ïliemuc £ditsrfjc ÖTouranl
Ingrijpendemaatregelen als men niet
zuiniger wordt met kolen en licht
Harriman confereerde te Londen
met Churchill en zijn „staf"
Wist U
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1951
BUREAUX: Steenstraat 37
Directie, Redactie, Abonnementen- en
Advertentie-afdeling: TeL 31441.
Postrekening: 58936.
ABONNEMENTEN: ƒ5.15 per kwartaal;
ƒ1.72 per maand; ƒ0.40 per week.
AD VERTENTIËNƒ0.18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting)
Fwae en <Jerf!gste ferargang l?o 9270
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
Chef-Red.: H. W. J. ENSERINK
Directie: F. DIEMER
CHR1STELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
.Stantoasticf) fs gfjebreveix
«nyn bert ia tegfjenspoet"
Ambonnezen bidden
om gerechtigheid
Minister Van den Brink,,'t Is ernst"
Vier provincies gisteren weer bijna
in het duister gehuld
(Van een onzer verslaggevers)
MINISTER VAN DEN BRINK heeft gisteren opnieuw gewaarschuwd dat
de kolenpositie en de daarmee samenhangende stroomvoorziening wel
j niet hopeloos, maar toch kritiek zijn. De ernst van deze woorden kwam
's avonds aan het licht, toen voor de tweede keer in dit najaar enige pro-
J vincies aan de rand van algehele duisternis kwamen. Enige malen werd
door de radio het verzoek herhaald om in Noord- en Zuid-Holland, Noord-
Brabant en Limburg zoveel mogelijk lichtpunten en vooral electrische
I kachels uit te schakelen. De situatie was inderdaad hachelijk. Omstreeks
uijr pas was het gevaar geweken.
Vooral om zes uur vreesde de Cen-
trale Bewakingspost in Den Haag het
ergste. Men bemerkte daar dat de pro
ductie het verbruik niet meer kon bjj-
houden. Op dat ogenblik brandden de
lichten in de kantoren nog, terwijl me
nige huismoeder eveneens de lamp had
aangedaan. Het sombere regenweer van
gisteravond was de voornaamste oorzaak
van de overbelasting. De piekuren, die
op 12 November in gaan (7.309 uur
's morgens en 46 uur in de middag)
kunnen enige verbetering teweeg bren
gen.
De moeilijke brandstoffen positie
heeft verder tot gevolg dat de aan
staande Kerstvacantie althans voor
de Rijksscholen met ruim een week
wordt verlengd. Overleg wordt
zoals men weet gepleegd met het
onderwijs over sluiting van de scho
len op Zaterdag, gepaard met op
heffing van de vrije Woensdagmid
dag.
Als het dringend beroep op de Ne
derlandse bevolking om de grootst
niet het gewenste gevolg zal hebben,
zal het onvermijdelijk zijn tot diep
ingrijpende maatregelen over te gaan.
Dit zei minister Van den Brink op
een persconferentie. Hij doelde hier
op een nieuwe kolenrantsoenering,
die in het uiterste geval noodzakelijk
kan blijken.
Deze winter 't moeilijkst
Deze winter is voor de electriciteits-
voorziening waarschijnlijk het moeilijk
ste jaar. Volgend jaar zal het beter zijn,
omdat dan de koppeling van het Noor
den met de rest van Nederland is tot
stand gekomen.
De aangekondigde tariefsverhoging
van 25 pet zal niet vóór Januari a.s. van
kracht worden.
Een verbruik van 240 kwh per jaar zal
van de verhoging worden vrijgesteld. Dit
wordt n.l. zo ongeveer als het noodza
kelijke minimum-verbruik beschouwd.
Speciale regelingen zullen er waarschijn
lijk komen voor electrisch koken en voor
het gebruik van electriciteit in het kleine
ambacht. Voor het zgn. grootverbruik zul
len de prijsbeheersingsvoorschriften wor
den opgeheven.
Wat de kolenvoorziening betreft: die
van de industrie is het meest moeilijk. Dit
komt, doordat er minder cokes beschik
baar is dan vorig jaar, tengevolge van wij
zigingen in de gasvoorziening. Indien de
bestaande vooruitzichten niet verslechten,
zal het mogelijk zijn, dat de voorraden
gemiddeld het verbruik van twee weken
tot een maand dekken. De sluiting
overheidsinstellingen op Zaterdag geeft
reeds een cokesbesparing van 60.000 ton.
Uit Rusland wordt een invoer van 30.000
ton Dnoetz-anthraciet verwacht. Ook met
Polen wordt onderhandeld over de
koop van steenkool.
genomen, want dat is eigenlijk het strui
kelblok van het hele geval.
De A.N.W.B. heeft er in een schrijven
in de 250 beheerders van openbare
verlichting de aandacht op gevestigd, dat
bij de stroombeperking vóór alles reke
ning moet woorden gehouden met de ver
inmiddels heeft i
voorzitterschap va
rapport opgesteld o
op korte termijn i
Oplossingen
prof. Dresden,
i tot kolenbesparing
de verdere toe
komst te komen. In de eerste plaats wordt
j daarin gewezen op de noodzaak
bétere voorlichting. Voorts wordt gedacht
aan verbetering van stookinstallaties, ver-
I betering van de controle op het stoken,
I verbouwing van stookinstallaties bij bin-
j nenschepen, verschillende toewijzingen
naar gelang van de efficiency van de
stookinstallaties, het zgn. „thermisch"
bouwen van huizen en andere gebouwen,
de bouw van waterkrachtstations aan de
Maas en aanpassing van electriciteits- en
gasbedrijven. Dit rapport wordt op het
j ogenblik door de minister bestudeerd.
Vervanging, zij het geleidelijk, van 1
lenstookinrichtingen door oliestookinrich
tingen zal zeker niet worden tegenge
werkt. Ter vermindering van het kolen-
verbruik is voor de industrie het toewij
zingssysteem gehandhaafd. Voor cokes in
de maten I, II en III wordt slechts 85 pet
toegewezen van het verbruik tijdens de
vorige winter.
De enige mogelijke oplossing vooi
kolenvraagstuk is de opvoering va:
binnenlandse productie bij de mijnen. Dat
kan alleen als er meer mijnwerkers
komen. Dit Is een allesbehalve gemakke
lijke zaak. Een commissie studeert
thans over. In 't bijzonder wordt daarbij
het huisvestingsprobleem in ogenschouw
Man en vrouw
li ET is ons een bijzonder voorrecht
in dit nummer een artikel te kun
nen brengen van prof. dr J. Waterink
over de verhouding van man en
vrouw. Prof. Waterink die met zijn
gaarne gelezen schrifturen reeds zo-
velen aan zich heeft vqrplicht, behan
delt deze verhouding naar aanleiding
van de discussie in ons blad gevoerd.
Zijn artikel moge tevens een afslui
ting zijn van de discussie over dit
onderwerp, daar het ons onmogelijk
is de vele tientallen brieven die we
nog ontvingen, op te nemen.
keersveiligheid. Bochten, wegversmal
lingen enkruispunten moeten siteeds
duidelijk fWhtbaar blijven, evenals over
steekplaatsen. Verder kunnen bij beper
king van een goede natrium- of kwik-
verlichting gemakkelijk lichte en don
kere plekken ontstaan, die een extra-
sterk contrast geven. De directeur-gene
raal van de indjustrievoorziening heeft
zich met heit schrijven van de A.N.W.B.
geheel verenigd en de eleotriciteits-
bedrijven verzocht er rekening mee te
houden.
In de Industrie is men over het alge
meen bereid de kantoren, wan
neer dit maar enigszins mogelijk is,
op Zaterdag te sluiten. De productie
mag echter niet verminderen en
daarom wordt sluiting van de
fabrieken onmogelijk geacht.
Amsterdam zal aan het verzoek tot
sluiting van kantoren en scholen op
Zaterdag niet voldoen. Het gemeente
bestuur verwacht, dat de sluiting slechts
een geringe besparing zou opleveren,
daar dan op Maandagmorgen extra-hard
moeten worden.
Kamerleden vragen
Voldoende hulp als
een A-bom valt?
Gerekend op 15.000 doden
en 25.000 gewonden
Verscheidene Tweede-Kamerleden heb
ben hun bezorgdheid uitgesproken t.a.v.
de burgerlijke bescherming. Men mag
t van de veronderstelling uitgaan dat
ons land na 1952 slechts een enkele
atoombom zal vallen, maar met ern
stiger mogelijkheden moeten rekenen, zo
lezen we in het voorlopig verslag over
het wetsontwerp waarbij voor het lopen
de jaar 50*millioen wordt aangevraagd
ten behoeve van de burgerlijke verde
diging.
Minister Teulings' verklaring, dat bij
:n atoombom gerekend moet worden op
15.000 doden en 25.000 érnstig- en licht
gewonden deed de vraag rijzen of bij een
dergelijke aanval op een grote stad in
derdaad tijdig hulp kan worden ver
schaft en of er voldoende chirurgische
hulp zal zijn. Andere Kamerleden drin-
aan op voorschriften voor het maken
schuilkelders in warenhuizen, kan
toren en fabrieken.
Met grote belangstelling ziet men uit
aar de plannen van de regering in zake
de voorlichting van de bevolking, waar-
1,25 millioen is uitgetrokken. Een
goede voorlichting voor de zelfbescher
ming van burgers tegen brandbommen
acht men van grote betekenis. De beste
methode om bij de bevolking bereidheid
te wekken tot medewerking aan de bur
gerlijke verdediging is het wekken van
vertrouwen door daden, aldus het voor
lopig verslag.
A'damse vrouw bedwelmd
en van 50 gld berooid
De militaire politie speurt naar een
militair, die Donderdagavond in de bin
nenstad van Amsterdam een vrouw met
een vloeistof heeft bedwelmd en haar
daarna van 50 heeft beroofd.
Amerikaanse parachutisten van de elfde luchtlandingsdivisie waren betrok
ken bij een atoombom-oefening in de Nevada-woestijn. Geen hunner, werd
echter gewond, toen, 10 kilometer vóór de troep, de atoombom explodeerde.
Men wilde eens nagaan, hoe de uitwerking van de ontploffing op militairen
Na twee jaar bij Amsterdam gegrepen
Zakenman stak een enorme
som in eigen zak
Bedrijf van Efa-Produka in negen maanden
tot faillissement gebracht
EEN AMSTERDAMSE ZAKENMAN, die kans heeft gezien in enkele
maanden een kapitaal van 800.000 te verteren dat niet zijn eigendom
i, is in een watersportcentrum bij Amsterdam gearresteerd. Het is de
54-jarige J. C. A. M., beherend vennoot van de in September 1949 failliet
verklaarde Efa-Produka stofzuigerfabriek. Toen het faillissement werd
uitgesproken, was hij uitgeweken naar België. Vier dagen geleden keerde
hij echter terug om eens poolshoogte te nemen. De politie kreeg hier vrijwel
onmiddellijk lucht van en slaagde er in hem op te sporen.
Over 1948 maakte de Efa-Produka nog
•n winst van ƒ100.000, maar het vol
gende jaar werd een verlies van 240.000
geleden. By het faillissement bedroegen
de schulden 2 millioen.
Een onderzoek bracht aan het licht
dat M. het bedrijf in negen maanden
als het ware had leeggepompt door
België en Zwitserland N.V.'s op te
richten waaraan de Amsterdamse
fabriek stofzuigers verkocht voor
20 minder dan de kostprijs. In Bel
gië en Zwitserland gingen de stof
zuigers echter tegen de normale prijs
van de hand.
Op deze wjjze werd in België 'n winst
van 200.000 en in Zwitserland een winst
van ƒ100.000 gemaakt. Deze sommen
verdwenen in de zak van M., die het
geld met handen vol uitgaf In allerlei
mondaine gelegenheden.
Op deze wijze is naar schatting 800.000
gulden aan het. bedrijf onttrokken. Geen
wonder dat in Amsterdam de zaken
spaak liepen en verschillende malen
slechts met moeite de salarissen en lonen
voor de 400 werknemers konden worden
bijeengebracht.
Toen bü het faillissement de boeken
onderzocht werden, bleek dat M. ook nog
twee ton voor privé-doeleinden had op
genomen. Verder had hü 1300 stofzuigers
ter waarde van ruim een ton verkocht
en niet verantwoord.
Weer een andere oplichterij pleegde
hij met een hulpmotortje.
Hoewel er slechts één exemplaar
van bestond en er geen machines voor
serieproductie waren, wist M. dank
zij een handige reclame in totaal 2000
orders te noteren. Voor iedere bestel
ling eiste hij een borgsom van 100,
zodat weer twee ton in zijn bezit
kwam. Een „speedwheel" is echter
nooit afgeleverd.
Ook ziekenfondspremies van het per
soneel droeg de zakenman nooit af en
belastingen betaalde hij zelden. Intussen
'erwacht men niet dat veel van het geld
zal worden teruggevonden, want vermoe.
delijk is M. uit geldgebrek naar Amster
dam teruggekeerd. Zijn uitgaven in het
buitenland moeten dan ook wel heel bui
tensporig zijn geweest.
Eenvoudige volksjongen
De fabrikant was vroeger een een
voudige volksjongen. Na twaalf ambach-
dertien ongelukken begon hü ir
1933 te Amsterdam een reparatie-inrich
ting voor stofzuigers. Het bedrijf werd
verplaatst en nadat het door brand was
verwoest, opnieuw uitgebreid. In 1946
bereikte het een productie van 1000 stof
zuigers per week, De zaak gold als
betrouwbaar. In het bedrijf had M.
volkomen onaanvechtbare positie doordat
iedereen die zich tegen hem verzette,
terzijde werd geschoven. Wellicht heeft
dit ook zijn ondergang veroorzaakt.
Prinses Elizabeth en President Truman zitten op de divan in de Canadese
ambassade in Washington, vóór het diner, dat daar dezer dagen werd aan
gericht. De Prinses droeg een diadeem in het haar en amuseerde zich uitstekend
in het gezelschap van de altijd glimlachende Amerikaanse staatsman....
Herziening bewapeningsplan
Eisenhowfer eist meer spoed bij de vorming
ven gevechtsklare divisies
AVERELL HARRjfevN, „e speciale afgezant van president Trumait, is
onverwacht van Parijs naar Londen gevlogen. Zes uur achtereen
voerde hij geheime besprekingen met Churchill, de minister van Buitenl.
Zaken, Eden, de minister van Financiën, Butler, de minister van Vervoer,
Brandstof en Energie, Lord Leathers, en de Amerikaanse ambassadeur in
Londen, Walter Gifford. Volgens Reuter was het voornaamste punt der
conferentie ten huize van Churchill, de versnelling der Atlantische defensie
programma's. Harriman zal dit plan de volgende week te Parijs bespreken,
terwijl generaal Eisenhower te Washington dezelfde aandrang zal uit
oefenen bij president Truman.
Egypte en de verdediging van het Midden
Oosten. Mede zou het punt van een spoe
dige ontmoeting tussen Truman en
Churchill ter sprake zijn gebracht.
Te oordelen naar AFP, hebben de be
sprekingen te Londen ook gehandeld over
de grote moeilijkheden van Engeland om
zijn herbewapening te financieren. Men
verwacht, dat voor Engeland een ernstige
economische crisis voor de deur staat, die
prijsstijging van de essentiële goede-
met zich mee zou brengen. Tenge
volge daarvan wordt een vergroting van
de Amerikaanse economische steun niet
uitgesloten geacht.
Naast de herbewapening waren de beide
andere belangrijkste punten van het con
tact tussen Harriman en Churchill, het
hervatten der onderhandelingen over het
Perzische oliegeschil. Voorts de kwestie
Bonte Os" maakt het bont
Vlees 25 pet goedkoper
in Nijmegen
Gisteren opende in Nijmegen een com
binatie van slagers de slagerij De Bonte
Os. Daarbij werden prijzen aangekon
digd, die 20 tot 25 procent lager waren
dan de gangbare prijzen in Nijmegen.
Tot nu toe hielden de Nijmeegse
slagers zich aan een afspraak om be
paalde prijzen aan te houden, die over
het algemeen iets hoger waren dan
elders in den lande. Na een spoedverga
dering liet de Nijmeegse Slagerspatroons-
vereniging gisteren haar leden in de
prijsvaststelling vrij. Prompt zakten in
verscheidene zaken de prijzen.
Flessenmelk één cent
goedkoper
Met Ingang van morgen worden de
maximum-winkelprijzen van flessenmelk
en melkproducten (yoghurt, pap enz.) in
flessen met één cent per literfles verlaagd
Deze prijsvermindering is mogelijk door
een verlaging van de winst die de fabri
kanten bij de bereiding maken.
De prijs bedraagt thans dus weer 25
:nt evenals vóór 23 Juli jl.
Inmiddels verneemt Reuter uit Wash
ington, dat Eisenhower van oordeel Is,
dat twintig gevechtsklare divisies in
Juli 1952 meer waard zijn, dan een plan
voor zestig divisies in 1954. In Pactkrin
gen is men van oordeel, dat het volledige
Russische leger met een 180 divisies geen
onmiddellijk gevaar oplevert, maar wel
de gevechtsklare Russische en Duitse
divisies, die thans in Oost-Duitsland oefe
nen. Het plan van Eisenhower zal wijzi
gingen in de schema's voor de wapenpro
ductie in Europa en de Ver. Staten mee
brengen.
Basis voor accoord tussen
Oost en West bereikbaar
Meent Britse ambassadeur
te Moskou
De Britse ambassadeur te Moskou, Sir
Alvary Gascoigne, heeft de Sowjet-presi-
dent, Shvernik, meegedeeld van mening
te zijn, dat een basis voor overeenstem
ming bereikt zou kunnen worden voor de
grootste problemen, waarvoor de wereld
De ambassadeur maakte de opmerking
bij het overhandigen van zijn geloofs
brieven op het Kremlin.
Hij zei, dat een basis voor begrip zou
kunnen worden bereikt, vooropgesteld,
dat er aan beide kanten goede wil en op
rechtheid bestaat. Shvernik zou gezegd
hebban, dat de Sowjet-Unie een vrede
lievend volk is, dat evenals zijn regering
een goeie verstandhouding met de andere
landen wil.
Een woordvoerder van de ambassade
zei, dat de plechtigheid op het Kremlin
zeer genoegzaam verlopen was. Shvernik
en de andere Sowjet-functionarissen,
onder wie de onderminister van buiten
landse zaken Goesef, waren, volgens hem.
zeer beleefd.
DAT het nadelig saldo van het land-
bouwegalisatiefonds 188 millioen) vorig
jaar 39 millioen beneden de raming
bleef, o.a. dank zij de opheffing van de
koffiesubsidie en de verhoging van de
suikerprijs.
DAT min. Mansholt gisteren aanwezig
was bij het afscheid van de 75-j. voorz.
van de coöp. vlasfabriek Dinteloord te
Steenbergen, P. M. Sneep, aan wie de
zilveren erepenning van Steenbergen is
uitgereikt.
DAT de dir, van de Veeartsenijkundige
Dienst, E. J. A. A. Quaedvlieg, op 12 Nov.
om kwart voor acht over Hilversum 1
zal spreken over de bestrijding
mond- en klauwzeer.
DAT dr Drees gisteravond een kort
woord sprak in een radioklankbeeld
de R.VJD. over „Zo staan de zaken".
DAT Purmerend als vermoedelijk eer
ste gemeente gelegenheid geeft tot in
enting van kinderen tegen kinkhoest (te
gelijk tegen diphterie) gedeeltelijk op
kosten van de gemeente.
DAT de Ned. org. van accountants en
administratiekantoren haar naam heeft
veranderd in Ned. Associatie van Accoun-
DAT gedep. staten van Limburg bij de
Kamerleden pleiten voor verlaging van
de heffing voor grenspassen, daar de
Limburgers veel familie over de grenzen
hebben.
DAT het inst. voor middenstands-
ontwikkeling 20 Nov. in Enschede ver-
DAT de Utrechtse raad zich gisteren
verenigde met een voorstel tot het uit
geven van een 4 pet obligatielening van
4 min, met een looptijd van 15 j., in
stukken van 1000, 500 en 100, voor
de woningbouw.
DAT de Commerciële Club te Gronin
gen het Ambonnese woonoord Schatten
berg bij Westerbork heeft geadopteerd en
men St Nicolaas er heen zal zenden.
DAT J. J. v. d. Laan als hoofd van het
Ned. voorlichtingsbureau te Sydney
wor lt opgevolgd door C. Bellaar Spruyt.
chef van de afd. Voorlichting op Buitenl.
DAT het echtpaar J. Nool-Gool te Koog
a. d. Zaan op 16 Nov. 60 j. is getrouwd.
DAT ook Texel een woningbouwlening
heeft uitgeschreven van 3 ton 4 4 pet en
de Wageningse raad Woensdag zal be
slissen over een 4 pet lening van 5 ton.
DAT de Larense makelaar C. F. S., die
dronken achter het stuur heeft gezeten,
in Haarlem is veroordeeld tot een maand
gev.straf met intrekking van het rij
bewijs voor 9 mnd.
DAT het grenskantoor Locht in de weg
Heerlen-Aken voortaan voor reizigers
dag en nacht open zal zijn.
Locomotief ging er
alleen vandoor
Met 50 km per uur van Oldenzaal
naar Hengelo
Met een snelheid van 50 km per uur
is gisternacht een rangeerlocomotief zon
der bestuurder van Oldenzaal tot voorbij
Hengelo gereden. De machinist was op
het spoorwegemplacement te Oldenzaal
van de locomotief geworpen bij een bot
sing met een trein die uit Bentheim
(Duitsland) binnenliep. Toen de man bij
zijn positieven kwam, zag hü de ma
chine in volle vaart wegrüden in tegen
overgestelde. richting.. Hoewel de. machi
nist vrij erirstlgé verwondingen aan ie
knie had opgelopen, sloeg hij op het
nachtelüke station snel alarm. De op hol
geslagen locomotief was namelük de lün
naar Hengelo opgestoven. Dank zü het
alarm kon het baanvak worden vry'ge-
houden en werden de overwegen op tüd
gesloten. Binnen een kwartier daverde
de locomotief het Hengelose station op,
waar zü met een sprongetje over een
remschoen wipte en koers zette naar
Zutfen. Een eind buiten het station wist
men de machine echter via een wissel
?n zülün te rüden. Daar kwam het
gevaarte met een klap tegen een stoot-
blok terecht. De locomotief viel om,
maar werd niet ernstig beschadigd.
Bü de spoorwegen vraagt men zich
intussen nog af hoe de machine zonder
tussenkomst van de bestuurder bü het
begin van de dolle rit in tegenoverge
stelde richting kon gaan rüden.
Zo modern mogelijk
Nieuwe kleine treinen
met één klasse
Bü de reeds aangekondigde aanschaf
fing van kleine diesel-electrische treinen
voor de minder belangrüke (zgn. secun
daire) lünen gaat het zo delen de Ned.
Spoorwegen thans medeom een be
stelling van honderd rütuigbakken, die
samen zullen vormen veertig tweewa
gentreinen en twintig enkelvoudige rü-
tuigen.
Het staat nog niet vast hoe deze rij-
tuigen Ingericht zullen worden. Het ligt
in de bedoeling ze zo modern mogelük te
doen zün. Deze rütuigen zullen slechts
één klasse hebben (uiteraard de derde
klasse).
Jinx Falkenburg, die vroeger poseer
de voor de Amerikaanse reclame-
tekenaars, is thans een beroemde
televisie-omroepster in de States. Zij
kwam dezer dagen speciaal uit New
York in Londen, om een concert bij
te wonen. Over haar avondjurk droeg
zij een witte bontstola en haar avond-
tas, waarin een prachtig klokje en
verdere vrouwelijke attributen te
zien zijn, is van plastic.
Maandag behandelt de raad vai
Lochem een voorstel van B. en W. on
met de Staat der Nederlanden een over
eenkomst aan te gaan voor de levering
van Duits gas.
Waardevol
compromis
Tje voorstellen, die de regering in de
afgelopen week by de Tweede Ka
mer heeft ingediend om te komen tot
enige veranderingen in de grondwet, be
palen als vanzelf nog eens de gedachten
by de betekenis van die wet in ons staats
bestel.
Zij doen dit al dadelijk door het par
tieel kaï-akter, dat zij. dragen. Een alge
hele herziening van de grondwet immers
komt niet zo spoedig aan de orde. De
ene herziening moge dan ingrijpender
van aard zün dan de andere het komt
toch hierop neer, dat hier en daar iets
wordt geschaafd, hier en daar de grond
wet in overeenstemming wordt gebracht
met de eisen van het ogenblik.
Dat dit tot gevolg heeft gehad dat de
grondwet naar de vorm een merkwaar
dig stuk is, behoeft wel nauwelyks be
toog. Daarover is in de loop van de tüd
al veel geschreven. Daar zijn er wel. die
het gaarne anders hadden gezien. Die
gaarne een grondwet hadden gehad als
product van een leemteloze staatstheorie.
Maar dat is een grondwet, althans onze
grondwet, zeker niet. Gelukkig maar. zy
n compromis. En elke herziening
draagt ook weer het karakter van een
compromis. Dat vaak niet dan na lange
besprekingen en overwegingen wordt be
reikt. Heel sterk is dat het geval met
grondwet van 1848: zy was een com
promis van de nieuwe liberale begeerten
met de oude grondwet van Van Hogen-
dorp en de zijnen, maar zü was ook een
compromis van de liberalen en hun
tegenstanders en tenslotte was zij een
compromis van Oranje en het Neder
landse volk.
T~)it compromiskarakter geeft geen aan-
leiding om nu de betekenis van de
grondwet licht te achten. Integendeel.
Juist als resultaat van wat mag worden
beschouwd te zyn de botsing en uit-
balancering van meningen heeft zy recht
op waardering en een omzichtige be
handeling. Vandaar ook de bijzondere
voorschriften, welke nageleefd dienen te
worden, wanneer men meent tot wijziging
in de grondwet te moeten overgaan.
Kenmerkend is Ln dit verband de wüze.
waarop iemand als Groen van Prlnsterer
de grondwet zag. Hij was niet bereid haar
betekenis te overschatten. Hü zag bü-
voorbeeld wel degelijk in. dat men de
grondwet niet zomaar mocht beschouwen
als „het plechtanker van Neerlands vrij
heid en volksgeluk". Van de grondwet
1815, zei hy zelfs „dat zy de strekking
heeft om voor nationale vryheden en
rechten een soort van constitutionele fic
ties daar te stellen" en dat zei hy alles-
ns terecht.
Maar dit verhinderde Groen toch ook
iet om op 'een andere plaats de grond
wet te noemen een „waarborg van gezag
vryheid" en om de vraag op te wer-
i wanneer hij tegen de grondwet, juist
als ..grondwet, had geijverd. Een vraag
die hy stellig niet onder woorden zou
brengen, wanneer hij zich ook in dit op
zicht niet sterk voelde staan. En hü voeg-
aan toe, dat hü zelfs toen niet ge
acht wilde worden tegen de grondwet te
hebben geüverd, toen hij schreef dat een
grondwet, hoe voortreffelÜk zij ook mag
zijn. niets meer is dan een vorm.
Een compromis dus. Wil men het nog
anders gezegd: een synthese.
Een synthese, ook in dien zin. dat zü
zowel het resultaat is van wat in de bot
sing der nationale meningen is bereikt
alsook tegelyk de mogelijkheid openlaat
in ontwikkeling.
Een grondwet brenge geen ficties, als
aarvoor Groen van Prlnsterer terecht
beducht was. zij stelle de bestendigheid
de grondslagen van het volksleven
buiten discussie, maar zü verke ook de
verstarring niet in de hand.
Dit compromiskarakter van de grond
wet betekent geen verzwakking van haar
betekenis. Wü zün weer geneigd te zeg
gen: Integendeel. Zü bevat wat na
vaak lange strüd aan de str'üd Is ont
trokken. Door een onzer jonge staats
rechtgeleerden. prof. Donner, hoorden we
haar onlangs niet onaardig vergelüken
met een üskast. Zü houdt datgene in,
waarop men zuinig is en dat men in elk
geval niet aan bederf onderhevig wil
doen zijn; zü blijft een regel van proce
dure. Dat is zü niet het minst wanneer
;n erkenning inhoudt van de geeste-
lÜke vrüheid van drukpers, van menings
uiting, van vergadering, en die vrüheden
trekt binnen de bescherming welke van
haar juist als grondwet uitgaat.
Als compromis, als synthese, is de
grondwet een vertrouwenszaak. In haar
toch hebben elkander overigens dikwüls
bestrüdende meningen elkaar gevonden,
hetzü reeds in een ver verleden, hetzü
sinds korter tüdsbestek.
Dat vertrouwen dient met zorg te wor
den gehandhaafd. In een staatsbestel zün
er weinig zaken ernstiger dan wanneer
een overheid toont dit hoge karakter van
deze hoogste staatswet te miskennen. Zü
ondergraaft daarmede het vertrouwen
zelf. Helaas is in deze laatste jaren te
dezen aanzien niet altüd de nodige voor
zichtigheid, die tevens wijsheid ls, in acht
genomen, hetgeen zeer velen terecht
ernstig heeft gegriefd.
Thans liggen by' de Staten-Generaal
wederom zes voorstellen tot wüzlging van
de grondwet ter behandeling gereed. Zü
verdienen, die omzichtige behandeling
welke bü de aard van deze materie past.
Of liever nog: de grondwet zelf. als be
langrijk gegeven ln ons democratisch
staatsbestel, heeft er recht op, dat alles
ln rüp beraad geschiedt. Ons volk zelf
behoort hier scherp toe te zien; het is
ook zün zaak, waarom het hier gaat.
WEERBERICHT
's Middags regen
Tot morgenavond verwacht
J«^De Bilt: Vannacht tydelyk
opklaringen met weinig wind
en plaatselyk lichte nacht
vorst. Morgen overdag toene
mende bewolking met in de
middag regen. Matige tot
krachbige Zuidelijke wind.
Ongeveer dezelfde temperaturen als van
daag. (Opgemaakt te 10 uur.)
Zondag: zon 7.38—17.08; maan 13.46-
20 59.
Maandag: zon 7.40—17.06; maan 14.16-
22.28. 6 Nov. E.K.
