Eden
Geref. synode nam „herstel kerkelijke
eenheid" weer in behandeling
Commissie stelt voor: geen opheffing
van Vervangingsformule-1946
LAXEERAKKERTJE5
IHHHD
11.03 Nieuws.
Toch is het zo
2
DONDERDAG 23 OCTOBER 1952
Grootste agendapunt aangesneden
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
T~\E ROTTERDAMSE SYNODE der Geref. Kerken is gisteren begonnen
met de behandeling van een van haar omvangrijkste en belangrijkste
agendapunten, zo niet hèt belangrijkste punt: de verzoeken tot intrekking
van de Vervangingsformule en opheffing der tuchtmaatregelen en al wat
daarmee in verband staat. Ds J. Weggemans uit Hilversum legde namens
commissie III de Synode een lijvig rapport voor, waarvan het eerste deel
handelende over de Vervangingsformule gisteren is besproken. Véle
belangstellenden waren voor deze zaak naar de Nieuwe Oosterkerk ge
komen. Voor de eerste ronde gaven zich vijftien sprekers op.
formule sluit volgens hem wezenlijk aan
bij de belijdenisgeschriften: positief moet
De commissie heeft afzonderlijke rappor
ten opgesteld over de voorstellen om de
Vervangingsformule in te trekken en de
tuchtmaatregelen op te heffen en over de
critiek op het beleid van vorige Synoden;
vervolgens over de handelingen van depu-
taten voor samenspreking met de Geref.
Kerken (Art. 31 K.O.): over de verzoek
schriften om de pogingen tot samen
spreking voort te zetten; over de schuldbe
lijdenis; over de „zaak-candidaat Schil
der" en. het verzoek om de schorsing en
afzetting van prof. dr K. Schilder te her
zien. Onder voorstellen om alle confes
sionele uitspraken die sinds 1942 zijn ge
daan. in te trekken, of de binding aan
deze leeruitspraken op te heffen, waren
er van kerkeraden, o.a. van Rotterdam-Z
en van een aantal kerkleden.
De commissie concludeert dat t a v. het
voorstel om de in 1942 gedane uitspraak
over het genadeverbond in te trekken, het
antwoord kort kon zijn. Zij verwees naar
de acta van de buitengewone generale
synode van Utrecht in 1946, waarin
meld staat dat de nieuwe verklaring, die
door deze synode is aanvaard, dient ter
vervanging van die van 1905 ten 4e en
1942 aangaande het genadeverbond.
Verrangingstormule
Volgens de commissie heeft geen
der adressanten die verzochten de
Vervangingsformule in te trekken of
als bindende uitspraak los te laten,
een bezwaar, ontleend aan de Heilige
Schrift of aan de Belijdenisgeschrif
ten, tegen de formule ingebracht.
De redenering dat de formule confessio
neel overbodig is (mening van dr F. L.
Bos uit Vlaardingen) is wel wat al te
gemakkelijk, aldus de commissie. Wan
neer ds Bos bedoelt dat degenen in de
Geref. Kerken, die tegen de formule be
zwaren houden, geen voorwerp van ker
kelijke tucht zijn geworden, dan heeft hij
gelijk. Als hij er op wijzen wil, dat geen
opzettelijke instemming met deze formule
van ambtsdragers of candidaten gevraagd
wordt, heeft ook gelijk. Maar hij heeft
ongelijk als hij meent dat deze leeruit-
spraak in de Geref. Kerken ambtelijk,
openlijk, bestreden mag worden aldus
de commissie.
Geen veronderstelling
Ook deelt de commissie niet het stand
punt als zou de uitdrukking, dat de kin
deren der gelovigen worden beschouwd
als zulken, die delen in de wederbarende
genade van de Heilige Geest, een ver
onderstelling van wedergeboorte bij de
doop inhouden. Dat deze formule de her
eniging met de Chr. Geref. en de Vrijge
maakte Kerken in de weg zou staan, be
streed de commissie. „Dit moge een
standpunt zijn in onze kerken, het is toch
zeker niet het standpunt van onze ker
ken". Ook de Haagse Synode van 1949 het
niet het standpunt der kerken los, dat bij
inwilliging om de verklaring van 1946 in
te trekken o.a. de deur zou worden ge
opend voor opvattingen die juist in de
verklaring van 1946 worden afgewezen.
Niet blijvend
De uitspraak van 1946 is inciden
teel,. zo gaat de commissie verder, en
daarom behoeft de binding niet blij
vend te zijn. De commissie hoopt dat
een terugkeer tot de Drie Formulie
ren van Enigheid zonder meer te
zijner tijd mogelijk zal zijn. „Juist de
begeerte om voor het Woord van God
volkomen te buigen en zo dit Woord
voor de gemeente te vertolken dat zij
het verstaat, de begeerte voorts om
alle misverstanden weg te nemen,
deed de Synode van Utrecht-1946
besluiten een nieuwe verklaring te
geven inzake verbond en doop." De
commissie adviseerde niet te voldoen
aan de verzoeken om de Vervan
gingsformule in te trekken.
Intrekking zou pas kunnen geschieden
wanneer aangetoond wordt dat de for
mule in strijd is met de Schrift en belijde
nis; als confessionele uitspraak is zij
uiteraard bindend in de zin van art. 31
K.O.; de uitspraak is niet een uitbreiding,
doch een nadere verklaring en bevesti
ging van de belijdenis der kerken en mag
daarom niet op één lijn worden gesteld
met de Drie Formulieren van Enigheid;
de uitspraak draagt een door de geschie
denis van haar ontstaan bepaald karak
ter en de binding behoeft niet blijvend te
z(jn; de binding kan worden losgelaten
wanneer de redenen die tot de uitspraak
geleid hebben (bijv. ten gevolge van
samenspreking met de Vrijgemaakte
Geref. Kerken) vervallen zijn. Aldus de
argumenten van de commissie. Loslating
van de formule als bindende leeruit-
spraak zou althans nu niet in het belang
van de vrede der Geref. Kerken zijn.
Handhaven
In de discussie betoogde oud, W i I-
schut (Rotterdam) dat de besluiten en
uitspraken onverzwakt moeten worden
gehandhaafd; is het wel kerkelijke stijl
om steeds met dezelfde argumenten te
komen? Dr Kraan Vlaardingen) liet
zich in dezelfde geest uit. Dr Van der
Zanden (Groningen) zei dat opheffing
van de Vervangingsformule slechts ver
warring zou brengen. Ds V e 11 e n g a
(Meppel) sprak als oud. Wilschut; de
(Adv,
Inwendige zuiverheid
Iis het behoud van Uw gezondheid.
Neem eens per week één of twee
Oud. Van den Ouden was teleur
gesteld; een van de eerste daden moest
zijn een schuldbelijdenis over een tekort
aan liefde en geloof; de tijd voor intrek
king der Vervangingsformule is nu ge
komen. Dat zou ook oud. Van D r i e 1
gaarne wensen; mede namens oud. Van
den Ouden diende hij daartoe een voor
stel in.
Duidelijk geluid
Prof. Herman Rid d e rb os noem
de de conclusies van de commissie wel
wat mager. De voorstelling van zaken,
die de kerkeraad van Rotterdam-Zuid
geeft, is in flagrante strijd met de waar
heidsstrekking van de uitspraken van vo
rige Synoden. De Vervangingsformule is
de pacificatie van 1905 en 1942, aldus
prof. Ridderbos. Intrekking kan alleen
als men al de ingespannen arbeid van de
vroegere Synoden desavoueert. Spr.
diende een advies ln waarin de voorstel
ling van zaken van „Rotterdam-Zuid"
met nadruk wordt gewraakt. Hfj vroeg
om een commissie van drie om met deze
kerkeraad een broederlijk gesprek te
voeren.
Prof. N a u t a noemde de formule een
stuk belijdenis waarbij de kerken leven
en waarin zij door het geloof staan.
Willen wij de eenheid die er nu in de
Geref. Kerken is, dan moeten we de for
mule handhaven.
Ooi binding
Prof. Polman betoogde dat de for
mule is gebaseerd op Schrift en belijde
nis; zolang de formule er is, is ook de
binding er. Intrekking zou geen beletsel
wegnemen. Wij hebben veel beter dan
voorheen onze belijdenis leren verstaan
en dat is positieve winst.
Ds Zwaan verklaarde dat wanneer
men zich allen gesteld had onder de be
slissingen van 1942, er nu niet zo veel
bezwaarschriften zouden zijn gekomen.
Volgens ds Veldkamp (Middelburg)
bracht het rapport niet veel nieuws,
rrtaar h(j zwaaide de commissie veel lof
toe voor haar nauwkeurige arbeid. Ook
oud. Scholtens toonde zich dankbaar.
Volgens ds Ten Kate zou opheffing
van de Vervangingsformule betekenen
dat vele kerkleden niet meer zouden
weten waar ze staan. Opheffing zou
vreugde om predikant te zijn in de Gerëf.
Kerken, ernstig doven. De scheur is niet
door de synode van 1942 gekomen, mi
dateert van veel langer. Ds Kuip
(Sassenheim) zei dat men, wanneer m
de formule wegdoet, ook 1942 en 1905
wegdoet. Ds M e y s t e r bracht ten slotte
naar voren dat de Vervangingsformule
een pacificatieformule is.
De rapporteur, ds Weg
mans. stelde voor dat de commissie zich
nader zou beraden over de ingediende
voorstellen. Hierna ging de Synode uit
een tot hedenmorgen.
Ridder van de droevige figuur'
een luchtige fantasie
Eerste uitvoering voor microfoon van de N.C.R.V.
„De ridder van de droevige figuur" heet de vrije fantasiedie door Ab.
van Eyk en Simon Pluistèr is geschreven in opdracht van de Ned. Chr.
Radio Vereniging. In de s.tudio te Hilversum vond gisteravond de pre
mière plaats en daar hebben we enkele zeer vermakelijke uren doorge
bracht, vermakelijker vermoedelijk dan de luisteraars aan hun toestel,
aan wie een groot deel van de tekst zal zijn ontgaan.
In de tekst heeft Ab v.an Eyk enkele kan komen. Dat' wordt dan niet
lotgevallen van Don Quichotte verteld.
Hier is geen sprake van een vertaling
van Cervantes werk, doch alleen een
eigen zeer vrije bewerking van die lot
gevallen. Het is noch fraai proza, noch
fraaie poëzie geworden, integendeel, lit
terair is er heel wat op aan te merken.
Maar in de sfeer van het geheel, aange
past bij een dwaze figuur als Don
Quichotte, doet deze tekst het toch heel
goed. Soms koddig, soms dwaas, soms
stuntelig is de -vertelling en als zodanig
geeft ze een heel goede typering van die
„ridder van de droevige figuur", "die
ook koddig, dwaas of stuntelig kon zijn.
Simon Pluister heeft er muziek bij ge
schreven, die ook vaak koddig en dwaas
beslist niet stuntelig. Wat in de
allereerste plaats opvalt in deze muziek
is de knappe en effectvolle instrumen
tatie. Die kunst verstaat Simon Pluister
zeer goed. Zuiver muzikaal heeft deze
muziek als enige pretentie een luchtige
verbeelding in klanken te zijn van een
even luchtig verhaal. Maar het is echt
muziek gebleven, gebaseerd op het
Spaans volkslied. Origineel heeft Simon
Pluister hier kennelijk niet willen zijn,
daarvoor liggen de invloeden er te dik
op. Pluister heeft naar een Spaanse sfeer
gezocht en die, met gebruikmaking van
bestaande muziek (o;a. "Bizet en Ravel),
op zeer knappe wijze weten te sugge-
Eigenlijk moet .men bij dit werk ijog
handeling zien, waardoor het effect var
woord en klank veel beter tot zijn recht
hoofdpij,,
N.V. Koninklijk* Ph«
ado. - Slhoomon Pk«i
langrijke opera, maar in ieder geval één
waarmee men zich kan amuseren en die
van de eerste tot. de laatste noot muzi
kale ontspanning brengt. Wordt er niel
te veel zwaarwichtige muziek geschre
ven, die alleen maar langs psycho-ana-
litische weg is te begrijpen? Simon Pluis
ter heeft de ontspanning op het gelaat
van de luisteraar gebracht en
deze tijd wel eens nodig.
De ..uitvoering, cü.v, Maurits-
Berg: was heel goed te noemen; De diri
gent heeft het versterkte Kamerorkest
uitstekend laten spelen en het Opera
koor voldeed aan alle eisen. Die eiser
waren niet eenvoudig, evenmin als di«
van de solisten. Leo Ketelaars gaf eer
prachtige Don Quichotte en Corn. Kalk
man deed een gave typering van Sancho
Panza horen. Ook de andere solisten wa
ren volkomen berekend voor hun taak:
de sopraan Maria de Rooy (waardin er
marktvrouw), de bas-bariton Leon
Combé (waard en barbier), de alt,Maria
Pluister—Leentvaar (Theresa Panza), de
sopraan Elsa Barther (Estreliita), die
heel mooi een Spöans liedje weggaf met
begeleiding van Nicolas Alfonso (gitaar),
de alt-mezzo Lidy van der Veen (Mari-
tornes), de bas-bariton Henk Driessen
(reiziger en koopman) en de tenor Willy
Wolfers (gast, reiziger en koopman). Het
geheel was een uitvoering waaraan me
met genoegen terugdenkt.
Corn. Basoskl.
Twee schepen uit Canada
Emigranten met verlof
naar ons land
Twee schepen van de Holland—Ame-
rikalijn zullen op hun thuisreis de Ca
nadese haven Halifax aandoen, speciaal
ten behoeve van Nederlandse emigran
ten ln Canada, die een korte verlof
periode in het vaderland willen door
brengen. Het zijn de Maasdam, diie 24
November uit Halifax vertrekt en om
streeks 2 December in Rotterdam aan
komt, en de Rijndam, die 19 December
wordt verwacht, .meldt Trouw.
Voor de Maasdam hebben reeds 350
passagiers geboekt. Emigranten die nog
een bankrekening in Nederland hebben,
kunner de reis hiermee bekostigen.
Medium Strength
75
CENT
Vraag in Engeland:
Engel als grafsteen
geoorloofd
Een Engels ouderpaar te Hurstgreen
wilde op het graf van zijn vroeggestorven
dochtertje een marmeren engel zetten.
Het hiertoe strekkend verzoek werd ech
ter door de vicaris-generaal van
Anglicaanse bisdom Chichester afgewe
zen. Deze geestelijke autoriteit was
mening, dat het „hopeloos fout" is,
leven in de eeuwigheid door een engel
uit te beelden, „want een engel wordt
men in geen geval, wanneer men sterft".
De scherpe weigering baarde in Enge
land zo groot opzien, dat de bisschop
Chichester het nodig oordeelde een
klaring af te leggen, waarin hij op theolo
gische gronden het symbool van
engel op een grafsteen „primitief en
leidend" noemde.
De vader van het overleden meisje ant
woordde dat voor z(jn verzoek niet het
eventuele standpunt van de theologie ten
opzichte van de engelen van belang
doch uitsluitend de vaste overtuiging
zijn kind, dat het na zijn dood een
geitje zou worden.
Als laatste poging bereiden de ouders
thans een smeekschrift tot de aartsbis
schop van Canterbury als hoofd van de
Anglicaanse kerk voor. Meer dan drie
honderd ledematen in Hurstgreen hebben
aan deze petitie reeds hun handtekening
gegeven.
Handenarbeid op lagere
scholen in Hengelo
De gemeenteraad van Hengelo (Ov.)
heeft besloten aan alle lagere scholen het
vak handenarbeid in te voeren. De kos
ten worden geraamd op ƒ250.000. Hen
gelo is, voor zover bekend is. de eerste
gemeente die een dergelijk vérstrekkend
besluit nam.
E«rste paal voor Fiatiabriek
in Amsterdam
In Amsterdam is vanmorgen de eerste
paal geheid voor de nieuwe fabriek,
waar de fa Leonard Lang de assemblage
Fiat-auto's ter hand zal nemen.
Hiermee werd tegelijk het nieuwe in
dustrieterrein achter de ZuLdengasfa-
briek, gelegen tussen de Amstel en de
spoorlijn Amsterdam—Utrebht. in ge
bruik genomen.
Zendeling ds M. Geleijnse
met verlof?
Zendingsdeputaten van de Chr. Geref.
Kerken hebben bèsloten de mission-
naire predikant ds M Geleijnse dringend
te verzoeken met verlof te komen om
met hem besprekingen te houden over
de toekomstige richting van het zen
dingswerk. Ds A. Bikker (predikant in
Amsterdam-West en voorheen eveneens
missionnair predikant) zou dan naar
Celebes vertrekken voor de behartiging
van de belangen van het zendingsterrein
en voor de opleiding van Toradja-yredi-
Gedurende enige tijd was het contact
met ds Geleijnse verbroken; de toestan
den in Midden-Celebes schijnen inmid
dels zo ver verbeterd te zijn dat meer
contact mogelijk is. Een rapport van ds
Geleijnse (die zoals men weet enkele
malen door benden overvallen werd) zal
worden afgewacht; eerder zal ds Bikker
niet vetreikken.
Dr J Blauw. Geref. predikant en secre
taris van de Ned. Zendingsraad, is gekozen
tot lid van de Deutsche Gesellschaft für
Misslonswissenschaft als erkenning van zijn
Vrijgemaakte Geref. Kerken
Synode gaat niet in op
tot samenspreking
Brief uit Rotterdam gisteravond voor
kennisgeving aangenomen
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
DE GENERALE SYNODE der Vrijgemaakte Geref. Kerken te Berkel en
Rodenrijs heeft gisteravond na een hernieuwd uitvoerig debat met
1715 stemmen aangenomen het voorstel om het schrijven van de Rotter
damse Synode, inhoudende een hernieuwd verzoek tot samenspreking, voor
kennisgeving aan te nemen. In haar besluit heeft de Synode vooraf doen
gaan een uitspraak, dat de Synode eenparig van oordeel is, dat op bedoeld
schrijven niet kan worden ingegaan.
een wachtenstijd op een hopelijke be
kering is aangebroken. Uit de kerken zijn
geen bezwaren opgekomen tegen het be
sluit van de Kamper Synode, waaruit
il van Synodeleden hebben in de
voortgezette bespreking het woord ge
voerd. Over de zaak zelf bleek geen ver
schil van inzicht te bestaan, doch de
meningen liepen uiteen over de vorm van
de afwijzing.
Ds Knoop lichtte als rapporteur de
mening van de commissie nogmaals toe.
Spr. betoogde dat de commissie wenst
vast te houden aan de lijn van de Sy
noden van Groningen, Amersfoort en
Kampen. Het besluit van „Kampen" be
tekende een voorlopige afsluiting va
onderhavige kwestie. W(j hebben duide
lijk uitgesproken, aldus ds Knoop, dat er
Beioepingsweik
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen: naar Biggekerke
(toez.) A. D. H. Roscam Abbing, reserve-
legerpredfkant te Amersfoort: de benoe
ming tot vicaris te Spijkenisse A. J Plug,
cand. te Hattem; Idem te Noordwijk aan
Zee cand. J. A. Rietberg te Groningen.
Geref. Kerken
Beroepen: te Borssele J. B. Bel te
Krabbendijke.
Geref. Kerken (Art. 31 K.O.)
Beroepen: te Bruchterveld cand. J.
R. Wiskerke te Amsterdam.
.'dankt: vo:r Eindhoven K. J. Kap-
teyn te Njjkerk;- voor Zuidbroek F. van
Dijk te Heerenveen.
Geref. Gemeenten
iroepen: te Borssele J. B. Bel te
Krabbendijke.
Prof. dr Titus Brandsma
De Nederlandse paters Carmeldeten
hebben in verband met een mogelijk
proces van „zaligverklaring" tot de
bisschop van 's-Hertogenibosch, het ver
zoek gericht .een bisschoppelijke recht
bank te willen instellen die belast zal
worden met het onderzoek naar
leven, de geschriften en de heldhalftige
dood van prof. dr Titus Brandsma, O.
Carm., die 26 Juli 1942 Ln het concen
tratiekamp Dachau is gestorven. Prof.
Brandsma- stond in de bezettingstijd op
de bres voor het RK. onderwijs e
pers.
31 KO.I: Geslaagd:
ex. Ph Roorda, Lauwerzijl en J Schelter
Emmen,
(Advertentie)
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
U «uit morgens „kiplekker"
uit bed springen.
Elke dag moet uw lever een Uter gal In
uw Ingewanden doen stromen, anders vsr-
teert uw voedsel niet, het bederft. U raakt
verstopt, wordt humeurig en loom. Neem
de plantaardigs CARTER'S LEVERPIL
LETJES om dis Uter gal op te wekken en
uw spijsvertering en stoelgang op natuur-
e regelen. Een plantaardig «acht
Het lied der aethergolven
VRIJDAG 24 OCTOBER.
urn I, 402 m. KRO: 7.00 Nieuws. 7.10
Morgengebed. 8.00 Nieuws. 8.15
Vr— J-
Hi
11.00 Voor de zieken. 11.45 Residentie
orkest. 12.30 Gram. 12.33 Salonorkest en sol.
12.55 Zonnewijzer. 1.00 Nieuws. 1.25 Piano
duo. 1.45 Voor de huisvrouw. 2.00 Soliste
concert. 2.45 -Kamerkoor. 3.00 Schoolrad
3.30 Metropole orkest. 4.00 Voor de zieki
5.00 Voor de jeugd. 5.15 Kinderkoor. 5.35
Lichte muziek. 6.00 MiUtaire causerie. 6.1(
Gram. 6.30 Amus muz. 7 00 Nieuws. 7.10 Re-
.Verklaring en toelichting". 7.30
m. 8.25 Di
8.30 Thu
uur. 9.40 Grinzingklanken 10.
9.05 Brabants
Heilige Katholieke Kerk". 11.00 Nws
i en 11.40—12.00 Gram.
lversum II 298 m. VARA: 7.00 Nieuws.
Gram. .7.15 Gymnstlek. 7.30 Gram. 8.C"
10.20 Gram. 10.30 Schooln.—
11.25 Radiofeuilleton. 11.45 Vocaal Dubbel-
kwartet. AVRO: 12.00 Lichte muziek. 12.33
't Leven wordt wel heel eentonig voor Joop. ?e
op de wereld weet hij alleen uit de kranten, die Beter onrecht te lijden dan het te doen. Voor
volgens Riet vol Duitse leugens staan. Het is, dat aller veiligheid moet hij de zieke broer blijven,
krant nodig hebt om de bonnen, maar de jonge man met de .".ansteckende Krankheit",
u.. i i zoajs hij zich door Riet tegen een paar Duitse
Hij ziet wekenlang niemand dan Riet. Zo nu en anders... En bij gebeurtenissen als de bombarde-
dan komt de dokter eens aan en redeneert op een J^e"ten op^Arnhem en Nijmegen schijjit die krant soldaten hoorde beschrijven. Die zochten mis-
wijze, die de gezondste mens ziek maken T
Joop begint soms te menen, dat er hem inder- - -----
daad iets mankeert. De eerste week was hij erg er dan meteen bij te vertellen, dat ze
geweest, gevolg natuurlijk J~
alles al toch nog voordeel van hem, al beweert
de spanning van snapt en dat die geallieerden heus niet gek kens het tegendeel
T" M;i fBmn „Laat me mijn eigen weg gaan", smeekt hij
die hij had doorgemaakt. Daarna had hij zich een zlJn. In Nijmegen is „Woom en Dreesmann" ge-
tijdlang volkomen gezond gevoeld, had zowel Riet raa^ en..dat zat vol „Moffenwijven".
als de dokter met minachtende ironie behandeld. j^n, kostbaar genoeg, om ze
had vele dagen in pyjama op gezeten, was in de Nederlanders te betalen", smaalt Joop. En
kille herfstdagen zwaar verkouden geworden, had
OEN DE
VESTING VIEL
door D. MENKENS-v. d. Spiegel
slotte griep gekregen en toen zijn verzet moe
ten opgeven. Werkelijk tlink ziek was hij van
October November ingegaan en, toen de griep
hem verliet, had hij machteloos daar gelegen,
had het leven maar over zich heen laten gaan.
Met Riet een gesprek te voeren wordt meer dan
hij kan verdragen en zijn zwager ziet hij zelfs
niet met Kerstmis of bij de jaarwisseling Brie-
krijgt hij niet en begeert ook niet ze te schrij-
Als hij dan uitgeste'
uitgestotene gedragen.
Wel heel lang en bitter zijn hem de feestdagen.
Hoe anoers was het verleden jaar. Ondanks d<
oorlog was er de huiselijke gezelligheid geweest
de kerkgangen, de sfeer Hij had in die winter
lijd zijn school en zijn huiswerk. Weliswaar be voortdurende angst voor zijn „herrie schoppen"
„En een kogel krijgen?"
„Wie- kent me hier? Ik zou naar het Noorden
trekken, me verhuren bij een boer."
„Dus voor onderduiker spelen? Dat zou je rein
ste bedrog zijn."
„Ik moet zien weg te komen", neemt hij zich
voor, maar aU er die nacht een luchtgevecht
boven het dorp is, als hij dan zijn bovenkleren
krijgt en naar beneden mag, weet hij meteen
„„.„„„j dat hi3 Wijven moet, waar hij is. Duizelig en
ven. Ais" hij dan uitgestoten is, zal hij zich als emdeïoze tijen doodkisten te zien geett. zegt hij !l.*P..'ge!?-M J52?ie^!jïT.t_,,iL?L,W
een uitgestotene gedragen. ajs terloops: „wat moet dat Vroom en Dreesmann Hraeen
loch groot geweest zijn, hè? Besloeg bepaald de e
zijn stijf, kunnen hem nauwelijks
Fel wordt er geschoten. Granaatscherven ketsen
woorden met nieuwe hatelijkheden en een tergend °P bet dak, bommen gieren en ontploffen, huizen
getreiter beantwoord. Was er bij Riet niet de !t°r,on 'n 7a «laan oodrioan n„,40.- d;„.
gonnen na nieuwjaar voor hem de slechte maan dan onthield
den, maar die waren toch ver te verkiezen boven ie niet gebruiken in een huis,
dit bestaan in een koude, halfdonkere kamer bode i:
Heel kort zijn de dagen, licht te branden verbiedt
itorten in. Ze staan gedrieën onder de trap, Riet
„0__aan Freds arm in het midden. Bij een nieuw
hem alle lectuur. Maar herrie kun oplaaien van het pandemonium grijpt ze ook de
een dienst arm van Joop, drukt die angstig, gilt als in
doodsnood. Fred spreekt kalmerende woorden, die
Soms neemt Joop in machteloze woede, zich niemand verstaat, Joop denkt aan de Duitse
Riet in toenemende onverdraagzaamheid en aan voor, inderdaad voor de dag te komen, terwijl vrouwen, die dit in groter felheid elke nachi
de lange nachten schijnt geen einde te komen het meisje er is. Wat zouden ze er aan doen, als ondergaan. Hij denkt, zoals hij al ontelbare nach-
Doch altijd weer daagt de morgen en dan troost nij zich vertoonde en zei, genoeg te hebben van ten gedacht heeft
hii pr 7irh mpp dat elke nacht iets korter en zijn gevangenschap? Zijn deur is niet -
elke dag iets langer wordt dat straks de lente. slot. hij zou het kunnen Er uit breken. Schan
Uu;4 J--daal maken Hij kan toch zeker die twee
op doormaken, nauwelijks erger vinden dan dat ein-
lui wel aan? Maar telkens weer bedwingt hij zich het eerst om het oorlogsgeweld zijn opgestaan.
Sport. 12,48 Gram. 1.00 Nieuws. 1.20 Dar
2.00 Voor de
2.20 Blokfluit t
semble. 2.50 Voordracht met muzikaal "inter
mezzo. 3.10 Fagot en piano. 3.30 Zuid-,
en Spaanse muziek; VARA: 4.00 Orgel.
Voor de Jeugd. 5.00 Gram. 5.20 Muzikale c
serie. 6.00 Nieuws. 6.15 Felicitaties. 6.45 ,.D
om de bocht". 7,00 Meisjeskoor. 7.15
volle pond". VPRO: 7.30 „Moreel berai
7.50 Mededelingen. 8.00 Nieuws. 8.05 B<
bespreking. 8.15 Kamerkoor. 8.30 „Europa
één". 8.40 ,Xev«
Weerberichten. 1.00 Nieuws. 1.10 Grai...
Voor dè scholen. 3.00 Hoorspel 3 30 Concert
4.30 Lichte müziek. 5.00 Voor de kinderen.
5 55 Weerberichten. 6.ÖG Nieuws. 6.15 Sport.
6,20 Gram. 7.00 Gev, muziek. 7.30 El Alemeln
Reünie. 8.15 Klankbeeld, 9.00 Nieuws 9.15
aij. wsbrief._9.30 .Jn all c"
Engeland, BBC 1500 en 247 m. 12.00 Parle-
mentsoverzleht, 12.15 Rhythmische muziek
12.Jo Concert. 145 Voor de kinderen 2 00
Voor de vrouw. 3.00 Lichte muziek. 3.45 Gev.
Mrs Dale's Dagboek 4.30 Orgel.
Salonorkest
soliste i
- -.30 Variété
m sol. 6 15 „What's It like in". 6 35 Cause-
Hoorspel 7 00 Nieuws. 7.25 Sport
Lichte muziek. 11.05 Voord:
uziek. 11.5612.00 Nieuws.
Frankrijk. Nat. Program 347 m. 12.30 Con-
srt 1.00 Nieuws. 1.50 Idem. 6.30 Amerikaan-
"iuziek. 11.45—12.00 Niel
Advertentie
ruwe, gesprongen huid, schrale lippen
Weerber 12.34 Salonork. 1.00 Nieuws. l'.lS
ammondorgel. 2,00 Schoolradio 3 30 Opcret-
'muziek. 4.00 Gev muziek, 4.40 Gram 5.00
5.10 Lichte muziek. 6 00 Gram 6 15
istkaleidoscoop. 9.45 Grar
en. 9.00 Ki
Nieuws 10.10 Kroi„a-
10 45 Kamermuziek. 1Ó.S5—
11.00 Ntei
Ichtc i
izlek. 1.00
Niéuws. .1.10. 2.30 en 3.00 Gt_
:iek. 4.25 Gram.. 4.35 Lichte müziek 5 00
•iws. 5.15 Gram. 5 30 Kamermuziek 5 55.
6.45 en 7.00 Gram. 7.45 Nieuws. 8.00 Omroep-
m sohst?n- 915 'Gram 10.00 Nieuws
0.10 Kamermuziek. 10.50 Nieuws.
Televisie Lopik.
VRIJDAG KRO 20.15—21.45; 1 „De Groot-
s Onderneming", film. 2. „De Hoed",
naar de mening van de commissie mag
worden geconcludeerd, dat de kerken ook
achter deze wachtenstijd staan. De zaak'
van de samenspreking is een oude kwes
tie, die reeds sedert 1946 aan de orde is
en het voorstel der commissie betekent
'n vasthouden aan de lijn van „Kampen".
Ds Brink rapporteerde nader over een
verzoek van de kerk van Veendam. Deze
had aan de Synode gevraagd om een
verklaring te geven van de bedoeling van
een uitspraak der Synode van Kampen,
betreffende samenwerking der kerken bij
uitzending van missionnaire predikan
ten. Met 1913 stemmen werd aangeno
men het voorstel om aan het verzoek niet
te voldoen, omdat het niet de taak der
Synode is een uitspraak te doen over de
bedoeling van de betrokken uitspraak der
Kamper Synode.
Ambtsaanvaarding dr B.
Meulenbeld
Dr B. Meulenbeld aanvaardde gisteren
in Delft het ambt van gewoon hoog
leraar in de zu-ivere en toegepaste wis
kunde en de theoretische mechanica.
Dr J. Hemelrijk zal op 5 November in
Delft het ambt aanvaarden van b.g.
hoogleraar in de mathematische statis
tiek te Delft.
Promoties
op proefschrift De ozonolyse van
•azool en enjge homologen ln verband
Indingstoestand
geboren te Wynjeterp (Fr.).
Schagen. Amstel
i G Roeland, Haar-
Nederlands c
Engels mej. H W G Olt-
hof. Amsterdam.
GRONINGEN. 22 Oct. Geslaagd: doet. ex.
klassieke letteren: J R Tjepkema. Gronin
gen (cum laude); cand. econ. wetenschap
pen; mej G Geubels. Groningen, J R Faber.
Leeuwarden: cand. ex. Godgeleerdheid: L
K Bos. Sprijk. W S Evwhuisj Groningen. H
E Vermeulen. Nijmegen; doet. ex. genees
kunde: mej. S Y Hofstra, Haren (Gr J J
van der Linden. Leeuwarden. A Postma,-
Hardegarijp. J H Lucas. Luycks, 's-Heeren-
hoek, F de Rook. Lemmer, M M A C Mol.
Oud-Gastel. A E TJ Halma, Dongjum. W
Koster, Groningen. D Sijbrandü. Groningen.
AMSTERDAM (Gem. Univ.), 22 Oct. Be
vorderd tot arts A W Bakker. Overveen, P
Vijlbrief. Haarlem. C W Vermeulen en L van
Gelder. _A'dam. Geslaagd voor het arts-ex.
eve. J W Poggemeler en
s ged. P E Voorl-
H Buiskool, Amst
doet
het
TT ZULT het ook wel eens hebben
meegemaakt, dat een kerel als
een boom zyn krachten beproefde op
een instrument, dat in de wandeling
de Kop van Jut wordt genoemd. Met
enorme energie sloeg de geweldenaar
met de hamer op het houtblok, zódat
een zwaar stuk Ijzer langs de stang
omhoog vloog, maar ondanks de
krachtsinspanning van deze machtige
spieren, bleek het ijzer toch niet de
top van de stang te kunnen halen.
Tot deze prestatie bleek wèl in staat
een jonge man van aanzienlijk lichter
postuur, die echter het voordeel had
de hamer met veel meer souplesse te
kunnen zwaaien. „Dat ligt aan de
slag", zeiden we dan tegen elkaar, en
daarmede was voor ons de zaak afge
daan.
Inderdaad, maar eigenlijk is het toch
wel een heel vreemdsoortig verschijn
sel, dat snelheid van een grotere be
tekenis blijkt te zijn dan kracht. Want
wanneer u tweemaal zo krachtig mét
een hamer op de kop van een spijker
slaat, geeft u de spijker een tweemaal
zo harde klap. Dat is niets nieuws.
Maar wanneer U tweemaal zo snel
slaat, krijgt de spijker een klap, die
viermaal zo groot is!
We weten allen, dat door een luch
tige zwaai een zweep tóch een scherpe
knal kan teweeg brengen. Weinigen
zullen dan ook willen volhouden, dat
het knallen van de zweep van kracht
afhankelijk is; integendeel, ieder kan
zich voorstellen, dat het knallen van
de zweep te maken heeft met de snel
heid, waarmede ze wordt gezwaaid.
Zo is het ook: alléén wanneer de
zweep zich sneller beweegt dan het
geluid en dat is ongeveer 340 meter
per seconde ontstaat een knal.
Deze knal treedt ook te voorschijn,
wanneer de mattenklopper met een
snelheid, die groter is dan het geluid
op het vloerkleed neerkomt. Om die
snelheid te krijgen, is de steel van de
mattenklopper zwiepend gemaakt en
het staccato van droge knallen ln de
schoonmaaktijd bewijst, dat dit loffe
lijk streven van de mattenklopper-
fabrikanten vruchtbare resultaten af
werpt. Wanneer dus een man met dit
huishoudelijke voorwerp minder luid
ruchtig te werk gaat dan zijn echtge
note, bewijst dit niet, dat hij zwakker
is of dat hij meer gevoel voor wellui
dendheid bezit, doch het bewijst uit
sluitend. dat hij de mattenklopper on
handiger hanteert en met minder snel
heid op het té tuchtigen vloerkleed
laat neerkomen.
En nu we de mannen hun medewer
king bij het huishoudelijk werk heb
ben laten verlenen, is het niet meer
dan billijk, dat we ook eens in her
innering terugroepen de tijd, waarin
vrouwen meenden als soldaten te
(Nadruk verboden)
