i
Gen» synode Geref. Kerken
na een kwartaal gesloten
KOU IH HET^V,^
Hoofd
Bezinning op de koers der
Ned. Herv. Kerk
2
ZATERDAG 17 JANUARI 1953
f Advertentie).
TZeusc/eto&Mzen?
DAROPHEDRIN
druppels
Het masker af
OOK DE OOSTDUIITSE communisten
hebben hum masker nu helemaal af
geworpen. Wat dat betekent, zal Georg
Dertingcr, die tot voor enkele dagen nog
minister van Buitenlandse Zaken van
Oost-Duitsland was, thams waarschijnlijk
al aan den lijvé ondervinden. Deze ex-
minister, die tot de Christelijk-democra-
tische partij behoort, zucht thans in een
gevangenis, omdat hij politieke geheimen
zou hebben uitgeleverd aan zijn partij
genoten in West-Duitsland. Hij was ech
ter niet de eerste, die moest ervaren, dat
de communisten een afschuwelijk spel
letje met hem gespeeld hebben. Enige
tijd geleden werd een partijgenoot van
Dertinger, een staatssecretaris, aan de
kant gezet en nog eerder was dr Hamann,
de liberaal-democratische minister van
Voedselvoorziening, met enige partijge
noten in ongenade gevallen. Hieruit me
nen we te mogen opmaken, dat het de
bedoeling van de communisten is, de
leiders van de zgn. burgerlijke partijen
verantwoordelijk te stellen voor de hui
dige crisis en zo ae weg te ettenen voor
het opheffen van deze partijen,
Toen dr Hamann gearresteerd werd,
leek de veronderstelling gewettigd, dat
hij was uitgekozen om a.s zonucuook te
dienen. Doordat Oost-Duitsland onver
antwoordelijk veel goederen naar de
Sowjet-Unie moest uitvoeren, was er ln
de Sowjetzone een ernstig tekort aan
voedsel en brandstoffen ontstaan. Om de
aandacht van de werkelijke oorzaak af
te leiden, moest uitgezien worden naar
iemand, die verantwoordelijk kon wor
den gesteld voor dat tekort. De keus viel
op dr Hamann. Aangezien in dezelfde
periode enige vooraanstaande Oostduitse
communisten in ongenade waren geval
len, ïag net haast voor ue nuiia, ~at m
de Sowjetzone van Duitsland een proces
op komst was, dat een getrouwe cople
van het Praagse drama zou zijn. Thans
blijkt echter, dat de communisten daar
mee nog niet tevreden zijn en nog een
stap verder willen gaan.
TN DE TIJD dat de Oostduitse „demo
cratische republiek" werd gesticht,
onder leiding van Wilhelm Pieck, had
den de zetbazen van Moskou de Christe-
lijk-democratische en liberaal-democra
tische partijen nodig om de Duitsers aan
ueze Kant van het ijzeren goraijn zand :n
de ogen te strooien. Niet-communisten
kregen vrij belangrijke posten in de
regering en geruime tijd konden genoem
de twee partijen in beperkte mate poli
tieke actie voeren. Naarmate echter bleek
dat de Westduitsers geen vertrouwen
hadden in de communistische bedoelin
gen, raakten de partijen die weinige vrij
heden ook nog kwijt En thans schijnt
het ogenblik aangebroken, waarop de
communisten ook voor de buitenwereld
het masker afwerpen en in Oost-Duits
land hetzelfde systeem gaan invoeren, dat
in de andere landen zchter het ijzeren
gordijn al zoveel ellende heeft gebracht.
Dertinger en de anderen, die nog maar
enkele jaren geleden besloten met de
communisten te gaan samenwerken, om
er althans nog van te maken wat er van
te maken viel. moeten nu wel tot de slot
som zjjn gekomen, hoe funest dit stand
punt is geweest. We willen niet beweren,
dat Oost-Duitsland er op dit ogenblik
beter aan toe zou zijn geweest, wanneer
zij geen hand- en spandiensten aan Mos
kou hadden verleend. Wat we echter niet
moeten vergeten is, dat deze bedrogen
politici veel hebben bijgedragen tot het
vertroebelen van de sfeer in West-Duits
land, doordat zij valse hoop hebben ge
wekt op hereniging van Duitsland. En
wat de samenwerking hunzelf heeft ge
bracht, zullen ze thans zelf beter besef
fen, dan wie ook. Nu is het echter voor
hen te laat.
OOK VOOR DE JODEN ln Oost-DuiU-
land, die er niet meer in kunnen
slagen, naar het Westen uit te wijken,
staat een donkere tijd voor de deur. We
hebben daar al vaker op gewezen. Ver
der moet gevreesd worden, dat de Pro
testantse kerk en haar leiders in Oost-
Duitsland, niet langer met rust gelaten
zullen worden. Tot dusver hebben de
communisten het niet aangedurfd man
nen als dr Dibelius aan te pakken. Als
het er op aankomt, schrikken zij even
wel voor niets en voor niemand terug.
Het ziet er voor de Oost-Duitsers dan
ook somber uit
Gronings geboortegeschenk
Taart en koe voor
jonge vader
JjET GRONINGER DORP Hol-
wierde was gistermiddag bijna
geheel op de been. Op de Man-
summerweg reed een versierde
boerenwagen, door een versierd
paard getrokken en bestuurd door
een koetsier, die met een hoge
hoed was uitgedost, meldt Trouw.
Op de wagen zaten twee dorps
genoten, de heren H. R. Bleeker
en G. Clagter, huisvrienden van de
familie Noordhof.
Achter hen lag op de wagen een
taart zo groot als een wagenwiel.
Drze taart woog 47 pond en had
een middenlijn van 90 cm. En ach
ter de wagen liep een jonge koed,
die was bekranst. Door velen ge
volgd bewoog zich deze stoet naar
het woonhuis van de familie
Noordhof.
Op een familiefeestje in de
zomer van 1952 was het nogal ge
zellig toegegaan De beide genoem
de huisvrienden hadden zich hier
laten ontvallen, dat de gastheer
van hen een taart als een wagen
rad en een hokkeling (jonge koe)
zou krijgen als in zijn gezin een
baby werd geboren Sindsdien
wachtte het dorp in spanning en
inderdaad werd ten huize van de
familie Noordhof op Oudejaars
avond een dochtertje geboren,
Anne Greta. Toen moesten de be
loften worden vervuld.
Vandaar de stoet, die zich met
taart en koe naar het woonhuis
van de familie bewoog.
Voor het huis aangekómen wer
den de geschenken aan de heer
en mecrouw Noordhof aangeboden.
Agendum van 430 punten afgewerkt
Voor het eerst een uitspraak over het
vraagstuk van de subsidie
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
DE GENERALE SYNODE der Gereformeerde Kerken Rotterdam-1952/
'53 is gistermiddag gesloten. Dertien weken lang precies een kwar
taal zijn 26 predikanten en 26 ouderlingen met een aantal hoogleraren
(prae-adviserende leden) in de Nieuwe Oosterkerk bijeengeweest en heb
ben zij onder het praesidium van ds P. N. Kruyswijk uit Ouderkerk aan de
Amstel een wel zeer omvangrijk programma afgewerkt. Na de tussenpoos
van 7 November tot 6 Januari heeft de synode nog twee weken in 1953
vergaderd.
Aan het einde van de zitting van gister
middag las de praeses de zes slotverzen
van Openbaring. Nadat hü dank had uit
gesproken jegens de velen, die de sy
node van dienst zijn geweest, zei ds
Kruyswijk o.a.: „Wat hadden we een
programma, ruim 430 punten,en op hoe
veel en hoe onderscheiden gebieden. We
hadden verantwoordelijkheid op ons te
nemen voor heel de gezamenlijke kerke
lijke arbeid en daaraan leiding te geven
en we hadden zeer grote beslissingen te.
nemen. Op één zaak na, de doop binnen
de Remonstrantse Broederschap bediend,
kwamen we met alles gereedWat
waren we lang aan het werk!
„Lang, ook in meer dan één geval, om
elkaar te vinden. Dat kostte vaak tijd,
maar dat was het waard. Als een glans
punt zal voor ons blijven staan de vol
komen eensgezinde beslissing over een
zaak, zo moeilijk, als het tuchtrecht der
meerdere vergaderingen en de zaken aan
gaande het recht van revisie en dat van
appèl. De ingebruikgeving van de nieuwe
bijbelvertaling, dat monument der twin
tigste eeuw in Nederland, de toestem
ming tot het verlenen van stemrecht aan
de vrouwelijke leden, de ordening van
de liturgie, de eerste kerkelijke uitspraak
in zake „subsidie" maar waarom meer
't spreekt alles van belangrijke be
slissingen.
„De Here Jezus Christus zegene onze
kerken daarin, dat er algemene instem
ming mag groeien, in geloofsgehoorzaam
heid en liefde, met onze besluiten ten
aanzien van de bezwaarschriften tegen
vorige synoden. Naar onze innige over
tuiging zijn die besluiten dat waard. Hij
make allen trouw, om achter die beslui
ten metterdaad te staén en ze toe te lich
ten. waar we kunnen.
„De weg naar samenspreking is door
de synode van Berkel afgesloten Dat
gaat er bij ons allen diep doorl Toch, wjj
hebben ons niet te schamen over ons her
haald verzoek. Liefde van Christus zij en
blijve in deze verhouding bij ons. met
onverzwakte trouw aan Gereformeerde
belijdenis en practijk. Gods Geest moge
werken wat tot waarheid en eenheid
De assessor, ds F. C. Meyster van Rot
terdam, vertolkte in een hartelijke en
geestige toespraak de dank van de sy
node jegens de praeses voor zijn trouwe
en kloeke leiding, waarbij hij zich vol
ledig in alle zaken had ingewerkt. Prof.
dr D. Nauta sprak nog namens de prae-
adviserende leden. Psalm 90 7 werd ge
zongen en ds Meyster ging voor in dank
gebed.
Subsidie-vraagstuk
kerkelijk leven van ongeveer de laat
ste honderd jaar is er een uitspraak
gedaan over het subsidie-vraagstuk;
een kwestie die de laatste jaren wél
zeer actueel geworden is en waarover
al veel is geschreven. Na uitgebreide
discussies en wijzigingen heeft de
synode op de laatste zittingsdag met
36-12 stemmen een uitspraak vastge
steld. die wij hieronder letterlijk
weergeven.
De Generale Synode overwegende,
1. dat het vraagstuk der subsidiëring,
met name door de Overheid van velerlèi
arbeid waarvoor de kerk in deze tjjd
wordt geplaatst, urgent is;
2. dat de Heilige Schrift over het sub-
sidievraagstuk geen uitspraak doet, ten
hoogste enige aanwijzingen geeft, maar
wel de zelfstandigheid der kerk ten op
zichte van de overheid en andere instan
ties nadrukkelijk leert;
3. dat het in de practijk van hel
leven telkens blijkt dat de kerk, ten ge
volge van de voortgaande structuurver
andering der samenleving en daarmee
gepaard gaande toenemende bemoeiing
van overheid en andere instellingen,
steeds meer btj allerlei arbeid van sociale
en soortgelijke aard betrokken wordt
4. dat deze arbeid van sociale
soortgelijke aard moeilijk anders dan met
subsidie van overheid en andere instel
lingen in stand gehouden kan worden
5. dat enerzijds de ervaring in het ver
leden veelszins geleerd heeft, dat aan he
aanvaarden van subsidie in het algemeen
ernstige gevaren verbonden ziin, en toch
anderzijds het afwijzen van subsidie
deze arbeid een beperking van de arbeid
van de kerk zou kunnen meebrengen,
hetwelk gelet op de nood van deze tyd
onverantwoord moet worden geacht,
spreekt uit:
a. dat voor de vervulling van de haar
door Christus gegeven anibteliike op
dracht: de instandhouding van de ere
dienst, de verkondiging van het Woord
van God en de verzorging der armen, de
kerk zelf ook financieel heeft te zorgen
en derhalve niet anders dan in zeer bij
zondere omstandigheden subsidie mag
aanvaarden, mits de zelfstandigheid
de kerk daarbij in geen enkel opzicht
wordt aangetast;
b. dat voor allerlei noodzakelijke ar
beid van sociale en soortgelijke aard
waarhij de kerk in deze tijd bij de ver
vulling van haar ambtelijke roeping
nauw betrokken wordt, het aanvragen
en/of aanvaarden van subsidie met name
ook van overheidssubsidie geoorloofd is:
c. dat voor de onder b. genoemde ar
beid geen subsidie van welke aard of
welke instantie ook, mag worden ge
vraagd of aanvaard, Indien daaraan voor
waarden worden verbonden, die de kerk
in haar vrijheid van handelen zouden
belemmeren of waardoor anderen
zeggenschap zouden ontvangen in
geen behoort tot de roeping der kerk,
w(jl ook bij de voortduur zodanige, c
tueel eerst naderhand te stellen i
waarden, dienen te worden afgewezi
d. dat indien enigszins mogelijk, de
bedoelde sociale en soortgelijke arbeid
organisatorisch dient gescheiden te wor
den van de ambtelijke arbeid der kerk
door de eerstgenoemde onder te brengen
in zelfstandige stichtingen of andere
organisatorische vormen, die dan met
achtneming van het onder b. genoemde,
subsidie aanvragen en/of aanvaarden;
..Besluit: I: deputaten dank te zeggen
voor hun arbeid; II: de opnieuw benoem
de deputaten voor de Evangelisatie in
-kéfinis
stellen met voornoemde
Voor hef eerst tn het Gereformeerd Wegingen en~ uitspraken, en hun de op
dracht te geven om na te gaan op welke
wjjze hetgeen onder d. is uitgesproken,
kan worden uitgevoerd en voorts in voor
komende gevallen van advies te dienen.
Ds H. Veldkamp verzocht mede na
men» tien anderen opneming in de acta
van een verklaring dat zü tegen hoven-
staand besluit ernstige bezwaren hehhen,
aangezien aanvaarding vi
gen» hen ongeoorloofd 16 en schadelijk
voor Christus' kerk.
Neutrale organisaties
Op hét schrijven uit Alphen aan
R(jn óver ambtsdragers die „neutraal
georganiseerd" zijn, zal de synode o.a. ant
woorden dat met de aangehaalde uit
spraak van de synode van Zwolle-1946
geen nieuwe eis voor de verkiesbaarheid
in het bijzondere ambt wordt toegevoegd
aan de eisen die daarvoor in het Nieuwe
Testament gegeven zijn. Noch op grond
van de uitspraak van Sneek-1939. noch
van die van Leeuwarden-1920 en Zwolle-
1946 ken worden gezegd dat het lidmaat-
f Advertentie)
Haalt weer onbelemmerd adem I
Eea paar van deze bizondere
drvjpels ln elk neusgat ver
zachten de prikkeling, maken
het sll|m los en verminderen
de zwelling der sli|mvl!«
Probeert hetl
VICKS VATRO NOL
NEUSDRUPPELS
Bij de sterfdag van
Schaepman
(Vervolg pag. 1)
DIT staatkundig Systeem moest natuur
lijk eerst tot klaarheid komen inzake
de verhouding van staat en kerk. Schaep
man wilde daarvoor niet teruggrijpen
r.aar een concordaat, waarin kerk en
staat als tiwee onafhankelijke machten
elkaar tegemoet traden. In dit opzicht
stond hij meer onder invloed van de
Franse denker, De Lamennais. Daarom
gewaagt Schaepman zo vaak van de zelf
standige persoonlijkheid, voor wie ab
solute vrijheid wordt gevraagd. Schaep
man werd hier geleid door de denkbeel
den van Broere, die sterk verwant was
met De Lamennais.
Door zo de persoonlijkheid als basis te
nemen, de aan God gebonden persoon
lijkheid, was er verwantschap met Kuy-
per. Ook deze baseerde zijn politieke
organisatie op de persoonlijkheid, die
vrijheid nodig had. Zo is ook beider af
keer van het liberalisme te verklaren,
dat wel de persoonlijkheid als grondslag
aanvaardde, maar de band met God niet
aannam. En zo konden Schaepman en
Kuvper komen tot hun staatkundige
coalitie, ondanks de afkeer, die Kuyper
van het Rooms-Katholicisme had.
het be-
gram, die Schaepman in 1883 deed ver
schijnen. Hier is de invloed van het
partijprogram van de anti-revolutionnai-
ren. dat enkele jaren eerder verschenen
was. duidelijk zichtbaar.
Zo reeds in het eerste artikel, waar
Schaepman in de Katholieke partij de
vertegenwoordiging ziet van het Neder
landse volk Ook in de punten omtrent
het onderwijs, de koloniën, de souverei-
niteit van het Huis van Oranje, de par
lementaire regeervorm, de eed, ziet men
terstond de overeenstemming. Vrijheid
van de persoon straalt overal door.
Geleidelijk werd dit vrijheidsbeginsel
bij Schaepman verdiept. Hij zag in, dat
er van overheidswege iets gedaan moest
worden, om die vrijheid van de minder
gesitueerden te verwerkelijken. Zo kwam
Schaepman op sociaal terrein.
Door dit alles kwam Schaepman in
conflict bij diegenen van zijn geloofs
genoten, die de stap van het principiële
naar het actuele niet zo vlot wensten te
doen. Vooral de coalitie was hun een
ergernis. En van het voorop schuiven
van de wye persoonlijkheid moesten zij
niets hebben. Daardoor werd de proeve
van Schaepman eerst na meer dan tien
jaar, in omgewerkte vorm, grondslag
voor het optreden van de Kamerfractie.
Nog een jaar later werd het de grond
slag van de Rooms-Katholieke Staats
partij.
telegram van Kuyper: „Quis non fleret
„Wie zou niet wenen?", een citaat uit het
Middeleeuwse kerklied: Stabat Mat-
Inderdaad was er reden om te wene
ver buiten de eigen kring. Vooral omdat
Schaepman met geweldige kracht zijn
geloofsgenoten had ingescherpt,- dat hun
staatkunde behoorde gedragen te worden
door beginselen, die uit hun kerkgeloof
voortvloeiden. Daardoor hield hij contact
met de christelijke grondslag
samenleving.
Maar daarnaast heeft hü, door het
vooropschuiven van de persoonlijkheid,
de aan God gebonden persoonlijkheid,
verwantschap gedemonstreerd met een
der grondtrekken van ons vrjje Neder
landse volk
Zo kon Schaepman bij nationale her
denkingen, b v. in zijn gedachtenisrede
voor Jan Pieterszoon Coen, vertolken
wat er leefde in de brede kring
volk.
schap van een neutrale organisatie onder
alle omstandigheden een verhindering
is om tot ambtsdrager verkozen te wor
den; het oordeel hierover komt in elk
concreet geval toe aan de betrokken ker-
keraad, die hierbij met alle synodale uit
spraken rekening heeft te houden. In
die uitspraken acht de synode het stand
punt van de Geref Kerken in zake de
roeping van haar leden om btj Christe
lijke organisaties te ziin aangesloten, vol
doende tot uitdrukking gebracht.
Er werd nog gediscussieerd over een
voorstel van ds Kruyswijk om aan de
kerken vrijheid te geven, prof. dr D. H.
Th. Vollenhoven en prof. dr S. U. Zuide-
ma te verzoeken in de godsdienstoefenin
gen een stichtelijk Woord te spreken. De
commissie had de synode naast dit voor
stel ook een ander voorgelegd; de synode
sprak echter uit ter zake geen stappen
Amsterdamse wisselmarkt
AMSTERDAM. 16 Jan. Londen cont. 10.56-
'155^4. 1 mnd. 10.55U, l'.i mnd.
i. 10 54',i. 2',i mnd. 10,53-
10.54?4. 2 i
nd. 10.52. 6 mnd 10.49',i; Parijs eont. 1.0770-
0720, IV2 mnd. 1.0720, 3 mnd.
Va mnd. 20.27lj, 2 mnd. 20.15:
90. 1
1.0640:
,d. 86.96, 1
87.04, 2'i mnd. 87,15. 3 mnd. 87,
l.80?»-Ti, 1
and. 3 80»i. 3 mnd. 3 80(1. 4 mnd. 3 8011, 5
and. 3 80fi. 6 mnd. 3.80fl-
R'damsche Bank pleit
voor Industrialisatie
Weer bevredigende
resultaten
Het jaarvers-lag van de Rotterdamsohe
Ba-rok' ve-tal-aart, d-a-t a-oor d<r hairodhaivmig
in het economische bestel va-n ons land
•rd-ere ïndusbria-lica-tie noodzakelijk is.
veel verstaat men bieronde<r de ves
tiging van nieuwe industrieën Het op
peil houden van het bestaande indaistrie-
appa-raat is een uitermate belangrijk on
derdeel Alleen met een uiterst modern
•n efficiënt machinepark kan men op
de lange dtuur aan de concurrentie op
se eldima-rkt het hoofd bieden. Niet
alleen te zware belastingdruk, maar ook
de te lage fiscaal toegelaten afsch-rijvin-
vormen hn dit opzicht een ernstige
belern-merin-g. a-'-d-us het vers-lag. Voorts
belemmert deze nieuwe initiatief, dat
noodzakelijk is voor de ontwikkeling van
het mdusbriailisatieproccs Nederlands
ondernerroirogen zijn opgebouwd door
hen. die met gespaarde go'.den het on
der neme'.sri.°i co wilden dragen. Deze
groep, is door de hoge progressieve tarie
ven goeddeels vet-dwenen en dit zal
uiterst schadelijk blijken
De Ba-nk heeft over 1952 aan rente en
wissels ƒ22,5 (21,6) miiiioen ontvangen,
provisie ƒ12,7 (13,4) min-, effecten
syndicaten ƒ0,9 (1,8) ml-n. Bedirijfs-
orokosten vergden ƒ18.7 (17.8) min. In
het pensioenfonds is 1 (2,5) m-l-n ge
stort, de bijzondere reserve is met 2.5
(5) min verste kt en voor beladingen is
ƒ7,6 (8.7) m-ln gereserveerd. Zoals be
kend stelt men 13 8/9 pet dividend voor.
•van 11 1/9 pet in aandelen (v.j. 9
pet contant), zodat het kapitaal op ƒ20
min komt. De open reserve bedraagt ƒ25
min. Het debiteur cijfer bedroeg 227
(207' min. het crediteurcijfer ƒ917 (778)
min. De 150 ge-bouwen met 9 ha opper
vlakte. waarvan 4V2 ha bebouwd, zijn
gebcekt voor ƒ1. De balansteWAtvg be
draagt ƒ2123 millioen. Vorig jaar w-as
juist het milliard overschreden. Het
Nederlands schatkdstpapier is ƒ817 min
of 196 min meer da-n vorig jaar.
De directie acht de winst bevredigend
De resultaten van het tweede halfiaar
zijn bij die va-n het eerste ten achter
gebleven.
Drie scheepsongelukken voor
Raad van Scheepvaart
Voor de Raad van Scheepvaart werd
geadviseerd de kapitein E. S. van het ms.
Falin (197 brt.), welke op 6 November
de Bothnische Golf op een rif liep en
als verloren moet worden beschouwd,
4 maanden zijn bevoegdheid te ont-
:n. Voorts om de kapitein van de
Twin (197 brt.) een maand zijn bevoegd
heid te ontnemen. Dit schip liep op 3
Oct. j.l. bij Kalmarsund (Zweden) aan de
grond. Ook werd behandeld de botsing
n de schepen Ibis (172 brt.) en Ary
Schcffer (375 brt.) op 8 Aug. j.l. even
buiten Le Havre,
Geadviseerd werd de kapitein van de
Ary Scheffer, N. G. P. voor twee weken
zijn bevoegdheid te ontnemen en de best
van de Ibis en de kapitein, G. S.
berispingen te geven.
(Van een onzer verslaggevers)
Ongeveer honderdvijftig predikanten
en kerkeraadsleden van de Ned. Herv.
Kerk hebben gehoor gegeven aan de op
roep van het „Verband van Herv Geref.
Predikanten" dat Vrijdag in Utrecht ver
gaderde Dit Verband is Eeboren uit ver
ontrusting over de nood der prediking
en de ganr van zaken in de Ned. Herv
Kerk zoals de voorzitter ds J J v d.
Krift (Katwijk a Zee) zeide Hij her
innerde er aan hoe het 4 October 1952
dertig jaar geleden was, dat de predi
kanten Kroms i-gt, Oonthuijs, Re-mme en
Eekering de Herv. Geréf. predikanten
naar Utrecht riepen omdat zij zich wilden
bezinnen op de Geref. beginselen. Deze
predikantenvereniging is later opgegaan
in het Verbond voor Kerkherstel, dat na
de invoering van de nieuwe kerkorde
vrijwillig is gestorven. Vandaag, zeide ds
v d Krift. is er nog reden voor veront
rusting over cn voor bezinning op de
koers der Kerk. Met de kerk wil het
„Verband" zich bezinnen op de bewaring
van het Reformatorisch beginsel.
Wij willen geen partij vormen, zeide
spr wij willen met en in de Synode en
andere vergaderingen de kerk dienen en
laten zien, dat zij is een Gereformeerde
kerk. Wij zijn ongerust over de pleats van
de belijdenis in het huidige belijden; over
het in onze kerk opkomend sacramenta-
lisme en over de met officieel gezag ge
dekte kanalen, welke daartoe gegraven
worden: over de episcopale macht van de
verschillende raden; over de rechtspositie
van de gemeente; over de lijn van boven
naar beneden, die meer van beneden naar
/er het huidige IKOR,
diegenen, tegen wier
uur openen. De toe
stand in de Ned. Herv, Kerk is zó, dat
mannen uit de confessionele kring, die
met gezag in de kerk optraden, nu ver
langen naar hun emeritaat.
Referaat ds Kievit
In de morgen vergadering heeft ds L.
Kievit (Woerden) gesproken over „be
lijden en beleven in het kerkelijk leven".
Wat in de kerk beleden wordt, zeide ref.,
gaat ons allen ter harte en moet in ons
zyn weerslag vinden. Wij zyn hierover
verontrust, dat het belijden min of meer
vrijblijvend wordt ten aanzien van de
belijdenis. Daarin ligt voor een deel het
déraillement in ons kerkelijk leven.
De nieuwe kerkorde waarborgt de ge
bondenheid aan de belijdenis niet. Die ge
bondenheid wordt ook aan de candidaten
tot de Heilige Dienst niet gevraagd. Er
is sprake van „losbandigheid" en het is
een wonder van Gods trouw, dat nog van
kerkelijk leven sprake is. De klachten
over de prediking zijn niet van de lucht.
Zij wordt weggedrukt in de kerkdiensten,
ten koste van het liturgische streven.
Sacrament en liturgie komen in het mid
den te staan. En dit werpt ons met ver
snelde vaart in de armen van Rome. Ds
Kievit legde er de nadruk op, dat wij ons
op de prediking zullen bezinnen, het
gaat daarin om de naam en om de vreze
des Heren.
Uit de discussie op beide referaten
oetlopen; 0
dat samengaat met
belijdenis wij het
Het lied der aethergolven
ZONDAG 18 JANUARI
Hilversum I. 402 m VARA: 8-00 TJiev
18. Gram 8.35 Orgelspel: 8.58 Sportmi
•lingen: 9 00 „Langs ongebaande weg-
.00 Amusementsmuziek: 10.30 „Met en
•r omslag"; 11.00 Metropole-orkest en so
.30 Cabaret; AVRO: 12.00 Lichte muz
.35 „Even afrekenen, Heren": 12.45 Surt-
iamse volksmuziek: 1.00 Nieuws; l.WAmu
rn soliste; 3.20 Filmpraatje
rtvleugel: 4.05 Lichti
VARA: 5.00 C
d: 5.50 Sportjc
VPRO: 6 30 Kt
Remonstrantse Kerkdienst. IKOR: 7.00 Voo
de jeugd; 7.35 „Gesprekken om de Bijbel'
AVRO. 8.00 Nieuws: 8 05 Nederlandse muziek
-ge A. Smith, Amerikaan", hoor
spel; 9.20 „Die Ungarische Hochzeit". ope
te: 10.25 Mededelingen en reportages; 10.3
id-Amorikaanse en Spaanse muziek: 11.0
•uws; 11.15 Reportages en gram.; 11.25-
8.15 Gri
9.45 Gram. IKOR: 10.00 „Met de deur ln
huis"; 10.30 Doopsgezinde kerkdienst. NCRV:
Gram. KRO: 12.15 „Apologie": 12.35
elding in de architectuur"; 3.20 Con-
sbouworkest; 4 10 Katholiek Thuisfi
il!": 4.15 Sport; 4.30 Vespers. NCRV:
ïeref kerkdienst: 6 30 Gra
7.30 „Gelooft U dat?'
vs: 8.00 Gram 8.25 De
»r 't zijne van. 8.30 „100 Ja
8.45 „Alles of Niks"; 9.00 Om
uws; 2.10 „Country Magazine": 2 41
m.; 3 00 Voor de tuinbouwers: 3.30 Viool-
ital; 3.45 Hoorspel: 5.00 concert: 5.45 Boek
preking: 6.00 Voor de kinderen: 6.50 Cau
e; 6.55 Weerberichten: 7 00 Nieuws: 7.11
Verslag van Straatsburg: 7 30 Symphonie-
orkest en solist; 8 45 Avonddienst; 9.25 Lief-
idigheldsoproep; 9.30 Hoorspel:
leuws; 10.15 „Scrapbook 1935": 11 15 Pi
cital; 11.51 Epiloog: 12.00—0.03 Nieuw
Engeland, BBC, 1500 cn 247 m.: 12.00
i Idem: 6.Ö0 Llch programma; 6.30 -
gramma: 7.00 ..Round Britain Quiz";
Drspel: 8.00 Nieuws; 8.30 Hoorspel:
„Ik weet het wel dominee, maar om de men
sen laat ik het niet. Die moeten maar zeggen wat
ze niet zwijgen kunnen, dat is hun zaak!"
„MaarDominee gaat niet verder, er is
een hulpeloze vraag in zijn ogen.
„Laten we er niet over praten!" is Maas
kamps bescheid. „Uitleggen kan ik het u op 't
ogenblik niet, misschien zal dat over een poos
beter gaan. Maar helemaal begrijpen zult u het
later pas, als uw eigen kinderen groot zijn!"
Dan gaat dominee maar. Wat zou hij hier ook
nog doen?
Volgens gewoonte loopt Maaskamp tot aan het
tuinhekje met hem mee. Wanneer de predikant
hem na een extra-krachtige handdruk verlaten
heeft, keert hij langzaam terug naar huis. Hij
voelt zich innerlijk zó gebroken, als zelfs het
heengaan van zijn vrouw hem niet heeft kunnen
maken. Tóen hield hij zich overeind aan de ge
dachte dat God wat béters voor haar bereid had.
Toen kon hij, ondanks de grote smart naar Bo
ven zien, waar zij in de eeuwige heerlijkheid
op hem wacht.
En nu? Kan hij dat nu dan niet meer? Is
hij. de ouderling, die anderen zo dikwijls hielp
om het goede spoor terug te vinden, nu zelf aan 't
wankelen. Neen, 't is niet het knagend schuld
gevoel ten opzichte van zijn jongen, dat hem
dwingt om zijn ambt neer te leggen. Als het dat
alléén was geweest, dan zou het hem wel zwaar
zijn gevallen, maar dan zou de troost van Gods
vergevende liefde hem daar tenslotte toch wel
overheen geholpen hebben. Doch het is veel erger.
Die troost kan herh op dit ogenblik helemaal niel
bereiken, omdat... Omdat 'hij in dit alles de
hand van God niet ziét!
Nooit had hij gec-acht tot twijfelen in staat te
zijn. Zoiets heeft hij altijd voor onmogelijk ge
houden en zou hjj, indien hij het ooit bij een
van zijn kinderen had waargenomen, met alle
gestrengheid veroordeeld en bestraft hebben. Wat
hem verontrust, dat is twijfel aan Gods bijzon
dere zórg. Als de Here zich het lot van ieder
mens persoonlijk zó aantrekt als het in bijbel en
catechismus beschreven wordt hoe komt het
dan dat de ramp, die zijn huis getroffen heeft,
niet is afgewend? Daar heeft hij het mee te
kwaad, daar kan hij niet uit komen. En hoe zal
hij ambtsdrager kunnen blijven, hoe zal hij an
deren kunnen vermanen of troosten, zolang zijn
die zijn zuun niet kende
door
ANNIE SANDERS
eigen geloofszon door twijfel verduisterd wordt?
't Is hard om zijn werk als ouderling op te ge
ven, 't is afstand doen van iets dat hem lief is
geworden maar hij kan, hij mag niet anders
Als Sophie kort na 't vertrek van dominee Rui
tenburg thuiskomt, verbaast het haar al niet eens
meer, dat vader zo stil en lusteloos voor zich
uit zit te kijken. Ze weet haast wel zeker dat
hij, weer de halve nacht wakker zal liggen l-'jn
zé hem maar steunen, zoals bij in de weken
na moeders sterven haar steunde! Maar ze heeft
het zélf zo moeilijk. Ze verwijt zichzelf wel twin
tig keer op een dag dat ze Joost nooit begr.pen
heeft, dat ze nooit geprobeerd heeft hem te be
grijpen en met hem mee te leven. Wat zal hij
moeder gemist hebben en Dita, die altijd zo vol
warme belangstelling voor hem waren Aan haar
had hij niets, ze keek al zuur als hij maar van
uitgaan repte en zou bij zijn thuiskomst zelfs
niet vragen waar hij naar toe was geweest.
Zo leven ze naast elkaar voort, vader en doch
ter, elk met hun eigen verdriet en hun eigen
martelend zelfverwijt.
TWINTIGSTE HOOFDSTUK
In haar kleine zoldervertrekje ligt Wies nu al
bijna vier weken ziek te bed. De grote vermoeid
heid die 't gevolg is van haar toestand, van de
overspanning en van haar zorg om Joost, wil
haar niet loslaten. Meestal ligt ze maar stil, met
gesloten ogen en met slechts af en toe een dank
baar glimlachje voor juffrouw Kempen, die haar
toegewijde verpleegster is gebleven.
De goede buurvrouw doet voor het ongelukki
ge meisje wat in haar vermogen is. Ze haalt
zelfs het eten voor haar patiënt van beneden,
zodat Aartje niet boven hoeft te komen, want
ze merkt heel goed dat het de zieke verontrust,
iemand anders dan haar of de dokter te zien
Aartje zelf bevalt dat uitstekend; hoe minöei
zij zich met de verzorging van Wies behoeft in
te laten, hoe beter haar muts staat. Van bel
huiswerk bracht het kind de laatste tijd toch niet
veel meer terecht, dus mist ze weinig of niets
aan haar. En met ziekenbezoeken worden ze ge
lukkig niet overstelpt. Eenmaal is juffrouw Ge-
vering er geweest, doch die kan maar zelden uit
gaan: haar man zit met gewrichtsrheumatiek en
bindt haar aan huis. Nee, Aartje vindt dat ze
persoonlijk geen noemenswaardige last heeft van
de veiarderde omstandigheden.
Brussel, 324 m.: 11.00 Symphonie-orkest
solist; 12.30 Weerberichten; 12.34 Lichte n
ziek; 1.00 Nieuws; 1.15 Gram.; 1.30 Voor
soldaten; 2,00 Gram.; 3.00 „Le Mystére
Saints Innocents", oratorium; 4.00 Sport;
en 4.45 Gram.; 5.00 Gev. muziek; 5.40 Gra
5.45 Sportuitslagen; 5.50 Gram 6.00 Z.
cn plano; 6.30 Gram 10.00 Nieuws; 10.15
Verzoekprogr.; 11.00 Nieuws; 11.05 Gra
11.30—12.00 Idem.
Brussel, 484 m.: 12.08 Gram.; 1.00 Nieu-
1.15 Verzoekprogr.; 2.30 concert: 3.00 Id<
4.30 Gram.; 5.00 Nieuws; 5.10 Dansmuzi
7.00 Godsdienstig halfuur; 7.45 Nieuws; l
concert; 9.30 Gram.; 10.00 Nieuws; 10.10
Lichte muziek; 10.50 Nieuws; 11.00 Gi
MAANDAG 19 JANUARI
Hilversum 1. 402 m. VARA: 7.00 Nieuws
7.13 Gram. 8.00 Nieuws 8.18 Gram. 9.00 „On
der de pannen", hoorspel 9 20 Gram VPRO:
10.00 „Voor de oude dag" 10.05 Morgenwij
ding VARA: 10.20 Voordracht 10 40 Voor de
11.40 Sopraan en plano 12 00 Orgel
12.15
izlek 1.55 Voor
t plal
uws 120
and 200
Voor dëWWI
mofoonmuziek 3.15 „De woekeraar en' zn erf
genaam". hoorspel *4 00 Gram. 5.15 Politie-
kapel 5.50 Militair commentaar 6 00 Nieuws
6.15 Gram. 6.30 Parlementair overzicht 6 45
Voor de jeugd 7.45 Regeringsuitzendlng: W.
J. Schuitemaker: „De jacht op en de land-
bouwschade door konijnen" 8.00 Nieuws 8 05
„In Holland staat een huis", hoorspel met
muziek 8 35 Aetherforum 9.10 Dansmuziek
9.30 „Voor" en achter het voetlicht" 9 50 Bij
de wisseling van het Amerikaans president
schap 10.05 Radio Philh Orkest 1100 Nieuws
11.15 Orgel 11.45—12.00 Gramofoonmuziek.
Hilversum II. 298 m. NCRV: 7 00 Nieuws
7.10 Gram 7 15 Gymnastiek 7 30 Gram. 7 45
Een woord voor de dag 8.00 Nieuws 810
Sportuitslagen 8 23 Gewijde muziek 8.45 Gra
mofoonmuziek 9 00 Voor de zieken 9.30 Voor
de huisvrouw 9.35 Gram. 10 00 Sopraan en
plano 10 30 Morgendienst 11 00 Gram. 11 15
Gev. programma 12.25 Voor boer en tuinder
12.33 Orgelconcert 1.00 Nieuws 1,15 .Het
2.30 Gra
3,20
155 Gram. 2.00 Schoolra<
Voor de vrouw 3 15 Gra
cn altviool 4.00 Bijbellezl
.30 GflHHmHREPHIinnPQÜPmHHI
5 30 Voor de Jeugd 5.45 Regeringsuitzendlng:
w-Gulnea's Australische buurman" 6 00
ngd koor 6 20 Sport 6.30 Lichte muziek
6.45 Engelse les 7 00 Nieuws 7.10 Pianorecital
-.30 „Volk en Staat" 7.45 Lichte muziek 8 00
ladiokrant 8 20 Militaire kapel 9 00 „Johan-
cs Brahms", hoorspel 10.10 .Rijkdom onder
1": Aardolie 10 20 Gewijde
10 45 f
„Man
indov«
lenking 11.00 Nieuws 11.15
2.00 Altviool en
Engeland. BBC. 330 m. 1.00 Gram. 1.25 Gev
programma 2 00 Nieuws 2.10 Gev muziek
3.00 Voor de scholen 4.20 Critieken 5 05 Gram
5,30 Interviews 6.00 Voor de kinderen 7 00
Nieuws 7.15 Sport 7.20 Causerie 7,30 Sym
phonie-orkest 8 30 Klankbeeld 9 00 Gev pro
gramma 9 45 Wereldcommentaar 10.00 Nieuws
10.15 Hoorspel 1145 Pianorecital 12 0012 03
:iek 1.15 Orgel 145 Concert 2 45 Voor
en 3 00 Voor de vrouw 4.00 Lichte mu
is Gev. muziek 5 15 Mrs Dale's dag
boek 5 30 Hoorspel 7 00 Concert 7 45 Hoorspel
i Nieuws 8 25 Sport 8,30 „Top of the
-m" 9 00 Vragenbeantwoordlng 9 30 Ver-
•kprogramma 10 00 Paedagogtsche cause-
10.30 Gev. programma 11.00 Nieuws 1120
Sport 11.35 Dansmuziek 12.05 Voordracht 12.20
'Ichte muziek 12 56—1 00 Nieuws.
Frankrijk. Nat. Progr, 347 m. 12.00 Muzi-
ale causerie 12 30 Zang 1.00 Nieuws 1,20
lamermuziek 2.00 Nieuws 2.17 Gram. 2.30
toorspel 4.00 Kamermuziek 5.50 Gram 6 30
Amerikaanse uitzending 7.01 Klankbeeld 8.00
rl 11.15 Gram. 1145—
12 00
ndboi
sel. 32'
m. 11.45 Gram 12.34 Voor de
12.42 Gram, 1.00 Nieuws 1.15
•porkest
1 45
5.10 Lichte
6.00 Franse les 6.15 Gram. 6.26 Causerie 6 30
soldaten 7.00 Nieuws 7.40 Vlaamse
8.00 Symphonie-orkest en koor 9 15
Omroeporkest 10 00 Nieuws 10.15 Electrisch
'gelspel 10,55—11 00 Nieuws
Bruss
el. 484 m
1 10 Strt
bleek enerzijds, dat de aanwezigen met
doel en grondslag van het verband in-
stemden, anderzijds werden ook stemmen
gehoord, die het opnamen voor de kerk
orde en voor de Synode.
Een sterke organisatie, zeide ds
Bloemsma uit Beesd. is nodig: een studie- f
verband, zeide de voorzitter, geen ont
trekking van krachten aan Geref. Bond
en Confessionele Ver. noemde ds H. J.
Groenewegen. lid van het moderamen
van het Verband; actie voeren was weer
een andere opvatting „Zal het de Synode
verontrusten, als wij gaan studeren?"-
vroeg ten der predikanten.
Besloten werd, dat het Moderamen van
het Verband met de vele opmerkingen
rekening zal houden. Ook besloten werd
van het bestaan van het Verband de
Synode mededeling te doen. Overwogen
zal worden of de naam van het Verband.
Verband van Herv. Geref. Ambtsdragers
zal zijn.
Beioepingsweik
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Ameide en Tienhoven: L. J
Trouwels te Monster,
Geref. Kerk
Beroepen te Naarden: A. O. Poppe te
Hoornsterzwaag.
Geref. Kerk Art. 31 K.O.
Beroepen te Musselkanaal: M. v. Doo-
ren, cand. te Kampen.
Oud Geref. Gem.
Beroepen te Utrecht: de heer W. Kamp'
te Rotterdam.
i A Ch. M. Westen-
L. A Pons Rotterdam, idem de heren H. L
Kalsbeek Den Haag, Oey Bing Swan Lei
den, B, P de Planque Leiden, A. G. Stam
Mcppel en J. Vader Den Haag.
Prol. V. d. Scheer gehuldigd
Borstbeeld overgedragen
door staatssecretaris
In het provinciaal ziekenhuis te Sant
poort heeft staatssecretaris Muntendam
vandaag namens alle psychiatrische in
richtingen in Nederland het borstbeeld
overgedragen, dat de beeldhouwer Titui
Leeser te Eerde heeft vervaardigd vat
prof. dr W M. va nder Scheer.
Prof. Van der Scheer is op 27 December
j.l. zeventig jaar geworden. Van 1921 to(
1930 was hij eerste geneesheer-directeuf
van het prov. ziekenhuis te Santpoort en
nadien hoogleraar in Groningen. Op he!
ogenblik is hij bü het ministerie va:
Sociale Zaken en Volksgezondheid advi-
seur voor de actievere behandeling vai
geestelijk gestoorden. Bij de herdenkin|
he.eft e
worden, een fonds opgericht c
vere therapie te bevorderen
Dat
nare
hoesten
in de
kerk
Een plug voor de predikant en voor
naar hem luisteren. Dat hoesten
et nodig als U tijdig een doosje
er's Lima koopt. Een prima middel
n hoest cn keelpijn. Voorkomt be-j
ting. Bij alle apoth. en drogisten.'
POTTER'S LINIfl
lieuws 5 15 Gram. 7 45 Nieuws 8 30 Gi
.45 Muzikale luisterwedstrijd 915 Con
0 00 Nieuws 10.V' Lichte muziek 10.50 i
Leuv/s
Toch is het zo
TTOEN de Verenigde Staten hun on
•*- afhankelijkheid hadden verkregen
wilden zij uiteraard ook een eiget
munt hebben. En omdat de Amerikai
nen een nieuwe munt gingen maken
wilden zij daaraan ook een nieuw)
naam geven. Zo gaat dat.
De debatten die over de toekomstig
munt in het Congres werden gevoer(
waren lang en heftig, maar zodra hl
beestje bij dc naam moest worden gt
noemd, wist men niets beters te b»
denken dan „unit", wat zoveel bet»
kent als „eenheid", eenheid van
taalmiddel dus. Een woord dat i
blonk door armoede, maar dat viel
In die dagen we spreken hl
over 1792 was Hamilton minist
van Financiën, een man niet allei
van grote bekwaamheden, n
met brillante sprekers- en schrijve!
talenten. Bij het woord „unit" zal
ongetwijfeld een rare smaak in
mond hebben gekregen en het i
baast ons dan ook geen ogenblik d
hij dit woord op het laatste momi
uit de tekst van de wet schrapte
door een wat minder geestloze nat
verving. De remplacant was in dit
val het woord „dollar". En zo werd
splinternieuwe munt met een I
zonder oud woord benaamd.
Want in 1519 werd in Jachymow,)
Bohemen, de munt geslagen die K
milton eeuwen later by de geboot
van de dollar te peet liet staan. H
verband hiertussen zal u ogenblik)
lijk duidelijk worden, zodra de Ta
chische naam van dc mijnstad Jacl
mow door de Duitse benaming iv
vervangen, t.w. Joachimsthal. De
geslagen munt werd naar de pli
van herkomst Joachimsthaler
noemd, later afgekort tot thi
waaruit langs velerlei verbasterlnj
tenslotte het woord dollar is te
schijn gekomen. In de woorden
dor" en „rijksdaalder" hebben ook
de Boheemse munt in ere gehoui
Wanneer men nu de vraag
len, welke bestaande munt op
hoogste ouderdom kan bogen,
zouden wij daarop moeten antwo
den: de kauri schelp, die van v
eeuwen vóór onze jaartelling tot
de huidige dag als betaalmiddel die
doet.
Daarover Maandag.
Nadruk verbod
