Lorentz: 1853-1928
ütlTALIANO
Professor
Einstein: „Grootste
kundige problemen'
kenner van natuur-
Griep!
Kerkvoogden kunnen band met
toezicht verbreken
>3 NIEUWE LEIDSCHE COUHANT 3 WOENSDAG 21 JANUARI 1953
Herdenkingsjaar
Als de bezoeker de ruime huiskamer van prof. dr W. J. de Haas aan de
Rijnsburgerweg te Leiden binnentreedt, wordt zijn oog onmiddellijk ge
troffen door een groot olieverfschilderij, voorstellend een reeds bejaard
man met grijs haar en grijze baard. De ogen zijn vriendelijk, maar ver
raden tevens een denkende geest. Het is professor Lorentz, de vader van
mevrouw De Haas. Lorentz, de grote Leidse natuurkundige, die op 4 Febr.
1928 dus 25 jaar geleden te Haarlem overleed en die op 18 Juli hon
derd jaar geleden werd geboren. Op verscheidene wijzen zal dit door de
wetenschappelijke wereld in binnen- en buitenland worden herdacht.
Hiermee in verband brachten wij een bezoek aan het huis aan de Rijns
burgerweg. En daarom ook spraken wij met prof. ir J. T. Thijsse, hoog
leraar in de hydraulica te Delft. Want uit de herinneringen van hen, die
door familiebanden aan Lorentz verbonden waren en wier arbeid een
nauw contact met deze grote geleerde legde, kunnen wij iets te weten
komen over de waarlijke grootheid van deze Nederlander.
1932, was hü reeds
ik-
Het zou ondoenlijk zijn het leven van
Lorentz voet voor voet te schilderen.
Doen w\j slechts enkele grepen
Hendrik Antoon Lorentz werd te Arn
hem geboren en studeerde aan de H.B.S.
aldaar. Na het staatsexamen ging hij
naar Leiden, waar hij ingeschreven werd
als student in de wis- en natuurkunde.
HU promoveerde summa c u n
hij was toen 22 jaar! op 11 Decem
ber 1875 op een proefschrift, dat tot
titel droeg: „Over de theorie der terug
kaatsing en breking van het licht".
Twee jaar later werd hij benoemd tot
hoogleraar in Leiden. De leerstoel, die
voor hem werd gesticht, was die der
theoretische natuurkunde.
In 1912 legde hij zijn ambt neer
vestigde zich in Haarlem, om zich daar
geheel aan wetenschappelijke arbeid
kunnen wijden.
Vanaf het ogenblik, dat hij zijn hoog
leraarschap in Leiden aanvaardde, tot
aan zijn dood toe, verscheen een einde
loze reeks van publicaties van zijn hand,
„alle vruchten van diepgaand onder
zoek", zo zei prof. Zeeman eens bij een
herdenking.
„Zij waren zo verscheiden en van
zo wijde strekking, dat men in ons
land tot een Christiaan Huygens
moet teruggaan, om een theoretische
physicus te vinden van dergelijke
grootte. Lorentz heeft bijdragen ge
leverd aan haast alle hoofdstukken
der natuurkunde. Door zijn electro-
nentheorie heeft hij het gehele voor
komen der physica veranderd en is
zeer dicht genaderd tot de relativi
teitstheorie van Einstein".
In 1923 werd Lorentz op uitnodiging
van de Raad van de Volkenbond lid van
het Comité International de Coöpération
Intellectuelle, van welk orgaan hij reeds
twee jaar later met algemene stemmen
tot president werd gekozen. Door zijn tact
om een atmosfeer van goodwill en sa
menwerking te scheppen, benevens door
zün buitengewone talenkennis, was hy
in staat hier een leidende functie met
succes te vervullen, (Hfj schreef en de
batteerde dn het Frans, Duits en Engels
even gemakkelijk als in zijn moedertaal).
Van 1918 tot 1926 was Lorentz lid,
later voorzitter, van de Staatscommissie
Zuiderzee. In verband hiermee brachten
wU een bezoek aan prof. Thijsse te Delft.
Zuiderzee
„Als jong ingenieurtje", aldus vertelt
prof, Thijsse. „kwam ik bij de Staats-j
commissie Zuiderzee, die later „Staats-1
commissie Zuiderzee-Lorentz" zou heten.
Na enige tijd de functie van tweede se-1
cretaris te hebben vervuld, werd ik in
genieur bij de Zuiderzeewerken, waardoor
ik steeds ter beschikking van Lorentz
moest zijn en voortdurend contact met
hem had.
De taak der commissie was na te gaan,
wat er met het water van de Zuiderzee
zou gebeuren, wanneer de afsluitdijk zou
zijn gelegd.
Een groep van oceanografen, onder
leiding van prof. E. van Everdingen, en
een aantal civiele ingenieurs, onder lei
ding van ir H. Wortman, zou dit moeten
nagaan. Terwyl zij hiermee bezig waren,
werkte Lorentz zich in deze materie in
en nam geheel ongemerkt de leiding
over.
Het verslag van deze commissie, een
lijvig werk, is voor meer dan de helft
door Lorentz geschreven. Hij ontwierp
een nieuwe rekenmethode voor de bere
kening van het gedrag der getijden, die
later de grondslag werd voor nog andere
werken in deze richting.
Zijn berekeningen klopten steeds!
zo precies, dat je het „verdacht pre
cies" zou kunnen noemen. Op de cen
timeter nauwkeurig wist hij bijvoor
beeld te voorspellen, hoe groot de
stormvloedhoogte van het water zou
worden, als de afsluitdijk klaar was,
en hoe hoog derhalve de dijken zou
den moeten worden. Hierdoor heeft
hij onze schatkist vele millioenen be
spaard.
De juistheid van enkele van zijn be
rekeningen heeft hij mogen beleven, om
dat hij het stuk dijk van de vastewal
van Noord-Holland naar Wieringen nog
heeft meegemaakt. Toen de afsluitdijk
geheel klaar was, ii
vier jaar overleden.
Merkwaardig
Ik herinner me nog een zeer merk
waardig geval.
Ik moest uitrekenen hoe de gedragin
gen van de stroomsnelheid in het Mars
diep zouden zijn, wanneer de afsluitdijk
klaar was. De gegevens, die bij deze be
rekeningen moesten dienen, waren: ge
meten getijhoogten, getijperiodes, stroom-
snelheden e.d.
Ik sloeg aan 't berekenen, een paar
weken lang, en kwam toen tot de won
derlijke conclusie, dat die snelheid zou
toenemen in plaats van minder worden.
Dit leek me geheel onjuist, want doordat
het water, dat door het Marsdiep
stroomt, vanwege de afsluitdijk niet lan
ger de grote kom van de Zuiderzee zou
kunnen binnenstromen, zou daardoor de
snelheid moeten afnemen. Maar hoe ik
m'n berekeningen ook controleerde, ik
kon geen fout ontdekken.
Ik ging er mee naar Lorentz, die vijf
minuten nodig had om me te vertellen,
dat mijn berekeningen juist waren, hoe
I Van alle kanten stromen de condo-
leanties het sterfhuis aan de Zijlweg te
Haarlem binnen. Prins Hendrik komt
persoonlijk een bezoek van rouwbeklag
brengen. Er is 'n telegram uit Leningrad
„De Russische physici zijn diep ter
neer geslagen door het bericht
het overlijden van den grootsten en
edelsten geest, die de natuurkunde
gedurende een halve eeuw verlichtte,
dien wij liefhadden en bewonderden".
Op de dag van de begrafenis luiden de
klokken van alle ook de Rooms-Ka-
tholieke kerken in Haarlem. De straat,
lantaarns zijn omfloerst, ziet de bezoe
ker, als hij de mappen doorbladert. De
telegraaf zwijgt drie minuten uit eer
bied voor de grote dode.
Er is een foto. waarop de bezoeker de
beroemdste geleerden uit de wetenschap
pelijke wereld in de begrafenisstoet ziet
lopen: Ehrenfest namens Nederland,
Einstein namens Duitsland, Rutherford
namens Engeland, Langevin namen
Frankrijk.
Tijdens de plechtige herdenking ir
het groot-auditorium der universi
teit, spreekt Einstein enkele dagen
later: „Wij moeten allen wel zeer
onder de indruk zijn van het grote
verlies dat ons heeft getroffen. Lo
rentz was de grootste kenner van na
tuurkundige problemen „und der
grösste und starkste Mensch, der
feinste Geist", die ik in mijn leven
gekend heb".
Waf blijlt
Wat blijft zijn de gouden herinnerin-
ïn aan deze werkelijk grote Nederlan
der. Dat is ziin bijdrage tot de weten
schap, dat zijn de werken die hij het
licht heeft doen zien.
Het huis aan de Hooigracht te Lei
den, voorzien van een gevelsteen,
het Lorentzmonument in een der
muren van het Kamerlingh-Onnes-
Familieberichten uit andere
bladen
kceTcit
BEVALLEN: Mevr Bernsen—De Vries, zn
Hampstead-Londen; Mevr. De Jong—TholeJ
tKoningBreitenstein. zn"
v. d. PlasSneep. zn.
35 jr. apo-
"->ergh. man,
j Slaterus—
Morel, vr„ 78 jr, Dordrecht; J. W.
F. Bloemkolk, man, 67 Jr, Gendrlngen; H. de
Graaf, man, 62 jr. Utrecht; A, J, Lomers,
man, 44 jr, Oosterbeek; T. Koopman, man.
Nijmegen; P. G. S. Sanders, man. A'dam;
H. J. Damen. man. arts. A'dam; R. Frank-
van Coevorden. vr„ 73 jr. A'dam; K. H. R.
Wankel, vr„ 16 jr. Hoorn.
Aerdenhout; M<
Amsterdam.
OVERLEDEN: H. Wulte.
theker
Professor Lorentz olieverfschilderij door een broer van prof. Kamer-
lingh Onnes, terwijl Lorentz in een wetenschappelijk gesprek met
Einstein was gewikkeld.
Foto N. van der Horst
vreemd dit ook leek. Het zat 'm in ver
band met de terugkaatsing van het water
door de Friese en Groningse kust. Be
halve Lorentz ha<3 niemand hieraan ge
dacht. Dat de berekeningen de goede uit
komst gaven, kwam doordat alle ge
bruikte gegevens door de genoemde te
rugkaatsing waren beïnvloed.
Hoewel lang niet alle leden van de
staatscommissie deskundig genoeg wa
ren op het gebied dezer berekeningen,
om z\jn uitlegging te begrijpen, namen
zij niettemin Lorentz' conclusies op diens
gezag aan."
Geëerd man
De blijken van waardering zijn Lorentz
niet onthouden. Nooh tijdens zijn leven,
noch na zijn dood. Talrijke onderschei
dingen werden zijn deel: de Nobelprijs,
commandeurskruisen, gouden medailles,
het lidmaatschap van binnen- en buiten
landse genootschappen, eredoctoraten,
straten, monumenten en sluizen, die
naar hem genoemd werden.
Gezeten in de huiskamer van de familie
De Haas, bladert de bezoeker in de map
pen, die herinneringen aan deze geleerde
bevatten. Op platen karton is alles bij
eengebracht, dat spreekt uit het leven
van Lorentz. Uitknipsels uit binnen- er
buitenlandse bladen, foto's, brieven, uit
nodigingen voor bijzondere plechtigheden.
Er zijn foto's, gemaakt bij de plechtig
heid van het gouden doctoraat. Voor
name gasten gaan het zo bekende acade
miepleintje op: Prins Hendrik, madame
Curie, Einstein, de ministers Colijn
Rutgers.
Dan volgen er uitknipsels over Lorentz"
einde. „Heel Nederland volgt dit ziek
bed", schrijft de N.R.C.
De vierde Februari 1928 ontvalt Lo
rentz aan ziin land. De begrafenis zo
achtste plaats hebben, maar wordt
dag uitgesteld in verband met de dies
der universiteit. Op de dies wordt alleen
de rectorale oratie gehouden. Alle festi
viteiten zijn afgelast.
laboratorium, het borstbeeld op het
tegénwoordige Lorentzplein te Haar
lem, het Lorentzmonument te Arn
hem, door Prinses Juliana onthuld,
zij zijn de tastbare bewijzen dat het
Nederlandse volk zijn groten weet
;e eren en niet wenst te vergeten.
Jeugdclubs van Leven
daal 75 jaar
De knapen- en jongeliedenvereniging
Samuel van de Hervormde wijkgemeente
Levendaal bestond op 3 October 1952
precies 75 jaar. Op 3 October 1953 zal het
75 jaar geleden zijn, dat de C.J.M.V.
Levendaal werd opgericht, als Ohr.
jongelingsvereniging Dient den Heer. Er
is besloten de jubilea van deze vereni
gingen gemeenschappelijk in April van
dit jaar te vieren. Op 21 April hoopt men
een officiële herdenking in het wij'kge-
bouw te houden, op 23 en 24 April is er
een feestavond voor oud-leden en vrien
den en op 25 April tenslotte wil men een
feest voor de leden houden.
Men heeft reeds een jubileumcommis
sie samengesteld, bestaande uit oud
leden en ouders van de leden. Eventuele
financiële bijdragen voor de feestelijk
heden kunnen bij het wijkgebouw Leven
daal of bij de wijkpredikant, ds D. J.
Vossers, worden bezorgd. Met speciale
vermelding. Zaterdag worden ongeveer
tv eeduizend circulaires aan oud-leden
en de ouders van de leden verzonden.
Agenda voor Leiden
Woensdag
Schouwburg, 8 uur: K. en O., Haagse
Comedie met .,'t Is maar betrekkelijk".
Rijksmuseum voor volkenkunde, 8 uur:
en O. en Sticusa. Balische dansen door
Lalu Usman.
Burcht. 8 uur: Tuinbouw en Plant
kunde, jubileum-cabaretavond (75 jaar).
Consistorie Pieterskerk, half 9: Bijzon
der Kerkewerk Hervormde Gemeente, be
spreking ..Limelight".
Het Centrum. 8 uur: afdeling Leiden
Geref. Bond, jaarvergadering.
Prediker, 8 uur: D U.W.-comité. caba
ret-avond voor D.U.W--arbeiders.
Levendaal 1. half 8—half 9: zitting prij-
zencommissie.
Oegstgeest. Irene, 8 uur: feest
avond personeel Leidse Herv. scholen.
Donderdag
Stadsgehoorzaal, 8 uur: Toonkunstkoor
brengt Bachs Hohe Messe.
Geref. Jeugdhuis, 8 uur: kringvergade
ring Geref. mannenverenigingen, ds Den
Boer van Voorschoten over De belijde-
is in de crisis.
Jacobazaal Burcht. 8 uur: Vola, C.
Sweris over de baksteenindustrie.
Vlies. 7.45 uur: Ned. vereniging tot
afschaffing van alcoholhoudende dran
ken. afdeling Leiden, 55-jarig bestaan.
:iderdorp, Dorpshuis. 4 uur. Pie-
ter Cannegieter en mr Janno.
Vrüdag
Kleine stadszaal, 8 uur: Elsa Verghis
brengt fragmenten van Griekse tragedies.
Vlies, half 8: Chr. reisvereniging, leden
vergadering, met films.
Stadsgehoorzaal, 8 uur: Ballets Jooss,
Schouwburg, 8 uur: abonnementsvoor
stelling, Rott-. Toneel met Hendrik IV.
Doelen, 8 uur: Genootschap Neder
landEngeland, prof. dr H. A. Blodgett.
gasthoogleraar te Leiden, over The
reception of American literature in
Europe.
Oegstgeest. Oud-Poelgeest: World
Universnty Service, Universiteit en
Nationalisme.
Tentoonstellingen
Prentenkabinet, 25 uur: tekeningen
an Gentenaren Jules de Bruycker en
George Minne (tot 21 Februari).
sse, H.B.G., 922 uun Bloemlust-
expositie (t.e.m. 24 Januari).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Boekwijt, Breestraat 74. tel.
20552, en de Haven-apotheek. Haven 18,
tel. 20085.
A.N.W.B.-avond in de foyer
Gisteravond werd in Leiden een tweede
A.N.W.B.-avond gehouden. Enkele maan
den geleden was de grote zaal van de
Burcht zo vol, dat velen moesten worden
teruggestuurd. Met de toezegging dat er
tweede avond zou volgen. De heer
T. H. Palstra gaf een overzicht van het
werk van de bond en verder werden er
films vertoond. De avond werd nu ge
houden in de foyer.
Heistelling bij Haarlemmervaart
omgevallen
Gistermiddag omstreeks twee uur is bij de in uitvoering zijnde spoorweg-
werken aan de Haarlemmervaart een ongeveer 26 meter hoge heistelling met
angstaanjagend geraas omgevallen. Een van de palen had zich uit de slappe
bodem losgewerkt, juist toen het zware heiblok zich boven in de stelling
bevond. Arbeiders waren bezig op dat ogenblik een betonnen paal op te hijsen.
De gehele stelling viel in de richting van het onderstation, dat voor de elec-
triciteitsvoorziening dient. Persoonlijke ongelukken hebben zich gelukkig niet
voorgedaan. Het gevaarte kwam niet op de spoorbanen terecht, maar er
naast. Een van de tuidraden kwam over de bovenleiding van de spoorlijn te
hangen. Personeel van de Spoorwegen heeft toen de electriciteit uitgeschakeld
om de gelegenheid te hebben de tui draad te verwijderen. Het spoorwegver
keer ondervond een vertraging van ongeveer een half uur.
De werkzaamheden aan de spoorwegwerken zullen door dit ongeval vanzelf
sprekend enig oponthoud hebben. Dit zal echter niet van ernstige aard zijn.
Foto N. van der Horst
Collecten brachten f 1300.op
Stierenvechter werd een ijverig
Evangelist
Prof. G. Wisse sprak in Den Haag over Spanje
(Van
i onzer verslaggevers)
„Ik heb hier een foto van drie stieren
vechters" zei prof. G. Wisse Maandagavond
op de kansel van de tot de nok gevulde
Lutherse kerk. waar hü zijn Spaanse
tijdrede hield. „Het bijzondere van deze
drie mensen is niet, dat zij stierenvech
ter geweest zijn, maar dat zü door het
Evangelie zijn bekeerd en nu zélf ijverig
Ovaties voor Collegium
Musicum Italicum
Concerteerde in de Zuiderkerk
ln het kader van de kunstavonden, georganiseerd door het Leids Acade
misch Kunstcentrum, maakten we gisteravond in de Zuiderkerk kennis met
het Collegium Musicum Italicum, een kamermuziekgezelschap van de eerste
orde, dat onder leiding staat van zijn oprichter Renato Fasano. Dit ensem
ble, dat uit de beste Italiaanse krachten op instrumentaal gebied bestaat,
stelt zich voornamelijk ten doel de schatten aan Italiaanse instrumentale
muziek uit de 17de en 18de eeuw nieuw leven in te blazen door middel van
uitvoeringen, die de stijl en het instrumentale timbre van die roemrijke
periode zo dicht mogelijk benaderen.
Zij zijn in dit doel uitstekend ge
slaagd: deze concerten en andeTe
ken van Vivaldi, Marcello, Paisdello,
Buonponta en Rossini werden
gedragen op een even gloedvolle als
technisch verzorgde wijze. Het voor de
muziek zo vruchtbare Italië ran Barok
Rococo heeft voor ons geleefd als nog
tevoren. Van bijzondere bete
kenis voor de muzikale fijnproevers wa:
voorts het feit, dat al deze acht werken
hetzij als manuscript hetzij als zeldzame
druk tevoorschijn waren gebracht en dus
praktisch onbekend waren.
Dat verscheidene werken composities
aren van Antonio Vivaldi, is begrijpe
lijk: hij was immers de grootmeester van
het Italiaanse Barok-concert. voor wie
zelfs J. S. Bach 'n immense bewondering
koesterde. Zijn werk behoort tot het
schoonste wat zijn tyd heeft voortge
bracht. Wij herinneren hierbij aan d(
prachtige vertolking van zijn concert ir
d voor viola d'amore, waar de solopartij
op byzonder fraaie wijze werd uitge
voerd door Renzo Sabatini, die dit oude
instrument blijkbaar grondig heeft be
studeerd. En dit is waarlijk geen geringe
prestatie wanneer men bedenkt, dat dit
instrument door een andere stemming
groter aantal snaren een geheel
dere techniek vereist dan de viool.
Prachtig was ook Renato Zanfini's v
tolking van het hoboconcert in c. i
vroeger wellicht ten onrechte werd toe
geschreven aan Benedetto Marcello.
Fraai was ook Renato Ruotolo'
dracht van het recitatief uit een viool
concert in F van Francesco Buonporti,
hoogst interessant stuk, waarin deze
tijdgenoot van Vivaldi merkwaardig
dicht nadert tot de geest der „Empfind-
samkeit", men denke aan het recitatief
Spohr's 8ste vioolconcert be-
Een hoogtepunt was stellig het con-
klavier in C van Paisiello.
eert
vooral beroemd als opera-componist
tijde van Mozart, gespeeld door Ornella
Puliti Santoliquido, die dit brillante en
parelende werk alle glans wist te geven,
die het nodig heeft om ondanks zijn
zwakte in de thematische ontwikkeling
toch te bekoren. Wij denken voorts nog
het prachtige largo, uit het door
Bach gecopieerde celloconcert in C van
Vivaldi, prachtig gespeeld door Massimo
Amfitheatroff.
(Lat eJütaKtU
middat taQ&K.
David en
Goliath
Een waardig slot vormde de sonate
oor twee violen, cello en contrabas uit
1804, een jeugdwerk van Rossini
bewerking van Alfredo Casella. Dat dit
charmante opus, ondanks een sterke in
vloed van Mozart, tevens een zeer oor
spronkelijk karakter draagt, bewijst wel
hoe begaafd deze door ons vaak onder
schatte operacomponist van Wilhelm
Tell en van de Barbier van Sevilla ge
weest is. Geen wonder, dat het
Rondo moest worden herhaald,
gemoet te komen aan de stormachtige
ovatie welke de Italianen in ontvangst
mochten nemen. Wij hopen hen hier
spoedig terug te zien.
J. van der Veen.
GEMEENTE LEIDEN
Olticiële publicaties
UITBREIDINGSPLAN
De Burgemeester van Leiden brengt
ter ailgemene kennis, dat Gedeputeerde
Staten der provinoie Zuid-Holland bij
besluit van 21 October 1952, no. 228 heb
ben goedgekeurd het by raadsbesluit
9 Juni 1952 vastgestelde plan tot herzie
ning van het plan van uitbreiding
de gemeente Leiden, vastgesteld bij
raadsbesluit van 6 November 1933, zo
als dit sindsdien as gewijzigd, met be
trekking tot een terrein, kadastraal be
kend gemeente Lelden, sectie P. no. I860,
gelegen ten noorden van de Wassen aar-
seweg, hoek Rijnsburgerweg.
Het goed gekeurde plan ligt voor een
ieder ter inzage ter gemeente-secretarie,
afdeling Open-bare Werken (kamer no.
111).
Leiden, 20 Januari 1953.
De Burgemeester voornoemd,
F. H. VAN KINSCHOT.
E.H.B.O.-raad Leiden
Het dagelijks bestuur van de E.H.B.O.-
raad Leiden ziet er nu als volgt uit:
voorzitter de heer P. Agema, tweede
voorzitter de heer C. Ch. van der Meer,
eerste secretaris de heer C. Oh. van der
Meer, Kapteynstraat 21, tweede secre
taresse mej. C. Goddyn, eerste penning
meester de heer H. van der Vos, tweede
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Johannes Gerardus, z. v
J. G. de Haan en S. van den Broek; Dio-
nysius, z. v. M. Meertens en M. van Zeist;
Alida, d v. M. Lensveldt en A. Brouwer;
Jansje d v. G. Goudkuil en M. Wolvers.
OVERLEDEN: C. de Vreugd wedn. 57 j.
W. Kampman, man, 58 jaar.
Waar vertoeft H. J. de Moet
Namens de familie verzoekt de Haagse
politie inlichtingen omtrent de verblijf
plaats van Hend-ricus Johannes de Moet,
geboren 8 Juli 1893, die op 13 Januari
zijn woning in Den Haag verliet en
sindsdien spoorloos is. Een ongeluk wordt
gevreesd.
het Woord van God uitdragen."
De hoogbejaarde leraar was uit Doorn
gekomen, om de Hagenaars te vertellen,
hoe groot de moeilijkheden zijn van de
Protestanten in Spanje en hoe groot ook
de uitwerking is van de Evangelisatie-
arbeid daar. Sinds er in het begin van
de 19de eeuw enkele Engelse evangelis
ten naar Spanje voeren heeft de Hervor
ming in dit land niet veel vaste voet aan
wal gekregen. Volgens artikel 6 van de
huidige Spaanse Grondwet mag niemand
enig letsel aangedaan worden op grond
van zyn geloofsovertuiging. Prof. Wisse
toonde echter aan. dat van de handhaving
van dit artikel niet veel terecht komt;
vooral op het platteland wordt het de
Christenen zeer moeilijk gemaakt. „Ik
heb daarvan de foto's, documenten en
andere bewijzen hier in mijn zak" zei
prof. Wisse. Spr. vertelde, dat vaak de
namen worden opgeschreven van hen, die
naar een Protestantse vergaderplaats
gaan. Prompt wordt de volgende dag of
enkele dagen later dè betrekking opge
zegd en staat de Protestant brodeloos op
straat.
Prof. Wisse gaf nog andere voorbeel
den: een militair, die niet naar de Room
se kerk wilde of daar althans niet wilde
knielen, omdat hü Protestant was, werd
de gevangenis geworpen. „Ik heb een
brief van deze jongen hier op de preek
stoel" zei prof. Wisse. Protestanten wor
den vaak van hun rantsoenkaarten be
roofd: op 6 April 1952 werd door 40 stu
denten in Badajos getracht, een Protes-
se vrouw te wurgen; in Valencia werd
predikant met ƒ270 beboet, omdat hü
het Woord Gods predikte; een Engels
man, die een zendingsblad doorgaf werd
3 maanden in de gevangenis gehouden;
man en een vrouw, die een Kerst
feest organiseerden voor kinderen wer
den elk tot ƒ100 boete veroordeeld.
„Op de pamfletten" aldus prof. Wisse,
.worden Christenen in één adem ge
noemd met communisten en vrümetse-
laars." In het tweede deel van zün be
toog toonde prof. Wisse aan, dat de Chris-
•nen in hun positieve geloofszekerheid
;n blijdschap genieten, die Rome verre
boven gaat.
Aan het slot van zün indrukwekkende
rede, waarin prof. Wisse, om de schün
anti-papist te zün al te vermüden.
herhaaldelük meedeelde, dat óók veel
Rooms-Katholieken ln Nederland het met
de vervolgingen niet eens waren, zongen
de aanwezigen: Een vaste brucht is onze
God. Dat het woord van prof. Wisse en
diens oproep tot geldelüke steun voor
Oegstgeest biedt Leiden
zwanen aan
Morgenochtend een korte
plechtigheid
WU hebben al gemeld, dat de twee
nieuwe stadszwanen deze week in Leiden
zullen aankomen. Naar wij thans verne
men. heeft het gemeentebestuur van
Oegstgeest besloten de zwanpn aan Lei
den aan te bieden. De aanbieding zal ge
schieden morgenochtend omstreeks ne
gen uur in de omgeving van het gunzen-
verblyf hoek Levendaal-Plantsoen door
de heer J. den Ouden, loco-burgemeester
van de gemeente Oegstgeest.
Op onze vraag aan het gemeente
bestuur van Oegstgeest, of Oegstgeest
ook een bijzondere reden voor deze
vricndelyke aanbieding heeft gehad,
deelde de gemeentesecretaris ons mee,
dat in 1952 bU de fokkerij van zwanen
in zijn gemeente nogal goede resultaten
zyn bereikt en dat Oegstgeest het on
getwijfeld aardig vindt de droefenis in
Leiden over het heengaan van Leido en
Lei da weg te nemen.
Filmstudiekring K. en O.
.Jiets" en „Pacific 231"
't Is een droeve geschiedenis, die ors
wordt verteld in de Zweedse film „Hets"
van Alf Sjöheg. een beetje topzwaar
wegens de diverse problemen, die er in
worden aangesneden, doch die op ons
geen overtuigende indruk konden maken.
We zyn ervan overtuigd, dat er jongeren
zün, die door de ouderen niet worden be
grepen, Wil men dit als een probleem
een groot woord overigens stellen, dan
moet dit gebeuren in de ontwikkeling
van normale mensen. In „Hets" kunnen
noch de leraar Latijn, een sadist, waar
le leerlingen werkeüjk „de zenuwen"
van krügen, noch de jonge Widgren als
zodanig worden beschouwd. Nu is het
alleen maar een aanklacht tegen een
school, waar de goedwillende leraren
geen kans zien een behoorlijk tegen
wicht te vormen tegen de invloed van
een ellendeling.
Het verhaal is nogal gerekt en de gang
enigszins traag Sjöberg heeft er een
goede film van gemaakt, met grote ge
deelten, waar het verhaal zuiver filmisch
wordt verteld. Hij heeft blükbaar een
voorliefde voor het filmen van spiegel
beelden, maar nergens wordt dit een
goedkoop trucje. Hü weet sfeer ln de
film te brengen, büvoorbeeld de naar
geestigheid van de kamer, waar het meis
je woont en daardoor blijft men toch ge
spannen küken.
Van heel andere aard en als film veel
beter, was „Pacific 231", een kort filmpje,
dat in Cannes in 1949 de eerste prys voor
montage kreeg. Het is een film met
rhytme en vaart, met uitstekend
camerawerk en niet te vergeten het ge
luid. Wanneer we dit woord gebruiken
bedoelen we dat niet als kleinering van
de muziek van Honneger, maar hier was
een volkomen eenheid verkregen tussen
de „natuurlijke" geluiden (b.v. cadans
van een rijdende trein) en de muziek.
We zouden dit liever geluid willen noe-
is benoemd tot senior-lector aan de uni
versiteit te Potchefstroom (Zuid-Afrika)
om onderwüs te geven in de rechtsency-
clopaedie en aanverwante vakken.
(Advertentie/.
Dan spijt het U, wanneer U
geen Aspirin (alléén echt met
het Bayerkruisi) in huis hebt
Bübels, Korte Begrippen en Evangelisa-
tiegeschriften in het Spaans, weerklank
vond, bleek uit de collecten die samen
1300 opbrachten!
Belangrijk arrest voor Herv. Kerk
Hoge Raad stelt beheerscollege van Holwerd
in het gelijk
De vorige week heeft de Hoge Raad [sprak in haar vonnis uit. dat anders
een arrest gewezen, dat van belang is [dan eiser had betoogd een gemeente,
voor de verhouding van de beheerscol-1 die vrijwillig was toegetreden tot het
leges tegenover het oude toezicht in de toezicht, zich daarvan te allen tyde weer
kon losmaken In zoverre kreeg dus de
kerkvoogdij gelyk. Maar zo overwoog de
rechtbank verder, dan moest het besluit
daartoe genomen worden door de stem
gerechtigde lidmaten der gemeente, en
niet, zoals hier was geschied, door de
kerkvoogden en notabelen, die daarmee
de grenzen van hun bevoegheid hadden
overschreden. Tenzü dat besluit aLsnog
stilzwügend of uitdrukkelijk door de lid
maten was goedgekeurd, waarvan naar
de rechtbank meende niet was gebleken.
De opzegging was dus onrechtmatig, en
de voormalige kerkvoogden werden ver
oordeeld tot de gevraagde afgifte.
De kerkvoogden gingen van deze uit
spraak in hoger beroep, en lieten intus
sen door een vergadering van stemge
rechtigde lidmaten hun besluit bekrach
tigen. Het hof te Leeuwarden stelde in
zijn arrest van 12 December 1951 met
vernietiging van het vonnis der recht
bank de kerkvoogden in alle opzichten
ln het gelük: de band met het toezicht
kan te allen tüde verbroken worden, ook
door een besluit van kerkvoogden en no
tabelen. die daarmee handelden overeen
komstig hun reglementaire bevoegdheid.
De beheerder vroeg daarop cassatie
van het arrest. Thans heeft de Hoge
Raad bij arrest van 18 Januari J.L het
beroep in cassatie afgewezen, zodat het
omstreden besluit van kerkvoogden en
notabelen van Holwerd een einde heeft
gemaakt aan de band van die gemeente
met het provinciaal en het algemeen col
lege van toezicht.
Ned. Herv. Kerk.
In het najaar van 1948 besloten kerk
voogden en notabelen van de Ned. Herv.
gemeente te Holwerd de band met het
toezicht, die van de tachtiger jaren af
bestaan had. te verbreken, in verband
waarmee zü zich ontslagen achtten
de tot dusver op hen rustende reglemen
taire verplichting tot het in zenden
de rekening en de begroting van de kerk
voogdij aan het provinciaal college
toezicht in Friesland.
Na verscheidene pogingen van dit col
lege, dat besluit ongedaan te maken, die
echter niet tot het gewenste resultaat
hebben geleld, zün de kerkvoogden
notabelen door het algemeen college van
toezicht op grond van het betreffend
reglementsartikel wegens „ontrouw en
erregaand plichtsverzuim" uit hun func
tie ontzet, en is als gevolg daarvan door
het provinciaal college een derde, niet-
inwoner van Holwerd. met het beheer
belast van de kerkelüke goederen en
fondsen in die gemeente.
De aldus aangewezen beheerder vroeg
afgifte van alle administratieve beschei-
Toen daaraan niet werd voldaan,
werden de in zün oog „voormalige" kerk
voogden in kort geding daartoe gedag
vaard. Zowel de president van de recht
bank als het hof in Leeuwarden wezen de
vordering af.
Inmiddels was door de beheerder de
zaak ten principale aanhangig gemaakt
bü de rechtbank te Leeuwarden, aanvan-
kelyk met succes. Immers, de rechtbank
