Vliegeren op de Haarlemmerstraat
Archaeologische
uit begin
Sporen van Germaanse nederzetting
op land aan Zwarteweg
vondsten te Noordwijk
onzer jaartelling
ME®
"4
JIUJITSU-JUDO
Resultaten praehistorisch onderzoek
in Denemarken
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
WOENSDAG e FEBRUARI 1952
Herinneringen van oude leidenaars
Botermarkt (stijfselbaan) was voor de jeugd
wat nu de Stationsweg is...
Colporteurs van „Recht voor allen" over de
leuning in de Haven
WANNEER WE IN ONZE HERINNERING teruggaan tot onze kinder
jaren, dan zien wij 'n heel ander Leiden dan waardoor wij ons nu elke
dag bewegen. We denken aan de Haarlemmerstraat met haar vele kleinere
zaken, haar stoepen voor de huizen en haar ouderwetse bestrating, waar
over nog geen tram denderde en bussen en auto's aansnelden. Er waren
de zich kalm voortbewegende paard-en-wagens. Op Vrijdag en Zaterdag
was het iets drukker. Het was toen voor ons, jongens, nog mogelijk om op
de Haarlemmerstraat een vlieger op te laten, met het risico echter, dat de
staart in de over de huizen lopende telefoondraden vastraakte. Hoepelen,
knikkeren, alles was op deze weg nog mogelijk.
in een
De Paardensteeg (nu Frinsessekade),
Zijd'graéht (nu Korevaarstraat), deKar-
memelksforug van de Nieuwe Rijn naar
het Gangetje en de smalle houten brug
van de Oude Herengracht naar de He
rensingel pasten in 'het toenmalige stads
werkster toegeslingerd,
onbewaakt ogenblik de emmer met w
ter omgooiden.
Scholenslrijd
Wat waren we blij, toen we on:
eerste schoolga ng deden, voorzien v;
Schrikbeelden van armoede
Ook de kleding was met nu verge
leken stijf. Ieder droeg een hoofd
deksel, vrouwen, mannen en kinde
ren. Een dame. die zich door de zon
bruin liet branden? Kun je begrij
pen! Bij de oudere zowel als bij de
jongere dames was de parasol graag
Veel ouderen zullen ook nog wel iets
weten van de tijd, dat de arbeiders
beweging op komst was. Dat er werd
gecolporteerd met het blad „Recht voor
allen" en dat het publiek een dreigende
houding tegenover deze colporteurs aan
nam. Soms probeerde men hen over de
leuning van de oude Havenbrug in het
water te werpen.
Lonen van f 8 tot f 12 per week voor
een gezinshoofd waren toen regeL Ge
dachten' aan de oude dag deden schrik
beelden van armoede opkomen. Verge
lijken wij de lonen van nu met die van
vroeger, dan is er veel reden tot dank
baarheid. Zeker, het oude roept bij ons,
die dit alles hebben gekend, misschien
iets van weemoed op, bij al zijn tekort
komingen. Maar in de tegenwoordige
tijd is ook niet alles winst. Toch mogen
wij niet de ogen sluiten voor al het
goede, dat God ons ook in deze dagen
weer schenken wil. Zij, die tevreden
het leven doorgaan en dankbaar genie
ten van al het goede, zullen zich geluk
kig voelen. Een gelukkig mens is een
blij
K. Wielinga Ezn.
Zeldzame aanwinst voor „Oudheden"
Een belangrijke
aanwinst van het
rijksmuseum van
oudheden is dit
Romeinse altaar
lit het tweede
kwartaal van de
eerste eeuw na
Ghristus. Het mas
sief marmeren stuk
heeft van boven
sen opening, waar
in de as van een
kind is bewaard.
Het kind heette
Ceatennia en werd
jaar en zes
maanden oud. Het
bijzondere van het
altaar is het uitste
kend gebeeldhouw
de portret van het
kind. Van de Ro
meinse portret
kunst zijn nog niet
veel van dergelijke
stukken bekend en
Nederland kan dan
ook met reaht trots
zijn op deze zeld
zame aanwinst. Het
altaartje werd door
de conservator van
het museum, dr H.
Brunsting, vorig
jaar Maart ontdekt
in een kunsthandel
te Rome. De prijs
bleek nogal mee te
vallen en de han
delaar zei kans te
zien, het uit Italië
uitgevoerd te krij
gen. De koop was
toen weldra geslo
ten.
Klein, maat toch belangwekkend
Er zijn genoeg herinneringen uit die oude tijd. Lees het eerste artikel in onze
nieuwe rubriek maar. Naar plaatjes moet men echter nogal eens zoeken.
Toch vonden we er nog een in het archief: Hotel et Pension Plaats Royal
restaurant uitpakkamer aan het Kort Rapenburg. Met paardentram.
beeld. De Botermarkt, de „stijfselbaan"
genaamd, was voor de jeugd van die
dagen wat nu de Stationsweg is. De
i Hooigracht met de twee rijen statige
bomen was een rustige straat.
De verlichting in de huizen en de
winkels kwam eerst van gasbuizen
met een z.g. vleenmuisbrander, ge
volgd door het gasgloeilicht, eerst
met staande en later met hangende
kousjes- Met de straatverlichting was
het ook zo gesteld, waarbij de lan-
taarnopteker met zijn lange stok,
j waaraan een klein licht brandde,
eerst nog zijn diensten moest ver-
i lenen. Des avonds ontstak hij d'e
lichten en in de vroege morgen
doofde hij ze.
Op de marktdagen Vrijdag en Zater
dag vervoerden de Carsjens- en Vol-
i hardingboten veel buitenmensen
onze stad. En in de zomer was het voor
I ons, kinderen een hele pret om met hel
Kabwijkse bootje naar Katwijk te va-
1 ren, toen nog de badplaats in wording
Wilde men naar een plaats in de om
trek, in het Noordeinde stond de tram
klaar, die de reizigers langs de Vink-
weg naar Den Haag bracht. Van de
Stationsweg vertrokken de trams naar
Katwijk en Haarlem. Velen zullen zich
nog herinneren, dat in de „Haarlemmer'
's winters een kleine kachel stond, die
door de conducteur werd gestookt, soms
ook wel door een gedienstige reiziger,
die het koud had. Alles was in die da
gen even gemoedelijk.
Glazenwassers ik kan mij niet meer
voorstellen, of zij er toen al waren. Het
schoonhouden van de ruiten gebeurde
met een koperen spuit, geplaatst in een
emmer water. Menige verwensing kre
gen de jongens van de dienstbode of
Herinneringen
Soms leeft bij de redactie van een
krant een latent idee. Het idee is er
wel, maar het komt niet tot uiting.
Aan de heer K. Wielinga E.zn, Hooi
gracht 42, is de eer, zulk een idee tot
leven te hebben gebracht. Hij schreef:
,J£nige tijd geleden bevond ik mij
in een gezelschap, waarin ter sprake
kwam hoe enkelen van ons Leiden
vroeger gekend hebben. Prettig was
het, elkander nog eens die tijden in
het geheugen op te roepen. De ge
dachte werd toen geoperd, dat een
onzer over die dagen eens iets zou
schrijven en als kopij naar uw blad
zou zenden."
Dit deed ons besluiten, in ons blad
een rubriek te beginnen, getiteld
„Herinneringen van oude Leidenaars".
Hoe was het in onze goede Sleutel
stad 70, 60, 50, 40, 30 jaar geleden?
Wie zouden dat beter kunnen vertel
len dan die Leidenaars, die die tijd
bewust hebben beleefd? Welnu: aan
hen is nu het woord. Wij vragen hun
de pen ter hand te nemen en feiten en
toestanden, die zij zich van vroeger
herinneren, aan onze redactie toe te
zenden.
Mochten zij daartoe niet in staat zijn
of er geen zin in hebben een kort
briefje is ook goed: de redactie komt
dan wel naar hen toe. Hoe vaak ont
moeten we in onze familie- en ken
nissenkring iemand, die zo prettig
„van vroeger" kan vertellen. Zou het
niet aardig zijn, dat hun herinnerin
gen in brede kring werden beluis
terd? Wij houden ons dus aanbevolen.
Redactie N.L.C.
lei, griffel en sponsdoos (waarin later
vaak een boon lag te ontkiemen), dit
alles in een schooltas, die met riemen
op de rug was vastgemaakt. Het was
ook in onze schooljaren, dat het vechten
van Protestantse tegen Roomse scholen
gebruikelijk was. Gewapend met een
slinger (een stuk touiw waaraan een stuk
ijzer of steen), vloog men onder de oor
logskreet hl-ha op elkaar in. Hulptroe
pen werden soms voor de som van één
of twee cent peT persoon van de z.g.
„baaihallers" gekocht De partij, die het
meest betaalde, had ze. Ook dit ls
voorbij. De mensen worden al maar be
schaafder
Andere kwajongensstreken wer-
den ook graag uitgehaald. Van twee
drukpratende vrouwen de punten
van de rokken aan de onderkant
heel voorzichtig met een touwtje
vastbinden. Als beiden straks dan
twee verschillende richtingen zouden
inslaan, kwam voor ons, bengels,
hét mooie ogenblik. Ook wel voor de
volwassenen.
Openbare dronkenschap was een veel
voorkomende misstand. Er werden heel
wat dronken arrestanten soms ook
wel voruwen naar het posthuis of het
politiebureau gebracht Steeds gevolgd
door een troep joelende jongens, die dan
toepasselijke straatliedjes zongen.
In die dagen had Leiden ook zijn be
kende straatfiguren. Ik noem de naam
van „Schoreme Kees" met (zijn?)
vrouw„Strooboahel", die zijn naam
ontleende aan een pop stro. die hij, naar
werd gezegd, op de rug ondqr zijn Jas
droeg; „Pietje de Bakker" met zijn witte
jasje; de „arme metselaar", die twee
maal zijn ruggegraat gebroken had en
in een driewielig wagentje werd voort
gereden. Van hem werd ook verteld, dat
hij in Amsterdam verscheidene eigen
huizen had. Wie zal het bewijzen?
De politie van die tijd was gewapend
met sabel en gummistok. Men had een
helm op het hoofd, die enige overeen
komst vertoonde met de Duitse helm uit
die tijd. Ook had Leiden een garnizoen,
bestaande uit verschillende wapens. In
de Morspoortkazerne zat de infanterie,
op Zondag gewapend met bajonet
(„slakkensteker")de zeevaartschool
aan het Noordeinde had haar matroos-
verder was er de kazerne van „De
Vefld", eveneens aan het Noordeinde,
ten slotte de Doelenkazerne, waarin
ook „De Veld" lag en bovendien de
huzaren.
Tot 1914 waren de bereden wa
pens, op Zondag in uitgaanstenue,
voorzien van de lange ruitersabel,
„de lat" genoemd. Als zij een vecht
partij met de politie ondernamen,
werden deze „latten" graag ge
bruikt-
In dit overzicht hoort ook de toen zo
gewaardeerde brandweer van de wees
jongens. Bij een brand waren zij vaak
•rsten, die de strijd tegen het vuur
aanbonden. Was er geen tijd meer om
Met dr Brunsting en de heer De Vries er op uit
(Van een onzer verslaggevers)
NOORDWIJK IS EEN POLITIEMAN RIJK, die behalve voor de wet oog
heeft voor oudheidkunde. Het is de heer A. de Vries, die zijn woning,
Van de Mortelstraat 9, gemaakt heeft tot een klein museum, waarin hel
overigens goed en gezellig wonen is. Zijn hobby is het verzamelen van aller
hande voorwerpen uit de tijd van 12001600. Thans heeft de heer De Vries
echter zijn belangstelling op een ander terrein van de oudheidkunde moeten
richten: de tijd rond het begin van onze jaartelling. In Noordwijk zijn name
lijk bij het omspitten van een stuk land tot bollengrond sporen ontdekt van
een Germaanse nederzetting.
Dit land ligt aan de Zwarteweg bij de alleen ls het feit, dat men iets heeft ge-
Van den Berghstichtin. Toen
Overtreding van de woningwet
De kantonrechter te Lelden kreeg deze
week ook veel mensen voor de balie,
die zonder een vergunning van B. en W.
woonruimte hadden verhuurd respectie
velijk in gebruik genomen. Steeds werd
de klaagzang aangeheven: We hebben
al zo lang op een woning gewacht en
nu deed zich eindelijk een gelegenheid
voor. De meeste boeten waren: f 3 of
1 dag hechtenis.
afgezand, vond -----
vertelde ons de heer De Vries, dat de
oude bewoners die klei van de Rijnmon-
ding hebben gehaald. De doorsnee was
075 tot 1 m en ook de hoogte bedroeg
De hopen waren kegelvormig. Zo
er zeker 20 van deze heuveltjes
„Jj terrein, dat ongeveer 20 bij 15 m
is. In een heuveltje zaten brokstukken
m urnen.
Op een (oude) kast van de heer De
Vries staat ook een soort urntje, dat
daar vond. Het „dekseltje" beschouwt
hij als horend bij deze urn. Maar is het
wel een urn? Het is allemaal heel moei
lijk te zeggen, zowel voor een amateur
als voor de vakman, die er gisteren bij
kwam. Dit was de conservator van het
rijksmuseum van oudheden te Leiden, dr
H. Brunsting.
Tijdens de graafwerkzaamheden ont
dekten arbeiders ook een grote ronde
lemen plak met een opstaande rand, die
echter verloren ging. De heer De Vries
kon nog wel de juiste vindplaats aan
wijzen. maar het is zeer te betreuren,
dat juist deze vondst teloor ls gegaan.
Dr Brunsting sprak evenals de heer De
Vries het vermoeden uit, dat het een
pottenbakkersoven is geweest. Een der
gelijke vondst is tot dusverre in ons
land nog niet gedaan en zou daardoor
als belangwekkend beschouwd kunnen
worden. Daartegenover staat weer. dat
men geen misbaksels In de omgeving
vond en men dus ook zijn gedachten
Het uitgaan naar een stookplaats.
Toch neemt dr Brunsting aan, dat men
het hier te doen heeft met een Germaan-
nederzetting en niet zoals de heer
De Vries aanvankelijk dacht met een
begraafplaats. De hoeveelheden kiel
moeten ue voorraad zijn geweest van
een pottenbakker. Het aarden baksel, dat
de heer De Vries voor een deksel van een
hield, zal waarschijnlijk wat anders
zijn, volgens dr Brunsting, namelijk een
halve rammelaar van een Germanen-
baby
In gezelschap van beide oudheidvorsers
jn we naar het terreintje aan de Zwar
teweg gegaan. Een leek ziet er niks en
vindt er niks. Tenminste, dat denkt hij.
Maar als de heer De Vries scherven
laat zien, die zo achteloos op een hoopje
bijeen liggen, en er wat klei van afveegt,
gaat ook de leek zo'n scherf beschouwen
als een kostbaar kleinood. Men ziet er
een primitieve versiering aan en men
kan er de vorm van het aarden voor
werp van afleiden. Wij vonden ook een
scherf. Een mooi exemplaar naar onze
mening, mèt glazuur. En wat is dit?,
vroegen wij opgetogen aan dr Brunsting.
Dat is een stuk rioolbuis
Een andere keer hadden wij meer ge
luk. hoewel we niets bijzonders zagen
aan het brokje aardewerk, dat een
groefje vertoonde. Dat is een stuk hut-
tenleem, doceerde dr Brunsting. U ziet
hier nog de afdruk van het takje, waar
tegen men de klei heeft gestreken.
Het zijn allemaal vondsten, die niet
veel om het lijf hebben. Belangwekkend
vonden van hetgeen er In het begin
onze jaartelling In NoórdwUk was. Is er
van Katwijks en Rjjnsburgs verleden wel
het een en ander bekend, Noordwijk
daarentegen bleef op dit gebied ten
De instantie, die zich bezig houdt met
het navorsen van deze vondsten is het
rijksbureau voor oudheidkundig bodem
onderzoek. Dit bureau zal ook van het
geen in Noordwijk aan het licht kwam
in kennis worden gesteld en wanneer
men de vondst belangwekkend vindt, zal
het uitgebreide onderzoek mogelijk
den ingesteld.
Over de moeilijkheden, die daarmee
gepaard kunnen gaan, vertelde dr Brun
sting ons het volgende:
Eigenaardig is, dat een boer zijn land
wel mag omspitten om de vruchtbaar
heid te bevorderen. Hij mag echter niet
graven naar oudheidkundige voorwerpen.
Dat is vreemd, want tijdens het omspit
ten kan veel verloren gaan. Er moet
regeling komen en sinds tientallen jaren
poogt de regering een monumentenwet
er door te krijgen, die echter telkens
weer bij de behandeling in de Tweede
Kamer wordt afgeketst op publieke be
zitsverhoudingen. De boeren hebben
namelijk bezwaar tegen, dat in hun land
wordt gegraven, omdat zij dan niets kun
nen verbouwen. Speciaal bollengrond is
kostbaar. Dikwijls kan echter voo
afgraving van een terrein een regeling
worden getroffen, waarbij het rijk
gedeelte van de afgravingskosten voor
zijn rekening neemt.
Dr Brunsting is zeer verheugd, dat
in het land plaatselijke cellen zijn, in
de vorm van amateur-oudheidkundigen,
zoals ook de heer De Vries is, die mei
enthousiasme en vaak met grote deskun
digheid het onderzoekingswerk verrich
ten. Zodoende kan men dikwijls wat te
weten komen, van het leven van h
die deze streken bewoonden. Want
hoe zeker de geschiedenisboekjes op de
scholen ook zijn de boeken van
hoger plan vertonen nog tal van witte
bladzijden.
Kinderkoor „Ex animo" is stevig getraind
Uitvoering van Smarandaweid een succes
De jaarlijkse uitvoering van
Animo" 's kinder- en jeugdkoren is
gebeurtenis van belang, zowel voor de
naastbetrokken ouders, familie en vele
andere belangstellenden, als voor de jeug
dige executanten zélf. De erevoorzitter,
de nog altijd in Leiden populaire dr J.
Riemens, was er ook weer voor overge
komen. „Hoe zou ik dat kunnen laten,
voor zó iets moois", zei hij in z'n kern
achtig openingswoord. „De kinderen
er zo fleurig uit of ze allemaal jarig
zijn! Kinderen zingen anders dan grote
mensen: ze doen het niet geraffineerd en
denken er niets bij; ze kunnen een
dig niet anders".
De talrijke aanwezigen hebben
nu weer een goede avond beleefd. Her
man de Wolff werkt serieus; hij komt
met de zangertjes niet voor het voetlicht
zonder zeker te zijn van een goed resul
taat. Uit alles bleek dat de liederen
stevig in zaten. En mevrouw M. de Graaf-
Schroot zorgde met haar foutloze, rustige
vleugelbegeleidng voor een betrouwbare
instrumentale basis. De zang van de drie
deelnemende koren (de kleintjes, de gro
teren en de jonge meisjes) maakte een
indruk van dégelijkheid en accuratesse.
Men zou de uitspraak alleen nog wat
verzorgder wensen en de voordracht
meer bezield. Nu weten we wel, dat bij
een zich méér uitleven in de zang, het
gevaar van losbandigheid voor de deur
ligt. Een kinderkoor-dirigent moet vóór
alles aan de discipline denken en
waken zelfs tegen elke schijn van
ordelijkheid. De heer De Wolff brengt
ook wel, waar bet pas geeft, sprekende
accenten aan. Maar enige soepelheid zc
toch naar onze mening de iquzikale wee
gave nog wel ten goede kunnen komen.
Het „kleine koor" verraste vaak door
keurige, zuivere zang, dikwijls gecom
bineerd met mimiek of spel. We not
bijv. het alleraardigste liedje „Au"
Wolff) en het leuke Zangspelletje
kleine Koopman (idem).
Het „grote koor" zong stemvast, met
aantrekkelijke klank o.a. „Zonnelied'
(Van Rennes), „Naar 't Duinland" (Van
Zoonlief zief
gelijk zijn kans
schoon
- ■-&;
CaprW.LB. k. Gn»»)****
Tussenbroek) en „Schoenlappertje" (De
Wolff). Dit laatste liedje slaagde heel
goed.
Het „jeugdkoor" voldeed in de terzet
uit „Elias" en behaalde een verdiend suc
ces met een potpourri van trekkers
liedjes. De dirigent begeleidde dit koor
zelf.
Het „kleine koor" voerde nog het kleu
rige zangspel „Bruiloft" (De Wolff) op.
Het kleuter-bruidspaar telde misschien
samen twaalf lentes! Aan de aankleding
was veel zorg besteed.
Na de pauge volgde een kleurige ope
rette, waarvan de muziek, evenals zo
veel nummers deze avond, op naam van
de vruchtbare kinderliederenschrijver
De Wolff stond. In een inleiding en drie
bedrijven kregen we een beeld van het
zigeunerleven. De kinderen, hoe mooi ook
aangekleed, werden nog wel geen echte
zigeuners, maar vergisten zich toch geen
ogenblik. Het dansje was bijzonder aar
dig. Het frappeerde ons, dat de beide
oudere koren zo veel goede solistjes ber
gen, die zonder enige merkbare verle
genheid optraden. Ook dit wijst op de
stevige training bij de repetities.
Residentie-orkest
morgenavond
Morgenavond hoopt Willem van Ot-1
rloo ir. de Stadsgehoorzaal het Resi-1
dentie-Orkest te dirigeren, met als soils-
te de Roemeense pianiste Ciara Haskil.
Zij zal met het orkest het pianoconcert
an Schumann spelen.
Het programma wordt geopend met
;n uitvoering van Hymne de Meauines
an Rurolf Escher. Na de pauze zal het
orkest voor het eerst in zijn geschiede-
het merkwaardige stuk Sacre du
Printemps van Igor Strawmsky uitvoe
ren. Dit eist een zeer grote orkestbezet
ting. vooral in het slagwerk en in de
blazersgroepen Technische omstandig
heden verhinderen een zaaluitvoering
van dit werk meestaL De uitvoering van
morgen is dus in de Lerdse muziek
wereld wel een opmerkelijke gebeurtenis.
Verkeersovertredingen legio
Voor de kantonrechter te Leiden
moesten deze week 157 personen terecht
staan voor verschillende verkeersover
tredingen. Vijftien gevallen werden aan
gehouden om de verbalisanten te horen.
(Advertentie).
Aanvang nieuwe les JIU JTTSU
VRIJDAGAVOND a.s. 7.30 uur.
Aanvang nieuwe les JUDO,
DONDERDAGAVOND 9 uur.
Sportschool KOOREMAN,
BREESTR. 145 (ing. steeg) Tel. 2372$
Leidsche spaarbank
In Januari werd bij de Leidsche spaar
bank ingelegd 731.998 en terugbetaald
546.592,67. Het aantal nieuwe boekjes
bedroeg 383 en het aantal afbetaalde
boekjes 173. Op 4.591 rekeningen van
deelnemers aan de afhaaldienst word
67.345,25 bijgeschreven. Er werden 449
busjes ter lediging aangeboden met oen
gezamenlijke inhoud van 7.782.81. Het
bij de jeugdspaardienst gespaarde bedtag
was 169.15. Het tegoed der 30 494 Inleg
gers bedroeg aan het einde der maand
16.157.265,96 (zonder de rente over
1951).
Nuovo Qucrtetto Italiano
voor het L.A.K.
Het Nieuw Italiaans Strijkkwartet
heeft zich gedurende de laatste jaren
een wereldreputatie verworven, die in
elk opzicht door de werkelijkheid wordt
gerechtvaardigd. Wij mochten dit reeds
enkele malen ook in Leiden constateren.
De leden van het Leids Academisch
Kunstcentrum, die de Zuiderkerk bijna
geheel vulden, werden dan ook ernstig
op de proef gesteld, toen bekend werd
dat cén der leden van het ensemble on
gesteld was geworden; ondanks dit feit
echter zou het concert toch doorgang
vinden, al moest men enig geduid
oefenen.
Men kan slechts de grootste bewonde
ring koesteren voor dit ensemble,
het aandurfde onder deze hachelijke
standigheden toch op te treden, en ie
bijzonder voor de altist, die 'van grote
energie en zelfbeheersing blijk gaf, dour
zijn moeilijke taak ondanks zijn onge
steldheid op zulk een meesterlijke wijze
te volbrengen. Weliswaar moest hij het
na het tweede nummer opgeven, zodat
Schuberts a moll-kwartet helaas verviel,
doch zowel in Beethovens kwartet in
Bes op. 18 no. 6 als in Mozarts kwartet
in F K.V. 590 werd een niveau bereikt,
aan de hoogste eisen van stijl
uitvoering voldeed.
Het ensemble, dat bestaat uit Paolo
Borciani en Elisa Pegriffi, viool, Piero
Farulli, alt en Franco Rossi, cello, heeft
in het samenspel een hoge graad var
perfectie bereikt. De voordracht ten
deert naar een geëquilibreerde. door
zichtige klank. Er ligt in het spel een
strakheid van lijn, een zekere resignatie,
met name-in Mozarts prachtige,
laatste kwartet, uit 1790, een grote in
nerlijke geladenheid wist te leggen. In
dit werk, waarin de cello, behalve in
menuet, een belangrijke rol heeft,
zoals bekend ter ere van de Pruisische
koning, aan wfe deze laatste kwartetten
n opgedragen, heeft Mozart, op het
hoogtepunt van zijn genialiteit, een vol
maaktheid van vorm en Inhoud bereikt,
die nauwelijks haar weerga in de litera-
vindt. Vooral het allegretto, dat on
danks de uiterlijke berusting van de
thematiek diepten van weemoed ver
bergt. zullen we niet licht vergeten.
Beethovens kwartet in Bes, daterend
uit 1801, sluit de rij van de onder Haydne
Invloed geschreven kwartetten der eer-
Joh.
Agenda voor Leiden
Woensdag
Gehoorzaal, 8 uur: Opera-programma
R. Ph. Orkest oi.v. Eduard Flipse: Wilmy
de Zwaan, sopraan en Anton Eldering.
bas.
Burcht, 8 uur: cabaretavond Imenexco.
School Medusastraat. 7.45 uur: opening
ïrsus bloementeelt „Johan Mater".
Donderdag
Snouck-Hurgronjehuls, 8 uur: K. en
'.-cursus „Modern Proza" door prof. dr
Garmt Stuiveling uit Amsterdam.
Schouwburg, 8 uur: diesvoorstelling
„Dinner at eight".
Chr. Geref. kerk, 8 uur: ds S. v. d.
Molen van Aalsmeer voor de Jeugdver
enigingen over „De eerste en de laatste
Psalm".
Vrijdag.
Stadsgehoorzaal, 2 uur: rectorale
oratie prof. dr J. H. Boeke.
Oude Vest 13. 8 uur: mevr. M. Marljs-
Visser uit Den Haag voor de Christen-
vrouwenbond over Kaj Munk.
Kleine Burcht, 8 uur: toneelavond
„Mastibilaja's".
Tentoonstellingen
Universiteitsbibliotheek: De Bijbel In
het Nederlands door de eeuwen heen
f-.e.m. 9 Februari)
Prentenkabinet, werkdagen 1 uur tot
alf 5: houtsneden van A Dürer (t.e.m.
11 Februari).
Lakenhal, honderd historische prenten
f verzameling Robert Fruin) tot 10 Febr.
Nachtdienst apotheken
Apotheek Duyster. Nieuwe Rijn 18. tel.
20523, en de Doeza-apotheek, Doezastraai
31. tel. 20213.
Voordracht in rijksmuseum voor oudheden
In de serie voordrachten in het rijksmuseum van oudheden hield gister
avond de heer J. C. M. Molijn, M.A., wetenschappelijk assistent van het
National-Museet te Kopenhagen, een voordracht over de resultaten van het
praehistorisch onderzoek in Denemarken. Spr. gaf ter inleiding een kort
chronologisch overzicht over de voornaamste cultuurperioden in Europa en
Denemarken.
Denemarkens
sensationele vondst
van Bromme (Zeeland) werd door de
heer Molijn uitvoerig belicht De Brom-
mecultuur, volgens spr. daterend uit hei
einde van het jong-palaeolithicum (12.000
jaar voor Chr.), bereikte zijn hoogtepunt
in de Allerödtijd, een overgangstijd tus-
de laat- en postglaciale tijd. Pollen
analyse zete bij het vinden van Scan-
dinavisch-alpine plantenresten deze date
ring aUe kracht bij.
In natura toonde spr. vervolgens enige
door hem zelf in 1951 gevonden mikro-
iithische voorwerpen uit het Mesolithi-
aaronder een zeer zeldzaam z.g.
„schijfbijltje"), die het reeds gevonden
materiaal verder completeren. In het
kader van het Neolithicum gaf spr. een
inzicht in de zoëven opgestelde nieuwe
Deense cronologie voor deze periode.
Hij toonde een aantal fraaie exemplaren tijdperken stammende voorwerpen
der in Denemarken sterk vertegenwoor- den getoond.
digde Megalithcultuur, aldaar nu omge
doopt tot „Funnel-beakerculture."
Zeer interessant was ook de ontdek
king, gedaan bij het onderzoek van
z.g. „hunnebed" in Jutland, waarbij
geconfronteerd werd met een grote
hoeveelheid ceramisch materiaal, circa
7000 potscherven, die zich buiten
grafheuvel in kwestie bevonden.
Scandinavische praehistorici geloven, dat
men hier met z.g. offergaven te doen
heeft. Uit de bronstijd heeft men weer
niet minder dan zeven gouden schalen le
voorschijn gebracht op Funen. Al bij al
heeft men nu reeds 42 soortgelijke
exemplaren, alle afkomstig uit het
Deense Rijk, waartegen 22 uit Duitsland
en 3 uit Frankrijk, die typologisch gezien
deel schijnen uit te maken van één grote
groep, geïmporteerd uit midden en Z.O
Europa.
Tal van lichtbeelden verduidelijkten
deze lezing en verschillende uit deze
ste periode. Het heeft nog niet de groots
heid der Russische kwartetten op. 59.
doch de vorm duidt reeds op latere ont
wikkelingen. Het is een rijk en belang
rijk werk en de Italianen deden het vol
ledig recht wedervaren.
Het genieten van voortreffelijk ge
speelde kamermuziek is een voorrecht,
dat ons niet te vaak ten deel valt, en we
hopen dus, dat dit ensemble binnen niet
al te lange tijd en dan onder gunstiger
omstandigheden in Leiden te beluisteren
zal zijn. Wellicht zal dan ook Schubert
aan de beurt kunnen komen.»
J. van der Veen.
OUDE MAN AANGEREDEN
De 77-jarige M. B. uit de Oranje-
boomstraat werd gisteravond bij het
oversteken van het Levendaal aange
reden door een bestelauto. Met een
rechteronderbeenfractuur en een hoofd
wond moest de man per E.H.D. naar
het Acad. Ziekenhuis worden vervoerd.
Het kabinet van dokter
Caligaris
Filmdocument van grote waarde
De vertoning van de Duitse film „Das
Kabinett des dr Caligaris" betekende in
1920 een ommekeer in de destijds be
staande opvattingen over de waarde van
de film. Niet aleen dat hier sprake was
i een oorspronkelijk scenario (tot dan
had men slechts gereproduceerd),
ar ook het optreden van kunstenaars
de hoofdrollen en de toepassing van
het in die tijd hoogtij vierende expres
sionisme in de décors maakte, dat men
met meer aandacht naar de film ging
kijken en het verschijnsel als zodanig als
een cultuur-evenement ging zien. Het ac
cent werd weliswaar tevéél verlegd naar
het filmbeeld (denk bijv. aan de
enige jaren later ontstane „Nibelun-
gen" van Fritz Lang), maar de periode,
waarin de film slechts een minderwaar
dige vervangster was van het toneel, liep
definitief af.
De vertoning van een goede Engelse
copie van deze film bleek gisteravond
voor de leden van de filmstudiekring van
K. en O. dan ook een evenement. Het
feit, dat er geen geluid bij was, zelfs
geen begeleidende muziek, bleek niet
hinderlijk. Wat zeer voor dit werk van
regisseur Robert Wieme pleitte. Te be
treuren waS alleen, dat hij het oorspron
kelijke gegeven in een „lijst" zette, zo
dat de bedoeling om het machtsstreven,
verpersoonlijkt in de figuur van de
krankzinnige psychiater, aan de kaak xe
stellen niet zo tot zijn recht kwam.
Vooraf draaiden enige opmerkelijke
Belgische films. Het waren „In het land
van Tijl Uylenspieghel" en „Thema's van
inspiratie", beiden van Charles de Keu-
keleire, die zowel met de camera als
met schilderijen weet om te gaan. en
„Risveglio di Primavera" van Pietro
Francisci.
Het geheel werd ingeleid door de heer
Van Mullem.
Expositie Pro luventute
Ikindertekeningen
De vereniging voor kinderbescherming
Pro Juventute Rijnland houdt van 13
tot 17 Februari in de Lakenhal een ten
toonstelling van door Leidse kinderen
ingezonden tekeningen. Deze tekeningen
dingen mee in de internationale teken
wedstrijd. die door de internationale
unie voor kinderbescherming is ge
organiseerd.
Gevonden voorwerpen
Handschoenen, wanten, sleutels; mand;
rijwieltasje; damestas met inhoud; por-
temonnaie; kimienmits met pluim;
wandklokje; sjaal; schroevendraaier;
boodschappentas, hondenhalsband; vul
pen. Duits leerboek, parel ketting; duim
stok. 2 tekeningen, gymschoen; pakje met
Inhoud; zwembroek met handdoek; ro
zenkrans; muntbiljet, handkap van rij
wiel; rijwielpomp, halsketting met han
ger; dop van benzinetank (auto); vul
potlood; koper gewicht; jongenspet:
armband, rijzweep; herenhoed; maand-
kaart HTM; kindertasje; bankbiljet, rij.
wielbuitenband; zaklantaarn; dames
horloge: tang. padvlndersriem; gummi
laars; slagersjas. zadeldek van rijwiel;
kinderstep; ceintuur; kruideniersboekje;
tas, inhoudende bloempotten; regenjas;
herenhorloge; bril; damesring; honden-
riem; scbuifmaat; dameshoed; cocosnoot;
herenschoen; hoes van paraplule; das
speld; psalmboekje NR.; pakje, inhou
dende kinderkleding, slede, geldsbedrag;
schoolétui, linnen boorden, spaarboekje
(Leidse spaarbank), hamer, polsriem.
Terug te bekomen en Inlichtingen te
verkrijgen aan het hoofdbureau van
politie. Zonneveldstraat 10. op Woens
dag. en Zaterdagmiddag van 2 tot 4 u-
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Anthonie C„ zn van W.
H Taconis en C. Prinsen; Cornelis B. J..
zn van W. G. Vermeulen en A. J. Ver
heugd; Cornelis. zn van A. Dubbelde-
man en A. M. Strijk; Leonardus J. Th.,
zn van L. J de Vroomen en K. T. van
der Voort; Christiaan, zn van C. J. a«
Graaf en M. J Smolders; Huberta S. M.,
dr van A. B. H. Brama en H. N. C.
Kooloos; Alice P., dr van J. Simons en
M. F. J. Voorhout: Johannes D., zn van
P J. van Schagen en C. A. P. Franken;
Johanna, dr van J. Zandbergen en J.
van dar Zwart: Elisabeth J. M.. dr van
L Verhoeven en G. M. Kramp.
OVERLEDEN: C. Duzlnk, wedn, 90 1^
Batenburg, man fit tr
«1 Jr.
