Minister Staf wijt de vele ongelukken
aan te weinig „luchtmanschap"
Deze zou alleen maar verkregen kunnen
worden door verlenging oefentijd
fflNKSTEREN
2
WOENSDAG 28 MEI 1982
Straaljagers in Eerste Kamer ter sprake
(Van onze parlementaire redacteur)
TN DE EERSTE KAMER is gistermiddag uitvoerig gesproken over de on-
J- gelukken, die zich de laatste maanden met straaljagers hebben voorge
daan. De heer Wendelaar (WD) maakte nl. gebruik van de behandeling
van het wetsontwerp inzake de verlenging van de duur der herhalings
oefeningen in de jaren 1952 tot en met 1954 voor officieren en onder-offi
cieren, waarbij minister Staf achter de regeringstafel zat. De heer Wende-
laar dan sprak zyn en anderer ernstige verontrusting uit over het feit, dat
in de laatse zeventien maanden niet minder dan 19 (volgens onze telling
zelfs 20) straaljagers zijn verongelukt. Dat is practisch elke maand een en
als dat zo door zou gaan, dan zou er reden zijn voor de vraag, of de offers
niet te groot zijn.
deldjkheidi diraagt. De instructeur heeft
tot -aak, onder a-Me omstandigheden die
nodige aanwijzingen, inlichtingen en
waarschuwingen te geven en de leerling
over alle mogelijke details re instrueren.
De leerling heeft de taak. de instructies
nauwkeurig, streng en zonder enig voor
behoud uit te voeren. Bij de onderzoe
kingen ls gebleken, dot soms de instruc
ts niet voldoende waren opgevolgd.
Alles worde gedoam om de bestaande In
structies telkens weer te verbeteren.
Bovendien is bij de vliegers een
„Overmaat van energie" te constate
ren. Zij moeten steeds „in de hand
gehouden" worden en hun energie
moet worden afgeremd.
Ook hébben wij, evenals trouwens in
aindiere landen het geval is, een zeer
groot aantal jonge vliegers*. Niet
alleen in Nederland, ook elders gebeu
ren er veel ongelukken met straaljagers.
De minister vond de zaak op zichzelf
wel :e ernstig om met statistieken te
werken, maar het was hem toch ge
bleken, dat er overeenkomst bestaan
tussen de ongelukken, zowel naar aard
als naar getal, in alle Westerse landen.
Het is de gewoonte, te vliegen in for
maties van twee straaljagers. De vLiegei
ln het ene vliegtuig moet geoefend zijn.
opdat de tweede vlieger van hem in
structies kan krijgen. Dit is echter
alleen mogelijk, wanneer er ook oudere
vliegers zijn. Zijn er veel jongere, dan
hebben geen van de twee vliegers
eigenlijk voldoende geoefendheid.
Langere oefentijd
Minister Staf beaamde in zijn ant
woord de ernst van deze kwestie. Hij
vond' het een moeilijk geval. Inderdaad
zijn er veel ongelukken gebeurd. Enige
dagen geleden werden wij nog opge
schrikt door het neerstorten van 4
straalvliegtuigen op een dag. Wij hou
den ons er "dagelijks mee bezig, zei de
bewindsman, omda- wij moeten trach
ten voor deze vele ongelukken een ver-
ki'ering te vinden, waaruit de nodige
verbeteringen kunnen resulteren.
De minister stelde voorop, dat een
geoefende vlieger in een moderne
straaljager geen abnormaal risico
loopt. Maar wij hebben veel jonge
vliegers, die nog niet genoeg „lucht-
'manschap" (naar anólogie van „zee
manschap") bezitten.
Bij ieder ongeluk wordt, voor zover
mogelijk, nauwkeurig nagegaan. wat de
oorzaak kan zijn geweest: onvolkomen
heden in het majterieel, de toestand,
waarin de vlieger verkeerde, de aard
van zijn, geoefendheid.
Internationaal onderzoek
Een groep Internationale deskun
digen ls gevraagd, een onderzoek
in te stellen. Reeds enige weken
geleden ls dit verzoek gedaan om
alles zonder enig voorbehoud na te
Deze commissie heeft ln de voor
gevallen ongelukken geen bepaalde
Ujn kunnen ontdekken, d.w.z., leder
ongeluk was verschillend van alle
Wel meende de commissie te moeten
wijzen op een vrij algemeen gebrek aan
luchtvaartervaring. Zij legde er
d-ruk op. dat zowel de leerling
instructeur een zeer grote veran-vwoor-
Advertentie 1
In verband hiermee is men bezig,
-1 te pogen voor de straalvliegers te ko
men tot een langere oefentijd, bijv.
van 5 a 6 jaar. Ook in ander opzicht
wordt aan de opleiding al het moge
lijke gedaan. De geestelijke en medi
sche verzorging is hier van groot be
lang, want juist bij de luchtmacht
moet h^t moreel zo hoog mogelijk gesteund» .m^ar in het ongelyk gesteld. Omdat" het meisje bij wnjze
CORÏ
Jjtl 'N TPACTATie VÓÓR
IN IVXB POZ1N VAM 5Q STUKS
M*
DE TWEESPALT
(Vervolg van pag. 1)
IAAR goed geen tweespalt op so
ciaal en economisch gebied. Doch
dit het belangrijkste? Waarschijnlijk
voor de heer Oosterhuis wèl. Maar hier
ligt juist het belangrijke en principiële
verschil tussen hem en zijn „con:"
sionele" collega's.
Zij weten, dat achter het sociale
economische iets anders staat, dat
veel meer-gewicht is, dat van beide het
uitgangspunt moet zijn: het princi
piële. zy weten ook, dat dit uitgangs
punt vanzelfsprekend meebrengt in vele
dingen een andere weg, maar in elk
geval een ander doel.
Uitgangspunt van P.v.d.A.-N.V.V. moet
ziln: menselijke overweging en bereke
ning: uitgangspunt van de „confessione
le" vakbeweging is: Gods gebod. Doel
van de P.v.d.A.-N.V.V is: de socialistische
maatschappij. Doel van de „confessione
le" vakbeweging is: God en de naaste
dienen ln de arbeid.
Dat is de kardinale tweespalt, die Chr.
vakbeweging en N.V.V. scheldt. In prac-
tische zaken mogen zij soms eenzelfde
conclusie trekken of voorstel doen
ten principale lopen hun wegen uiteen.
DAT bepaalt ook de weg op politiek
terrein. De mannen en vrouwen van
de Chr. vakbeweging hebben critiek op
sommige daden van de Chr. partijen.
Ruppert heeft daaraan in zijn Zaanse re
de onomwonden uiting gegeven. Maat zij
kiezen voor de Chr. partijen, want'in 't
principiële,zijn zij daarmee ééns geestes
Van „tweespalt" is dan ook geen
sprake. Wel van zakelijke verschillen
Waarvan zij weten, dat de oplossing r
gel\jk is, omdat de basis voor overe
stemming aanwezig is. Die basis is
niet in de P.v.d.A. of N.V.V. En daarom
ligt daar de tweespalt.
Op dezelfde Hemelvaartsdag is hot
niet tekenend? waèrop de P.v.d.A.
haar leden bijeenriep voör een „nationale
demonstratie", waarbij de jeugd van de
P.v.d.A. geroemd werd om haar mede
werking op die dag was de Chr. jeugd
in een heel aantal vergaderingen bijeen
om de Hemelvaart te gedenken en zich
te sterken in het geloof in Hem; Die ten
hemel gevaren is.
Daar ontbrak de jeugd van P.v.d.A.-
N.V.V. Die was te Amsterdam. De heer
Oosterhuis sprak, méde tot de jeugd,
niet alleen op een andere plaats, maar
vooral met een ander uitgangspunt en
een ander doel. Daar moest de tweespalt
wel openbaar worden.
gehouden worden.
Ook t.a-v. de jongs'ie ongelukken zal
;n zo m-IniUtieus mogelijk onderzoek
worden ingesteld.
Wat' het onderzoek van de interna
tionale groep van deskundigen betreft,
de bewindsman er nog op, dat
deze commissie er op geattendeerd had,
da: wij in Nederland een overmaat aan
veiligheidsvoorschriften hadden. De mi
nister besloot met de opmerking, dat al
het mogelijke gedaan zal worden
het aantal ongelukken zo veel mogelijk
beperken.
Bij de behandeling van dit wetsont
werp (dat werd aangenomen met 29 te
gen 2 stemmen, de communisten wai
uiteraard tegen) is ook opnieuw
kwestie van de herhalingsoefeningen
Oirschot aan de orde gesteld. De heer
Wendelaar (V.V.D had er op gewezen,
dat latere herhalingsoefeningen in deze
plaats vlot waren verlopen en dat mocht
ook wel eens in het openbaar gezegd
worden. Ook de heer Algra (A.R.) was
het hiermee eens, maar wat de mislukte
oefening betreft wees hij er op, dat naar
zijn mening de grondoorzaak van de
wantoestanden in Oirschot te vinden was
in yet feit. dat de officieren en onder
officieren' te weinig initiatief hadden ge
toond om een door omstandigheden ont
stane situatie te overwinnen. Ook in oor
logstijd kan men voor bijzondere situa
ties komen, waarbij naar bevind
zaken gehandeld moet worden, zonder
orders zijn.
voerde
Minister Staf beaamde, dat er
nig initiatief is getoond, maar
als verzachtende omstandigheid a
wij leven in een omschakelings- en re
organisatie-periode. Wij zijn bezig van
Engelse over te schakelen op een
Amerikaanse organisatie en dat brengt
mee, dat er mensen op bepaalde posten
komen, waar zij nog niet voldoende zijn
ingewerkt. Overigens hoopte ook hij, dat
het reserve-personeel boe langer hoe
er van doordrongen wordt, dat het
ook zelf alle krachten moet inzetten om
herhalingsoefeningen te doen slagen.
Zonder debat verenigde de Eerste Ka-
er zich gisteren met nog tal van andere
wetsontwerpen, bijv. de bescbikbaarstel-
van 68^ millioen voor de verrui
ming van de werkgelegenheid, de wet
molestschade binnenschepen, de overeen
komst met West-Duitsland in zake de
ontginning van kolen op Duits grondge
bied, de wet pensioenvoorzieningen
K.N.I.L. en voorzieningen t.a.v. vrouwe
lijke militairen.
De Eerste Kamer komt weer bijeen op
Dinsdag 10 Juni a.s. Waarschijnlijk komt
dan de wet tot herziening van de uit
voering der sociale verzekeringswetten
de orde.
Tekort of geen tekort
E.V.O.: Geen veergelden op
de Wésterschelde 1
De EVO. de Eigen Vervoerders Orga
nisatie. protesteert tegen de aangekon
digde tariefsverhogingen voor de veer
dienst Vlissingen—-Breskens. Deze verho
ging is gebaseerd op het jaarlijkse tekort
van f2,25 millioen, maar de EVO vindt
dat wegen en bruggen, maar ook veren
betaald moeten worden door de gemeen
schap. Het bedrijfsleven heeft eenvoudig
recht op een verbinding tussen Walche
ren en Vlaanderen, tekort of geen tekort.
Het wegverkeer alleen al brengt aan be
lastingen vier maal meer geld op dan de j
S'.aat voor de wegen nodig heeft, aldus]
deze organisatie. I
(ADVERTENTIE)
Kerk en School
„PARDON, IK BÈN NIET
GECOSTUMEERD,"
zei de baron koeltjes.
Wanneer een edelman van zó
uitgesproken middeleeuwse komaf
als Baron De Kwasteroyer in
harnas naar een bal gaat, heeft hij
zich voor 2ijn doen, netjes On
gekleed, maar gecostttsméérd, neen
gecostuméérd, is hqj niet.
Nu, netjes was hij wdl. De kwast
op z'n helm had hij ditmaal
eerlijk geleend van de huisschilder,
»die her harnas nog
gayw even kletsnat -
I in de menie had
ge2et. Het gaf af,
I maar dat gaf niet,
vond de baron. -
Feest is feest.
Ve kwasf erover!
Jongedame met kinderwagen op folder
Voor uitgeven van meisjesfoto
vrijspraak gevraagd
„Slachtoffer" gaf stilzwijgend toestemming
door presentjes aan te nemen
IN EEN SOORTGELIJK geval als dat van de meisjes uit Dokkiyn, die
zonder haar toestemming in badcostuum op een prentbriefkaart werden
afgebeeld, is thans het slachtoffer (een meisje van nauwelijks twintig jaar
uit 's-Heerenberg, dat achter de kinderwagen van haar broer op de foto
was gekomen) door de officier van Justitie bij de Arnhemse rechtbank met
schadeloosstelling -voor de foto een spiegeltje en een-scpe foto's had aan
vaard, meende de officier dat zi.i haar toestemming tolverdere t>ublicatie
had gegeven. Daarom eiste hij vrijspraak voor de winkelier G. Th. E., die
door de kantonrechter in Terüorg wegens de publicatie tot f 100 boete -
25 dagen rechtenis was veroordeeld,
Het meisje had in de buurt van 's-Hee
renberg een kinderwagen met een spruit
van haar broer voortgeduwd, toen een
passerende fotograaf door het aardige
tafereeltje werd getroffen en prompt éen
plaatje maakte. X>e man verkocht de foto
aan de winkelier G. Th. E., die er
wel iets in zag, daar het meisje een kin
derwagen voortduwde van het merk dat
door hem in de handel wordt gebracht.
Enige tijd later zag de broer een fol
der van zijn zusje in de etalage van de
kinderwagenhandelaar. Terstond ging
het zusje bij de winkelier protesteren.
De folder werd daarop door de winkelier
uit de vitrine verwijderd, maar later ver
scheen een advertentie met dezelfde foto
ln een damesmodeblad. Pas toen had het
meisje de vervolging dooi-gezet. Er wer
den ook folders met de bewuste foto op
de Jaarbeurs verspreid.
De officier, mr Van IJsendijk: „Ik kan
me voorstellen, dat een meisje niet met
een kinderwagen in het openbaar te kijk
wenst te worden gezet".
Verdachte: „Dat is toch het ideaal van
ieder meisje"
Officier: ..Maar u bent in ieder geval
aansprakelijk voor de publicatie".
De officier zei er op te hebben gere
kend, dat de fotograaf de zaak wel met
het meisje in orde zou maken. Het meisje
had echter nooit een fotograaf gezien.
Toen de officier hoorde dat het meisje
_;n spiegeltje en foto's van de winkelier
had aangenomen; merkte hij tegen haar
op:
„Ja,
als u zich iets heeft Uten
toestoppen"
Meisje: „Het
beurd".
Officier:
sentjes was
Uitspraak
toch eenmaal ge-
,Het
veertien dagen.
Van Tientallen lijders
aan Brandend Maagzuur
hebben er Dozijnen Renniei op
zak
Altijd en overal ontmoet U lijdere aan
brandend maagzuur en U herkent ze
aande lof die ze voor Rennies heb
ben. Innemen doen ze die tabletjes on
opvallend, want water of wat ook komt
er niet aan te pas. Ze helpen van de
minuut op de andere. Ook U
Advertentie
CüfaüX ceuptoex uleJcJmufaÈrmrJ^ C3C9
Beroepingswerk
Ned. Herv. Kerk
roepen,: te Dordrecht (vac.-R. ten
Kate) K. H. L. van Selmste -Silvolöé; te
Ernst B. G. A, v. d. Wiel te.Tholen; te
Staphorst P. J. Dorsman te Schelluihën;
te Veendam (toez.) A. Mol te Wons (Fr.).
dankt: voor 's-Grevenduin-Capelle
J. v. d. Heuvel te Schoonhoven.
Geref. Kerken
/eetal: te Utrecht (vac.-H. A. L. v.
d. Linden) G. Meynep te Jlilversum en R.
Ypma -tè Groningen..
roepen: te Avereeat-J. Dijk_te
Raamsdonk; te Oud-Vossemeer en 4e
(N.O.P.) T. J. Hagen- te Lamele-Lemeler-
veld:-te Appelscha oand. J. Melse te Oost-
kapelle: te Dokkum (3e pred. pl K. Ru-
e Marknesse; te Renkum-Heelsiim J.
Brouwer te.Middelstum.
Chr. Geref. Kerken
ree tal: te Middelharnis M. Baan te
Dordrecht en J. G. van Minnen te Hui-
4N.-H.).
edankt: voor Ulrum H. U. Wester
terp te Lutten a.d. Dedemsvaart.
Remonstr. Broederschap
vergaderde
Oecumenische contacten
Men schrijft ons:
In het conferentie-oord Woudschoten
kwamen 26 en 27. Mei de afgevaardigden
der Remonstrantse gemeenten met de
dagelijkse leiding der Broederschap bij
voor de jaarlijkse algemene verga
dering.
Ter sprake kwam o.m. de vraag var
de Haarlemse gemeente, dat de Broeder
schap een uitspraak zou doen ove
verhouding Ghristendom en oorlog; deze
vraag werd voorlopig verwezen naar een
daartoe benoemde commissie, die nog
dit jaar de gemeenten -moet voorlichten.
Dr G. J. Hoenderdaal en dr J. A. de Ko
ning bespraken achtereenvolgens de po
sitie der Broederschap in het geheel dér
Kerken in Nederland en de positie der
Broederschap en haar gemeenten ir
Vrijzinnig Protestantisme. In inleiding
nabespreking bleek, hoe veelvuldig de
oecumenische contacten in de laatste ja-
waren geworden, en van hoe grote
waarde men deze achtte, zowel in gods
dienstig als practisch opzicht.
Kadervorming in onze gemeenten
het onderwerp dat door ds N. van Gel-
werd ingeleid. Vele goede initiatie-
bleken te kunnen worden genoemd.
De noodzaak van „evangelische, scholing"
blijkt ook wel allerwegen.
De leiding der vergadering berustte bij
haar vopr^itter, prof. mr G. J. Wiarda.
Om de -aard van ons staatsbestel
Dr Lammers beschreef actueel
probleem: kabinetsformatie
Partijen mogen geen beslissende invloed hebben
op samenstelling van minisferie
IS HET IN HET ALGEMEEN geen gewoonte, in de kolommen van een
dagblad-uitvoerig in te.gaan op een wetenschappelijke dissertatie, het
proef schrift-van mr J. J.-Lammers, De Kroon en de Kabinetsformatie, is
zo volkomen actueel, dat een uitzondering op de regel zeker te verdedigen
is. Het is namelijk een békend feit-dat de wijze waarop het jongste kabinet
door mr Romme is geformeerd, in brede kring stof heeft opgeleverd tot
ernstige critiek. In; het bijzonder betrof dit de wijze, waarop het domine
rend accent daarbij gelegd.is bij functionarissen van de fracties der Tweede
Kamer. De functie van de-Kroon scheen daarbij al te zeer te zijn gemini
maliseerd. Het is dus zeer te waarderen, dat het resultaat van het onder
zoek naar de invloed van het parlementaire stelsel op de functie van de
Kroon bij de kabinetsformatie juist thans.verschijnt. Vooral nu over enkele
weken opnieuw een nieuw kabinet moet worden gevormd.
ontwikkeling is gekomen. Zo is het ver-
klaarbaar dat de Kroon het accent, legde
in de jaren die onmiddellijk op de grona-
Wetsherziening-1848 zijn gevolgd.
Door de ontwikkeling van moderne
staatkundige partijen werd dit echter
anders. Kuyper, de leider van een straf
georganiseerde partij, wenste invloed bij
de vorming van een kabinet. Zijn liefde
voor een staatsbestuur in Engelse trant
was daar niet vreemd aan. Bij de for
matie van het kabinet-Bos in 1913 bleven
de partijen echter in gebreke, waardoor
Cort van der Linden tot een extra-parle
mentair kabinet zijn toevlucht moest
nemen. Na de invoering van de even
redige vertegenwoordiging in 1917 ging
het slechts een enkele maal goed. In de
regel kwamen de kabinetten tot stand
zonder voorafgaande binding aan een uit
spraak van de Kamerfracties. Het kabinet-
Beel van 1946 maakte hierop een uitzon
dering, evenals het laatste kabinet-Drees,
bij de vorming waarvan de formateur
Romme zich bepaalde tot het zoeken van
bindend contact met enkele fractievoor
zitters.
'Hè ontwikkeling van de constitutionele
instellingen in Nëdérlahd en over de par
lementaire ontwikkeling "in het "buiten
land. Zij dienen hém om aan ie tonen,
dat de grondwet van 1848 naast verster
king van de volksinvloed handhaving van
dualistisch stelsel heeft bedoeld.
Waarschijnlijk was het juister, hier de
uitdrukking van niet-monistisch te ge
bruiken. Maar ook zo kan de conclusie
goed dienen voor een betoog, dat de
Nederlandse constitutie de zelfstandigheid
Koning en Staten-Generaal heeft
gewild.
Vervolgens wordt een nu en dan zeer
immier overzicht gegeven over de op
lossing van de kabinetscrises, voor zover
deze betrekking heeft op de functie van
dc Kroon. Vooral de beschrijving van de
laatste jaren geeft hier veel nieuwe ge
gevens, die voor een belangrijk deel ge
put zijn uit het qrchief-Nolens, waaraan
ook dr Verhagen bij zijp behandeling
van.^e formatie yan het kabinet-Ryys de
Beerenbrouck in 1918 veel bouwstoffen
voor zijn dissertatie heeft ontleend. In dit
artikel gaat het echter vooral om de
conclusies.
De kernvraag
7EER TERECHT verklaart mr Lam
mers, dat de kernvraag van het door
hem gestelde probleem gezien moet wor
den in het al of niet plaats vinden van'
overleg tussen de formateur én de frac
ties. Het gaat namelijk over het samen
spel van Kroon en Parlement, twee zelf
standige machten. Tot dit' samenspel is
de volksvertegenwoordiging pas in staar
indien er een juist partijenstelsel tot
Onder auspiciën van de Haagse Oecumenische Raad sprak de bekende
Duitse predikant ds Martin Niemöller in de Grote Kerk in Den Haag.
Hiervoor bestond een overweldigende belangstelling. V.l.n.r.: ds M. N.
W. S.mit van, de Ned. Herv. Gemeente te Den Haag, Pastor Niemöller
en Pastor Kaetzke van de Duitse Evangelische Gemeente in Den Haag.
Het lied der aethergolven
rlandse mui.
8 00 Nieuws. 8.15 Gram.
9 00 Voor de huisvrouw, 9.35 Gram. 0 40
Schoolradio. NCRV 10 00 Gram. 10.30 Mor
gendienst. KRO 11.00 Voor de zieken'. 11.45
Gram. ll-30f „Als de ziele luistert". 12.00
Angelus. 12.03 Lunchconcert 12.55 Zonne
wijzer. 1.00 Nieuws 1 20 Promenade Orkest
en soli6te. 1.50 Het Int. Eucharistisch Con
gres te Barcelona. NCRV 2.00 Gram. 2 45
Voor de vrouw. 3 15 Gram. 3.30 Pianorecital.
4.30 Gram. 5.C0 Voor dc
Jeugd. 5-30 Surinaam_,
Nieuws, fi.15 Koorconcert.
Ilng". 6.50 Gram. 7,05 Leve
4 was echter gekeerd, zodat de kinderen van Rei- rit? Nee. Z'n zusje Truus? Nee, ook niet. En ook
Ida Meijer was echter niet minder ondeugend, sing, die overal zwierven, er niet over zouden niet een, knecht van de buren. Hij moest eens
wat de vader, die z'n enige kind tot in de grond gaan. zien, wie dat wel was. Zodoende kwam hij ook
verwende, in z'n ernstige momenten wel eens ver- Daar zat de kleuter nu, op de ruwe, droge klei- aan de waterkant, - waar hij enigszins verlegen
wonderde. Soms sprak hij er wel eens over met grond, met haar voetjes vlak bij het bekroosde bleef staan. Een poosje keken de twee kinderen
z'n vrouw en zei, dat hij niet begreep, waar ze water. Ze keek vol verbazing om zich heen en elkaar aan zonder wat te zeggen. Toen knikte
die streken vandaan had. Maar z'n vrouw ant- voor zich uit. Daar vertoonde zich voor haar oog de kleine jongen en het meisje knikte terug* Weer
woordde, dat elk kind op die leeftijd zo was. Doch een geheel nieuwe wereld. Voor het kind, dat een poosje stilte en daarna zei de kleine Jan
zelf was ze ook wel eens te toegeeflijk. Slaan nog nooit van het erf af was geweest, waren de heel zacht: „Dag." Hetgeen de ander eveneens
deed ze nooit, de enige straf was een vermaning, grenzen de bessenwal, de dam over de sloot, wel- met een fijn stemmetje „dag" deed neggen.
Zodra de kleine Ida een beetje lopen kon, ont- ke altijd afgesloten was met een hek en daarach- Nu kreeg de jongen -weer wat meer moed. „Ik
snapte ze, als ze dè kans had, naar buiten, zo- ter de weg, waarover vreemde mensen gingen en heet Jan", zei hij, „en ik woon daar", voegde
dat moeder Meijer, om te voorkomen, dat ze in dan de grote tuin, waar ze wel eens-aan de hand-hij er trots aan toe, een kleine vuile vinger uit-
de tochtsloot zou vallen, haar aan een leiband stekend naar de grauwe woning.
bond, opdat ze niet te ver kon gaan. Ida echter „O", antwoordde het meisje, „en ik woon daar."
had al spoedig gezien, hoe haar moeder de lus y 77 Cl Op haar beurt wéés zij achter zich naar de
maakte en weer lostrok. Op een warme Julidag Vprfitoorfle IP71 O'Tl.II,PTfi.P bessenwal.
ze was toen drie jaar wachtte ze. tot haar TL/IA/C^\A/VV\L' u „Woon jij in die bessenwal?" vroeg hij ongelo-
moeder naar boven was gegaan om de bedden vig. Z'n zusje had hem Wel eens verteld van
op te maken, waarna ze het touw lospeuterde door kabouters en elfen, die in de grond woonden, maar
van de deurklink. Toen liep ze, het touw achter Al)TTI, vttt tuttvthtk" dat was toch niet'
zich aanslepend, de bessenwal in. Deze wal, die M.lAnlJb Z*LLDLiM\lJ1^. „Nee", schudde ze met haar blonde lokken,
aan de Zuidkant van het huis lag en in de rich- „daar achter staat mijn huis en daar woon ik
ting van de tuin der buren liep tot aan de tocht- met m'n pa en moe enne., allemaal."
sloot, die de scheiding tussen beide erven vorm- van vader of moeder in was geweest en waar knikte Jan wijs, „ik weet wel, wie je
dc, was voor haar een luilekkerland. Daar had Ke*n eind aan kwam. Doch nu zag ze iets geheel bent. Jij woont bij onze buurman Meijer.he?"
ze al zo vaak naar uitgezien. Ze wist dat daar ande''s: een grote wei, net zoals bij hun naast Dit begreep het kleine meisje ntrg niet goed.
vandaan al die rode, witte en gele vruchten kwa- het huis dat kleine stukje, maar hier graasden )Wjj je met me speien?» vroeg de kleuter op
men, die de plukkers en pluksters in grote man- twe® geiten en er waggelde een verdwaalde eeno de wej MKom maar eens kijken;- ik heb een
den naar het achterhuis brachten om gewogen i'ond. En verdeiop stond nog een nuxs. Ln aaar groot hobbelpaard enne een echte voetbal." Z'n
te worden en waarvan ze nu en dan wel eens zag ze zowaar een kindje ook. Lijk, het ^vam kleine ogen schitterden bij dit laatste gezegde,
een handvol kreeg. Daaroip. wilde ze zelf eens hardlopend over de brede wei naar de tochtsloot z«n pU(jste broer, die nu ruim zeventien jaar was,
rondlopen en eten. Nu had ze de gelegenheid toe de plek waar zij zat. Het meisje, dat had een guije bui een kleine leren voetbal ge
en liep zo hard, als haar kleine beentjes haar met geen andere mensen dan haar vader en kocht met binnenbal en al en die aan zijn jong-
haar mede-] konden dragen naar de begeerde bessenstruiken moeder en de knechts, die haar allemaal vertroe- ste broertje gegeven, met de raad erbij zich
Voorzichtig liep ze tussen de heesters rond, heel "ad omgegaan werd nu enigszins bang. maar goed te oefenen, dan mocht hij, als hij* groot
behoedzaam de takken ontwijkend, want daar za- Dlt was een vreemd kindje. waSi met de ancjere jongens 's avonds op het
ten van die scherpe stekels aan, die zo venijnig De kleine Jan Reising, want die was het, had weiland mee voetballen.
prikten. Ze zag nog wel een enkele vrucht han- rich wat verveeld, omdat z'n oudere broers en „Ik kan niet bij je komen", zei de kleine Ida
gen, maar die zat dan zo ver weg, dat ze er zusters, of naar school of mee naar de tuin wa- Ja, dat was zo, daar had de drie-jarige jongen
niet naar durfde grijpen, uit vrees voor de ste- ren gegaan en nadat hij eerst de geit een paar niet aan gedacht. Hen scheidde een brode, diepe
kels. Dan maar eens verderop kijken. malen met een stok had geslagen, was hij op tochtsloot. Maar z'n oog viel op de plank. Meteer
Zodoende kwam ze achter in de wal bij de 2igen avontuur eens verderop gelopen. wist hij wat hij doen moest,
tochtsloot, waar ze wat ging zitten, omdat zè zö Toen had hij daar in de verte iemand aan de „Ik zal de deel keren", juichte hij, „dan kui
moe geworden was. Een eindje verder lag een waterkant zien zitten. Verbaasd- stond hij een ie er over lopen."
plank over de drie meter brede vaart, de plank poosje te'kijken. Wie was dat? Z'n broertje Ger- (Wordt vervolgd)
.verzicht. 10.35 Grgm. 10 45 Overéer
1.00 Nieuws. 11.15—12:00 Gramotoomr
HILVERSUM II (298 m).
AVRO 7.00 Nieuws. 7 15 Ochtendgymnas-
icte. 7 30 Gram. VPRO 7 30 Dagopening.
Ti. 9.00 Morgenwijdin
10 50 Voor
dloscoop. 1145 ..Hc
.00 Planoduo. 12.25
12.33 Musette or-keet. 1.00 i
20 Metropolé orkest 2.00 „I
van een Zonderling" hoorsp
Eeuw". 6.00 Nieuws, 6.15 Sportproi
6.25 Lichte muziek. 6.55 Voor de k
n. 7.00 Militaire causerie. 7.10 Gram.
igzzo; Gesproken brief uit Londen). 7 40
de Tafel Parlement. 8.00 Nieuws 8.05
io Philh. orkest en solist. 9.20 „Gezellig
iels. 9 35 Lichte muziek. 10.15
iridger
Rondt
10 30 Dansmuziek. 11.00 Nieuws. 11.15-Sport.
11 30—12.00 Zang, viool en piano.
ENGELAND. BBC Home Service, 330 m.
1100 Llehte muziek. 12.20 Voor de boeren.
12.30 Voor de. arbeiders. 12 55 Weerberichten.
1 00 Nieuws. 1 10 Mededelingen. ;.20 Film-
program. 155. Crlcfcetreportage. 2.00 Voor
scholen. 3.10 Racereportage. 3 25 Lichte n
ziek. 4.30 Hoorspel. 5 00 Voor dc kinder
5.55 Weerberichten, 6.00 Nieuws. 6.15 Sport.
6 20 Militaire muziek. 7,00 Hoorspel. 7 3C
Gev. concert. 8.30 Gcv. programma. 9.00 uut
Nieuws. 9.15 Causerie. 10.00 Gev. program.
10 30 Wetenschappelijk overzicht. 10.45 Par-
lementsoverzicht. 11.00-11.03 Nieuws.
BBC Light Progïamme,
de kinderen. 2 00
12.00 Parlem
12.45 Concert.
Voor de vrouv
Dale's Dagbt■B*üil!iü
orkest. 5:30 Orgel. 5.45' Sport. 6.00 Variété
'list. 6 45 Hoorspel. 7 00 Nieuws
i solisten. 1.00 uur.
's. 1.20 Omroeporkest en solisten. 2.00
s. 2 05 Pianorecital. 2 25 Hoorspel. 4.40
6.30 Amerikaanse uittz. 7.00 Lichte
k. 8.00 Nat. orkest, 8.50 „Le RoSSig-
opera,-U.16—11 30 Nieuws.
BRUSSEL 484 m.
i Omroeporkest 1.00 Nieuws. 1.10, 2.Of
0.50 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
Klassieke muziek. 12.30 Wèerberloh-
12.42 Gr*m-
landboi
s 1.13 Gram. 130 Voor de Jeugd
de YTÓyw. 2 43 Verzoekprogram
4.15 Kamermuziek. 5.00 Nieuws
5 15 Vóór dc kinderen. 6.15 Volks-
1 lied éren. «30 Voor de soldaten 7.00 Nieuws
|.7 30-Vrolijk programma. 7 40 Causerie over
'Giid-Afrika 7 50 Gram 8 00 Gev. program i nntmik-k-tlina
M VtmKkfKR. C»n«l. WM KMl».
1.00 .Gra
0.451100 Gromofoönmuziek;
het thans zittende kabinet afkeurt. Hij
ziet de zelfstandigheid der Kroon in ge
vaar gebracht, als de fracties der Tweede
Kamer, al of niet bij monde van haar voor
zitter, zich binden adn de inhoud van een
hun door de formateur voorgelegd pro
gramma en vooral, als zij zich daarna nog
in zake de keuze van de aan te zoeken
personen de beslissing voorbehouden.
Men kan in het licht van -de historie,
an het wezen van onze staatsvorm en
an de anti-revolutionnaire opvatting over
de verhouding van Overheid en Staten-
Generaal ook moeilijk tot iets anders con
cluderen. Onze nlet-monistische staats-
dreigt op dit punt door een monis
tische te worden vervangen. Op zichzelf
dit nog te overkomen zijn, maar juist
dat niet-monistische karakter stemt over-
volkstraditie en dient dan
ook doelbewust tot de handhaving van
onze geestelijke vrijheid.
De consequentie van de kabinetsforma-
e van 1951 leidt dus tot aantasting van
het karakter van staat en volk. Het proef
schrift van mr Lammers geeft tot het
bewijs van deze stelling overvloed van
materiaal.
echter meer. Men kan zich name
lijk de vraag stellen, waardoor sinds 1918
slechts ,een enkele maal een kabinet na
voorafgaande binding aan enkele Kamer
fracties tdt stand/kwam. Werkte hier een
algemene -pqrzaak?
Mr Lammers gaat deze vraag bijna ge
heel voorbij en mist daardoor de kans
zijn voortreffelijk betoog nog belangrijk
te ondersteunen. Eensdeels komt dit, om
dat hij te weinig aandacht heeft geschon
ken aan de invloed van de invoering van
de evenredige vertegenwoordiging met
het lastenstelsel, anderdeels omdat hij
slechts weinig rekening heeft gehouden
met de invloed van buiten-parlementaire
organen als de pers op het staatkundig
gebeuren.
TN een vrij oud artikel in Anti-revolu-
-*• tionnaire Staatkunde van hét jaar
1931 werd reeds een poging tot verklaring
gedaan, die door de daaropvolgende prac-
tijk geheel werd bevestigd.
Dank zij het geldende lijstensielsel be
slist de samenstelling van de candldaten-
lijst voor een belangrijk gedeelte over
de samenstelling van de fractie. De volg
orde op dè lijst wordt vastgesteld door de
partij-instanties wier motivering zich ge
heel of bijna geheel aan de openbaar
heid onttrekt. Indien de partijbeslissin
gen verder nog voorafgegaan worden
door een advies, dat in zeer besloten cn
kleine kring wordt opgemaakt, well
advies uit den aard der zaak practiscu
beslist, is daardoor de volgorde op de
lijst en daarmede de samenstelling van
de fractie gelegd in handen van een ge
heim college, dat, zoals mr Lammers
terecht opmerkt geen staatsrechtelijke
verantwoordelijkheid draagt. In wezen is
dit een sterke aantasting van het demo
cratisch karakter van ons staatsbestel.
Wanneer nu deze fracties zich ook
het recht gaan aanmatigen, beslissen
de invloed uit te oefenen op de Sa
menstelling van het kabinet, is in de
grond der zaak het centrum van ons
staatkundig beleid verlegd naar be
sloten partijinstanties. Dit is in strijd
met de dragende gedachte van onze
constitutie en zeker met de antirè-
volutionnaire opvatting over de ver
houding van Kroon en Volksver
tegenwoordiging.
Reactie
7IEN w(j het goed, dan is de frèquentie
an extra-parlementaire kabinetten te
als een reactie op deze ombuiging
het Nederlandse constitutioneel be
stel. Het niet-monistisch karakter van
:e staat wil zich handhaven. In dit
■band is het zo zinrijk, dat mr Lam-
rs ook wijst op andere wijzen van
aantasting van niet-monistisch karakter
van onze staat. Hij had er aan toe kun
nen voegen, dat ook de reacties daartegen
velé zijn. De belangrijkste is wel de ver
groting van de betekenis der Eerste Ka
mer. Men denke aan de behandeling van
het Belgisch verdrag en het drama van
Curasao, maar meer nog aan de grotere
waardering die het verhandelde in dit
lichaam niet alleen in het land, maar
ook in regeringskringen geniet.
Ook zou het verhelderend kunnen wer
ken. indien men de sympathie voor het
volksreferendum hierbij betrok. Toen ka
binet en volksvertegenwoordiging nauw
verbonden waren, steeg de waardering
voor het referendum met de dag, om
partijtyrannie le breken. Toen echter de
extra-parlementaire kabinetten gingen
overheersen, verdween hef referendum
vrijwel geheel uit de belangstelling.
Uit den aard der zaak gingen wij niet
over tót een technische beoordeling van
het proefschrift. Wij wilden slechts wij
zen op de grote betekenis van deze studie.
Door haar rijkdöm van materiaal en de
heldere wijze van behandeling kan zij
grote betekenis zijn voor de politieke
in de naaste toekomst.
Prof. dr L. W. G. Scholtw*
f
