Nette Meisjes
Overwinning van het nulpunt
voor mens zonder tehuis
Confrontatie met het Niets, dat plaats
van God innam
De Nieuwe Leidscheeen gezellige krant
Gieter Cannegieter
„Hallo"
KUNST EN LETTEREN
NHtVWL LEIDSCHE COURANT
6
MAANDAG 9 JUNI 1952
LETTERKUNDE IN DUITSLAND
(DOOR J. H. SCHOUTEN)
T"\IEGENEN VAN MIJN LEZERS, wier jeugd zoals bij schrijver dezes,
-L' vóór de eerste wereldoorlog ligt, zullen '-t met me eens zijn, dat die
periode een volkomen ander karakter droeg dan de tegenwoordige. We
zouden haar de tijd van de zekerheden kunnen noemen. Alles ging vol
gens vaste wetten. De kronen waren nog op de hoofden van de vorsten
vastgegroeid. Als die elkaar bezochten, wisselden ze omarmingen, ere
tekenen en verzekeringen van eeuwige vriendschap. En we gelóófden
nog aan de waarde van een keizer- of koningswoord. Er was een zekere
sociale stabiliteit (wat niet betekent: rechtvaardigheid)Wie z'n best
deed en vooruit wilde komen, kreeg werk, kon bescheiden leven, mits in
zijn stand, en slechts een enkele kwam daarboven uit. Wie arm was en
leven moest van publieke liefdadigheid, met of zonder eigen schuld, had
zich daarnaar te gedragen. De Amsterdamse weeskinderen waren gekleed
in hun zart-rode uniform, dus in de stadskleuren, zodat ieder kon zien,
welke overheid voor hen zorgde. Als onze dominee ik kom uit het
Utrechtse polderland op Nieuwjaarsdag de diakenen in hun ambt be
vestigde en in het formulier aan de passage kwam, waar de armen ver
maand worden, wendde hij zich naar de banken met vrije plaatsen, waar
diegenen zaten, die niets in het kerkzakje deden, (de rijke boeren „offer
den" steeds hun kerkcent). Armen en rijken heeft de Heer gemaakt: nu
dan, de armen zullen het wéten ook.
Toen ik later als kostschoolleerling
de stad met de klas een middag vrij
kreeg om een vliegmachine te zien op
stijgen (Olieslagers, „de Antwerpse dui
vel", zou dit waagstuk presteren) was e
overal enthousiasme om de geweldige
vooruitgang van onze wereld. De vlieg
machine zou de afstand tussen de vol
keren doen verdwijnen, zou het middel
zijn tot algemene broederschap. De domi
nee deelde in de algemene geestdrift ei
preekte Zondags daarop over Jesaja 40:
zij zullen opvaren met vleugelen gelijk
de arenden.
Men vergeve mij deze jeugdherinne
ringen: ze zijn misschien typisch
tijd. Wat is er van ons cultuuroptimisme
overgebleven? Denken we niet bij elke
nieuwe uitvinding aan de onheilen, die
daarin besloten kunnen liggen? Heeft de
mens, evenals de leerling van de tove
naar in Goethes bekende ballade (L' ap-
prenti sorcier!) geen krachten opgeroe
pen, die hij niet kan beheersen?
Ik noemde hier uiterlijke dingen.
Maar ook in het denken was voor de
grote massa tenminste een zekere sta
biliteit. De grondslagen van onze samen
leving werden zoal niet behartigd, dan
toch theoretisch erkend wie er mee in
conflict kwam, had ongelijk. En nu is het
principiële verschil tussen de 19de eeuw
(die m.i. geestelijk tot 1914 duurt) en
ónze tijd, dat dit levensgevoel is verdwe
nen. Alles is dubieus geworden we er
kennen niet meer de grondwaarheden,
waar de vorige generatie op rustte of al
thans méénde te rusten. Had deze
lutie in het denken zich dan niet
gekondigd? Ongetwijfeld.
Voorgangers in 19e eeuw
Ik herinner aan het beroemde begin
van het communistisch manifest van
Karl Marx: „Een spook waart rond in
Europa".
Veel duidelijker is Nietzsche, op wie ik
iets uitvoeriger wil ingaan, omdat zijn
invloed op onze tijd zo buitengewoon
Hebt u niet. zo vraagt Nietzoche in
„Die fröhliche Wissenschaft",
van die dolle mens gehoord, die op een
lichte morgen een lantaarn aanstak, naar
de markt lie® en onophoudelijk
schreeuwde: „Ik zoek God! Ik zoek
God!" Daar hier juist velen bij elkaar
stonden, die niet aan God geloofden,
veroorzaakte hij een geweldig gelach.
Is Ivy dan verloren geraakt? zei de een.
Is (hij verdwaald als een (kind? vroeg
de ander. Of houdt todj zich verborgen?
Is hij bang voor ons? Is hij op een schip
gegaan, geëmigreerd? zo schreeuwden en
lachten zij door elkaar. De dolle mens
sprong midden onder hen en doorboor
de hen met z'n blikken. „Waar is God
naar toe?" riep hij ik zal het jullie
zeggen. Wij hebben hem gedood jullie
en ik. Wij zijn allen zijn moordenaars!
Maar hoe hebben wij dit gedaan? Hoe
konden wij de zee leegdrinken? Wie gaf
ons de spons, om de hele horizon uit te
wissen? Wat deden wij. toen wij deze
aarde van haar zon losmaakten? Waar
gaat ze nu naar toe? Waar gaan w ij
naar toe? Weg van alle zonnen? Vallen
wy niet voortdurend? En achteruit, op
zij, naar voren, naar alle kanten? Is er
nog een Boven en Beneden? Dwalen wij
niet als door een oneindig Niets? Gaapt
de lege ruimte ons niet tegemoet? Is
het kouder geworden? Komt niet steeds
de nacht en weer de nacht? God is dood
God blijft dood en wij hebben
hem vermoord! Hoe troosten wij on6, de
moordenaars van alle moordenaars? Het
heiligste en machtigste, wat de wereld
totnogtoe bezat, is onder onze mensen
doodgebloed wie wist het 'bloed van
ons af? Met welk water zouden wij ons
kunnen reinigen? Men vertelt, zo ein
digt Nietzsche, dat deze waanzinnige
mens op diezelfde dag verschillende ker
ken is binnengedrongen en daarin zijn
Requiem aeternam deo heeft
aangeheven. Toen men hem ter verant
woording riep, zei hij steeds: „Wat zijn
dan deze kerken nog,- als zij niet de gra
ven en graftekenen van God zijn?"
Tot zover Nietzsdhe. Nauwelijks één
denker heeft zó duidelijk de weg ge
zien. welke een mensheid zonder God
moet inslaan, een weg. die uitloopt in
bet Niets.
Aardverschuiving
We hebben in de laatste 40 jaren een
politieke, sociale en culturele aardver
schuiving beleefd, die bijna enig is in
de geestesgeschiedenis. De beide wereld
oorlogen, de Russische revolutie, ont
staan, bloei en ondergang van de fascis
tische systemen, de ineenstorting en ver
deling van Duitsland, de grote machts
veranderingen in de wereldpolitiek, de
staatkundige degradering van Europa
dit alles vormt de achtergrond van ons
geestelijk leven. De geesteshouding van
onze vaderen komt velpn onzer naïef
voor. Mede door Nietzsche heeft de
Westerse geest zich losgemaakt van het
oude geloof en het hele complex van
overlevering, dat daarmee samenhangt-
En wat is het gevolg van deze ont
troning van God? Nietzsche heeft het
voorspeld: de mens staat dan voor het
Niets. Reeds Jean Paul had gezegd:
„Neem God uit het heelal, dan is alles
vernietigd, elke hogere geestelijke
vreugde, elke liefde en alleen de wens
van een geestelijke zelfmoord zou over
blijven en alleen de duivel en het dier
zouden nog kunnen verlangen te be
staan".
Wat bij hem uitsluitend een mogelijk
heid van de fantasie blijft, dat wordt
in onze tijd bij talrijke geesten van de
eerste rang tot echt belevenis van onge
loof en Godverlatenheid.
Vanwaar de zwaarmoedigheid van onze
tijd? Dat het Niets dreigt te treden in
do plaats van God. Iedereen kent nu de
namen van Sartre en Camus en weet,
dat het Existentialisme in de tegenwoor
dige vorm teruggaat op Heideggers
„SeinundZeit" (1926 en K a r 1 J a s-
pers (1932).
Maar wat toen een vraagpunt voor
kleine, filosofisch gerijpte kringen was,
is nu. na de geweldige schokken van de
tweede wereldoorlog en de dreiging van
een derde, een hartstocht van de lezende
en discussiërende massa's geworden en
wordt door toneel, film en roman onde>
de aandacht van het grote publiek ge
tracht Wat blijft dan over voor de mens,
die op deze wereld „geworpen" is? Al
leen de walging (vgl. Sartre: La Nausée)
m met Camus te spreken, het Ab
surde.
CJeraus herinnert aan de mythe van
Sisyphus, 't verhaal van de mens, die
onder inspanning van alle kracht een
ontzaglijk zwaar rotsblok de berg op
schuift en daarbij weet, dat dit altijd
naar beneden zal rollen. En toch
geeft hij 't niet op. Als hij op de top
staat en de rollende steen nakijkt, wordt
ich bewust, dat hij vrijwillig steeds
weer het zinloze op zich neemt „L'hom-
me absurde dit oui et son effort n'aura
plus de cesse", zegt hij in La Preste
(de absurde mens zegt ja en z'n pogin
gen houden nooit op).
Kasach
Ik herinner aan de onlangs verschenen
roman van Kasach: „De stad achter de
stroom". Deze moderne grote stad ligt
„achter de stroom", n.l. de Styx, de
grensrivier, die levenden en doden
scheidt, ze wordt bewoond door schim
men. Deze worden echter aangedreven
tot een ontzaglijke activiteit: ze moeten
werken in twee fabrieken, die aan ver
schillende kanten van de stad liggen en
waarin kunststenen in grote massa's wor
den gefabriceerd.
De ene fabriek produceert steenstof,
dat voor die kunststenen gebruikt wordt.
Waar komt dit atomisch fijne poeder van
daan? Het blijkt, dat de kunststenen van
de „constructieve" fabriek naar de „des
tructieve" fabriek teruggeleverd worden,
waar men ze weer tot stof vermaalt,
eveneens met de grootste snelheid en
steeds opgevoerde rationalisatie van de
methode en zo tol in 't oneindige. De
massa blijft dezelfde. Dit boek is niet
alleen een indrukwekkende satire van
ons moderne bedrijf, het wil ook de zin
loosheid van het menselijk leven uit
beelden. Waar de auteur probeert, een
positieve oplossing te geven, laat hij ons
echter in de steek.
Zó zinloos is ons mensenleven. Is het
dan niet begijpelijk, dat in dit geeste
lijk vacuum politieke ideologieën een voe
dingsbodem kunnen vinden? Maar een
mens, die zich op een politiek systeem
wil baseren, is als een redenaar, die van
af een roltrap een toespraak wil hou
den de jongste gebeurtenissen hebben
ons dit duidelijk geleerd.
Overwinning van
nulpunt
Het is de verdienste van Hans Egon
Holthusen, die verleden jaar enkele
lezingen in ons land heeft gehouden, dal
hij met grote scherpte deze vragen voot
onze ogen plaatst. In zijn bundel essays,
die onder de titel: „Der unbehauste
Mensch" Uitg. Piper München. zijn
samengevat, behandelt hij motieven en
problemen van de moderne literatuur,
waarbij de Angelsaksische letterkunde,
speciaal T. S. Eliot en Auden. een grote
plaats innemen.
Ook aan 't stuk van Thornton Wilder;
„The Skin o 1
süeeld onder de
titel: „Met de
hakken over de
sloot") worden
uitnemende
bladzijden ge
wijd. Niet al
leen als essayist
ook als lyricus
heeft Holthu-
voortrefi'e-
lijke bladzijden
geschreven, we
vinden ze in
zijn gedichten
bundel: „Hier
i n d e r Z e i t"
Hier treedt ons -
een volkomen H°"5 e0°" HoltHusen.
modern mens tegemoet, worstelend met
de problemen van onze nihilistische
eeuw en vast overtuigd, dat rust en
draagkracht alleen in het geloof te vin
den zijn.
Het is een levenskwestie voor de en
keling in de gemeenschap, het nulpunt
te overwinnen. Hier staan wij, moderne
mensen, drijfhout van een stukgegane
civilisatie. De machten van Christen
dom en humanisme, die zo lang de sig
natuur van onze cultuur bepaalden, heb
ben hun geldigheid voor de meesten
verloren. Wat nu? Het gaat niet om bij
zaken, het gaat om „het alfabet van ons
leven", om de grondwaarheden, om de
meest elementaire dingen. Wie wérke
lijk deel heeft aan de centrale en eigen
lijke problematiek van onze tijd, moet
door het nulpunt heen, om weer in de
wereld vaste voet te kunnen krijgen.
Wie, zoals Ernst Jünger om dat
absurde nulpunt heen filosofeert., zal het
verlossende woord niet kunnen spreken,
evenmin als Gottfried Benn, voor
wie het nihilisme niet een probleem is.
maar het uitgangspunt van al zijn werk.
De laatste stap is geen kwestie meet
van logische bewijsvoering of discussie,
maar van geloof. De essayist H a e c k e r
schreef in 1940: „Ik heb moeilijkheden
en leef onder een wolk. maar ik heb een
onfeilbare methode: als de moeilijkhe
den te groot worden, dan stort ik mij in
de onbegrijpelijkheid van God". Zulk
een mens. die de noodsprong van het
geloof waagt, heeft dan zijn tehuis ge
vonden. Tweehonderd jaar geleden zei
Goethes jeugdvriend Jung Stilling:
„.Zalig zijn, die heimwee hebben, want
zij zullen thuis komen".
En daarom wilde ik niet eindigen met
Een berg papieren moest te voorschijn komen,, toen Johan Bodegraven en
Coos Kamphuis met hun bromfietsen de eerste grens op hun tocht door
Europa passeerden. Even later reden ze België in over de klinkers naar een
doel, dat ook ons nog niet bekend is, want een fotograaf stuurde ons van
morgen deze plaat, maar van Johan en Goos hoorden we taal noch teken.
In de loop van deze week zal hun eerste verhaal echter wel loskomen
HOE DE SCHEPEN REILEN EN ZEILEN
GROTE VAART.
ABBEKERK v R'dam 5' te Melbourne. AK-
KRUMDIJK n R'dam p 6 Belearen. ALBI-
REO n B. Aires p 6 Las Palmas ALCHIBA n
R"dam 7 te Victoria. ALDABI verm. 8 van
B. Aires n R'dam ALHENA n B. Aires 10
ALNATI v R"dam 6 t
6 Sciliys"" ALTAÏS" n R'dam 6 v L. Palmas".
AMSTELSTAD n A'dam p 9 Tkidjang. AM-
STELDIJK n N-York p 6 Kp Race AMSTEL-
VAART n St. Laurens 6 v A'dam ARENDS-
DIJK n B. Aires p v Curacao ARKELDIJK
n Terneuzen p 6 Startpoint ARUI-ÏDO n Ned
p 6 Kp Race BALI n B Papan 7 v A'dam
BENNEKOM n Valpar -
BILLITON n I—
BLIJDENDTJK
aan H. v H. vw. BLOMMÊRSDLJK" n R'c
p 6 Sable ell. (via Madeira) BOSCHFON
TEIN verm. 13 v A'dam a Georgetown
BOSCHFONTEIN n A'dam 7 te Marseille
BOSKOOP n Hu;
Paramaribo CRONENBURGH n Bilbao p 6
Dungeness DALERDIJK n Packust p 6 Scil-
ly. DANAE n Leixoes 6 v R'dam DELFT n
Valparaiso 6 te Callao DRACO n A'dam p 6
Ouessant EENDR. n Patras p 7 Kp Finister-
re. ELM1NA n R'dam 6 Juni v Luando
FRIESLAND v Antw 7 te Safl. GAASTER-
LAND n Hamburg 6 v A'dam. GAASTER-
KERK n Sydney p 5 Casquets GAROET v
Baltimore 7 te Houston verw. GRAVELA.ND
n B. Aires 6 v Recife HAULERWIJK n Que
bec p 6 Scilly. HECTOR n Tunis p 6 Oues
sant HEEMSKERK v Sydney 6 te R'dam
HERA v A'dam 7 te Curacao. HERCULES v
Izmir tc A dam HOOGKERK n Beira p 6
r HLDRA n Barranquilla 7 v A'dam
RSUM n Europa 6 v Montreal JAGERS
FONTEIN n A'dam 7 te Southampton JA
PARA KRL n N-York p 6 Kreta. KEDOE n
Sorong p 6 Guardaful. KERTOSONO n R"dam
P 6 Kp Tencz KIELDRECHT n R'dam p 6
Minlkoy KOTA INTEN n R'dam 7 te Pro-
bolingo LARENBERG n A'dam LANRENS-
KERK r. Perz Golf p 6 Str v Messin,-
6 v Tj Priok LEMSTER-
WAK
KERK n Basrah p 6 Gibraltar LINDEKERK
LOMBOK n Lor.
■ah p 6 Gi
;s 7 bij Panamakl verw. LUNA
drië 6 te Algiers LUTTERKERK naar
6 v Rastanura. MAASKERK n West-
Afrika 6 v Dakar MAASLAND n B. Aires 6
v A dam MADOERA n A'dam p 6 Guardaful
MAPIA v Soerabaja 7 te B Papan MATA-
RAM n Penang p 6 Port de Galle (Ceylon)
MEERKERK n Bombay 6 v Suez MENTOR
•anhoopskreet van „den unbehausten
Menschen", maar met het eenvoudige en
oneindig diepe woord van Novalis de
jongeling, die met het argeloos vertrou-
n van een vriendelijk kind in schoon
diep optimisme door de wereld ging,
die niet thuis was op de aarde en toch
gelukkig daarop. Een jongeling, die al
het aardse met het hemelse wist te ver
binden, maar wiens lichte voeten niet
het stof kleefden. Met de bezonken
van een wijsgeer, het blinde ver
trouwen van een kind en in overgave
God heeft hij zijn diepste overtui
ging misschien wel in het simpele woord
uitgesproken: „Wo gehn wir denn hin?
Immer nach Hause!"
n Izmir 6 v Mersina. MERWEDE n Houston
6 te Jackville. NESTOR v Georgetown 6 v
Funchal ORANJEFONTEIN n Beira 6 van
A'dam ORESTES n Atlam 7 v Santiago.
ORION v Istanbul 6 te Izmir. PR J W FRISO
v Quebec n R'dam p 6 Sciliys PR MAURITS
n R'dam v Chicago. PR WILLEM IIJ n;
R'dam p 6 Landsend. PR WILLEM V
Hamburg 7 te Antw. REMPANG n A'dan
te Makassar. RIDDERKERK v East Lone
6 te Durban ROEBIAH v Makassar 6 te
York ROEPAT v A'dam 6 rede Semara
ROSSUM IJmuiden p 6 Gibraltar. RIJ
LAND n A'dam 7 te Cabadello. RIJNDAM
7 te R'dam SALATIGA n Djak. 6 te Aden.
SAPAROEA n R'dam 6 v Pt Said SLAMAT
N-York 7 te Singapore SOESTDIJK n Ne
York 6 v Belawan. STAD ARNHEM te A"da
7 v Safi. STAD DORDRECHT n Vlaard. p
Ouessantè STAD LEIDEN v Ned. p 6 Scl
lys STAD MAASTRICHT v R"dam 7 te C;
sablanca STAD SCHIEDAM n Narvik 6 V£
Vlaardingen. STAD VLAARD. v Nordenha
10 te Wabana verw. STRAAT MAKASSAR
n R. de Janeiro 7 Lor. Marques STRAAT
SOENDA n Kaapstad 6 v Pt Elizabeth verv
TELAMON v Pto Plata 6 te Philadelphli
TOMINI v Semarang 7 te Soerabaja TROM
PENBERG n Houston p 6 Key West. UTR
n Seattle 7 te Belawan. WAAL n Piraeus 6
v Malta. WATERLAND n B Aires 8 te M.
WELTEVREDEN
ZEELAND t
Ader
PASSAGIERSSCHEPEN.
ZUIDERKRUIS n R'dam p 6 Malac
NW AMSTERDAM n R'dam 6 v N-
SIBAJAK n R"dam p 6 Le Havre. WATER
MAN n N-York 6 v Halifax. WILLEM RUYS
n Tj Priok p 6 Kreta. FAIRSEA n Soeraba
ja 6 te Singapore 12 te Priok verw. JOH
v OLDENB. n Sydney 6 rede Fremantle
NOORDAM v N-York 16 R'dam verw ORAN
JE v Tj. Priok 19 A'dam verw. SOMER
SETSHIRE n A'dam verm 4/7 v T. F
VEENDAM v R'dam 10 N-York verw.
TERDAM v R'dam 7 n N-York.
TANKVAART.
ADINDA n Pladjoe 6 v Tjiiatjap AGATHA
vSaigon 7 te Saigon. CALTEX DEN HAAG
n R'dam p 6 Kreta CALTEX DELFT n Sidon
p 6 Ouessant. CALTEX LEIDEN n Sidon
Gibraltar. ERINNA 6 te B. Papan. ETREMA
n Stanlow p 6 Oporto. FELIPES n Haiphont
6 v Pladjoe GADILA n Singapore p 6 Guar
dafui MACUBA v Lyness 8 te R'dam verw
MALEA n Gibraltar p 7 Bahrein MALVINA
n Miri p 6 Kp Padaran MARISA n Auckland
p 6 Torrestr. MONICA 6 te Ardrossan. MU-
Palembang verw
KUSTVAART.
BARRACUDA v Delfzijl 7 te Londen. BER-
NISSE 6 te N Castle. BONAIRE 6 te Leith
BIRMINGHAM 6 te Dover CARPO 6 ti
CELEBES 6 te Antw ELLEWOUTS
;y ESCAUT 6 te
DIJK n Huil 7
deaux. EXPORT 6 t
Antw. HAST IV 6 v Rouaan n Parijs
HEEMSKERK v Grangemouth 6 te Methil
HOFLAAN v Bordeaux 6 te Barrv. JAN
KREUMER 6 te Antw LEUVEHAVEN naar
R"dam p 6 Kiel LIBERTY 6 te Wismar.
MARNE 6 te R"dam NELLY 6 te Goole
ORANJEPOLDER 6 te R'dam PRINSENGR
6 te R'dam SPURT 6 te Fremington TON
6 te Swansea WALENBURGH f
Kousenfabriek Joh. Parmenlier
Gevraagd voor directe indiensttreding
Reiskosten van buiten de stad worden
vergoed. Aanmelden aan de fabriek
Schelpenkade 14 A Leiden.
KOERIERS
Personeel gevraagd
0 Wegens huwelijk der te
genwoordige gevraagd flink
dagmeisje. Mevr. Hazenberg.
Sandhorstlaan 71. Wasse
naar. TeL 2573.
Te koop aangeb.
Te huur aangeb.
0 Een zolder te huur. Gez.
Ouwehand. Baljuwstraat 53.
Katwijk aan Zee.
Diversen
0 Indonesiërs. Pidjct-be-
handeling gevraagd, 1 of 2
maal per maand. Prijsop
gaaf gaarne onder no 7292
bur. van dit blad.
0 Elke Heer stelt er prys op
dat er voortdurende aan
dacht wordt besteed aan zijn
haar! Bezoekt daarom Kap
salon de Morspoort! Ernest
Langezaal. Gedfpl. Kapper.
1ste Binnenvestgracht 29,
naast wijkgebouw.
0 Houthal restanten. Laat
ste week. Prijzen om te wa
tertanden. Zeldzaam voor
Knutselaars. Latten, palen.
Voor ieder wat. De Houthal
staat klaar voor de knutse
laar. Hogewoerd 99, Telefoon
22536/
Woningruil
0 Wie wil bouwvereniging
huis, Malefijtstraat voor huis
omgeving Varkevisserstraat
of Randweg ruilen? Brieven
Jac. v. Beelen, Annastr. 25,
Katwijk aan Zee.
263. „Ik ben er zeker vlug!" zei de cipier
nog. „Ze mogen ine hier niet missen, ik
moet dus gauw weer terug zijn. Mijn zus
ter Agatha woont 10 km hier vandaan".
„U is er in 'n wip!" sprak Pieter bedaard.
Hij stelde het kanon in, ontstak de lont
en even later schoot de cipier reeds de
gevangenispoort door en steeg daarna
hoog boven de huizen. „Dat gaat goed!"
lachte Pieter opgewekt „Nu gaan we
naar de Generaal toe. De arme man zal
wel rammelen van de honger!" Hij zocht
alle sleutelbossen af, haalde de sleutel
waarin no. 33 gekrast stond eraf en rende
er, gevolgd door de officier de kale, ste
nen trappen van het gebouw mee op.
De generaal zat breed in de dure luie-
stoel en riep vrolijk „Hallo" toen hy de
vertrouwde puntmuts voor de celdeur
zag en de sleutel in het slot hoorde knar
sen. Er volgde een vrolijk weerzien. Pie
ter, Karolus en de officier sohoven een
stoel bij en toen werd er lang gepraat en
gelachen over alles wat er was gebeurd.
Vooral de officier deed een flinke duit
in het zakje. „Het is me nog steeds een
raadsel!" zei hij „Al mijn mooie meube
len in de gevangenis!! Als je 't mij
vraagt vind ik het hier nog gezelliger
dan bij my thuis!"
Gala-concert met
„Merlijn" van Pijper
Weer is er een symphonisch drama van
Willem Pijper tot klinken gebracht en
weer was het Eduard Flipsc. die het werk
introduceerde. Na „Halewijn" is nu ook
het onvoltooide drama „Merlijn" van
Willem Pijper uitgevoerd, zij het dan in
concertvorm. De dood belette Pijper dit
werk te voltooien en daardoor bestaan
er alleen het eerste en een deel van het
tweede bedrijf. Op het gala-concert, dat
Zaterdagavond in Rotterdam werd gege
ven t.g.v. de 77ste jaarvergadering
de afd. Rotterdam van de Kon. Ned.
Toonkunstenaars Vereniging, kon
voor het eerst dit in 1942 en 1943 ge
maakte werk beluisteren. Op de „Hale
wijn" heeft het Merlijn-drama i
het een groter melodisch element bevat,
maar dat lijkt ons dan ook het enige po
sitieve. Pijper mag in de muziek dan heel
erg symbolisch gedacht hebben en by de
oorspronkelijk geconcipieerde 12 tafere
len de 12 tekens van de dierenriem tot
grondslag hebben genomen, de symboliek
en de esoterische achtergrond zijn niet de
enige factoren bij het scheppen
ziek. Vermoedelijk besefte Pijper dit zelf
ook, anders zou hij het werk niet
een cahier vol aantekeningen hebben
voorzien, waarin de metaphysische, astro
logische en muziektechnische gezichts
punten zyn toegelicht. Als dit nodig is,
dan ontbreekt o.i. de muziek. Ongetwij
feld is hier musicologisch heel wat inte
ressants gegeven, maar het belangrijkste
is toch nog altijd hoe het klinkende resul
taat is. En dat is van een dergelijke ver
moeiende grauwheid, dat het luisteren
een zeer onaangename bezigheid wordt-
Noch in het gebruik der instrumenten,
noch in de behandeling der zangstem
men. wist Pijper ook maar even te over
tuigen. Dank zij de fantastische leiding
van Flipse, die met zijn muzikantenhart
er nog iets van wist te maken, kon men
de uitvoering uitzitten. Ook door het uit
stekende spel van het Rott. Philh. Orkest.
En naast Flipse noemen we terstond de
vertolker van de hoofdrol, de bariton
Caspar Broecheler, die met zijn prachtige
stem en een levende voordracht heel wat
goed maakte. Ook de sopraan Corry Bijs
ter leverde hier uitzonderlijk werk. Van
de overige 12 solisten noemen we speciaal
de tenor John van Resteren en de ba
riton Anton Eldering. Na de pauze ging ir.
een echt dynamische vertolking het „Te
Deum Laudamus" van Diepenbrock, hier
een echt Rooms-Katholieke Wagner. Ver
geleken met de „Merlyn" is dit werk in
ieder geval een stuk muziek.
Corn. Basoskl.
Tweede optreden van
Jan de Hoog
Jan de Hoog trad Zaterdagmiddag in
Hilversum voor de tweede maal op in de
serie ..Jonge dirigenten" van de Ned
Radio Unie. Stond hij op 24 Mei j.l. voor
het Omroep Kamerorkest, nu had hij het
Radio Philh. Orkest te leiden in een twee
tal werken: de Ouverture „Die Zauber-
flöte" van Mozart en de Zesde Symphonic
van Tschaikowsky. Konden we bij het
eerste optreden in enthousiaste bewoor
dingen schrijven, Zaterdag j.l. stelde Jan
de Hoog ons ietwat teleur. We kunnen
handhaven, dat hij een talentvol musicus
is, maar het grote orkestapparaat en di
grote partituur beheerste hij niet zo al:
het Kamerorkest. De spanning en d<
vaart van een ..Pathétique" van Tschai
kowsky glijdt eigenlijk door z'n vingers
heen en was zijn slagtechniek heel goed
in de kleine transparante werkjes, hier
was alles net iets te klein. Vermoedelijk
is dit niet z'n fort en is hy meer inge
steld op het intiemere musiceren. Hij
stond nu niet geheel boven de materie
al bleef er dan ook de waardering voor
enkele mooie details, waaruit de muzika
liteit van Jan de Hoog bleek. Ook in de
„Zauberflöte"-ouverture werd niet aan
de hoge verwachtingen voldaan. Werd
het begin reeds wat vertraagd gegeven,
het verloop van de ouverture werd té
_einig persoonykheid getoond. Jan de
Hoog beschikt over vele mogelijkheden
maar vermoedelijk ligt zijn kracht niet in
de leiding van een groot orkest.
Corn. Basoskl
Smokkel van goud naar
Amsterdam ontdekt
Zending van 60.000 dollar in
New York vastgehouden
De douane-a utori ;eiten van New York
hebben een aantal dozen geopend die
goud ter waarde van 60.000 dollar' ble
ken te bevatten. De dozen waren voor
zien va<n labels voor Amsterdam en he
opschrift „metalen versiersels voor kle
ding en dasspelden".
Twee personen zyn voor ondervra
ging aangehouden.
Een douane-ambtenaar zei, dat de
goudzenddng deel uitmaakt van een hoe
veelheid goud ter waarde van 183 00
dollar, bestemd om uit het lend jesmok
keld te worden.
Faillissementen
Rijksweg 1185. Glanerbrug. Cur. mr J de
Jonge, Enschede; H Steenbergen, h.o. Hotel
Twente", Molenstraat. Enschede. Cur mr
monrt» S&- ?1«hede: Fa en Llng-
monat, bingel 427 en vennoten M J Dootjes.
Warmoesstraat 201 en L C Lingmondt. Dey-
manstraat 4, Amsterdam. Cur Ihr mr P n
eelaerts van Blokland. 3 mr P R
VERNIE-ncD: C V Wagenveer Machlne-
Utrecht en enig beherend vennoot H
Cool, Ai
(Opgegeven door Van der Graaf Co.)
UITGESPROKENCoöperatieve Penslon-
luders-bakkerij „Ons Belang" U.A. Schul-
mdiep 50. Groningen. Cur. mr W v" Vloten:
Exploitatie van bakkerijen.
iders-bakkerij ..Ons Belang" U.A..
NV li
'n Lennepkade 344? Amsterdam Cur
nShr EI®Strlsche Meubelfabriek
Gebr. Vis. Oude Amersfoortseweg 197. Hilver
sum —-noten V Vis Jr en B Vis. Lin-
i wiivêm,."3, b?ren en W Vls- Lijsterbeslaan
3. Hl vetsum Cur mr J J Bomeln. A'dam:
ft van Rooijen. directeur van de NV Ote-
„'Tpm e" F° ,Cu' mr J P M Hermans.
3SÏ™'..1K-"<
van Hellen
GEËINDIGD E Westbrock h.o. Delta, Am-
erdam. J P Bruynen, Llsse.
VERNIETIGD: J L van Dijk. Den Haag.
SURSéANCE VAN BETALING: aan Mal-
m Penl en vennoten P Niesen. Commelin-
:raat 93, Amsterdam en J J Evers, Molen
straat 58, Tilburg, voorlopig, bewindvoerder
r F O Eschauzier.
De Kersentuin van
Tsjechow
Het Holland-Festival heeft ook aan de
toneelkunst een plaats in de manifestaties
toegedacht en zo voerde de Haagse Co-
medie Zaterdagavond in de Kon. Schouw
burg Tsjechow's „De Kersentuin" op. De
Russische litteratuur heeft altijd de mens
en zijn doen en laten in het centrum der
belangstelling gesteld en in de 19e eeuw
zijn schrijvers als Tolstoi, Dostojewski,
Gogolj en Tsjechow onovertroffen mees
ters in de psychologisch-realistische uit
beelding geweest. Zo ook dit stuk van
Tsjechow, „De Kersentuin", in 1904 in
het Moskouse Kunstenaars-theater opge
voerd en nu hier door de Russische regis
seur Peter Scharof, adept uit dit beroem
de theater van Stanislawski, geleid.
Een generatie, zonder enig verantwoor
delijkheidsbesef. ook tegenover zichzelf,
zonder enig positief gericht doel, zonder
enig geloof, ook al slaat men. uit traditie,
een kruis, een slappe, ruggegraatloze
generatie, tot ondergang gedoemd, wordt
erin geschilderd. En daarvan is de Ker
senboomgaard, die de eigenares Ljoebow
en haar broer Ljeonid zo hartstochtelijk
en sentimenteel lief hebben, die voor hen
het oude en vertrouwde betekent, maar
die door hun besluiteloosheid en onzake
lijkheid toch verkocht en dan omgehakt
wordt, het symbool èn het slachtoffer.
Tragisch symbool, voor wie de lijn der
geschiedenis doortrekt en doordenkt. Het
oude Rusland moest verdwijnen, maar.
of Tjsechow beseft heeft, dat in de jon
gere, critischer en minder sentimentele
generatie, die hij in dit zelfde werk
schildert als minder gehecht aan het nut
teloos schone (de kersentuin) en vol hoop
en illusie op een goede toekomst, de gees
telijke voorbereiders van de Russische
revolutie gescholen hebben? Wij weten
het niet. Maar voor onze ogen leefde daar
op het toneel een stuk oud Rusland, vol
fijn geobserveerde trekjes, raak en zui
ver van tekening en door Scharoff en de
leden van de Haagse Comedie (Ida Was
serman, Heieen Pimentel, Myra W*rd en
Paul Steenbergen) meesterlijk verbeeld.
De stad Linz heeft aan de villa, die
de tenor Richard Tauber te Bad Ischl
bewoonde, een gedenkteken aangebracht
voor deze op 8 Jan. 1948 te Londen over
leden zanger. Tauber werd 16 Mei 1892
te Linz geboren.
Inge Barteis, een der danseressen
van de Weense Staatsopera, promoveerde
aan de Universiteit te Wenen tot doctor
in de Wijsbegeerte op een dissertatie over
„De balletteksten van Isaac de Bense-
rade". In deze balletten van Benserade
danste Lodewyk de Veertiende de hoofd-
Bruno Walter, die thans in ons land
het Concertgebouworkest dirigeert, zal
omstreeks Nieuwjaar in New York bij 3
concerten optreden als begeleider van de
Weense sopraan Irmgard Seefried met
liederenrecitals.
De schrijver Jan Mens vertoeft op
het ogenblik in Huize „Betje Wolff" te
Middenbeemster, waar hij zich voorbe
reid op het schrijven van een roman over
deze bekende 18e eeuwse schrijfster.
Vier prinsesjes voor 't eerst
op schilderij
De vier prinsesjes zullen voor het eerst
samen op een schilderij worden uitge
beeld. Ren verzoek daarvoor van de stich
ting Breda Oranjestad 1952 is ingewilligd.
Theo Swagemakers krijgt de opdracht.
MARKT- EN VIS SERI JBERICHTEN.
TER AAR, 6 Juni. Groenteveiling. Peulen
590—980, idem B 370—550, doppers 360—470,
Capdoppers 510—530, huinb. 370420 alles p.
21—29, idem stek 15. aardapp. 6—9.
nieuwe aardapp. 19—24. idem kriel 14—18,
postelein 1422, spitskool 1118, rabarber
9—12, spinazie 13—14. groene kool 8. alles
per kg. sla I 690—12.00, Idem II 200—520. alles
per 100 stuks, bloemkool I 34—41, idem II
20—26. Idem III 15—18. Idem stek 4—9. kom
kommers 31—38 alles per stuk. bospeen 1541,
Idem stek 4—8. sjalotten 15—21. peterselie
1—2, selderij 9—10. boskroten 10—13. bosprel
47 alles per bos. stoolsla 55 per kist. aard
beien 22—15.
ROTTERDAM. 9 Juni. Veemarkt Aanvoer
kg: Vette koeien 13—3.20, 2 71
Prijzf
per
270. Var
Vette koeien aanvoer ruim.
iets teruglopende prijzen. Var-
r. aanvoer gewoon, handel ta
melijk. prijzen even hoger.
AAN ZEE. 9 Juni. Vangstber
144—1, 86—8. 83—14, 38—1, 18—1, L.
29—2. 49—3. 78—17. Groep Rhijnstroom-Ouwe
hand Kw 15—2. 42—2. 43—1. 44—27. 85—5, 110-
4. 176—5. 173—1. Groep Parlevliet I Kw 130—
1. 151—10. 167—4 Griep Parlevliet II Kw 22—
451. 1271. Groep Sitop: niets gehoord,
ïem vangsten: Vlaardingen 24 k. Schev.
14 k. Katwijk 6 k.
SCHEVENINGEN, 9 Juni. Sch 87—40 k.
Sch 200—20 k. Sch 245—4 k. Sch 246—50 k.
"ch 254—27 k thst., Sch 341—7 k. Sch 412—60
Sch 159—6 k. Sch 229 naar huis. Sch 105—
20 k. Sch 3394 k thst. Sch 365—6 k. Sch
53—2 k. Sch 104—5 k. Sch 332—2 k. Sch 201—
16 k. Sch 264—6 k. Sch 57—2 k. Sch 181—1 k.
Sch 199—3 k. Sch 32—10 k. Sch 40J8 k. Sch
48—6 k. Sch 49—21 k. Sch 133—5 k. Sch 189—
k. Sch 233—6 k. Sch 247—8 k. Sch 262—11
Sch 8—4 k. Sch 19—6 k. Sch 30—2 k. Sch
3 k. Sch 37—3 k. Sch 45J4 k. Sch 69—2
k. Sch 210—3 k. Sch 248—2 1c. Sch 249—2 k.
Cch 2503 k. Sch 297—2 k. Sch 310—4 k. Sch
20—8 k. Sch 225—8 k. Sch 314—10 k. Sch 141-
3 k. Sch 186—10 k. Sch 361—5 k. Sch 280—7 k
Sch 46—17 k. Sch 50—45 k. Sch 63—1 k. Sch
64—1 k. Sch 66—37 k. Sch 8140 k. Sch 89—
Sch 95—14 k. Sch 97—1 k. Sch 116—8 k.
140—1 k. Sch 160—4 k. Sch 180—20 k. Sch
242—1 k. Sch 5—15 k. Sch 21—8 k. Sch 110
3 k. Sch 118—7 k. Sch 325—8 k. VI, 29—48 k.
VI 97J50 k. VI 114—45 k. VI 115—60 k. VI
142—20 k. VI 190J46 k. VI 196-60 k. VI 199—
45 k.
linnen te Schevenlngen: Sch 223—16 last
i 11 schepen. Sch 79—10 last van 9 sche-
Sch 39—17 last van 6 schepen. Sch 15—
last van 14 schepen. Sch 103—20 last van
chepen. Sch 285—15 last van 8 schepen.
Sch. 121—16 last van 7 sahepen. Sch 342—11
last van 6 schepen. t
SCHEVENINGEN. 9 Juni. Visserljber Met
in de haringvisserij VI 78 K. Pro
0 k -an 8 schepen. VI 71 P v Emden met
279 k van 5 schcDen, VI 112 A Bot met 320 k
'van 8CsChCn V' 197 C v d Lcdy met 369
IJMUIDEN. 9 Juni. Prijzen van Zaterdag
:r kg: Heilbot 2 251.95. gr tong 2.40—2.14.
m tong 1.141—126. kim tong 1,54—1.37. kl
tong I 1 52—1.36. kl tong II 1 15—0.88, tarbot
I 1.94—1.44: per 50 kg: tarbot II 58. III 51—41,
tv ij Ig 27_;
kl schol I 47—33. II 33-^-8. schar 21—8. bot
u--'ng 27-21. makreel 22—16. gr.
kim.
12—8.
schelvis 33-
schelvis 31—23, kl schelvis I 31—22. II 30—16^
ham 60—59. kim H5ke 57. kl id. I 37. II 21. kl
Mf 41—34. poontjes 18—8. pieterman 27—25.
nmen 20 50, kl koolvis zw 14—13. id. wit
9—25. kl rode poon II 12.50—8: gr kabelj.
-er 125 kg 194J103. gr koolvis zw 33—30.
■it 66. gr leng 55. gr wolf 86J72 j. Aanvoer
4120 kisten, w.o. 80 haring en 1060 makreel.
