II! I
SP'
BEGROTING 1952: de touwtjes
worden strak aangehaald
Waarde van begrotingen daalt
3^oubt""*r
farteWW
Efl
rr»
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 4 DECEMBER 1951
Een moeilijk jaar verwacht
Kapitaalschaarste dreigt ruïneus te
worden voor energievoorziening
WETHOUDER VAN DER KWAAK heeft ook ditmaal een door de pers zeer
gewaardeerde traditie gehandhaafd en de begroting der Sleutelstedelijke
huishouding voor het jaar 1952 met enkele woorden ter inleiding aan de
raadsverslaggevers der Leidse bladen ter hand gesteld. Elk jaar opnieuw
geeft Leidens thesaurier bij die gelegenheid zijn mening over de financiële
toestand der gemeente te kennen. Voor het jaar 1952 was zijn monetaire
weersverwachting: buiig even opklarend veel mist. Met andere woor
den: ondanks de enkele zonnestraaltjes ziet het er nogal somber uit. Is het
lopende jaar reeds als heel moeilijk te kwalificeren, de heer Van der
Kwaak verwacht voor het komende nog meer en nog grotere moeilijkheden.
tijdje wel goed, maar iets dergelijks moet
niet te lang duren, want dan zijn de ge-
Aanvankelijk gaf de begroting voor
1951 een tekort van f 924.551. De wet
houder kon thans meedelen, dat het B.
en W. waarschijnlijk toch nog mogelijk
zal blijken, de begroting voor het lopen
de jaar sluitend te maken. Desondanks
was de heer Van der Kwaak niet opti
mistisch. Dit moge ook blijken uit het
feit, dat B. en W. dit jaar veel aandacht
besteden aan het schrijven, dat het be
grotingsconcept begeleidt, de „geleide-
brief". Het college deed dit, om de fi
nanciële toestand der gemeente zo dui
delijk mogelijk naar voren te brengen.
Al moge de begroting 1952 dan sluiten,
de post „onvoorziene uitgaven" bedraagt
toch slechts f 57.175. Voor een gemeente
nis Leiden steUig een te geringe som.
Dit bedrag zie men dan ook als een te
ken, dat aangeeft hoe nauwgezet de ge
hele gemeentelijke huishouding moet
worden bekeken, wi! men de eindjes aan
elkaar kunnen knopen.
Ciedietbewaking en
budgetcontióle
Het aantal in 1952 te nemen „barri
caden" zal ongetwijfeld dat van 1951 nog
overtreffen. Men denke slechts aan de
niet te keren verhoging van uitgaven en
verlaging van inkomsten. Naar de me
ning van B. en W. is het gevolg hiervan,
dat aan de credietbewaking niet alleen
hogere eisen moeten worden gesteld dan
in normale tijden, maar dat deze tevens
in een ander licht moet worden gezien.
Aan de ene kant wordt het steeds
moeilijker om een juist Inzicht in een
lopende dienst te verkrijgen, terwijl het
aan de andere kant steeds meer nood
zakelijk wordt over cijfers te beschikken,
die dat inzicht kunnen verschaffen.
B. en W. hebben in verband daarmede
de eisen, die aan de administratie wor
de gesteld, moeten verhogen en gezocht
naar een systeem, dat zo goed mogelijk
aan de huidige problemen het hoofd kan
bieden. Het college meent daarin ge
slaagd te zijn en hoopt door een strenge
budgetcontróle op verantwoorde wijze,
althans administratief, het hoofd te kun
nen bieden aan de huidige moeilijkheden.
B. en VV. zuUen de raad t.z.t. nadere
mededeUngen daaromtrent doen.
Kapitaalschaaiste
De wethouder noemde het regerings
beleid ten aanzien van de gemeentebe
sturen wel zeer grillig. Dat Den Haag de
gemeenten op dieet stelde, was voor een
volgen niet te overzien.
Aan het begin van 1951 was er nog een
zeer aanzienlijke achterstand op vorige
dienstjaren. Een gunstige omstandigheid
is, dat deze achterstand in 1951, zoals
gehoopt werd, inderdaad is weggewerkt.
Dat scheelt de gemeente jaarlijks een
bedrag van f 140.000 aan rente en af
schrijving.
Een noodtoestand wordt veroorzaakt
door de grote kapitaalschaarste. Wat de
woningbouw betreft ls Leiden gelukkig
voorlopig onder de pannen, maar daar
naast is er die andere grote zorg: de
energievoorzieningzonder een enkel
lichtpuntje, ook al beschikt onze stad
over zulke grote lichtfabrieken.
Willen deze fabrieken ons in voldoen
de mate van gas en electriciteit blijven
voortien, dan dienen tientallen millioenen
te worden geïnvesteerd. En waar moeten
deze kapitalen vandaan komen?
Er is op de kapitaalmarkt ook te wei
nig gelegenheid, het kasgeld te consoli
deren. Dientengevolge zitten de ge
meenten met veel te veel kort geld,
d.w.z. geld dat ieder ogenblik door de
schuldeisers kan worden teruggevraagd.
Na dit alles is het wel duidelijk, dat
1952 om een uitermate stevig beleid zal
vragen. Het zal veel energie en initiatief
vergen om aan de moeilijkheden het
hoofd te bieden, aldus de heer Van der
Kwaak. Op de schouders van allen, van
hoog tot laag, die met de gemeente
begroting iets te maken hebben, rust een
grote verantwoordelijkheid
Stoomboot „Leiden" in de mist
„Onwelkom voorstel" van Ged. Staten
Verhoging der electriciteitstarieven
IN DS LOOP van de komende dagen hopen wij nog gelegenheid genoeg te
vinden om nader in te gaan op bepaalde aspecten van en gegevens uit
de gemeentebegroting 1952, zoals B. en W. die thans aan de raad hebben
aangeboden. Hieronder vindt men al enkele gedachten en cijfers uit de
„geleidebrief" voorzover men daarvoor temidden van de Sint Nicolaas-
drukte de nodige aandacht belieft op te brengen.
nen slechts 8e moeilijkheden van de ge
meentebesturen vergroten.
Leegloop
Om een illustratie te geven van de
wijze, waarop in de huidige omstandig
heden moet worden gewerkt, vermelden
B. en W., dat Ged. Staten het college in
October hebben medegedeeld dat zij
voornemens zijn, Prov. Staten in over
weging te geven, de algemene regeling
voor het toekennen van bijdragen aan de
gemeenten in de kosten van verpleging
van behoeftige krankzinnigen en zwak
zinnigen te wijzigen. En wel in die zin,
dat, te beginnen met 1952, aan de ge
meenten zal worden vergoed deel van
de door haar betaalde verpleegkosten,
terwijl het aandeel van de provincie ln
de bijdragen van de particulieren zal
worden gesteld op deel van deze bij
dragen.
Deze voor de gemeentebesturen on
gunstiger regeling bereikte het college,
toen de begroting voor 1952 nagenoeg
gereed was. Dat gaat Leiden ƒ72.000 aan
inkomsten schelen! D.w.z. de post „on
voorzien" moest dalen van ƒ129.175 tot
57.175; een bedrag dat naar het oordeel
van B. en W. ver beneden het in de hui
dige omstandigheden noodzakelijke is ge
daald,
en W. noemen dit provinciaal voor
stel „bijzonder onwelkom": dergelijke
mededelingen en ook het tijdstip, waarop
zij de gemeentebesturen bereiken, kun-
Mee- en tegenvallers in 1951
DE BEGROTING VOOR 1952 is dus sluitend, al kan aan deze begroting
„een element van onzekerheid niet geheel ontnomen worden", zoals
B. en W. in de „geleidebrief" aan de raad schrijven. De begroting voor 1951
was niet sluitend, maar droeg een nadelig saldo van f924.551. Wethouder
Van der Kwaak hoopt evenwel, dat het tekort nog kan worden wegge
werkt, zodat ook 1951 dus alsnog sluitend wordt. En het ziet er naar uit,
dat deze hoop ook zal worden verwezenlijkt!
Door het over 1951 geraamde tekort
waren B. en W. genoodzaakt, Ged. Sta
ten om verhoging van de bijzondere uit
kering uit het gemeentefonds voor 195)
te verzoeken. Tot dusver beliep die uit
kering een bedrag van f 172.000. B. er
W nemen thans aan, dat dit zal stijgen
mét minimaal f 442.800. Dit niet alleen
voor 4951, maar ook voor 1952 (de jaren,
waarvoor een verlenging van de Wet
noodvoorziening gemeentefinanciën in het
voornemen van de regering ligt).
Zoals echter zo vaak in de huidige on
zekere omstandigheden het geval is,
moesten verschillende ramingen reeds
spoedig in 1951 in de raad belangrijk
worden gewijzigd. B. en W geven een
opsomming van de verhogingen der uit
gaven, van de tegenvallers dus:
verhoging steun aan armlastigen (twee
verhogingen der steunnormen en boven
dien méér ondersteunden) f 284.150;
salarisverhoging gemeentepersoneel per
16 Maart j.L f 200.000;
geneeskundige verzorging gemeente-
personeel f 50.000;
vermindering batig saldo lichtfabrieken
iv.m. verhoging omzetbelasting en in
koop van stroom in het buitenland
f 128.500;
Verlichting en verwarming over net
gehele terrein der gemeentehuishouding
f 75.000;
sterk gestegen kosten der openbare
straatverlichting f 48.000;
andere posten f 80.000.
Ook meevallers
Uitkering van het rijk wegens aandeel
in de ondernemingsbelasting, van 195ü
af, verhoogd met f 328.002;
voorschotpercentage voor de algemene
en de bijzondere uitkering uit het ge
meentefonds over 1951 verhoogd van 125
tot 135% van de basisbedragen (plus nog
5% „oud") f 319.671;
rente en afschrijving op de tekorten
van de gewone dienst, ontstaan geduren
de de jaren van de noodlijdendheid der
gemeente, verminderd f 140.000.
Al deze cijfers wijzen op een uiteinde
lijk tekort over 1951 van rond één mil-
lioen gulden. Het verzoek van de ge
meente. om de bijzondere uitkering uit
het gemeentefonds te herzien, diende
naar de mening van B. en W. dan ook
gehandhaafd te worden. Van een defini
tief resultaat van dit verzoek kan nu nog
niet worden gesproken, maar wél bleek
uit het mondelinge overleg met verte
genwoordigers van rijk en provincie, dat
mag worden aangenomen, dat de bijzon
dere uitkering (ad. f 172.000) zal worden
verhoogd met minimaal f 442.800.
Er zal dan dus nog f 557.200 moeten
worden gedekt en B. en W. hopen en
verwachten, ook daarin ta zullen slagen.
Het jaar 1951 immers bracht ook nog
enige onverwachte meevallers. Enkele
inkomsten kunnen met betrekkelijk ge
ringe bedragen worden verhoogd, en de
raming van enkele uitgaven biedt nog
enige ruimte. Noodzakelijk is dan even
wel, dat op verschillende uitgaven nog
wordt bezuinigd en dat aan verdere in
vesteringen en aan „onvoorziene uitga
ven-' voorzover mogelijk, een halt wordt
toegeroepen. Bovendien moet de winst
uitkering van de electriciteitsfabriek wor
den opgevoerd.
B. en W. wijzen er op, dat de waarde
van de gemeentebegroting in vergelijking
met vroeger zeer gedaald is. De bestaan 1
de onzekerheid tast de stabiliteit van d<
ramingen in ernstige mate aan. Hoezeer
wij dit ook betreuren en hoezeer wi) ook
de gevaren onderkennen, die deze toe
stand met zich brengt, aldus B. en W.,
wjj zullen ons daarbij goeddeels moeten
neerleggen. W(j kunnen om enkele voor
beelden te noemen, de scholen niet slui
ten als de bU de primitieve begroting
verleende predieten voor verlichting en
verwarming, als gevolg van de gestegen
kosten, eerder zijn uitgeput, dan waarop
was gerekend Evenmin kan de steun
verlening worden gestaakt, als de daar
voor aanvankelijk verleende credieten
zyn verbruikt
B. en W. willen voorkomen, dat niet
ten volle gebruik kan worden gemaakt
van de mogelijkheden, die het ter be
schikking staande arbeidsvermogen
biedt. Hoewel B. en W. zich niet aan een
schatting wagen, kan het college zich
niet aan de indruk onttrekken, dat de
verliezen, die in de toekomst zouden kun
nen worden geleden, vrij aanzienlijk kun
nen worden. Enerzijds is een behoorlijke
credletreserve noodzakelijk, zodat alle
werkzaamheden op tijd en continue kun
nen worden uitgevoerd, anderzijds over
wegen B. en W. maatregelen om leeg-
U geeft natuurlijk ook de voorkeur aan
Oude Genever Populair,
gebotteld ln onze fabriek, temeer om
dat wij de samenstelling, die gelijk is
aan de van ouds bekende
„zeer Oude Cenever
Hartevell"
ten volle garanderen. Uw slijter, die
POPULAIR
verkoopt, zal U dit bevestigen.
MET BOWIENTJE
in de Sinterklaasdrukte
En omdat van alle kinderen ln Leiden
Bowientjes hart het snelste vol verwach
ting kloptwanneer het heerlijk avondje
staat te komen, stelde ze gisteren voor,
ereis gezellig samen winkels te gaan
kijken.
Misschien kan je dan tegelijk wat
voor me kopen", zei ik.
„Heb ik al gedaan", zei ze beledigd,
„maar heb jij al wat voor mij gekocht?",
voegde ze er achterdochtig aan to
„Tuurlijk", kaatste ik even beledigd
terug, maar met schrik schoot het t
binnen, dat dit tne nog steeds door 't
hoofd gegaan was. Ik knoopte stiekum
een paar gulden in m'n zakdoek, om
het niet te vergeten, en stelde me vervol
gens onmiddellijk tot haar beschikking.
De winkels zagen er feestelijk uit. Vijf
tig jaar geleden zou ik wellicht „recht
feestelijk" geschreven hebben.
„Nou moesten we een hele schep geld
hebben", zei Bowientje, terwijl ze in m'n
arm kneep bij die gedachte, „dat we zc
maar konden uitgeven".
„Och kind", zei ik weinig origineel,
„geld maakt niet gelukkig".
„Nee", zei ze. „Maar armoe ook niet".
En dat was ook al niet origineel. En
toch onze lezers iets oorspronkelijks
voor te zetten, zei ik: ,Jk moet denken
aan een oud Engels gezegde: Als je wilt
weten hoe God over geld denkt, moet je
maar eens kijken naar de mensen, die Hii
het geeft?'.
Tja, daar had dat Bowientje van
niet van terug.
„En", voegde ik er aan toe, .tfenry
Ford heeft eens gezegd, dat geld gelijk
is aan een arm of been. Je kunt het ge
bruiken, maar ook verliezen, en dan blijf
je nóg leven".
„Henry Ford had gemakkelijk redene
ren", zei Bowlentje giftig. „Mensen, die
het zélf zo goed hebben, kunnen me niet
nijdiger maken dan door rijkdom te baga
telliseren. Dus dat citaat was pèt", be
sloot ze. het neusje in de wind.
„Nu heeft Voltaire gezegd", viel ik
haastig bij, tef afleiding, want we waren
juist een vrij exquis dameszaakje ge
naderd, waarmee ik eens in m'n leven een
peperdure kennismaking heb gehad
dat, zoals ik toevallig gisteren nog ge
zien had. juweeltjes van handschoentjes
Weer reikte het Rode Kruis Land-
steinerpenningen uit
Ditmaal waren er negen-en-negentig donoies
i; GROTE CURSUSZAAL ln bet Academisch Ziekenhui, was gisteravond weer
D geheel gevnld. Er werd aan negen-en-negentlg perionen, die vilt maal een
boeveelheid bloed ar,tonden san de bloedtransfusiedienst v,n hel Ned. IU.de KruU.
de Landstelnerpennlng uitgereikt Prol. dr P. J. G.lll.rd, voor,liter v,o de ardello.
Lelden van hel Bode Krul,, herinnerde er na dal het Hecht, twee maanden ge
leden wa,. dal aan een groot aantal pemonen do onderacheldlng werd toegekend.
loop, zowel van personen als van machi
nes, tegen te gaan.
Maar o, die financiële verhouding tus
sen rijk en gemeenten! De gemeenten
varen in de mist, ook al dient te worden
erkend, dat de stoomboot „Leiden", ach
teraf bezien, en als gevolg van factoren,
men zelf niet in de hand heeft, er tot
toe zonder al te gTote averij uit te
voorschijn is gekomen. En: hoe belong-
•en begroting ook moge zijn, de
cijfers van de rekening kunnen
slechts aangeven, hoe het in werkelijk
heid is geweest.
Dure stroom
Over het feit, dat het de gemeente ls
gelukt, voor de toekomstige bouw van
woningen de nodige geldleningen te slui
ten, verheugen B. en W. zich. Maar de
vlottende schuld van de gemeente, die
ontstaan is door de investeringen in het
verleden, kon tot nu toe niet worden ver
minderd. Die vlottende schuld ls thans
nog abnormaal groot, terwijl gevreesd
moet worden, dat ze nog aanmerkelijk
zal stijgen, in het bijzonder naarmate de
spoorwegwerken en de uitbreiding van
het productievermogen van de electrici
teitsfabriek hun voltooiing naderen.
Het opnemingsvermogen van de kapi
taalmarkt is zeer beperkt, terwijl daaren
boven de gezamenlijke gemeenten op
deze markt, onder de werking vah het
door Den Haag vastgestelde rentegamma,
geen concurrerende gegadigden zijn.
Zoals men weet, zullen de electriciteits
tarieven in 1952 met 25% worden ver
hoogd, een jaarlijks verbruik van 240
kWh uitgezonderd. In December evenwel
zullen B. en W. de raad voorstellen, de
tarieven al vast te verhogen, afgezien nog
de bedoelde 25%. Maar daarmede
zijn de 42 mlllioen, in vier jaar te inves
teren, er nog allerminst.
Investeringen
Ondanks alle moeilijkheden achten B.
W. het niet mogelijk, het doen van
kapitaalsuitgaven ln 1952 achterwege te
laten. Er zullen nu eenmaal enige voor
zieningen moeten worden getroffen. Ge
raamd is 125.000 voor rente en af
schrijving. hetgeen neerkomt op ruim
twee millioen voor investeringen. B. en
W. hopen t.z.t. de nodige voorstellen te
Aan de voltooiing van het stadhuis wil
len B. en W. in 1952 120.000 ten koste
De gewone dienst van de begroting
wijst als eindcijfer 7.804.984 aan, de ka-
pitaaldienst 2.395.017.
Hij dankte de menslievende gevers er
wees op het belang van de transfusie-
dienst- Het bloed wordt óf bewaard ir
een koelkast, óf in Amsterdam verwerkt
tot plasma. Dit is bloed in poedervorm,
dat bij gebruik wordt opgelost ln gedis
tilleerd water Ook wordt het bloed dik
wijls direct gebruikt. Prof. Gaillard ver
trouwde, dat op de donores ook een vol
gende maal een beroep kon worden
gedaan. Vervolgende ging hij ovei
het uitreiken van de Landsteinerpenning.
Uit Leiden ontvingen de onderschei
ding: N. van Aldaba, J. Beckers, mej. J.
Barendse, mevr J. W. Beintema—v. d.
Zeeuw, mevr. M. Bergers—Leonards, P.
Bink, mej M. v. d. Blij. mevT. B. Boelee-
Lagerman, mevr. L- den Boon-v. d. Wilk.
P. D. Bremer, M. Brouwer, D. G. van
.Bruchem, A. J Brusche, mej. M. Buur-
man, W- T. Buys Jr, G. A. N. Cornelisse,
J. N. de Coster, P. W. Dekker, S Dreef,
mevr. E. ven Es-Malipaard. G J. Flier-
man. J. Geuke, J- A. C. van Giezen, B.
van Hoorn, mej. H. A. T. Huyzendveld,
A. Jansen Sr, C. J. de Joode, T. Y King-
ma Boltjes, G Knotter. K. J. v. d. Kooy,
mej. B G. Kors. mej. M. Krol, W. Kruit,
J Kuperus, S. Langeveld, E. A. van La
tum, mej. A- M. L. Leonards, mevr. L.
Leyerzapf-Menkes, B J. Limburg, mevr.
W Marehand-Polleman, M. v. d. Meer,
W. C. de Groot-Feitkamp, mevr.
P. M. Helleman-v d. Linde. mevr. W. v.
d. Hoek-Zoet, J C. v. d. Meij, B Middel
koop, E. H. Moens, mej J. J. Neuteboom-
Knol, J N. J. Noorlandt, P. van Noort,
mej. N- Nust, J. H. Omtzigt, mevr. I.
Pont-Nagy, mevr. E Postel-Coster, J. du
Prie, L. Punselie, J. Raar, L. J. de la Rie,
G. F. Roelandse, P van Rossen, Th. J.
Schrama, J. C. Sleyser, J. B van Steen,
mevr. M. v. d. Steen-v d. Meel. mevr.
N C. M. Straathof-Goddfjn, D. G. Stuyf-
zand, C. H- van Teylingen. C. v. Trom
melen, A. Tuythoff, J. v. Ulden, B. A.
Versitraaten. C Vink. mevr A. A. van
Vliet-Hogendorp, S. v- d. Vlist, J. de
Vries, mevr. J. E. Wansink-Jongeleen,
W A Wendt, C. J. v d. Wilk. J. T- Pas
man, mevr J. v. d. Pompe-Molenaar, J-
P. Oostendorp, mevr C. G. Otten-Verberg.
D. Oudshoorn, A- Woutersloot. mevr. H-.
G. Woutersloot-Antonisse, allen te Leidei#
Uit Leidens omgeving werden onder
scheiden:
Alphen aan den Rijn: J. v. d. Zeeuw-
Hlllegom: H. Buurman.
Katwijk aan Zee: mevr. W. J. H. Gré-
goire-Elsen.
Oegstgeest: mej. J. Hoogervorst, E.
Oostendorp. J. S. de With-
Ter Aar: G. Vos-
Wassenaar: C. G. v. d. Meer Mohr, H.
E. C. v. d. Meer Mohr, J- Op den Kamp,
C. J. Voorham.
Zoeterwoude: E. van Niekerk, F. Over-
devest, C. Steeman.
Sinterklaas met paard in
Stadsgehoorzaal
De vereniging van vrouwelijke stu
denten te Leiden bood Zaterdag in d«
Stadsgehoorzaal aan ongeveer 700 kin
deren een Sinterklaasfeest aan. Het bij
zondere van deze middag was, dat de
Sint met zijn paard de kinderen in de
zaal kwam bezoeken.
T.b.c.-kerstzegels
De vereniging tot bestrijding der t.b.c-
te Leiden heeft een kerstzegelactie geor
ganiseerd. De opbrengst van de zegels,
nen o.a op brieven kan plakken.
Familieberichten uil
andere bladen
ONDERTROUWD: I. Kamp-Meijer en
W. Salomon, Amersfoort-Amsterdam.
GETROUWD: Mr N. Kok en Jkvr. A.
E. de Jonge van Zwijnsbergen, Baarn-
Amsterdam; ir J. H. Biekart en W. H.
Brenkman, Amsterdam; ir. W. J. van
Hoogenhuyze en H. M. G. Fischer, Ber
lijn.
BEVALLEN: Mevr. Willink-Noble.
tweel. z-, Winterswijk; mevr. van der
Boom-van Houtun, z. Laren NJi.
OVERLEDEN: L C. Thibault Bigot, m.
Arnhem; Th A. F. J. M. Daniëls-Jacobs,
50 J., Oegstgeest: W. Vermeer, m. 75
J., Dordrecht; J. E. Scholtz-Meesman, v..
Diemen; J. G. Wackwitz, m. 81 J. Heem
stede; E. van Uye Pieterse, m. 52 J.'Hil
versum; L. E. de Ridder-Pierson, v. 92 J.
Ede
komt ten goede aan de consultatie-bu-
reaux. Boekjes, die honderd zegels van
drie cent bevatten, zijn verkrijgbaar bij:
de penningmeester, gironummer 45396:
het consultatiebureau, Rijnsburgerweg
70; de zusters J. L. Snijders en A. Haas
noot, Morslaan 9 (na 7 uur, 's avonds);
mevr. Van Roijen-Gratama, Lammen-
schansweg 1. Ook zijn de zegels verkrijg
baar in vellen van tien stuks.
Streekkennis van Leiden
en omgeving
„De Romeinen aan de Rijnmond"
Bij A. W. Sijthoffs uitgeversmaat
schappij N.V. is verschenen in de serie
„Rond de Sleutelstad streekkennis van
Leiden en omgeving" het boekje getiteld
„De Romeinen aan de Rijnmond" van D.
Wijbenga. Het boekje telt vijf hoofd
stukken, t.w. een Inleiding; de Romei
nen aan de Rijn; de heirweg langs de
Rijn; inheemse nederzettingen; het ge
bied ten Noorden van de Rijn. De il
lustraties zijn van de heer A. van
Noordt
De commissie voor streekkennis
Lelden ls in 1947 op initiatief van B.
W. ingesteld. Zij stelt zich ten doel bij
de inwoners, ln het bijzonder bij de jon
geren de kennis van en de belangstelling
voor hun stad en omgeving te verleven
digen en aan te kweken. Ter bereiking
van dit doel is een serie brochures in
voorbereiding, waarvan de «erate nu de
Romeinse tijd behandelt. Het boekjt
met «teun van het gemeentebestuur
onder de deskundige medewerking van
dr W. C. Braat tot stand gekomen. De
ultvoarina zot hot Imuta hovordoren.
en toilet-accessoires in de etalages had
liggen, waar ik liever niet in wilde trap
pen, „nu heeft Voltaire eens gezegd, da'
als het om geld gaat, iedereen dezelfde
godsdienst belijdt. Een vrij cynische op
merking, maar toch niet helemaal on
juist. En daarin ligt de grote veroorde
ling van het geld. Of liever gezegd: var
het geld. zoals het de begeerte bij de
mens opwekt".
Zo filosoferend over dingen, t
Bowientje en ik geen cent verstand
hebben want we hebben niets op de
bank, geen vorderingen op de staat of
welke andere beleggingszorgen ook
zo filosoferend, zeg ik. waren we in her
hartje van de stad aangeland, tvac
poorters en buitenlieden zich verdrongen
voor de extra mooie uitstallingen.
„Moe", zei een kind bij de ingang var
een groot warenhuis, „als Sinterklaas
daarbinnen is, loop ik hard weg. Ik geef
'm geen handje". Er was angst in z'n
stemmetje en z'n lipjer beefden.
„Het lijkt wel iets op de buitenlandse
politiek", zei ik. „Wisjinski, Eden, Ache
son en al *ic grote bonzen in Parijs, spe
len stuk voor stuk voor Sinterklaas. De
een biedt dit aan, de ander dat,
niemand wenst een 'randje uit te steken
„Doe niet zo eng", zei Bowientje en
liep verrukt naar een complete trein
die door dalen en tunnels, langs rivieren
en weiden voortsnelde, terwijl ijverige
baanwachters de overwegen bewaakten
„Ik wil wedden, dat jij best zo'n trein-
gevalletje zou willen hebben!"
„O zeker", antwoordde ik. „Weet je
niet, dat een bekend Amerikaans wi
huis een speciale afdeling heeft
vaders, om weer eens naar hartelust met
treintjes en hijskranen en vol-automa-
tische autootjes te kunnen spelen, alsof
ze opnieuw in hun jeugd waren? Psy
chologisch verdraaid handig! Iedere vol
wassen man blijft een kind, op stuk van
spelen. Alleen, hij krijgt geen gelegen
heid z'n lusten in deze te botvieren, wxl
hij zich niet belachelijk maken. Maar in
zo'n speciale mannenspeelgoedaf deling,
waar de een 'n trein laat lopen, de ander
met een windbuks schiet en een derde
machtige kastelen bouwt, heeft de
de ander niks te vérwijten.
„Vind je 't hier niet énig?" zong Bo
wientje „al die drukte?"
Ik vond er niets enigs aan. Links porde
een dikke juffrouw in m'n zij, precies
achter me drukte een volgeladen karbies
me in de knieholten, terwijl vlak vooi
me de paradijsvogelveer van een dames
hoed me in de ogen kietelde. Je kon ovei
de hoofden lopen. Een jochie van drie had
z'n lollie op de smerige vloer laten val
len, en veegde 'm efficient af aan dt
slippen van m'n jas.
Ik was blij. toen we weer buiten ston
den. De monumentale lantaarn van hei
Stadhuisplein stond peinzend over het ge
woel te kijken, en in de Koornbrugsteeg
waren twee katten aan 't mauwblazen.
Die namen de kans waar, nu de respec
tieve families in de stad waren.
Bij een banketzaak bleef Bowientje
peinzend staan. Stil keek ze naar d<
fleurige peren, de fluwelige perziken, df
vrolijk-oranje mandarijntjes en de fel
gele banen.
„Dat is allemaal om de dooie dood nic'
goedkoop, om met Kegge te spreken.'
zei ik.
„De kunst moet betaald worden," zei
Boiaientje beslist. „Dit is kunstwerk, zit
je. Je kunt beter een paar peren, kortom
zo'n stilleven, van marsepein maken, dan
schilderen. Vraag het Walter Bos maar
eens. Dddrom, omdat dit kunstwerk is
ls het zo duur. Kunstwerk dat je kunt
opeten, wel te -verstaan. Dat kan je bi?
een stilleven van Walter Bos en zo niet
Daar kan je alleen maar naar kijken
Daarom verdient hij minder dan 'n ban
ketbakker."
Bowientje kan soms minstens even
cynisch zijn als Voltaire, zoals ge wel
In einer kleinen Konditorei aan
Breestraat strekten we onze moede
benen. Da saszen wir zweie, mit Kuchen
und Tee.
Ik word altijd doodmoe, van dat dren
telen langs winkels, waar je niet naar bin
gaat. Ik geloof, dat ik nog net zo
lief de vuilnisbak, desnoods stampvol
met as, de trap afdraag En daar heb ik
1 een broertje aan dood.
Bowientje voelde zich behaaglijk.
Olijk keek ze me aan. terwijl ze van
haar gevulde herenkoek hapte. „Ik heb
iets leuks voor je gekocht, voor Sinter
klaas," zei ze.
„Een das zeker", zei ik.
Gegriefd keek ze me aan.
„Dat is gemeen", zei ze. ,Je heb in de
linnenkast gesnuffeld."
Zo af en toe sta ik van dat Bowientje
in me te 'kijken.
Want laat ik nu al zeven keer achter
elkaar met Sinterklaas een das van haar
gekregen hebben
GEMEENTE LEIDEN
Officiële publicatie
VERZETTING MARKTTIJDEN
Burgemeester en Wethouders van
den brengen ter openbare kennis, dat de
vette-varkensmarkt, welke gehouden
moeten worden op Dinsdag 25 December
1951, en die, welke gehouden zou moeten
worden op Dinsdag 1 Januari 1952, zullen
worden gehouden op resp. 24 er
December 1951.
De markt voor aardappelen, groente,
fruit en bloemen, welke op 26 December
1951 gehouden zou moeten worden, zal
worden gehouden op 24 December 1951.
Agenda voor Leiden
Dinsdag
Schouwburg, 7.45 uur: Ned. Comedl»
brengt voor het L AK „De bruiloft vaa
Figaro" van Beaumarchais.
Tentoonstellingen
Lakenhal, 104 uur: „De 9" (t.m.
December)
Nachtdienst apotheken.
Apotheek Herdingh en Blanken, Ho-
gewoerd 171, tel. 20502, en apotheek
Reijst, Steenstraat 35, teL 20136.
Suggestie voor de Leidse
Woensdagmarkt
Het is te verwachten, dat B. en W,
dezer dagen zullen besluiten het tijdej
lijke karakter van de Leidse Woensdag-
markt om te zetten in een definitief. Zo-;
als bekend, is de markt in dit stadium
nog een proefneming, die tot 1 Januari
a.s. zal duren.
Naar wij vernemen, hebben de markt-]
kooplieden er bij de betreffende instan
tie op aangedrongen om de Woensdag-j
markt in de toekomst ook het karakter
van de Zaterdagmarkt te geven. Nu wor
den des Woensdags alleen groenten,'
bloemen en fruit verkocht. Men is van'
mening, dat er bij het publiek voldoen
de belangstelling voor een tweede vol
ledige markt zal bestaan. Of deze sug
gestie kans van slagen heeft, is nog niei
te zeggen.
De heer Keereweer ter
aarde besteld
Gistermiddag is in alle eenvoud de'
heer M. Keereweer, onderwijzer van de
vereniging voor Chr. onderwijs alhier,
op de begraafplaats Rhijnhof ter aarde
besteld. Onder anderen waren aanwezig
de heer P. Herfkens, hoofd van de Her-;
vormde school aan de Munnikenstraat,
ds D. J. Vossers en de heer M. H. de
Reede, resp. voorzitter en secretaris van
de vereniging, tal van hoofden van scho
len, oud-leerlingen van de heer Keere
weer en ook leerlingen. Ds D. Kuilman,!
oud-voorzitter van de wijkvereniging
Staalwijk, las een gedeelte van 1 Cor.
15, waarna hij het Onze Vader bad. Een
broer van de heer Keereweer dankte
voor de belangstelling.
m
Hete-luchtverwarming
Leidenaar maakte van Amerikaanse
oliestookhete-luchtverwarming
In het buitenland bestaat reeds belangstelling
Een Amerikaans oliestookapparaat, dat waarschijnlijk na de tweede we
reldoorlog is ontworpen en vooral voor militair gebruik te velde geschikt isj
bleek in de burgermaatschappij niet te voldoen. De Leidenaar Jan P. Meyeij
construeerde toen een eenvoudig apparaat, waardoor de oliestookinrichting
wordt tot een heteluchtverwarming. De capaciteit van die verwarming ii
vervijfvoudigd, zodat de mogelijkheden om haar te gebruikeneveneens
sterk toenamen.
Het Amerikaanse apparaat, dat ln ons
land in licentie wordt gebouwd, brandt 1
op alle mogelijke soorten olie, o.a. af
gewerkte motorolie en levertraan. In de
onmiddellijke nabijheid verspreidt het
apparaat echter een overvloed van
warmte, terwijl de te verwarmen loka
liteit verder weinig van het Instrument
profiteert. Dit bracht de heer Meyer op
het idee, boven de oliestookkachel een
bak van bepaalde afmetingen te plaat
sen, waarop zes pijpen worden aange
sloten. De lucht, die in de bak wordt
verwarmd, kan zowel in de ruimte,
waarin de stookinrichting staat, als op
de kachel worden geleld. Bij
de uitgang van de pijp bedraagt de tem
peratuur als de kachel een tijdje heeft
doorgebrand 200 graden Fahrenheit
In de te verwarmen vertrekken mat
de heer Meyer temperaturen van 85 gra
den. Geeft het Amerikaanse apparaat
alleen 10.000 calorieën, met gebruik
making van het hete-luchtapparaat
wordt dit aantal opgevoerd tot 40-
50.000 calorieën, al naar gelang de olie,
stookt. Uiteraard kan men door
afsluiting van de hete-luchtbuizen de
temperatuur regelen.
Vorige week kwam het apparaat ge
reed en de heer Meyer deelde ons mee,
dat er thans reeds belangstelling in het
buitenland bestaat. Patent Is natuurlijk
aangevraagd Vooral voor de tuinders
te zijn, evenals ln werkplaatsen en lo-l
kalen, aldus de mening van de heef
Meyer.
„Boek en Jeugd"
naai Leiden
De tentoonstelling Boek en Jeugd, di^
onlangs in Den Haag werd gehouden et
verder door het hele land zal trekken]
doet Leiden als tweede plaats aan. De ten-
tonstelling wordt door het Leidse Volksj
huis in samenwerking met de openbar»
leeszaal Reuvens georganiseerd in hef
Leidse Volkshuis van 10 tot 14 December.
De boekminnende jeugd zal zich kunneii
verlustigen in het zien van 600, in ver
schillende rubrieken verdeelde en zee:
aaidelijk en deskundig geannoteerde boe
ken. Voor alle bezoekers wordt op den
tentoonstelling een duidelijk overzictë
egeven van wat op het gebied der jeugd]
ectuur in ons land is verschenen. De ten;
toonstelling, die overgenomen is door di
Stichting jeugdlectuur, wordt op 10 De
cember 's avonds om half acht geopen(
Verder zal de expositie toegankelijk
tot en met 14 December van 1517 i
ei- van 19—21.30 uur. De entreeprijs
deze interessante tentoonstelling is op hej
luttele bedrag van tien cent gesteld- Vo<
ieugdverenigingen en voor onderwijze»]
•--«n wordt de expositie warn
