i
Kreyn.J
Belangrijke vraag: is macht
van de Staat te groot?
DE
ZW1TSAL
VAL DA
- 1() go 0rgel u
Toch is het zo
2
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1952
l^/lCreym
/Kreymborg
\Waarborg.
de WAARBORG-JA^'-
Ds Zandt: „Het woord „progressief" komt
in de Bijbel niet voor
(Van onze Parlementsredacteur)
DE EERSTE RONDE van het grote Tweede Kamerdebat, waarin de alge
mene beschouwingen bij de rijksbegroting-1953 worden gehouden, is
gisteren ten einde gespeeld. Van de zijde der Kamerleden is, voorzover de
tijd het toeliet, alles gezegd, wat zij op hun hart hadden. Vandaag kwam
de regering aan het woord: allereerst dr Drees, die het politieke deel voor
zijn rekening nam en daarna de heer Van de Kieft, die het financiële beleid
van het nieuwe kabinet moest verdedigen.
Dc belangrijkste rede was gistermld-1 voor het bedrijfsleven. Oek dc heer Hof
dag ongetwijfeld die van de socialistische stra zag als noodzakelijkheid
financiële expert, de heei
Hofstra. De
ontwikkeling, zo zeide hij, eist een an
dere instelling van de financieel-econo-
mische politiek. Nu moet het Bcheppen
van werkgelegenheid centraal gesteld
worden. Hij voelde weinig voor belasting
verlaging met het doel, de banden van
het bedrijfsleven te slaken. Er zijn mid
delen genoeg om te investeren, maar het
bedrijfsleven is daar huiverig voor, om
dat het niet zeker is van de afzet. Be
lastingverlaging betekent echter ver
mindering van overheidsinkomsten en
dit kon wel eens tot gevolg hebben, dat
die overheid niet over voldoende midde
len beschikt om de werkloosheid te be
strijden. Wij kunnen het met de heei
Hofstra eens zijn, dat de bestrijding var
de werkloosheid verschillende facetten
heeft, die nauwkeurig tegen e'kaav
gewogen dienen te worden. Dat
regering dan ook nog geen sluitend
systeem voor deze bestrijding heeft kun
nen produceren is geen wonder: er
moet nog heel wat over worden gestu
deerd. Maar kennelijk heeft de heer
Hofstra een socialistische voorkeur
bestrijding van de werkloosheid door
de overheid: uitvoering van openbare
werken. Het komt ons echter voor.
er toch sprake is van omschakeling
onze gehele economische structuur,
niet in het minst door het verlies
het voormalige Nederlands-Indië
als gevolg een werkloosheid van sterk
structurele inslag. In dat geval helpt
het uitvoeren van openbare werken
slechts tijdelijk. Veel beter is het. blij
vende werkgelegenheid te scheppen door
ontplooiing van het vrije bedrijfsleven
te bevorderen. Een van de middelen
hiertoe is toch wel belastingverlaging,
voorzover deze budgetair en monetair
verantwoord is. Nu is er blijkbaar juist
verschil van opvatting over dc budgi
taire mogelijkheid. De heer Van d
Wetering (CH), hoewel evenals de heer
Hofstra niet juichend over onze finan
ciële vooruitzichten, zag blijkbaar toch
wel budgetairc mogelijkheden
pleitte dan ook voor belastingverlaging
lonende afzet, met name in het binnen
land. Daarvoor kan belastingverlaging
ter verhoging van de koopkracht nodig
zijn, maar vooral voor de zgn. midden
groepen zag de heer Hofstra de remedie
in het afschaffen op korte termijn
de schoolgelden.
Ds Zandt (SGP) toonde zich niet erg
Ingenomen met het nieuwe kabinet. Het
samengaan van Rooms en Rood.
Het is zelfs aan de Christelijke Histo
rische ir Staf te danken, dat er zes
KVP-ministers zijn. Dat is heel wat an
ders dan een terugdringen van Rome.
Dat de anti-revolutionnairen meedoen is
teken, dat het in die partij berg-
tarts gaat. Voorts verklaarde ds
Zandt zich opnieuw tegen dwangver
zekering, waarvoor in de plaats chrls
Advertentie)
telijke barmhartigheid moet komen, te
gen de Verenigde Naties en tegen de
Europese eenheid. Hij hekelde het ge
bruik van het woord „progressief", om
dat dit begrip in de bijbel niet voorkomt.
Hij drong aan op een goede werkgelegen-
heidspolitiek, afschaffing van veel pa
pieren rompslomp en meer initiatief
tegen de protestantenvervolgingen in
Spanje en Italië.
Dc heer Gortzak (Comm.) zag
kabinet als tot standgekomen onder
Amerikaanse druk: er boven wappert
niet dc rode vlag, maar de „stars en
stripes". De KVP heeft haar positie in
het kabinet versterkt, ondanks het zetel
verlies, de PvdA heeft haar verkiezings
leuzen ingeslikt. Rusland is vrede
lievend en de Europese defenslcgemeen-
schap is een nazi-organisatie. Van het
Nederlandse detachement in Korea is
weinig meer over. Piet van Staverei
moet vrij.
Dr Drees, die vandaag
den, ging alleen nog even i
8chuldiging van de heer Gortzak, dat
er toestemming zou zijn verleend
Vereniging van oud-politieke delinquen
ten om in de Peel een „heldenherden
king te houden". Er is met deze
eniging geen contact geweest, aldus de
minister-president Wel is een collectief
gedaan verzoek toegestaan
goddienstoefening te houden ter her
denking van de Duitse gevallenen (in
de Peel ligt een Duits militair kerkhof).
Drie ministers tonen belangstelling
Discussies op Chr.-Sociale Conferentie over
doorbraak en organisatiewezen
Wereldnieuws
in zakformaat
DRIEHONDERD werktuigkundigen van
de United Airlines zijn gisteravond in
staking gegaan, nadat de onderhande
lingen over een arbeidscontract waren
mislukt. Alle overzeese lijndiensten van
de maatschappij, uitgezonderd de ver
bindingen met Korea, lijden onder de
staking.
LYTTELTON, de Britse minister van
Koloniën, is gisteren pér Cornet-straal
vliegtuig uit Nairobi naar Londen
teruggekeerd. De minister heeft een
inspectiereis gemaakt van acht dagen
door het gebied van de gevreesde Mau
Mau. Bij zijn aankomst te Londen ver
klaarde de minister: „De Mau Mau Is
tamelijk wijd verspreid en diep ge-,
worteld".
EEN DUITSE krijgsgevangene heeft
gisteren te Dublin verklaard, dat hij
drie jaar onder valse naam bij
R.A.F, heeft gediend. De Duitser, Dal-
derup genaamd, verklaarde, dat hij in
1944 als krijgsgevangene in Engeland
is aangekomen en, na ontsnaot te zijn,
bij de R.A.F. in dienst trad. Dalderup
verzamelde in die periode verschillende
geheime gegevens over de Britse
defensie.
BELANGSTELLING voor de Christelijk-Sociale Conferentie in
Utrecht was gisteren zeker zo groot als tijdens de openingsdag. De
discussies in de derde sectie, die de organisatie van de maatschappij be
handelt, werden bijgewoond door de ministers De Bruyn, Suurhoff en Al-
gera, en door oud-minister Schokking en staatssecretaris Veldkamp. In
sectie I (Bijbelse boodschap) antwoordden dr H. Berkhof en prof. dr Her
man Ridderbos op de opmerkingen die Dinsdag waren gemaakt; ook in
sectie III gingen de inleiders, prof. mr P. Borst, staatssecretaris mr dr A. A.
van Rhijn en prof. dr F. L. van Muiswinkel, op de opmerkingen in; 's mid
dags kwamen hier de referaten van C. J. van Mastrigt en mr J. Meynen
aan de orde. Sectie II („Mens, massa, gemeenschap") behandelde referaten
over de massificatie, over het gezin en over „Kerk, massa en gemeenschap".
Vandaag ging de conferentie verder.
te worden gehandeld. De Bijbel zelf geeft
daar aanleiding toe.
In zake de verhouding van macht en
recht in de samenleving merkt spr. op,
dat geen enkele machtsoefening geoor
loofd is zonder recht. De revolutie oefent
macht zonder recht, maar het is christe
lijk, macht uit te oefenen volgens recht
wet. Dit is ook een van de kenmerken
i het optreden van de Chr. sociale
beweging. Is er in de studeerkamer als
zodanig uit de Bijbel te vinden wat God
vraagt? Spr. wees hier op het
verschil tussen theologie en prediking.
Er zijn inderdaad veel „tijdloze preken",
doch spr. meent dat de Kerk in haar
ambten niet al te spoedig over allerlei
concrete vragen moet zeggen hoe het
moet. Daarom is spr. dankbaar voor
bestaan ener Chr. sociale beweging.
Ten slotte verdedigde spr. het uit
gangspunt van zijn referaat, n.l. dat
de schepping der wereld door God. O'
dreven angst voor de staat heeft spreker
niet, doch het is ontzettend als het
moet komen, dat' de staat zich overal
mee gaat bemoeien. Het is christelijk
naar te streven de mensen buiten de
vangarmen van de staat te houden.
Dc Bijbel waarschuwt duidelijk tegen
machtsconcentratie in de staat.
In de middagzitting zette sectie I zich
aan de discussie over de vragen rondom
het Chr. organisatiewezen, de doorbraak,
en al wat daarmee verband houdt.
Prof. dr S. U. Zuidema, die als
eerste spreker optrad, begaf zich nog
eens in een uitvoerige bestrijding var
de souvereiniteit in eigen kring. Hel
socialisme ziet in zijn strevingen de sou
vereiniteit in eigen kring als een staket'
sel. Spr. meent echter, dat het socialisme
leidt tot verabsolutering van de staat.
Spr. waarschuwde ook tegen hiërarchi
sche tendenzen in de Kerk
Dr E. D. van Cleef meent, dat be
langrijke groepen van vrijzinnige christe-
i, waartoe ook spr. behoort, zich nim-
r thuis zullen gevoelen in de confes
sionele organisaties. Laat men het feit
deze scheiding aanvaarden en appre
ciëren, wanneer overtuigde christenen
trachten in de kring van de P.v.d.A.
zegenrijk werk te doen.
De heer Y. K. Tamminga heeft in
het referaat van dr Berkhof al te veel
gemist waardering voor het werk der
Christelijk-Sociale organisaties. Kunnen
deze geen belangrijke sociale stuwende
kracht opleveren?
Dr P. Prins vroeg nadere inlichtingen
zer het begrip „menselijkheid" in het
referaat van dr Berkhof. In naam
dit begrip is ons volk in 1945 opgeroepen
tot eenheid, maar de Christen ziet dit
begrip anders dan de humanist. Dit moet
leiden tot gescheiden optrekken in eigen
organisaties.
De heer Draaisma meent, dat som
migen al te veel op de voorgrond stellen
de onverenigbaarheid van het christen
en het lidmaatschap der christelijke
organisatie. Het Koninkrijk Gods mag
vereenzelvigd worden met de chris
telijke organisatie.
Ds F. H Landsman wees op de
betekenis van de „kerkelijke doorbraak"
zoals die in de Ned. Herv. Kerk heeft
plaats gevonden. Deze kerk is zich haar
profetische taak ten opzichte van de
samenleving bewust geworden. Is het nu
een te dogmatische vereniging van
het kerkbegrip, wannéér men de taak
de Kerk terugdringt tot de prediking
alleen?
De heer P. K a p i n g a vroeg aan belde
referenten hoe de Bijbelse boodschap ge
realiseerd moet worden in het collectieve
handelen der Christenen. Volgens spr
kan een christen zich niet voegen bij een
algemene organisatie, die zich in haar
statuten en reglementen niet wil richten
Gods Woord. Van het getuigen in
de neutrale organisatie komt in de regel
weinig terecht. In het buitenland vindt
men algemene organisaties, waarin chris
tenen arbeiden, doch van de realisering
der Bijbelse boodschap in de samenleving
merkt men daar weinig, integendeel,
bespeurt er maar al te veel een deva
luatie van het christelijk leven.
Beioepingsweik
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen: naar Vlissingen
(vac.J. C. Sickesz) J. Kwast te 1
Ambacht.
Bedankt: (nadere beslissing) voor
Garderen ar J. C. Hooykaas, wonende
te Scheveningen (Dr Hooykaas. laatste
lijk predikant te Arnemuiden, die het
beroep naar G-arderën had aangenomen,
heeft in overleg met de kerkeraad al
daar alsnog bedankt; hij stelt zich voor
lopig in de Ned. Herv. Kerk niet be
roepbaar).
Geref. Kerken
Bedankt: voor Koudekerk a. d.
Rijn T. J. Hagen te Lemele-Lemelerveld.
Geref. Gemeenten
Bedankt: voor Rijssen F. J. Diele-
man te Yerseke.
Generale synode der Geref. Kerken
Critiek op beleid van vorige
synoden afgewezen
Geen herziening van schorsing/aizetting van
prof. dr K. Schilder
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
GISTERAVOND besloot de Generale Synode der Geref. Kerken te Rotter
dam, na uitvoerige bespreking, de bezwaarschriften, o.a. dat van de
kerkeraad van Rotterdam-Zuid, in zake de critiek op het beleid van vorige
Synoden, betreffende de leergeschillen en wat daarmee samenhangt, af te
wijzen. De Synode nam de conclusie met 47—1 stemmen aan. De enige
tegenstemmer was ouderling De Gooyer. Voorts besloot de Synode niet te
voldoen aan het verzoek van dr E. Masselink, uit Rotterdam-Zui om e
schorsing en afzetting van prof. dr K. Schilder te herzien.
Na discussie en stemming richtteSchilder met.de
ouderling Ottevanger ei ai"*°n nx
de Synode. Spr. legde
„Doorbraak"
TURKIJE heeft een nieuwe minister
van Defensie. Het is de vroegere minis
ter van Verkeer, Seyfi Kurtbek.
IN DE toekomstige Westduitse contin
genten voor het Europese leger zullen,
zonder toestemming van het kabinet
geen benoemingen tot kolonel of hogere
functies geschieden. Aldus maakte
Theodor Blank, de Westduitse defensie-
commissaris, gisteren bekend.
EEN FRANSE straaljager van het type
Mystère 4 heeft gisteren het wereld
snelheidsrecord verbeterd. Het toestel
bereikte een snelheid van 1100 km.
per uur.
MEVROUW THOREZ, de echtgenote
de Franse communistenleider, is giste
ren uit Moskou te Parijs teruggekeerd.
Haar echtgenoot heeft zijn voorgeno
men terugkeer naar Frankrijk voor de
zoveelste maal uitgesteld. Zoals men
zich wellicht herinnert, vertoeft Thorez
in Rusland voor een geneeskundige be
handeling.
HET PRESIDIUM van de Russisch*
Opperste Sowjét heeft zijn voorzifter
Tsjernoesof, gisteren ontslag verleend,
aldus radio-Moskou. Tsjernoesof wordt
opgevolgd door Poesanof, lid
presidium.
DE BRITSE regering heeft gisteren de
eerste stap genomen op het pad van de
denationallsatie. Bij het parlement
werden nl. twee wetsontwerpen tot
denationalisatie van de staalindustrie
en het wegvervoer ingediend.
In sectie I zei dr Berkhof, dat hij de
„souvereiniteit in eigen kring" eveneens
jziet als een feit en een gegeven. Doch er
moet onderscheiden worden tussen het
I feit en de theorie, die er op gebouwd is.
In de theorie spreekt te veel de angst
Ivoor staatsbemoeiing. De Bijbel kent het
pathos van deze theorie niet. Met het
terugdringen van de staat naar zijn eigen
terrein is het wezenlijke niet bereikt.
De staat is niet een kring naast de
diverse maatschappelijke kringen, maar
hij doorkruist die alle; hij gaat door alle
heen. Er zijn geen natuurlijke grenzen
de staat. Het gaat er volgens spr.
te letten op het door God gestelde
doel met de staat. Zij is er juist opdat
alle geschapenheden zich in hun eigen
heid kunnen ontwikkelen. De staat wordt
dus niet beperkt door de souvereiniteit
in eigen kring, doch is er een instrument
in. Indien de staat mis gaat, dienen de
Christenen profetisch te getuigen
haar in het rechte spoor te houden.
Over het begrip gerechtigheid heeft
spr. met opzet weinig gezegd, omdat z.i.
in.de Bijbel gerechtigheid en barmhar
tigheid bijna identiek zijn Mogelijk denkt
spr hier iets minder radicaal dan ds
Buskes, doch sprekers middenweg (noch
armoede, noch rijkdom) is radicaler dan
menigeen denkt. Dat het eerste Chr.
Sociaal Congres min of meer een slag
in de lucht zou zijn geweest, heeft spr.
bedoeld, dat toen te weinig de over
heid profetisch werd aangesproken. Wat
de verhouding betreft tussen macht en
recht in de samenleving, hierover vindt
spr. weinig in de Bijbel. Het Koninkrijk
or de verdrukte en de hulpe
lozen, het „Wee u" gaat steeds uit tot
rijken. Daarom had de klassenstrijd
gestreden moeten worden door de be
zittende klasse, hetgeen helaas niet is
gebeurd.
Prof. dr Herman Ridderbos
op, dat hij in zijn referaat nadrukke
lijk de daemonische macht der zonde
ook in de structuren der samenleving
heeft beklemtoond. Als door ds Buskes
gevraagd wordt, of de Christenen niet
genoeg meer in Bijbelse verontwaardi
ging durven te spreken, antwoordt spr.
dat ook hierin met voorzichtigheid dient
(Advertentie)
Ruwe, gesprongen huid?
genéést!
Synode te Berkel over
de zendingsgelden
De Synode 5
Ds J. Overduin was van oordeel,
dat de Bijbelse boodschap niet mag
den versmald tot de persoonlijke
houdingen in het leven. Spr. is dodelijk
benauwd uit pastoraal oogpunt voor het
saecularisingsproces. In de „doorbraak"
wreekt zich ook een schuld
christelijk organisatieleven, omdat vaak
te krampachtig werd vastgehouden
„beginselen", die in een veranderde
situatie bleken toch eigenlijk geen vaste
beginselen te zijn. Anderzijds sloeg de
„doorbraak" helaas verkeerde wegen
op grond van fouten, die christenen in
het verleden maakten.
De heer K. Kruithof betoogde, dat
de Bijbel niet overal, de sociale.„midden-
eg" zoekt, zoals" dr Berkhof stelt. Vól
gens spr. behoren christenen in de Chr.
organisatie en is de Chr. organisatie te
zien als de algemene. Van sectarisme bij I
de Chr. organisatie is geen sprake. Spr.
bestreed de opvatting, dat de Chr. vak
beweging weinig stuwende kracht zou
hebben gehad.
Ds J. J. Buskes wilde gaarne enig
misverstand wegnemen. Hij en anderen
zijn niet in de P.v.d.A. gegaan om te
evangeliseren. Die taak ligt er voor e 1 k
christen in- Nederland, maar om dat te
doen wordt men geen lid van een be
paalde politieke partij., 't Gaat om de
vraag of de antithese tussen geloof en
ongeloof de basis kan zijn voor christe
lijke organisatie over de gehele linie. Dit
ontkent spr., want deze basis mag geen
principe worden waarmee we werken.
Soms kan inderdaad die antithese een
absoluut karakter aannemen, doch zo
lang dat niet het geval is, blijft er vol
gens spr. een breed gemeenschappelijk
vlak van samenwerking. Vanuit de chr.
geloofsovertuiging wil spr. zoeken naar
de goede en rechte politiek, waarby spr.
de opvatting is toegedaan, dat het ver
lossingswerk van Jezus Christus zich niet
alleen subjectief voltrekt in deze wereld
door hen, die in Hem geloven, maar ook
objectief door degenen die niet in Hem
geloven. Het werk van Christus is veel
groter in de wereld dén wij denken, dank
zij de onderhoudende en bewarende
kracht Gods. Dat is de reden van sprekers
keuze.
Nadat ook nog het woord was gevoerd
door de heer J. Haverkamp, die
warm pleidooi voerde voor de christe
lijke organisaties, werd de zitting ge-
schorst tot Donderdagmorgen.
(Wegens de grote plaatsruimte welke
wij voor de discussies ter Chr.-Sociale
Conferentie inruimen, moeten de ver
slagen van de secties II en III overstaan
tot morgen. Red.).
meerde Kerken te Berkel en Rodenrijs
heeft de voorstellen tot het verlenen van
emeritaatsgelden aan hoogleraren der
Theologische Hogeschool aangenomen.
Een rapport in zake het revisieverzoek
in de Particuliere Synode van Friesland
aangaande de Verdeling der zendings
gelden kwam in de avondzitting in be
handeling.
De kerk van Zwolle had van de Synode
te Amersfoort een bedrag toegezegd ge
kregen van hoogstens f 117.000 per jaar.
De Friese kerken hadden een voorlopige
toezegging ontvangen van f41.500 jaar
lijks. Tegen het besluit van de Kamper
Synode om de nog in de generale zen-
dingskas aanwezige gelden te verdelen
tussen de kerken van Drachten en Zwolle
de verhouding 13 kwam de Particu
liere Synode in appèl. Zij was van mening,
dat de Friese kerken aanspraak konden
maken op driemaal het toegezegde be
drag, hoewel zij deze gelden in de periode
van 1949 tot 1952 niet nodig hebben gehad
Op grond van de overweging, dat de
zendingsgelden steeds werden bijeenge
bracht om te voldoen aan de- werkelijke
behoefte en niet om een reservefonds te
vormen, baseerde de commissie haar
deel,-dat dit verzoek moest worden afge
wezen. In Kampen was eerst hét verzoek
om uitkering van deze gelden ingediend.
Bij dit rapport was een minderheidsrap
port gevoegd van ouderling H. Kooistra,
die er op wees, dat eerst nu om het be
drag kon worden gevraagd, omdat tei
Synode van Kampen pas tot een on-juiste
verdeling was gekomen.
De uitvoerige discussie werd vandaag
voortgezet.
i Advertentie)
Neem een doos echte
RAS Tl L l_ E 3
VOORKOMING VAN GRIEP
kort tvoord tot I heiid behandeld; er werd alleen c
en verklaring stemd. Met algemene stemmen zijn deze
zijn vrijmaking eertijds e„ zijn
(1943/'45) van prof. da- K. Schilder in-
stPthiminig vroeg met de leeruitspraken
van 1942, is dit ook door hemzelf ver
staan als' een instemming met die leer
uitspraken zonder meer, blijkens het
geen h-ij naderhand zelf in De Reforma
tie geschreven heeft. Toelichting en
Prae-advies waren noch bij de schorsing,
noch bij de afzetting van prof. dT K.
Schilder in het geding. Wat dr Masse
link als hoofdargument noemt, is dus
onjuist en niet ter zake. Andere dan
reeds behandelde en weerlegde argu
menten voert ar Masselink niet aan.
Naar aanleiding van een verzoek yan
de particuliere synode van Overijssel
sprak de synode ten slotte uit, dat in de
Geref. Kerken geen binding bestaat aan
de opvatting, dat de Heilige Doop, be
diend aan de kinderen der gemeenten
bij elke dopeling aanwezige inwendige
genade veronderstelt en verzegelt
hereniging, nu twee jaar geleden. Hij
zei, dat hij zijn vrijmaking als een
doleantie heeft gezien, doch hij heeft
naar zijn mening de verkeerde lijn in
de Vrijgem. Geref. Kerken geconsta
teerd, toen de „doorgaande reformatie"
zich heeft doorgezet.
Oud. Ottevanger stelde voor aan het
moderamen, wegen te beramen
komen tot uitgave van de vier rappor
ten betreffende „herstel kerkelijke een
heid", alsmede het rapport van prof.
er verslaggevers) I °Ük. uitgebracht op de Haagse Synode
van 1949, ten einde deze op ruime schaal
de Vrijgem. Gerefor-1 verkrijgbaar te stellen. Hierdoor
een verkeerde opvatting over de kwesties
de kring van de Vrijgem. Geref
Kerken kunnen worden weggenomen.
Spr. verklaarde dankbaar te zijn op
ize Synode, waar hy liefde en ernst
n te zoeken naar de waarheid heeft
gevonden, te hebben mogen verkeren.
De praeses ds Kruyswijk zegde oud.
Ottevanger hartelijk dank voor diens
woorden.
Vorige synoden
De Synode sprak o.a. het volgende
uit: Vorige synoden hebben getoond
slechts de belijdenis vaat te willen hou-
'rede der kerken te willen
dienen. Het aan de orde stelden
meningsverschillen in 1936 en 1939/'42
wijkt niet af va-n Schrift, belijdenis of
kerkorde. De leeruitspraken van 1942
beoogden slechts in de toen bestaande
meningsverschillen de kerken te bepalen
by datgene wat die kerkelijke belijdenis
onpartijdig en ruim mogelijk ver
tolkte. De herhaling van de leeruit-
spraak 1905 (sub 4 ten le) bedoelde
klaarblijkelijk, de kerken te herinneren
aan de pacificatie van 1905 in zaïke het
verbond der genade en de doop. De
oorzaak van dte moeilijkheden ligt niet
in de leeruitspraken van 1905/'42, maar
in de aard der bezwaren die tegen de
leeruitspraken werden ingebracht, w
door do pacificatie van 1905 werd be
dreigd. Tekortkomingen in zake de han
tering van Toelichting en Prae-advies
en bij die procedoire-candddaat Sohilder
mogen niet worden aangegrepen om heel
het beleid van vorige synoden te ver
oordelen. De synode van 1946 bedoelde
met de vervangingsformule enkel bij de
pacificatie van 1905/"42 te volharden,
met tegemoetkoming aan de moeilijk
heden van hen, die zich over 1905 be
zwaard. gevoelden en toch de kerkelijke
eenheid wilden handhaven. In 'sommige
bezwaarschriftentreedt misvatting van
en vertrouwen tegen het beleid van vo-|
rige synoden op ontstellende wijze aan
de dag.
Prof. dr K. Schilder
De conclusies over het verzoek van dr
E. Masselink uit Rotterdam-Zuid wer
den op voorstel van dr Kraan in ver
band met het overlijden van prof. dir K.
held mej. G S
i Meet
wass<
LEIDEN,
Indologie (tai
v. Geslaagd voor cand. ex.
mdig) de heer C, L. Voor-
Leiden.
AMSTERDAM (Gem. Univ.) 5 Nov. Bevor
derd tot arts mej. C J Stemmer en de heren
Tjia Kie Njan, J W Holthuis
Meuler
A'ds
geslaagd
edrager.
iel. aller
het
C C Sorgedrager. G H Gouw
Vdar
AMSTERDAM (Gem.
doet. ex. rechten H J
deroyen, A'dam: doet.
Univ.), 5 Nov. Gesl.
-imman en H G Pou-
Engels mevr. J C M.
N.V. Rowntree Amsterdam
Het lied der aethergolven
VRIJDAG 7 NOVEMBER
Hilversum I. 402 m. KRO: 7.00
Gram 7.46 Morgengebed 8.00 Nieuws 8 15
Symphonette-orkest e
9.00 Voor de
„-.V -idio 10...
Residentie-orkest 10.40 Gram. 11.00 Voor de
zieken 1140 Plano quatre-malns 12.03
Gram. 12 55 Zonnewijzer 1.00 Nieuws 125
Negro spirituals 145 Voor de huisvrouw 2 00
-. en piano 2 45 Gram. 3.00 School-
Kamerorkest en soliste 4.00 Voor
Viool, flui
1 5 00
ïziek
8.00 Militair
ons 6 30 Amusei
uws 7.10 Regeringsuit
toelichting 7.30 Grar
i 6.10 Franse
sntsmuzieik
rnding: VerkL
KARSOTE RUB
verkoudheidszalf
Werkt van twee kanten tegelijk
Grote doos 75 ci.
87 moest het voor die fijngevoelige jongen geweest opvoeding misschien nog iets te veranderen valt.
Joop! De zoon der zorgen. Joop, die vliegen zijn, van huis verdreven te worden en in zijn En die ziet hij waarschijnlijk nooit volwassen-
van dé vliegenvanger haalde, die muizen het zusters woning als een gevangene te worden be- Maar ik meende het toch goed, tracht hij zich-
leven redde, die als jongen van elf eens totaal handeld. Hij, Harders, liet zich de eerste tijd zelf te verontschuldigen. Het helpt niet, de on-
overstuur is geweest, toen hij pasgeboren kal- wekelijks op de hoogte houden van Joops reac- rust groeit. Waarom o waarom ziet hij nu pas,
veren op een hondenkar zag vervoeren. Joop tie, hoopte hem klein te krijgen. Getuigde het hoe hij faalde? Wanneer zijn geweten twintig
heeft bij die gelegenheid gevloekt tegen de man, niet van geestkracht, dat de jongen vasthield aan jaar eerder was ontwaakt, had alles anders kun-
die een wegglijdend kalfje trappend op zijn zijn principes? Leed hij niet om zijn beginselen, nen worden. Dan zou het anders geworden zijn.
plaats terugbracht. De vloek werd door andere zijn stellingen, die hy gefundeerd meende op Gods Als hij maar niet altijd zo in beslag genomen
jongens gehoord en overgebriefd. Gewoonlijk Woord? Geloofde hij niet in het voetspoor? van geweest was door al die werkzaamheden. Nooit
was Harders genoeg paedagoog, om verklikkers Christus te gaan? En zou hij werkelijk in eerder had hij tijd tot nadenken zoals nu. Zijn
een schrobbering toe te dienen, maar die keer alles hebben gedwaald? Nee, dat heeft hij niet. dagen waren volkomen bezet,
deed hij dat niet. Die keer trof enkel Joop de Al voordat de strijd werd gestaakt wist Harders De onovertrefbare werd hij genoemd. Ja, hij
straf, bestaande uit een geducht pak slaag
OEN
DE
VESTING VIEL
door
D. MENKENS*;, d. Spiegel
heeft in zijn zes-en-vijftig jaren meer gedaan
dan anderen in tachtig. Het was zijn lust te wer
ken en liefst in dienst van Gods Koninkrijk. Niet
in dienst der wereld heeft hij zijn krachten ge
geven. Laat hij daaraan denken. Dat onvrucht
baar piekeren moet hij staken. Dat heeft geen
zin. Laat hij aan de vele mooie dingen denken,
die er in zijn leven waren. Hoeveel kinderen heeft
hij mogen onderwijzen. Voor hoeveel ouderen is
ui, deze oorlog alieen een nieuwe gebo- gO* jn.'SSÊ&.ï fiSKTiSS
(Advertentie)
Ook Spierpijn
en rheumatische pijnen
wriift U weg met
I.TlTInJ-l
het gebod,
te komen en te blijven. Toen er de Zondag daar
na kalfsvlees op tafel kwam, weigerde Joop het
te eten en, toen hij er toe gedwongen werd, gaf
na weinig tijd de maag het terug.
Waarom moet hij aan dat geval denken?
Omdat bij die gelegenheid zijn geweten hem
waarschuwde. Dat geweten zei: „zo'n overgevoe
lig kind past niet in grove knuisten, dat moet
met tere, zachte handen worden aangevat. Dat hoe
kind heeft zijn zieltje even goed van God ont- ren kon worden en zijn drang tot verbeteren vejj
vangen als jij en je zeven andere kinderen, sproot voort uit zijn angst, dat er geen verbe- gebruiken moest?
Vraag je af, wat Gods bedoeling was, toen Hij tering meer mogelijk was. Opbouw? Ja, man; op
het zó vormde. Naar die stem had hij moeten drijfzand, dat wegspoelt, als straks een nieuwe >-Ik heb zeer geijverd- Wou die gedachte maar
luisteren, maar hij deed het niet. orkaan wordt ontketend. En bovendien, al wa? >ust geven Geijverd voor God. Ja. en nu hij
„Er zit wat in dat jonchie." Dat zei een Joop voor honderd procent fout geweest, dan nog zo 6raag nog veel meer had willen doen, zet
vreemde. Die had iets gevonden, wat hij, de va- had hij moeten vergeven. Hoe durfde hij op God hem opzij. Moet hij hieruit opmaken, dat
der, nooit had ontdekt. En in plaats van zichzelf schuldvergeving rekenen, als hijzelf geen vergif- zijn werk de Heer met welgevallig was.
aan te klagen wreekte hij zich op zijn kind. Lien fenis schonk? Ja, hij had voor deze zoon veel Dan, in een nacht van ellende, ziet Harders
had gelijk. Hij hééft bij die gelegenheid Joop ge- gebeden, maar hóé. Nooit was er in dat bidden klaar hoe het is en altijd geweest is. Hij werkte,
tergd. En nu heeft hij hem van zich gestoten, een „Heer, wat wilt Gij." De wijze Harders hij maakte plannen en dan moest God die zege-
Heeft hij soms de wanhoop in die jongensogen meende wel te weten, wat Gods wil was, had nen. Maar dan ligt er een heel leven van zonden
niet gezien, toen hij hem vergiffenis weigerde? niet begrepen, dat hij trachtte die wil om te achter hem. Dan is hij niet langer de degelijke
Wist hij niet, hoe zijn houding juist een jongen buigen tot de zijne. Joop moest worden, zoals huisvader, de flinke onderwijzer, de godvruchtige
als Joop diep moest wonden? Joop heeft erger- zijn vader hem wenste en dat diende God in or- ouderling, de krachtige leider, dan is hij een over
nis gegeven, heeft aan zijn zienswijze vastgehou- de te maken Mogelijk zal geen enkele zonde trefbare in de zonde. Ja, dat is hij. Hij weet
den, maar juist daarin toonde hij, niet de slap- hem zo zwaai worden aangerekend als deze. het, hij voelt het. Hij heeft zichzelf gezocht, nie
peling te zijn, waarvoor hij werd gehouden. Wat Dan nog Boudy. Dat is de enige aan wiens mand en niets dan zichzelf.
m 8SO Metropole-orkest en solisten 9.15
lis Z.K.H. Prins Bernhard naar Midden-
Zuld-Amerlka 9 20 Gram. 9 25 „Opbouw
in liefde" 9.40 Weense muziek 10.00 „Om de
Nederland", klankbeeld 10.20
Sport 10.40 Gram 10.45 „Ik geloof ln ene.
heilige Katholieke Kerk" 11.00 Nieuws 11.15
Wereldkampioenschappen dammen 11.20—
12 00 Gramofoonmuziek.
rsum II. 298 m. VARA: 7.00 Nieuws
ram. 7.15 Gymnastiek 7.30 Gram. 8.00
i 8.18 Gram. 8 50 Voor de huisvrouw
•am. 9 40 Voor de kleuters VPRO: 10.00
f 10.05 Morgenwijding VARA: 10 20
ederlandse kamermuziek 2.503.10
cht en muziek 3 30 Dansmuziek
nsmuziek VARA: 4.00 Gram, 4.30
jeugd 5 00 Koorzang 5 20 Muzik;
6.16 Felicitaties 6.4
sel
7.15
lie pond" VPRO: 7 30 „Moreel
....id" 7.50 Berichten 8.00 Nieuws 8.05
bespreking 8.15 Zahg en piano 8 30 „Europa
één" 8 40 ..Leven op aarde" VARA: 9.00 Ope-
iltenlands weekoverzicht
10.15 Dansmuziek VPRO: 10.40 „Vandaag"
10 45 Avondwijding VARA; 11
eert 5.30 Klanl
Dale's
Voordra
Lichte r
.1.30—12.00 Gram.
m. 1.00 Lichte muziek
2.00 Nieuws 2 10 Gram.
4 00 Hoorspel 4 30 Con-
6 00 Voor de kinderen
rt 7 20 Gram 8.00 Gev
i Causerie 9 00 Klankbeeld 10.00
5 Amerikaanse nieuwsbrief 10 30
11.00 Causerie 11.15 Cello
11.45 Parlementsovertieht 12.00—
5 Voor de kin
Discussie 1100 Ni
iziek 12.56—1.0
00 Nieuws 1.55 Isra
Gev. pro-
ïuws 11.SC
12 20 Lichto
sel.
tal 11 45—12 00
Vilrlltzerorgelspel 2 00 Schoolradio 3 30 Gra-
nofoonmuziek 4 00 ..De Guden Harp" 4.40
ïram 5 00 Nieuws 5 10 Lichte muziek 6 00
Jram 6 25 Causerie 6 30 Voor de soldaten
00 Nieuws 7 40 Gram. 8.15 Symphonie-
rkest en soliste 10 00 Nieuws 10 10 Causerie
0.16 Intern, radio-universiteit 10 45 Gram.
0.55—11.00 Nieuws
Brussel. 484 m. 12 05 Lichte muziek 1 00
lieuws 110 Gram. 2 30 Kamermuziek 3.00
kam. 4 00 Lichte muziek 5.00 Nil
5 30 I
10,10 Kamermuziek
(Advertentie)
Ook Uw ingewanden
moeten op tijd itgewassen"worden.
Neem eens per week éèn of twee
LAXEER AKKERTJES
gen van Wederdopers die in het be
gin van de 16de eeuw in- Europa op
traden, doch waarvan nadien grote
groepen uit Nederland, Duitsland en
Rusland zijn geëmigreerd. Te midden
van de grote Amerikaanse smeltkroes
vormen zij vaak nog geheel op zich-,
zelf staande samenlevingen. Zij nemen
het leven ernstig en vele verschijnse
len, waaraan een ander achteloos
voorbij gaat, vormen voor hen gewe
tensvolle vraagstukken.
De veelvuldigheid der levensver
schijnselen brengt met zich mee ver
scheidenheid van opvattingen, zodat
ook de Mennonieten zichzelf weer in
vele secten hebben gesplitst, waarvan
iedere groep weer andere leefregels
volgt en afwijkende opvattingen hul
digt over bepaalde vraagstukken of
verschijnselen Zo bestaan er bijv. in
de Amerikaanse staat Pennsylvanië
niet minder dan 16 verschillende sec
ten van Mennonieten, die het voor de
buitenstaander uiterst moeilijk maken
zich een begrip te vormeo van hun
geloof en opvattingen.
De opmerkelijkste groep wordt wel
licht gevormd door de Amish Menno
nieten in Pennsylvanië. wier geloof
hun verbiedt het land met tractoren,
zaaimachines en andere mechanische
hulpmiddelen te bewerken. Vele Men
nonieten bezitten een auto of telefoon,
maar de Amish Mennonieten is dit
ontzegd, evenals een radio, stofzuiger
of welk ander mechanisch werktuig
ook Zij mogen zich weliswaar in een
rijtuig laten rondrijden, doch het voer
tuig mag niet voorzien zijn van spat
borden of zelfs maar van een zweep-
standaard. Voorts bevat hun kleding
geen knopen, doch uitsluitend haken
en ogen. Bovendien wordt het haar
lang gedragen en alleen ongehuwde
mannen scheren zich aan de kin, Van
de dag af, dat de man huwt, wordt
zijn baard nimmermeer geknipt, maar
daarentegen wordt de snor steeds af
geschoren-
Gedurende de laatste wereldoorlog
behoorden zeker 90 pet der Mennonie
ten tot de gewetensvolle dienstweige
raars, die het niet alleen in strijd met
hun roeping achtten de medemens te
doden, doch van wie een groot deel
tevens weigerde elke uniform te dra
gen. (In de regel werden deze Men
nonieten, evenals de Quakers, de
Dunkards en de leden van de Kerk
der Broederen door de Amerikaanse
overheid ingedeeld in burgerlijke
diensten).
In de loop der tijden zijn een groot
aantal Mennonieten door de Santa Fé
spoorwegmaatschappij naar de staat
Kansas gebracht, waar zij in nauw
aanééngesloten nederzettingen leven,
geheel buiten het normale maatschap
pelijke verkeer staan en nimmer van
hun stemrecht gebruik maken. Maar
ook in andere staten worden zij aan
getroffen, bijv. in de staat Missouri,
die vele boerenwoningen telt, voor*
zien van twee naast elkaar geplaatst©
deuren; de ene deur geeft toegang tot
de woning op werkdagen, de andere
dient voor gebruik op Zondag.
Het schijnt wat zonderling voor de-
geen die hieraan niet gewend is. doch
weet u dat ook het barnstenen mond*
stukje aan onze sigarenpijpjes een
godsdienstige achtergrond heeft?
Daarover morgen
Nadruk verboden.
