Jlieiuue £ciitsrt|c tiTouraitt
Holland8 dijken bezwijken: dood en verderf zn lot
De noodklok luidt
Catastrophe die heel ons volk met
ontzetting vervult
Morgen verklaring
van de regering
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
BUREAUX: Steenstraat 37.
Directie. Redactie Abonnementen- en
Advertentie-afdeling: TeL 31441.
Postrekening: 58936.
ABONNEMENTEN: 6.— per kwartaal;
f 2— per maand; 0.47 per week.
ADVERTENTlËN: 0.18 per millimeter
(By contract belangrijke korting)
Directie: F. DIE MER
Hooidredacteur: Dr. E. DIEMER
Chef-ReA: H. W. I. ENSERINK
CHRISTELUK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
.SluUuUitftgMtnm
■in tart fa l»jtaasp«rt"
Drie en dertigste jaargang No 9G50
t
QVER TIENTALLEN polders in Zuid-Holland, met zoveel kracht gepaard zou gaan; op Walcbe-
Zeeland en Noord Brabant hebben noodklok- ren en Zuid-Beveland, in de Alblasserwaard en
ken geluid en sirenes geloeid in die nacht der ver- Wolphaertsdijk, in 's-Gravendeel en Vrouwen-
schrikking, waarin duizenden mensen in hun slaap polder gold maar één devies: redde, wie zich
overvallen werden door een verraderlijke spring- redden kan! 's-Gravendeel en Goeree zijn wel de
vloed. Het beukende, door een orkaan-achtige zwaarst geteisterde gebieden: hier kwamen resp.
Noord-Wester opgezwiepte water, scheurde onze meer dan vijftig en circa veertig personen om het
dijken, overspoelde in luttele ogenblikken duizen- leven. Dit is het, wat gisteren wel tot iedere
den hectaren polderland, sloeg de deuren uit de Nederlander is doorgedrongen: ons land is door
huizen, drong met tomeloze kracht de woningen een catastrophe getroffen, die in de geschiedenis
binnen en bracht een panische angst teweeg niet wordt geëvenaard. Ofschoon hulpploegen in
onder hen, voor wie dit natuurgeweld als een vol- het holst van de nacht in bootjes over het razende
komen verrassing kwam. Maar ook zij, die reeds water zwalkten, en er vele gezinnen in veiligheid
de nachtwake betrokken hadden bij have en konden worden gebracht, zijn er honderden doden
goed, hadden er niet op gerekend, dat de vloed te betreuren bij deze nationale ramp.
We laten hier in het kort volgen
wat deze ongekende watersnood aan
dood en ellende zaaide:
Walcheren
i Kerkerpolder en de Suzanna- gebracht. De
De t
polder zijn volgelopen. In de dijk bij
Rammekens zijn ernstige gaten geslagen,
onder andere by Veere en Vlissingen. In
lstetstgenoem.de plaats is de toestand ern
stig. De binnenstad staat blank en het
water in de straten bereikte een hoogte
van drie a vier meter. Ook Veere en
Arnemuiden staan onder water.
Zuid-Beveland
De zeedijken bij Ellewoudsdijk. Kat-
tendijke, Baarland en Kruingen zijn door
gebroken. De Reigersbergspolder, de Wol-
verdij'ksepolder zijn ondergelopen. Ril-
land-Bath en Kruiningen zijn geïsoleerd.
Het water stroomt met grote kracht de
polders binnen. In deze gebieden is men
begonnen met de evacuatie van de be
volking. die naar Goes zal worden
i Zuid-Beveland i
Nieuw leven in
donkere nacht
ij-EVROUW DE SNOO in Hendrik
Ido Ambacht heeft, terwijl Zon
dagnacht het ziedende water haar
huis aan de Veerweg binnen
stroomde, het leven gesohonken aan
een gezonde jongen. Dit zesde kisd
van de familie De Snoo werd ge
boren bij het licht van het enige
kaarsje, dat nog in huis te vinden
was. Op het moment van de ge
boorte steeg het water in de kamers
op de begane grond zo snel. dat
men de kraamvrouw in allerijl naar
de bovenverdieping moest vervoe
ren. De onmiddellijk gewaarschuw
de dokter werd door stoere roeiers
dwars door de stikdonkere orkaan,
naaht naar het huis van de familie
De Snoo gebracht.
Terwijl de dokter de vrouw be
handelde, stortte het huis naast
dat van de familie De Snoo met
onheilspellend geraas in. Men
achtte het dan ook raadzamer moe
der en kind naar een veiliger plaats
over te brengen. De moeder werd
op een trapleer gelegd en met een
roeibootje over de witbeschuimde
golven naar het dorp gebracht, ter
wijl steeds meer huizen aan de
Veerweg door het water aan stuk
ken werden gescheurd. Moeder en
zoon werden liefderijk opgenomen
bij kennissen in het dorp en toen
wij mevrouw De Snoo kwamen ge
lukwensen met wat ondanks alles
(of eigenlijk: juist nu) een blijde
gebeurtenis genoemd moest wor
den, zei zij: .Alleen God zij eer"
Een treffend getuigenis van een
vrouw, die de donkerste uren van
haar leven had doorgemaakt.
het hevigst getroffen. Onmiddellijke
cuatie is gelast in verscheidene plaatsen.
Zeeuwsch-Vlaandeien
In Zeeuwsch-Vlaanderen zijn We dijken
bij Temeuzen, Hoofdplaat. Ossenisse.
Hontenisse en van verscheidene andere
polders doorgebroken. Bij Kadzand is de
zee over de sluis geslagen. Grote stuk
ken duin zijn weggespoeld. In verschei
dene dijken zijn gaten geslagen.
Oveiige Zeeuwse
eilanden
St FiUpsland is ook zwaar getroffen.
Van de overige Zeeuwse eilanden is wei
nig nieuws binnengekomen, aangezien de
telefoonverbindingen zyn gestagneerd.
Dordrecht en omgeving
Het gebied rondom Dordrecht is ook
ernstig geteisterd door het water. Meer
dan de helft van de stad Dordrecht werd
overstroomd. Het water drong vele hui
zen binnen. In de 's Gravendeelse dijk.
die het eiland van Dordrecht aan de
westzijde beschermt tegen de Dordtse Kil.
is een gat geslagen. De Noordendijk is
overspoeld. Evenals in Dordt werden de
inwoners van Zwijndrecht ook gewaar
schuwd d.m.v. sirenes en klokgelui. Om
streeks half vijf voltrok zich het gruwe
lijk lot van de stormvloed aan de Oude
en Nieuwe Beerpolder onder Dubbel
dam. Ongeveer 1200 ha polderland staat
blank. De spoordijk werd totaal verwoest.
De electrische gemalen onder Dubbeldam
zijn onder water gespoeld. De water-
kerende dijk van de Eendrachtspolder In
de Hoeksche Waard is op drie plaatsen
doorgebroken. In Numansdorp zijn twee
polders, tezamen ongeveer 650 ha groot,
ondergelopen. In de Torcnsteepolder
(groot 1000 ha) werden de 2000 bewoners
grotendeels geëvacueerd. Sliedrecht is
practisch een eiland geworden. De Al
blasserwaard is ondergelopen, doordat op
twee plaatsen de dijk is doorgebroken.
Ongeveer 1200 huizen in Sliedrecht staan
onder water. Ruim 1000 ha van de stad
staat blan'k. Ook Papendrecht (geheel
geïsoleerd, zonder water, licht en gas>.
Alblasserdam, Oud Alblas en Wijngaar
den staan onder water. De polders Het
Zand, Burgemeester-Crezeepolder en de
polder voor Donkersloot nabij Ridder
kerk staan blank, evenals de in dit gebied
gelegen gemeenten. Zwijndrecht. IJssel-
monde en Hendxik Ido Ambacht hebben
ernstige schade opgelopen. De Krimpe-
nerwaard is sinds 1916 niet zo ernstig ge
teisterd als thans. De dijk by Krimpen
aan de IJssel is op vele plaatsen zwaar
gehavend.
De Zuidhollandse
eilanden
De gemeenten Oudenhoorn en Helle-
voetsluis staan geheel onder water; Zuid-
land. Abbenbroek en Nieuw Hellvoet ge
deeltelijk. De bevolking van Abbenbroek
en Oudenhoorn is geëvacueerd. De af-
sluitdam in de Brielsche Maas nabij
Oosbvoorne is over een afstand van on
geveer 300 meter ernstig beschadigd. Zij
loopt ernstig gevaar. In 'sGravendeel is
de toestand hopeloos. De ..God zij dank
Polder", de Bosse polder, de Scheurpol-
der en de Noordbankpolder op het eiland
Roozenburg zijn onder water gelopen. Er
is veel vee verdronken.
Langs de Nieuwe Maas
De Kappelpolder bij Maassluis is in
drie minuten onder water gelopen. On
geveer 1500 huizen in Maassluis werden
een prooi van het water. De Maasdijk is
JJEZE FOTO geeft wel een dramatisch beeld van de verwoestende
kracht, waarmee vloed en springvloed grote delen van ons land
overweldigden. Dit is Hendrik Ido Ambacht, een der zwaarst ge
troffen polder gemeenten, waar talloze huizen werden weggezogen
of doormidden gebeukt. In een dezer woningen werd in de verschrik
kelijke nacht van Zaterdag op Zondag een baby geboren. De moeder
moest op een ladder over de kokende golven naar een veiliger
plaats in het dorp worden gebracht, om tia alle marteling en angst
eindelijk de zo noodzakelijke rust te vinden.
doorgebroken. Vele fabrieken in Maas
sluis hebben grote schade opgelopen. Ook
in Vlaardingen was de toestand kritiek.
He havengebied van Vlaardingen stond
geheel blank. Ook hier liepen fabrieken
onschatbare schade op. In Schiedam is
een 33 meter diepe bouwput voor het
nieuwe dok van Wilton Fyenoord vol ge
lopen- Het water stond tot aan de rand
van de sluisdeuren. In Rotterdam zijn
verscheidene stadsdelen overstroomd.
Rotterdam-Zuid was alleen bereikbaar
via de autotunnel. De toegangen tot de
Maastunnels zijn met de vloedschotten
beveiligd en lopen geen gevaar. Opgesla-
Drie oorzaken
Een der hoofdingenieurs van de
Rijkswaterstaat heeft de waters
nood toegeschreven aan de volgen
de drie ifiactoren:
1. Het tijdstip van het hoge wa
ter; 2. de hoogte van het getij, dat
springtij was in verband met de
nieuwe maan; 3. de windkracht en
de windrichting.
Aan drie fcuststations, n.l. Hoek
van Holland, Umuiden en Harlin-
gen, werden de hoogste waterstan
den genoteerd, die sinds een eeuw
zijn opgetreden. In 1894 was de
hoogste stand in Hoek van Holland
3.28 meter, terwijl deze thans 3.40
meter is. Te IJmuiden was in het
zelfde jaar de hoogste stand 3.68
meter en thans 3.85. In Harlingen
was in 1936 de hoogste stand 3,19
meter en thans 3,68 meter.
gen goederen op de loswallen langs de
rivier, dreven rond. Het water heeft op
drie plaatsen de Pastoriedijk te Pemis
overstroomd. In Pernis zelf was de toe
stand niet onheilspellend. De raffinaderij
van de B.P.M. is wegens de grote water
schade geheel stilgelegd. De grote elec-
triciteitscentrale aan de Galileistraat
moest de stroomvoorziening staken. Rot
terdam is thans aangewezen op de cen
trale aan de Schiehaven, die echter door
waterschade sleohts met twee machines
In dikke dekens gewikkeld werden eerst de kleine peuters uit de ge
teisterde gebieden weggevoerd. Op de rijksweg bij Alblasserdam
wachten deze ouders met hun kinderen op een.behulpzame automobilist.
kan werken. De kraakgasvoorziening te
Pernis is gestagneerd geweest. Tram-
diensten werden slechts plaatselijk ge
staakt.'
Brabant
Het water van de Westerschelde heeft
grote gebieden in Zuid-West Brabant
blank gezet. Een zeedijk van de Wester-
schelde is ter hooge van de Ossendrechtse
haven bezweken. De gehele Vydtpolder
staat blank. Ook de binnendijk is door
gebroken. De daarachter gelegen polders
zijn ondergelopen. Willemstad staat prac
tisch geheel onder water. De polders
Ruygenhil en Oude Heyningen staan
blank. De electriciteit Is uitgevallen. Vele
gezinnen in Willemstad moesten worden
geëvacueerd. Tot een tien kilometer ten
Zuiden van Moerdyk spoelt het water
thans over het land. De dijk bij de
„Blauwe Hand" is doorgebroken. In het
gebied tussen het Hollandsch Diep en het
Volkerak geraakte 5000 h? land onder
water. Pontonniers uit Hedel verleenden
hier hulp. De dijken om Dinteloord zijn
ook niet bestand gebleken tegen het wa
ter. De Carolinapolder en de Randpolder
langs het Volkerak zijn vol gelopen. Er
is veel vee verdronken. Een dieseltrein
heeft uit Zevenbergen een deel van d«
bevolking geëvacueerd naar Roosendaal.
In Made en Drimmelen zijn 200 mensen
geïsoleerd
Geen nieuwsgierigen
naar getroiien gebieden
Gebleken is dat vele nieuwsgierigen
zich per auto naar de getroffen gebie
den begeven. De hulpverlening onder
vindt hiervan ernstige hinder. Men ver
zoekt de automobilisten, die niet by de
hulpverlening zijn ingeschakeld, zich
niet naar deze gebieden, te begeven.
Ministerraad besprak
vandaag toestand
zich met de minister-president heeft
staan over de vraag, of de regering be
reid zou zyn. Dinsdag voor zover het in
haar vermogen bgt, de Kamer een over.
zicht te geven van de stand van de nood
in de getroffen gebieden.
De minister-president heeft zich be
reid verklaard, bij dc aanvang der ver
gadering een verklaring af te leggen,
waarna de leden in de gelegenheid zul.
len worden gesteld eventuele vragen te
stellen.
Het Tweede Kamerlid mr Burger (P.
v. d. A.) had hierop aangedrongen. De
heer Burger heeft minister Drees ook
verzocht, voor de radio een uiteenzet
ting te geven.
De ministerraad zou vanochtend by-
eehkomen om de toestand te bespreken
en nadere maatregelen te treffen.
Minister Algera heeft gisteravond ver
gaderd met ir A. G. Maris, directeur-
generaal van de Rijkswaterstaat, en
andere autoriteiten.
Collecte voor de nood-
'gebieden
Naar wij vernemen is nog gasteren
vanwege het Centr Bureau van Geref.
Diaconieën te Utrecht een circulaire
uitgegaan aan alle Geref kerken in Ne
derland om a.s. Zondag een collecte te
houden voor de noodgebieden.
Schade beloopt vele
millioenen
Van de zijde van het ministerie
van verkeer en waterstaat deelt men
mede, dat de schade zeker in de tien
tallen millioenen zal lopen. Uiteraard
zal zo spoedig mogelijk met het her
stel van de vernielde dijken en we
gen worden begonnen. Wanneer met
man en macht aan de vernielde
dijken wordt gewerkt, zal het aller
ergste in enige maanden hersteld
kunnen zijn. Polderbesturen en wa
terschapsbesturen zijn uiteraard de
aangewezenen om de dijken en we
gen weer in goede staat te brengen.
Maar aangenomen wordt dat als een
beroep wordt gedaan op de rijksover
heid met het oog op het zeer bijzon
dere karakter van deze ramp fi
nanciële en technische steun wel niet
zal uitblijven, zo meent men op het
ministerie.
Hedenmiddag werd geseind:
Dijken op Schouwen
doorgebroken
De kustwacht van Westschouwen
heeft hedenmiddag radiotelefonisch
aan Scheveningen-Radio geseind:
„Dijken op verschillende plaatsen
doorgebroken. Toestand zeer kritiek.
Hulp verzocht namens burgemees
ter".
Dit is het eerste teken dat wij
sinds het begin van de ramp van
Schouwen ontvangen.
Ook vandaag
Koninklijk medeleven
met de ramp
H.M. de Koningin is heden in alle
vroegte vertrokken ten einde de ge
hele dag in de geteisterde gebieden
door te brengen.
Vanochtend omstreeks kwart voor
twaalf is Prinses Wilhelmina in
Kloosterzande aangekomen voor een
bezoek aan het geteisterde gebied.
HET WEER IN EUROPA
Noodzenders onderweg
Er zijn noodzenders onderweg voor
Kortgene, Zierikzee, Val van Ouwer-
kerk, Hansweert, Rilland en Ellewouts-
dijk.
j
af
ff
s
5 J;
NttfW 8
N 4
WNW 8
-0
Gegevens van hedenmorgen 7 u. (K.N.M.I.)
Iets kouder
Tot morgenavond vor-
wacht De Bilt: Verander-
JP* hike bewolking met enkele
verspreid optredende sneeuw-
buien. Krachtige tot matige,
maar voornamelijk langs de
Waddenkust tijdelijk harde
wind tussen Noord en Noord-Oost. Iets
kouder met plaatselijk lichte vorst in de
nacht en ochtend.
ZON EN'MAAN
Dinsdag: Zon 8.17—17.31; maan 22.46—
924. Op 7 Februari L.K.
Al meer dan
300 doden
Volgens de tot nu toe binnen
gekomen berichten is het aan
tal doden reeds gestegen tot
303. Hier volgt een overzicht
van de plaatsen, waar de slacht
offers vielen:
's-Gravendeel55
Goeree Overflakkee: 40
Kortgene: 35
Heyningen: 25
Halsteren: 17
Auvergne Theodoruspl.17
Moerdijk: 13
Willemstad: 12
Numansdorp: 12
Kruiningen: 11
Kruispolder: 8
Hontenisse: 8
Hoeksewaard
Hellevoetsluis:
Texel:
Oosterschelde:
Krabbendijke
Temeuzen:
IJsselmonde:
Dinteloord:
Vlissingen:
Brandwijk:
Raamsdonksveer
Veere:
Hoedekenskerke
Hondsbossezeewering
Sliedrecht:
Maassluis:
Rotterdam:
Nieuwneuzenpolder
Sint Philipsland:
Volgens de laatste gegevens, stijgt het
aantal doden nog steeds en men schat
het nu reeds op 300. Allerlei cijfers wor
den genoemd en het persbureau A.F.P.
meldde, dat rekening wordt gehouden
met 1000 personen, die tengevolge van
de ramp zijn omgekomen. Op het eiland
Canvey in de monding van de Theems
zijn 153 personen verdronken en 500 ver
misten. Men vreest het ergste voor hen
die op Canvey zijn achtergebleven, on
danks de waarschuwingen. Het eiland,
dat 8 km lang is. ligt thans geheel on
der water. Het werd in 1622 door de
Nederl. Cornelius Vermuyden droog
gelegd. Er zijn reeds 13.000 mensen van
het eiland gehaald, doch honderdtallen
willen hun huizen niet verlaten. In de
Londense voorstad Westham werden
volgens Reuter 5000 mensen door het
hoge water geïsoleerd en honderden
brachten de nacht op het stadhuis door.
In de Londense wijk Whitechapel staat
het water byna een meter hoog m ce
straten.