STADSNIEUWS
De wekelijkse keuring in Haarlem
Protestants Chr. literatuur getoetst aan
Calvijns aesthetische beginselen
Een boeiend essay van C. Rijnsdorp
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 12 AUGUSTUS 1952
Agenda voor Leidon
Leids kindje in Blerick
ernstig verwond
Het 2'i-jarige dochtertje van de familie
C. N. Keur, Conscientieplein 14 te Leiden,
is Zaterdagmorgen te Blerick onder het
achterwiel van een met kisten aardappe
len beladen paard en wagen terecht ge
komen. Zij werd met een ingedrukte
borstkast, een hersenschudding en een
kaakfractuur in het St. Joseph-ziekenhuis
te Venlo opgenomen. Haar toestand was
zorgwekkend. De familie bracht haar
vacantie in Blerick door.
Colgate nog voor drie
maanden op non-actief
De Colgate-Palmolive Handelmaat
schappij heeft nog steeds niet haar pro
ductie hervat in verband met de moge
lijke last. die de Meelfabriek De Sleutels
van de parfumgeuren zou hebben. Het
aanbrengen van een technische installa
tie, om die geuren teniet te doen, eist
veel voorbereiding.
Inmiddels schijnt de situatie in Leiden
wel enig in de wereld. Een zusterbedrijf
van de Colgate in Manchester, dat wel
dertig maal groter is dan de fabriek
in de Sleutelstad en bovendien op
krotere afstand van een meelfabriek
ligt, krijgt geen klachten over geuren. In
Denemarken is een zusterbedrijf, dat
werkt zonder bezwaren van een biscuit
fabriek ,die twee etages hoger in hetzelf
de gebouw is gevestigd.
Bij de Colgate te Leiden werken nor
maal dertig personen, voor het meren
deel meisjes. Daarvan zijn er thans on
geveer tien zonder werk. In afwachting
van de hervatting van de productie kreeg,
zoals we reeds meldden, een aantal per
sonen tijdelijk andere taken opgedragen.
Naar men venvacht, zal de productie
nog ongeveer drie maanden stil liggen.
R.K. harmonie concerteert
De R.K. harmonie zal Donderdagavond
om 8 uur een concert geven voor d>
buurtvereniging Ons Eiland.
Ned. studenten stichten
een orkest
Op 6 Augustus is tot stand gekomen
de Stichting het Nederlands Studen
tenorkest. die zich ten doel stelt door
het geven van concerten gelden bijeen
te brengen voor de Stichting het Ne
derlands Studenten Sanatorium, en/oi
andere medische en sociale instellingen
ten behoeve van studenten in Nederland
In de commissie van toezicht op de
Stichting het Nederlands Studenten-
orkest, hebben zitting genomen prof.
mr dr G. M. Verrijn Stuart, directeur
van de Amsterdamse Bank N.V.. prof. dr
H. E. Reeser. hoogleraar aan de rijksuni
versiteit te Utrecht, en mr R. Korthal
Altes, advocaat en procureur te A'dam.
Het orkest zal onder leiding van zij
dirigent Yvon Baarspul in September mt
de repetities beginnen. Op zijn tournée
zal het o.m. concerteren te 's-Gravénhai.
Amsterdam. Rotterdam, Utrecht, Eindho
ven, Arnhem, Hengelo en Groningen.
Imenexco twee dagen
naar Duitsland
Ter gelegenheid van het feit, dat 2
jaar geleden aan de N.V. Imenexco te
Leiden de alleen-vertegenwoordiging
de wereldbekende firma Küppersbusch
werd opgedragen, hebben directie
personeel met de dames Vrijdag en
terdag een twee-daagse trip naar deze
fabriek te Gelsenkirchen gemaakt,
eerste dag werd gevuld met een
gang door de fabriek, waardoor me
indruk kreeg van dit enorme bedrijf met
2800 werknemers, terwijl de tweede dag
een tocht werd gemaakt naar het Wup-
pertal met o.a. en bezoek aan het Schloss
Burg. Genoten werd van de buiten
gewone mooie natuur, waaraan deze
streek zo rijk is. Een diner te Nijmegen
besloot deze in de beste stemming verlo
pen reis. Eerst diep in de nacht bereikten
de twee autobussen Leiden weer.
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Paulina A. M. ,d. v. W. Th.
J. Raaphorst en J. E. Overdevest; Dina E.
H.. d. v. E. v. d. Kolk en R. Bos; Nicolaas,
z. v. C. v. d. Boon en C Ros; Jan P A.,
v. J. de Kooker en N. Goudkade: Richard
M., z. v. J. P. Baak en N. Tschernaus;
Cornelia H., d. v. J. J. v. d. Lugt
Gelder.
OVERLEDEN: K. Bakker, man, 78 j.;
M. Kolkman, wedn., 75 j.; C. Wallc, zoon.
21 j.; G. Bakker, man. 56 j.; G. van Dom
melen, wed. van Pellekoorne. 73 jr.
GEHUWD: A. Roedoe en J. Werk: W.
B. v. d. Ham en T. Gebert: A. van Roggen
en L. N. Oei; G. van Bemmel
Vilders; G. J. Bloemendaal en L. den
Hertog.
Deviezenschandaal
in Wenen
In Wenen zyn acht vooraanstaande
functionarissen van de Creditanstalt en
vier zakenlieden gearresteerd, verdacht
van deviezenzwendel.
De Creditanstalt is een van de twee
grote genationaliseerde Oostenrijkse ban
ken. Onder de zakenlieden bevindt zich
de directeur van het bureau voor het
plan-Marshall van de bank.
De N.V. Handel mij Güntzel en
Schumacher boekte over 1951 ƒ3.4
min netto winst, waarvan 362.500 of
10 pet wordt uitgekeerd als dividend en
ƒ50.000 gebracht wordt op de dividend
reserve.
De N.V. LÏJEMPF te Leeuwarden
declareert 7 (7) pet dividend uit een
winst van 779.797 (ƒ479.285).
Familieberichten uit
andere bladen
VERLOOFD: Th I C Otcrdoom en P Smit.
Nat Phll. Docts Broek In Waterland.
OVERLEDEN: H Eapcet. m, 73 j. A'dam:
Woensdag
Stadhuisplein, 7 uur: rondvaart Oud-
Leiden door en om de Sleutelstad; daar
na bezichtiging stadhuis.
De Zijl, 7 uur: promotiewedstrijd De
Zijl IPinguins I.
Hoogl. kerk, half 8: Avondstilte.
Levendaal 1, half 8half 9: zitting
pryzencommissie.
Donderdag
Doelenkazerne, 8 uur: uitreiking van
oorkonden aan nabestaanden van in de
oorlog of in Indonesië gesneuvelden.
Stadhuisplein, 7 uur: rondvaart Oud-
L.eiden door en om de Sleutelstad; daar
na bezichtiging stadhuis.
Vrijdag
De Zijl, 7 uur: promotiewedstrijd De
Zijl II—D.J.K. III.
Tentoonstellingen
Volkenkunde, 105 uur: Vertrouwa
bezit van vreemde herkomst (tot 1
October).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Duyster, Nieuwe Rün 18,
tel. 20523, en de Doeza-apotheek, Doeza-
straat 31, tel. 20313.
Geen snor, geen elen
In de gevangenis van Bikaner, in Voor.
Indië, zijn zestig gevangenen een honger
staking begonnen als protest tegen een
bevel der gevangenisdirectie, dat hun
snorren moesten worden afgeschoren. De
directeur liet verleden week barbiers
komen, om alle gevangenen glad te sche
ren. „Ik heb er genoeg van die kerels op
arrogante manier aan hun snorren te zier
draaien, terwijl zij de beambten der ge
vangenis brutaliseren", zeide hij.
Prompt gingen zestig gevangenen ln
hongerstaking. Zaterdag weigerden de
dertig overgeblevenen voor de vijfde
achtereenvolgende dag te eten, tenzij hun
zou \vorden gewaarborgd, dat zij hun
snorren mochten behouden.
Privé-postkantoor
De politie in Detroit heeft een inval
gedaan in het huis van de 50-jarige post
beambte Roman J. Kortes en daar tonnen
niet-afgeleverde brieven en pakjes ge-
Volgens de postrecherche hield Kortes
er een soort privé-hoofdpostkantoor op
na, alleen leverde hij de brieven niet af.
Hij had meer dan 10.000 brieven in huis,
waarvan de meeste niet geopend waren.
Zij waren netjes opgeborgen. Kortes ver
telde de politie dat hij naar geldswaarde
had gezocht.
Met de gladiolen zit het er weer op
In de keuringszaal is het decor wel hard veranderd. De laatste weken was het uit
sluitend gladiool, wat de klok sloeg. Gisteren ontbraken de gladiolen ook wel niet
op het appèl, maar het beeld wordt er toch niet meer door beheerst. Het zit er
met de gladiolen weer op.
Frappant mooi was de groep Montbre-
i's van Belle en Teeuwcn te Lisse. In
fraai gestoken „stukjes" stonden daal
de grootbloemigc, licht-oranje Star of the
East, de oranjerode Robinson, die ook
bepaald kleine bloemen heeft, Co-
(oranje met rode ring rond het
„hart") en de oranjegele Rheingold. De
laatste soort was er ook in goede kwali
teit van Jac. van Nieuwkoop. Sassenheim,
die tevens de warmgele Citronella
toonde.
Wat dc gladiolen betreft: Grullemans,
Lisse, presenteerde een fraaie collectie
primulinussen, waarvan Atom, rood met
witte rand, wel het meest opviel naast
Lavender and Gold,, waarvan de i
de kleur heel goed weer geeft. Verder
lila Wedgewood, de lilarose Queen of
Bremen en Zona, rose met geelomrand
bleek-rood merk. Bijvoet en Co., Over-
veen, toonde de aparte rode grootbloe-
mige gladiool Prestwick, naast de gele
Willem Hageman en de zwart-rode
Oeganda.
Extra beste Picardy was er van Jac.
Boon te Bovenkarspel. terwijl de fa S.
Koopman en Zn te Venhuizen Picardy
Super toonde. Of deze nu werkelijk su
perieur is aan de door de fa. Boon ge
toonde Picardy, kon men met het blote
oog niet zien. Van C. S. van Dobben de
Bruyn Jr te Noordwük noteerden w<
Long Run, hard-lila met wit merk er
zeer lange, slanke staart, de licht zalm-
rose, gekartelde Starlia en de fluweel
rode Mohican.
Verbluffend mooi van kleur was
Superior zuiver cochelnille-rood
van Gebrs. Bot te Grootebroek. Hieraan
werd een getuigschrift van verdienste
toegekend. Rosalie is een creatie var
Gebrs. Vink te Noordwijk: lange, sier-
crème ge
lijk gebouwde tak i
Bode van Zoeterwoude
kwam er niet uit
„Vriendelijkheidjes" van
Leidse winkelierster
De gemeentebode van Zoeterwoude
reisde naar Leiden, om daar aan
dame een vordering uit te reiken. Deze
wilde de vordering echter niet
en verzocht de bode te wach
ten tot haar man thuis kwam. De bode
voelde hier weinig voor en legde de vor
dering neer op de toonbank, want de
dame had een winkel. Toen hij de deur
uit wilde stappen, ging dat niet, want
mevrouw, die van tevoren zijn fiets had
binnen gezet, posteerde zich voor de
deur. Haar dochtertje kwam met een
stoel voor mama aandragen en ging toen
op wacht staan bü de fiets.
Wat kon de goede bode doen?
Een krijgslist? Hij vroeg de dame, of
hü even naar een kapper in de buurt
mocht. Maar zij doorzag hem en ver
leende geen doortocht. Daarom moest
hij wel wachten, tot de heer des hui
zes thuis kwam.
Dergelijke afgrendelingsgevallen heten
in het wetboek van strafrecht weder
rechtelijke vrijheidsberoving en daar is
de politierechter erg happig op. Zo kwam
ook de dame in kwestie in het verdach
tenbankje bij de Haagse politierechter.
Die las uit de stukken, dat de gemeente
bode wel had kunnen vertrekken, mits
hü de vordering meenam.
Verdachte ontkende, zich aan vrijheids
beroving te hebben schuldig gemaakt.
Het ongevraagd binnen zetten van de
fiets was een vriendelükheidje harerzyds
geweest, zei ze. Tenslotte beweerde zy,
dat ze niet voor, maar naast dc deur had
gezeten. Overigens hielp dit verhaal haar
weinig, want conform de eis werd de
Leidse winkelierster veroordeeld tot een
week voorwaardelijk.
vlekte bloemen. Een beste lila zaailing
bracht P. Visser te St. Pancras voor het
voetlicht, met een brede, wel gebouwde
tros. Maar wat deze firma nu in die dub
bele rode gladiool ziet, mag Joost weten.
Schüw-lelijk!
Lelies waren dun gezaaid: alleen een
vaas beste White Superior van A. J. v.
d Zwet te Roelofarendsveen. De firma
C. Geerlings te Heemstede zorgde al voor
een mooie groep Pompon- en Halskraag
dahlia's. Van de pomponnen blonken de
gele Light Ball, de dof-wynrode Ginette.
oe heldere gele Erie, de fris-rode Olga,
maar vooral Lioma, fonkelend karmyn-
rose met een tikje zalm, het meeste uit.
Van de halskragen waren het Geerling's
Elite en Keukenhof, die de meeste aan
dacht trokken. Verder: een tweetal wit
te delphinium-zaailingen van J. Zwaane-
veld te Sassenheim, die er niet gek uit
zagen, plus een Phlox decussata-aanwinst
en verder wat vuurpijlen van E. Pletting,
Haarlem.
Toenemende besmetting
In 1 week 134 gevallen
van kinderverlamming
In de week van 27 Juli tot en met 2
Augustus zijn in ons land 134 gevallen
van kinderverlamming aangegeven, tegen
107 in de voorafgaande week. Hiervan
kwamen er 45 voor in Noord-Brabant,
ln Limburg (dat tot nu toe aan de spits
stond), 22 in Zuid-Holland (namelyk 12
in Rotterdam, 4 in Den Haag, 2 in Bode
graven, 1 in Boskoop. 1 in Pijnacker, 1 in
Dordrecht en 1 in Poortugaal). in Noord-
holland 16, Gelderland 11. Utrecht 5. Over
ijssel 4. Drente en Groningen elk 3.
Friesland 1 en Zeeland evenals i
voorafgaande week 0.
De aanslag op Harjono
Afpersing en poging tot doodslag
ten laste gelegd
Zoals bekend zullen de daders van de
aanslag op de Indonesische militaire
attaché in Den Haag, Meine Pot e
Colson Dinsdag 19 Augustus om 1040
uur terecht staan voor de Haagse recht
bank. Aan hen, zo vernemen wij thans,
is tenlastegelegd: 1. afpersing, 2. poging
tot doodslag, 3. vrijheidsberoving. Als
raadsman van M- P., die weer van het
Huis van Bewaring naar de Scheveningse
strafgevangenis is overgebracht, treeci'
op mr Francois Pauwels. P. C. wordt ver
dedigd door mr Veldhuis. De Indone
sische militaire attaché luit.-kolonel H.
T. Harjono is als getuige gedagvaard.
Republiek Zuid-Molukken
en de Post-unie
Het departement van voorlichting va-
de repubiiek der Zuid Moluteken heeft
een klein boekwerkje uitgegeven be
treffende de juridische positie van deze
republiek in de internationale rechts
orde. Dr Nikijuluw toont aan de hand
verschillende argumenten daarin
dat de R.M.S. van rechtswege lid
an de internationale postunie, als
rechtopvolgster van Nederlands-Indië,
als zodanig behoort erkend te wor
den. Deze kwestie staat geheel los van
de vraag of de R.M.S. lid kan worden
de Verenigde Naties. De R M.S.
verzet zich dus tegen de pogingen van
de republiek Indonesia om als rechts-
opvolgster van Neti. Indië beschouwd te
worden, voorzover het betreft het grond-
;ebied der Zuid Molukken. Naar gemeld
wordt, heeft op het congres van de
Postunie Monaco het voorstel gedaan
om de toelating van de R.I. ten aanzien
van d'lt grondgebied te schorsen.
Wat is de betekenis van
HET GEBIED van verkeerde afleidingen, verwarringen en nieuwe
Opr;
voorgedaan. Enige maanden geteden schreef ik over Bilderdijk en zijn
willekeurige of gewaagde afleidingen. De zeventiende eeuwers waren daar
in nog sterker dan hij. Wilhelm (Willem) betekent: de machtige bescher
mer. Maar de zeventiende eeuwers, die dol op woordspelingen waren
maakten er Wei-hem van. En niet zo maar als een grapje, maar in volle
ernst. Zo noemde de gouverneur van de Kaap in 't begin der 18de eeuw
zich: Wilhem Adriaen van der Stel. En Constantijn Huygens had een
voorkeur voor de naam Constanter, omdat zijn geboortestad Breda zich zo
constanter standvastig) had betoond. Carolus Magnus (Karei de Grote)
is een verbastering van Karoloman (vgl. ons Janneman).
Van de mannennaam Vincent maakte spreken, wanneer ik het over familie-
men Sentina. Ongelukkigerwyze betekent
dit laatste woord: bodemwater van een
schip, grondsop of liederlyk uitvaagsel.
Het is dus niet bepaald leuk zo genoemd
te worden. Al is 't niet even erg. prettig
is 't niet je hele leven Centje te heten of
zoals het verkleinwoord van Hyacint
luidt: Sintje. Dit brengt ook m.i. zulke
zware verplichtingen mee. Swidbert, een
evangelieprediker uit de eerste Christen
tijd in Nederland, betekent niet Zoet-
baard, zoals soms verklaard wordt. Ge
lukkig maar, want wat zou men daarbij
al niet kunnen denken? Neen het beduidt:
sterke strijder. Dezelfde stam zit in
Roswitha, dat „sterke klank" betekent,
iemand wiens naam beroemd is
geworden. De naam Erasmus kent ieder
een, maar misschien is niet zo algemeen
bekend dat hij eigenlijk Gerrit Gerrits-
Don heette. Als men aan het Franse
erkwoord désirer (begeren) denkt, kan
ïen de naam Desiderius wel verklaren.
Erasmus betekent ongeveer hetzelfde als
Desiderius, waarmee dus de naam Desi
derius Erasmus helder wordt Gerrit of
Gerhard beduidt echter: de sterke speer,
zodat daardoor de gehele afleiding ver
valt.
Hildebzand strijdzwaard
Met het woord brand is het - al j
evenzo. Dit is namelijk met ons
woord brand, maar het betekent:
vlammend zwaard. Dus is Hildebrand
eigenlijk: strijdzwaard. Wie denkt
aan de naam Hildegonda, die ik in
mijn eerste artikel besprak, kan dit
licht begrijpen. Zo is dus waarschijn
lijk de familienaam Brandsma oor
spronkelijk geweest: de zoon van
Brand (een geweldig zwaardvech
ter).
Over die uitgang SMA zal ik later nog
heb. Gijs (familienaam Gyscl) be
duidt oorspronkelyk güzelaar. Deze
werd alleen aan voorname personen ge
geven, daar alleen xy voor gijzelaar
aanmerking kwamen. De holle bolle Gys
die op dc wagen zat en zoveel kon eten,
is natuurlijk ontstaan 1 I Wft
deze afleiding niet meer duidelijk sprak
Boele (zowel vóórriaam als familienaam,
houdt met ons woord boe! ook geen ver
band. Want het betekent: gebieder. Met
de voornaam Makke is het al evenzo. Dit
is geen aanduiding van een gewillig of
zachtaardig persoon, maar het betekent
machtig of krachtig. De naam Boene, die
op de pas genoemde Boele veel lijkt, is
echter weer van een geheel andere aard.
Hy beduidt: de goqde. Maria,
die voor ons een Zenkbeeld van goed
heid en zachtheid oproept, is echter vol
gens de afleiding van een geheel verschil
lend geaardheid. De naam betekent: de
wederspannige, preutse. Karoline bete
kent de sterke, krachtige, maar in bet
Duits wordt Karline ook gebruikt
de jeneverfles, waaruit misschien duide
lijk wordt, waarom in het straatliedje
een kleine halve eeuw geleden gezongen
werd:
Kom Karlineke, kom..
Er werden dan wel verder schone plan
nen voor uitstapjes aangegeven.
Karlineke zal overal wel de hoofdzaak
geweest zijn.
Zita, ons stellig nog bekend uit de eer
ste wereldoorlog als de naam van
Oostenrijkse prinses en vorstin, lykt
onverklaarbare uitheemse naam. n
als we vernemen dat het een afkorting is
van Felizitas (de gelukkige) wordt de
zaak ons duidelijk.
Hoe zonderling overigens namen kun
nen veranderen, blijkt nog uit het woord
Mbret, de titel van de vorst van Albanië,
wiens troon onze overste Thomson
steunen, wat hem het leven koste. Welnu
dit woord Mbret is een ineenschrompeling
van het woord Imperator (keizer)
T~\E REGERINGSOPDRACHT aan een representant van het Prot. Chr.
literaire leven, C. Rijnsdorp, (een bekende klank in de „eigen huis
houding"), resulteerde in een essay van bijna 200 bladzijden onder de titel:
„In drie etappen". De opdracht hield in, een essay te schrijven, waarin de
Prot. Chr. literatuur van de laatste 50 jaren wordt getoetst aan de aesthe
tische beginselen van Calvijn. De betekenis van het resultaat, uit deze op
dracht verkregen, culmineert wel hierin, dat hier een aantal vragen aan de
orde wordt gesteld, die, met dit essay tot grondslag, een diepergaande
studie zouden rechtvaardigen. Als zodanig is het werk van Rijnsdorp be
langrijk genoeg, al bevredigt het zeker niet in alle opzichten, hoezeer be
lezenheid en kennis van de schrijver ook respect afdwingen.
Wat allereerst dient te worden
meld, is de grote liefde van de schr.
tot de Prot. Chr. literaire beweging,
een liefde, die ons van bladzijde tot
bladzyde toespreekt. Ons, die er, even
als de heer Rijnsdorp, midden in heb
ben gestaan en deelgenomen hebben
aan gesprekken, soms tot diep in de
nacht, ons spreekt het wel zeer bü-
zonder toe. Het geeft ons ook een be
wuster doorleving van alle strijd, die
in de loop der laatste veertig jaren op
dit erf is gevoerd.
Echter een literair handboek voor de
ontwikkeling van de Piot. Chr. litera
tuur is het niet, al passeren vele dich-
en schrijvers de reveu. Keus en
belichting immers worden bepaald door
de aard van de opdracht: toetsing aan
de aesthetische beginselen van Calvün
liet aan de calvinistische beginse
len zoals de schüver nadrukkehjk op
merkt, wat onmiddellyk een andere
schikking van de stof en van de namen
tot gevolg zou hebben gehad.
Het is deze restrictie, die men bü
het lezen voortdurend in het oog dient
te houden. Niettemin kunnen we ons
aan het gevoel onttrekken, dat
Rijnsdorp. gelijk een schaker in een
gecompliceerde stelling, dc vereenvou
diging om de situatie meester te blüven,
hier wel zeer sterk heeft toegepast. Zo
het voor de buitenstaander eigenlük
ai moeilük boek geworden.
Het züdelings verwyt van Anton van
Duinkerken in „De Tijd" van 28 Juni
lijkt ons dan ook wel juist, wanneer hü
opmerkt, dat de opdrachtgevers niet be
doeld zullen hebben een werk. dat slechts
ingewijden zou voorlichten. „Integendeel,
het vei-langen zal wel geweest zijn om
buiten Protestantse kringen meer be
kendheid te geven aan de ontwikkeling
de problematiek van de Christelijke
letterkunde in Nederland sinds 1900".
Wat voorts teleurstelt, ook waneer men
rekening houdt met de genoemde be
perking is, dat de karakteristieken te
aphoristisch zün. Afgezien van het feit.
of wy des schrijvers mening in alle op
zichten t.a.v. de behandelde figuren de-
we hadden graag meer gehad, zulks
er, waar wij er van overtuigd zün,
dat de schrüver de stof volkomen in
zün macht had en geen letter ongefun
deerd heeft geschreven.
RÜnsdorp werkt met spanning en grote
aandacht en is geboeid door zijn stof,
zonder dat hü cr zich door laat mee
slepen. Maar toch een paar opmerkingen:
We missen b.v. een beschouwing van de
publicaties in „De Uitkük" die tot op
zekere hoogte voor de jongeren uit eigen
kring toch wel representatief w
Voorts zün ons verschillende schrüvers
na de oorlog ontglipt, die thans in
dere bladen publiceren. We verneme
niets over. Rynsdorp ziet in „Het Jonge
Geluid" 'n voortzetting van 't oude Ver
bond van Chr. Letterkundige Kringen,
dat na de oorlog niet herboren is:
waarom zwügt hü er dan over? Was
de „Ontmoetingsgroep" dan alléén re
presentatief? Wat dit tijdschrift aan an
dere beschouwingen dan literaire gaf.
was in facto nog te weinig om van be
tekenis te zün.
Helder en overzichtelijk
De waardering, die wü voor dit werk
opbrengen, houdt dan ook vooral
band met de helderheid, de vaak geluk
kige formulering, het overzichtelüke van
de scherp omschreven „etappen". RÜns
dorp is er voor een goed deel in geslaagd,
het eigen oordeel niet te laten prevale
ren. Voorts is het een grote verdienste
van dit werk, dat, voor zover er sprake
is van een literaire geschiedenis, deze
wordt benaderd van een bepaald zake-
lük criterium uit en niet van een per-
soonlüke instelling, waardoor het iels
fris en origineels en verrassends heeft
gekregen. Dit criterium was Calvüns
openheid voor de schoonheid, zijn stren
ge opvattingen over zün schrijversvak
(zie vooral de brief van Calvün
Grynaeus), zijn beroep op eenvoud
berheid, helderheid en zuiverheid: de
kenmerken van Calvün's schoonheids
leer. Dit alles heeft Rijnsdorp geput uit
het boek van L. G. Wencelius: „L'esté-
tique de Calvin".
Toen Rynsdorp's studie groeiende
was, hadden we het voorrecht, in in
tieme kring reeds enkele zeer voortref-
fehjke delen te horen over het boek
Wencelius en de schoonheidsleer
Calvyn, en., wc hebben deze in de uit
gave gemist. Dit is een soberheid die
we van harte betreuren. Het hanteren
van Calvün's principes als toets
de productie op eigen erf geeft de lezer
zeker gelegenheid, zich Calvün's hoge
opvattingen voor te stellen: niettemin
hadden we een vollediger behandeling
(naar de oorspronkelyke opzet) op prijs
gesteld.
Demonstraties
bij de vleet
Drie etappes
De schrüver ziet dus (de titel zegt
het reeds) drie perioden. De eerste rond
„Ons Eigen Tüdschrift", de tweede
rond „Opwaartse Wegen" en de laatste
rond „Ontmoeting".
Het Calvinisme is in Nederland his
torisch geroeid en alleen tegen deze his
torische achtergrond was een beschou
wing van de Prot. Chr. literatuur
mogelijk. „Er werd gewerkt," zo zegt
de schryver, „uit een Calvinistisch le
vensbesef." Derhalve zit er genoeg Cal
vinisme in de Prot. Chr. literatuur van
19001950 om de toetsing naar de aes
thetische beginselen van Calvün te recht
vaardigen.
Rijnsdorp komt dan tot de belang
wekkende conclusie, die een verdere
studie volkomen waard is, nl. dat een
verdere vernieuwing afhangt van het
antwoord op de vraag, of het orthodoxe
Protestantisme in Nederland naar Cal
vinistische trant nog voldoende toe
komst heeft om op de nationale cultuur
van invloed te zün. Wü kunnen op dit
belangrijke punt thans niet ingaan.
Het kon haast niet anders, of deze
studie, deze toetsing moest een nieuw
licht werpen over de belangrykste fi
guren uit onze letterkunde. Bilderdijk
is de eerste figuur, die we hier ont
moeten. H5j is onmisbaar voor deze be
schouwing als de vroegste Calvinist die
de literaire kunst diende
In de eerste periode komen we dan
figuren tegen als Anema, H. Mulder, J.
A. Rispens, P. Keunlng, Willem de
Mérode. Zü voerden, generaliserend ge
sproken, de moeilüke strüd tussen Kuü-
pers „Neo-Cal vin isme" en de invloed der
80-ers, beide hierin overeenkomend dat
zü de gehele mens opeisten. Onzekerheid
was dan ook het kenmerk voor die
eerste jaren.
De tweede periode werd beheerst door
de vraag naar wezen en doel (het be
staansrecht van een christelüke kunst).
We ontmoeten Heeroma. G. Achterberg,
Jacqueline van der Waals. Van Eerbeek.
Joh. Breevoort, W. G. v. d. Hulst (ver
nieuwing kinderlectuur) en vele ande
ren. Ook hier tekent Rynsdorp met
krachtige lijnen de tweestrüd tussen het
zgn. „nostro-Calvinisme" en de christe
lijke vrüheid in de kunstbeoefening.
Daarbij zien we ook de invloed van de
Barthiaanse theologie, aan welke RÜns
dorp betekenis toeschrüft inzoverre de
critiek ook onder haar invloed opkwam
voor de absolute verhevenheid van God
en de onmogelükheid, te transigeren met
het heilige. Zeker is ook, dat zij de dood
schreef op het vrome ik en aesthetisch
gesproken, een accent van kracht
verbetenheid, ja soms profetische gloed
aan de literaire productie verleende.
Uiteraard viel er over de derde periode
nog niet veel positiefs 'e zeggen. Toch
zün Rünsdorp's karakteriseringen hier
soms zo uitermate knap. dat men toch
wel een beeld krügt van hetgeen
gaande is: een (bewuste?) soberheid,
streven naar zuiverheid. We zien er i
af. namen te noemen. Zij tonen de reeds
genoemde belezenheid van RÜnsdorp.
Voor ieder die belang stelt in de vra
gen, die in ons literaire leven overheer
sen, is dit boek een uitstekende gids. In
derdaad, één ding moet ons nog van het
hart: zelden hebben we met zoveel
spanning werk van RÜnsdorp gelezen.
Rynsdorp die de gave mist tot populair
schrijven, maar die met dit werk een
helder en overzichtehjk essay gaf, dat
ieder, die sympathie voelt voor onze
Iliteraire beweging, zal boeien.
Het boek is goed verzorgd uitgegeven
door Bosch en Keuning te Baarn.
Colijn komt van Nicolaas
Ten slotte wil ik na al deze raad
selen opgelost te hebben, nog even
spreken over enige namen die in de
dagelijkse taal voorkomen, maar
vaak een veel deftiger klank gehad
hebben dan nu.
Daar is dan eerst b.v. de naam
Beel of Beeltje, die oorspronkelijk
Isabella luidde. Dan hebben we Cyn-
tje of Sientje voor Francina, Knier
tje voor Cunera, Colijn voor Nicolaas.
Bij deze laatste bedenke men dat
Colijn evengoed vóórnaam als fami
lienaam kan zijn.
En wie zou achter de wel zeer gewone
naam Krijn de Latynse Quirinus gezocht
hebben? Voor de Zeeuwen klinkt dat al
heel zonderling omdat men in Zuid-Beve
land althans van „een zotte Krien"
spreekt Giljam, een naam die in Zee-
tand nog vrij vaak voorkomt, evenals de
familienaam Giljamse. is een verbastering
van Wilhelmus Gommert, evenzo een
Zeeuwse naam, is oorspronkelijk Goma-
rus geweest, nog welbekend uit de twis
ten tijdens het Twaalfjarig Bestand. Goris
is een verbastering van Gregorius: Leun-
tje van Apollonia, dat ook wel tot Pleun-
tje wordt samengetrokken. Mees, een
Noordhollandse en Tesselse naam is de
zeer verkorte naam van Bartholomeus. Sy
of Sütje van Lucia, Froukje van Veronica,
T-ümen van Timotheus, Moenen. een be
kende duivelfiguur uit de middeleeuwen,
is een afleiding van Simeon. Soms ook
werden Latünse namen vertaald en zo
ontstonden Dankaert voor Gratianus en
Busschr.ert of Bossaert voor Sylvester.
Hoe raar het met een naam lopen kan,
wil ik ten slotte bewüzen met mijn eigen
geslachtsnaam, die echter ook, zoals men
weet, als vóórnaam wordt gebezigd. Deze
komt voor als Domis, Doen, Dou, Douwe,
ja zelfs als Mijnen en Minten. Toen ik
dat ontdekt had, leek me verder op dit
gebied alles mogehjk.
Den Haag Dr F. C. Dominicus.
Een lezer vraagt mü of ik zün vóór
naam Hasarü wel eens heb gehoord. Ik
moet daarop neen antwoorden. Wat de
betekenis betreft, dit: In Friesland komt
de naam Haas. Hazo. Hazaman en Heze-
man (vandaar de familienaam Hezemanst
nog voor Nu zal Hasary ontstaan zün op
de wijze van Jan-Piet, Marie-Anne e s
En dus is hü oorspronkeüjk wel ge
weest: Haas Arij, maar zal evenals Ma
rianne later aan elkaar zijn geschreven.
Volgens iadio-Tass
Ruim 1500 doden na
bombardementen
De laatste Noordkoreaanse
burgers vrijgelaten
Britse vliegtuigen, die waren opge
stegen van het Britse vliegkampschip
Ocean, bombardeerden Zaterdag Tsjin-
nampo aan de Koreaanse Westkust. Zü
schoten een Rode straaljager van het
type MIG neer en beschadigden drie an
dere toestellen.
Volgens een communiqué van de Geal
lieerde luchtmacht zyn in de afgelopen
week 18 MIG's neergeschoten en 19 be
schadigd. De Geallieerden hebben in de
zelfde periode 8 toestellen van verschil
lend type verloren. De verliezen der Ver
bondenen werden echter niet in luchtge
vechten geleden.
Ten Westen van Poekhan zü'n de ge
vechten om de Capital-heuvel weer op
gelaaid. Tanks der Verbondenen vielen
bunkers aan en konden zich na herig
vuur op de Rose stellingen te hebben af
gegeven. zonder verliezen terugtrekken.
Het Russische radio-station Tass meld
de gisteren, dat in de afgelopen 14 dagen
tengevolge van bombardementen door
Amerikaanse vliegtuigen, te Hamhoeng
(ten N.O. van Pjongjang) en in naburige
plaatsen ruim 1500 mensen werden ge
dood.
Het V.N.-opperbevel heeft Zondag me
degedeeld, dat de laatste 1300 van de
27.000 geïnterneerde Koreaanse burgers
thans in vrüheid zijn gesteld. Het betreft
hier de burgers, die aanvankelük geacht
werden Noordkoreaanse militairen te zijn.
Vier Duitsers bekenden
na pijniging
Het Oostduitse opperste gerechtshof
heeft vier Duitse burgers, o.w. een vrouw,
schuldig verklaard aan „spionnage en
sabotagepogingen". Eén der beklaagden,
scheikundige, is ter dood veroordeeld.
Vermeldenswaard is in dit verband, dat
deze scheikundige door de Russen uit de
Westelyke zone is ontvoerd.
De strijdgroep tegen onmenselijkheid
in Duitsland heeft verklaard, dat de ver
oordeelden maandenlang op de vreselyk-
ste wüze zyn gepünigd en dat him „oe-
kentenissen" op deze manier zyn ver-
Ongeluk met miniatuur-
trein in Engeland
Een baby kwam om het leven
Een ongeluk met de Lakeside-rallway,
een miniatuurtremtje rond een meer in
het Londense Alexandra park, heeft
Zondag het leven gekost aan een baby
in een jaar. terwül 19 personen, onder
ie 15 kinderen werden gewond.
Hei treintje, bestaande uit een met
benzine gedreven model-locomotief en
drie open wagons met zes houten ban
ken elk, alle vol passagiers, liep plotse
ling uit de rails en kwam in botsing met
de hoge bomen langs de lyn, vlak by
het hoofdbureau van de Britse televisie,
Alexandra Palace.
Eén wagon sloeg om. Onmiddellijk
schoten televisie-mensen te hulp en
redden de passagiers uit de ravage. In
het treintje bevonden zich veertig moe
ders. vaders en kinderen
Dit Is reeds het vierde ongeluk, dat
binnen 3 jaar in Engeland met minia
tuur-treinen is gebeurd.
Mossadeq een hall jaar
„dictator"
Hoewel verscheidene leden van de Se
naat bezwaren hadden Mossadeq dictato
riale volmachten te verlenen, heeft de
Senaat ten slotte na stemming de ge
vraagde volmachten toch verleend. Aan
gezien de Kamer hiermede reeds accoord
ging. is Mossadeq thans voor de perioae
an een half jaar „dictator".
Hoessein Navab, ex-Perzische gezant in
Den Haag, thans de nieuwe minister van
Buit- Zaken, arriveerde te Teheran.
Hoessein Fatemi, de naaste adviseur van
Mossadeq, heeft het ziekenhuis verlaten.
Voorts is Hoessein Maki op uitnodiging
van de Wereldbank naar Amerika ge
vlogen, met het doel de onderhandelin
gen over een regeling van het oliecon
flict te heropenen.
Zwemverbod in Duitsland
tegen kinderverlamming
In het kader van maatregelen ter be
strijding van de kinderverlamming is in
het Westelük deel van Noord-Rynland-
Westfalen en voornamelük in het eigen-
jüke Ruhrgebied, het zwemmen in ttana-
rivieren verboden. Ook tenten
kampen, volksfeesten, kermissen en
schuttersfeesten zijn verboden. Het ver
bod geldt tot 31 October.
Consuls van Canada en
Ver. Staten
De heer Willson St. Leger Durdin is er
kend en toegelaten als Canadees consul
Den Haag voor geheel Nederland.
De heer Clyde W. Snider is erkend en
toegelaten als consul der V.S. in A'dam.
Egypte, land van belofte
Naguib en Aly Maher pioniers
der „ware" democratie
In Februari volgen algemene verkiezingen;
de censuur is opgeheven
T)REMIER ALY MAHER van Egypte heeft de bevolking opgewekt, de
leider van de staatsgreep, generaal Naguib, en z«n medewerkers te
steunen bij hun hervormingsplannen. De Egyptenaren dienen zich aan de
wet te houden en te bedenken, dat tronen, regeringen, partijen etc. er
slechts zijn. om de behoeften van het volk te dienen. De bestaende politieke
partuen zijn. volgens Maher. gedoemd in haar huidige vorm te verdwijnen
In ieder geval is direct „zuivering" op grote schaal noodzakelijk. Een prol
gram van economische en sociale hervormingen zal spoedig volgen De
censuur is opgeheven.
Mahcr wil dus een „parlementair" be
wind vestigen. Volgens hem dienen de
nieuwe leiders te gehoorzamen aan de
leden der partüen. hetgeen de ware
democratie is. Een aantal cadetten, be-
eedigd als officieren van het Egyptische
leger, heeft gezworen de orders van hun
meerderen, zowel binnen als buiten de
Hem
Schout bij nacht D. van Leeuwen
Aan de kapiteln-ter-zee van dc tech
nische dienst D van Leeuwen, inmiddels
bevorderd tot schout bü nacht, is op zyn
verzoek eervol ontslag uit dc zeedienst
bteggerda, j verleend, wegens langdurige dienst.
Nülvallel te zullen uitvoeren: zü zuilen
een verleden, doordrenkt van corruptie
en samenzweringen, achter zich laten.
Generaal Naguib heeft verklaard, dat
ln Februari de Ujd rijp aal rijn voor alge.
mene verkiezingen, teneinde een nieuw
parlement te vormen. Het ligt, aldus AP,
niet In zün bedoeling te streven naar een
dictatuur in Egypte.
Vermelden wü nog. dat ln Cairo op
Ji Augustus een conferentie zal beginnen
van opperbevelhebbers der strydkrachten
alsmede van de experu der Arabische
Liqalanden. Doel is een permanente mili.
taire raad van Arabische landen on te
richten.
