delen zijn Wissekerke en
Camperland en vermoedelijk eveneens
een deel van Colijnsplaat. Met deze
laatste plaats heeft de rest van Noord-
Beveland geen verbinding.
Er ls een groot gebrek aan rubber
boten. Voorts moet uit Zuid-Beveland
zoet water worden aangevoerd, aange
zien er geen waterleiding op het eiland
is. Van Katsche Veer zijn enkele boten
onderweg met levensmiddelen.
Zuid-Beveland
Op Zuid-Beveland staat de gemeente
Kruiningen geheel onder water, zelfs zo,
dat bij vloed het water tot drie meter
boven de rijksweg komt. Minstens elf
personen zijn in deze gemeente verdron
ken. Gistermorgen om half twaalf moes
ten hier nog 2500 mensen uit hun wonin
gen worden gehaald. De reddingswerk
zaamheden werden bemoeilijkt doordat
men n-iet beschikte over boten die
stormweer konden doorstaan.
Ook Wolphaertsdijk en Rilland-Bath
werden geëvacueerd. Tussen Wolphaerts
dijk en Oud Saibbinge is ongeveer 500
meter dijk weggeslagen.
In de gemeente Kapelle onder Schore
werkt men sinds gisternacht met duizend
man onafgebroken om een dijkval te
voorkomen in de grote zeewerende dijk
van de Schelde, aan de Zuidkant van
Zuid-Beveland. Alle mannen van 20 tot
50 jaar uit de omgeving en vele milita.-
ren storten duizenden zakken zand op een
bedreigde plaats over een lengte van
200 meter. Veertig k vijftig auto's rijden
af en aan met zand.
Zeeuwsch-Vlaanderen
In het Westelijk deel van Zeeuwsch-
Vlaanderen hebben de dijken het op
twintig plaatsen begeven. In het oude
Terneuzen, in het Oostelijk deel, staat
het water op de markt een meter hoog.
De Ossenissepolder is volgelopen. Er zijn
hier vijf gaten in de dijk geslagen, waar
van er één een lengte heeft van 75 meter.
Gisternacht was het water zó hoog, dat
men zelfs de peilschaal niet kon onder
scheiden, vertelde men in Hontenisse.
Op twee plaatsen brak de woeste water
massa hier door de dijk van de Kruis-
Uit 's-Gravendeel op Beyerland komt
het ontzettende bericht, dat in dit dorpje
reeds 50 a 55 slachtoffers te betreuren
zijn. Zondagochtend is een huis inge
stort, waarin twintig mensen een toe
vlucht hadden gezocht. Allen werden
door het water meegesleurd.
Zeshonderd personen zijn thans bij
eengebracht op de bovenverdieping van
de lagere school, waar zij op elkaar ge
pakt het zakken van het water afwach
ten. Op het ogenblik staat er ruim an
derhalve meter water in de school.
Vannacht omstreeks een uur zijn te
's-Gravendeel weer twee dijken door
gebroken. Zolang het hoog water was,
kon men het dorp niet bereiken. Zodra
het waiter was gezakt. zou het Rode
Kruis weer met vrachtauto's op weg
gaan om de mensen over te brengen
naar de Aihoyhallen in Rotterdam. De
pontonniers doen wat zij kunnen in
's-Gravendeel, maar verscheidenen van
van. hen zijn reeds bewusteloos geraakt
door de koude.
[EDEREEN, die een paar sterke armen en stevige benen had
werkte in de getroffen gebieden mee, om have en goed van zijn
door het razende water verraste medebewoners in veiligheid te
brengen. De dijkdoorbraak bij Papendrecht riep alle mannen in het
geweer, maar dikwijls kon niets meer gered worden dan enkele
schamele bezittingen die, in doeken en dekens gewikkeld, naar
vrienden en familie werden overgebracht. Bij het pijltje: minister
Algera, die persoonlijk op de bedreigde punten de tomeloze ver
woesting van storm en water in ogenschouw nam. Rechts: van alles
beroofd, maar getroost door het behoud van het kostbaarste bezit:
de kleine meid....
Triest beeld van de boulevard
te Noordwijk, waar de beton-
muur ondergraven werd en de
houten bouwsels die er op ston
den totaal werden vernield.
polder bij Duivenshoek. Twee huizen
werden letterlijk weggeslagen. Acht per
sonen verdronken. Van de familie Smit
vonden vier personen de dood in de kol
kende golven. Vader Daalman verloor
zijn vrouw en een kind en slaagde er
slechts met veel moeite in zijn zoon te
redden, nadat de jongen twee uur met
een gebroken been in een boom had ge
hangen. Moeder Vossaart uit Ossen_sse,
die haar baby in veiligheid wilde bren
gen en tot haar borst door het water
waadde, zag haar kind uit haar armen
weggerukt. De kleine verdronk voor haar
ogen.
Bij Terneuzen is de dijk over 500 meter
weggeslagen. De polder rondom deze
plaats is herschapen in een woeste bin
nenzee, waar hier en daar op verhogin
gen dode koeien en paarden een droeve
aanblik bieden. In een van de huizen
sliepen de ouders boven en de baby be
neden. Toen het verraderlijke water
met geweld het huis binnendrong en de
ouders naar beneden stormden om hun
kindje te redden, waren zij reeds te
laat. De wieg was door de kracht van de
vloed omgeworpen en de kleine ver
dronk, terwijl de ouders machteloos
moesten toezien.
Walcheren
Op Walcheren zijn de zeedijken op
verschillende plaatsen bezweken. De
Nieuwerkerkerpolder en de Suzanna-
polder zijn overstroomd. Bij Fort Ram-
mekens brak de dijk door op de plaats,
waar hij in 1944 door de geallieerden
werd ka po "gebombardeerd.
Vlissingens boulevard is een trooste
loze ruïne geworden. In de binnenstad
staat het water drie meter hoog. Tien
bakkersbedrijven zyn uitgeschakeld en
de Provinciale Zeeuwsche Courant zal
voorlopig niet kunnen verschijnen. Het
water is ook de Jacobskerk, beroemd
doordat eens Michiel de#Ruyter de toren
beklom, binnengestroomd. Het zogenaam
de Bellamypark, waar enige jaren ge
leden de Koningin de herbeplanting van
Walcheren begon, is thans een enorm#
zandvlakte. Het strandbad is wegge
vaagd.
De bewoners van een flatgebouw in
Vlissingen hebben angstige ogenblikken
doorgemaakt, toen vlak naast het ge
bouw een gat in de dijk sloeg en het
aanstormende water de flats bedreigde,
In allerijl ontvluchtte men de woningen,
want er werd gevreesd dat het water
het hoge gebouw zou ondermijnen en
doen instorten. Zover is het echter ge
lukkig niet gekomen.
In Yerseke is vannacht een vlot aan
gespoeld, waarop twee mensen samen-
hurkten, die van Schomven-Duiveland
afkomstig waren. Zij deelden mee, dat
vier anderen van bet vlotwaren geslagen
en verdronken.
mmm
MPStseiiPPi
r v