liicuwe geihsctfe (tfimnmt
Amerika zal in geen geval de defensie
verminderen of vertragen
Perzië zet anti-Britse actie
onverminderd voort
Wist U
WOENSDAG 4 JULI 1951
BUREAUX Steenstraat 37
Directie. Abonnementen- en Ad vei
tentie-afdeling: Tel 22710 en Tel
23375 Redactie: Tel 20408
Postrekening: 58930
ABONNEMENTEN: ƒ5.15 per kwartaal
ƒ1.72 per maand; ƒ0 40 per week
ADVERTENTIÊN: ƒ0.18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting)
Twee en dertigste Jaargang No 9268
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
Chef-Red.: H. W. J. ENSERINK
Directie: F. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
.Stantoastielj Is gftetleor
myn hert in tcgljcnspoc
LUCHTBESCHERMING:
SCHUILKELDERS
EN SIRENES
ZIE PAG. 2
„Verslapping" kan leiden tot een ramp
Nog vier jaar de worsteling met
Stalin volhouden
Ondanks de pogingen het vuren op Korea te staken, zal de Atlantische
herbewapening niet verminderen. De Amerikaanse admiraal Forrest
Sherman, hoofd van de vlootoperaties, en lid van de gezamenlijke staf
chefs, verklaarde, dat een bestand op Korea genszins zal leiden tot een
vermindering der strijdkrachten van de Ver. Staten. De plannen voor een
strijdmacht van 3.500.000 man werden vóór de Koreaanse oorlog begon,
gemaakt en die strijdmacht zal ook nodig zijn als de oorlog afgelopen is.
Ook Charles Wilson, de leider der economische mobilisatie en Averell
Harriman, Trumans persoonlijke adviseur, hebben aangedrongen op
goedkeuring der voorstellen, namelijk 8V2 millard voor hulp aan het
buitenland en 10 milliard belastingverhoging. Verslapping zou kunnen
leiden tot een ramp.
Harriman gaf voor de commissie van I gonnen en de Westelijke bondgenoten hun
het Amerik. Huis van Afgevaardigden te defensie versterkten. Hij achtte het zeer
kennen, dat de Sowjet-Unie de communis- aannemelijk, dat de communisten na een
tisohe aanval op Zuid-Korea 3ls ..een eventueel bestand op Korea, hun „vre-
grote blunder" beschouwt. (Althans het despogingen" zouden intensiveren om de
resultaat van Rusland's rol achter de [andere landen tot grotere verslapping te
schermen is een blunder. Red Met verleiden. Hij meende, aangei
nadruk wees hij er echter op, dat de
eventuele wapenstilstand op Korea in
geen geval tot „verslapping" mag leiden,
waarin hij zelfs een groot gevaar zag
De Russen, aldus Harriman. waren niet
genegen meer materieel te blijven leveren
voor het voortzetten van de Koreaanse
oorlog en gaven er de voorkeur a<
materieel voor zichzelf te houden.
Het was een enorme schok vc
Russen geweest, dat Amerika as
reusachtige bewapeningsprogram u
Oatis tot tien jaar
veroordeeld
Medebeklaagden resp. tot
20, 18 en 16 jaar
Vanmorgen is William Oatis, de Praag-
te correspondent van Associated Press,
wegens tegen de staat gerichte activiteit,
tot 10 jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Vijf jaar hiervan zal hem bij goed gedrag
worden kwijtgescholden. Zijn drie Tsje
chische medebeklaagden kregen resp. 20,
IS en 16 jaar. Ook gisteren is dit nieuwe
slachtoffer van Praag doorgegaan met
„bekennen". Oatis deelde mee geheime
besprekingen te,hebben gehouden met
Thans officieel:
Luchtdoelartillerie na zes
maanden naar huis
De duur van de eerste oefening bij de
lichte luchtdoelartillerie voor de lichting
1951 is thans officieel, zoals wij reeds
eerder aankondigden, bepaald op twaalf
maanden voor officieren en onderoffi
cieren en zes maanden voor de overigen.
Blijkens het Staatsblad van gisteren geldt
deze termijn ook voor dienstplichtigen
van andere lichtingen, die bij de lichte
luchtdoelartillerie van de lichting 1951
dienst doen.
Grijsaard van 75 jaar
met mes gestoken
Gisteravond heeft een 58-j. man in de
Bloedstraat te A'dam een 75-j. ma
een vechtpartij met een mes in de
derbuik gestoken. Het slachtoffer
ernstige toestand naar het ziekenhuis
vervoerd, waar een operatie noodzake
lijk bleek te zijn.
De dader kon worden aangehouden.
Beide mannen verkeerden onder invloed
van sterke drank. De twist zou om
vrouw ontstaan zijn.
Wim Hageman krijgt
een radiotoestel
Op het artikel van Alfred van Sprang,
waarin hij schreef over de gewonde
Korea-vrijwilliger Wim Hageman,
ontvingen wij direct vele spontane
reacties.
Een radiozaak heeft een radiotoestel
aangeboden. Bovendien schreven vele
lezers ons tot wie zij zich moesten
wenden om'op één of andere wijze
te helpen. Daarnaast bood iemand
aan om zelf een toestel voor hem te
bouwen. Zelfs een jongen van 15 jaar
bood aan om 2 weken van zijn
vacantia voor Wim te gaan werken.
Hulde voor al deze reacties.
Wij hadden een gesprek met de
moeder en zuster van Wim. Daarbij
bleek, dat een radio-toestel en een
benedenwoning de grote wensen
waren. Welnu, het radiotoestel is er
en de benedenwoning is misschien te
krijgen van „huisvesting" of van een
of andere huiseigenaar?
Als giften ontvingen we reeds van:
XY f 10, J. F. f 5, M. J. B. f 1, N.N f 1,
mej. J. W. f5, N.N. f 1. R. R. f2. H. L.
L. f 5. N. V. v. A. f 1, E. H. f 2.50, W.
f2.50, N.N. f 10, N.N. f 1, N.N. f5, mej.
J. A. fl, N.N. f10, C. P. de V. f5.
J de G. f 15 (bijschrift „ter navol
ging"). Totaal f83.
Een meisje van 17 jaar schreef, dat
zij elke week fl zakgeld krijgt, en
deze gulden elke week beschikbaar
wilde stellen.
Voor al deze medewerking zeer
hartelijk dank.
Kunnen wij als lezers van de
Nieuwe Leidsche Crt. afspreken, dat
we met elkaar zullen proberen even
duizend gulden bijeen te brengen?
Wim hoopt spoedig thuis te komen.
Dan kunnen we met hem bespreken
hoe we deze duizend gulden het best
zullen besteden. Maar dan moeten we
deze week dat bedrag bij elkaar heb
ben. Kan dat? Aan u de daad. Ons
gironummer is 58936.
geen grote oorlog zou komen, dat de
bondgenoten van Amerika in drie a vier
jaar hun defensie zodanig zouden hebben
opgebouwd, dat de militaire hulp van de
V S. verminderd, zo niet volkomen ge
staakt zou kunnen worden.
De kwestie van Griekenland, Turkije
en Spanje, in de verhouding dier landen
tot de Pactorganisatie, wordt nog be
sproken.
Feitelijk, aldus Harriman, staan wij
thans in de acute phase van een worste
ling met het Kremlin voor een uiterste
krachtproef. Maar, na deze inspannende
periode van vier jaar, kan de wereld
situatie ten gunste veranderd zijn. Het is
mogelijk, dat dan het proces van ont
binding achter het „IJzeren Gordijn" zal
inzetten.
Generaal Ridgway heeft een bezoek
gebracht aan de president van de
Zuid-Koreaanse republiek, Syngman
Rhee in diens residentie in Poesan.
Ze zullen daarbij ongetwijfeld ge
sproken hebben over de positie der
Zuid-Koreanen na een eventueéle
wapenstilstand aan de 38ste breedte-
Pari em en tsverki ezin gen
„Bourgeois" blijit aan
in Finland
Kleine winst voor commu
nisten
De algemene verkiezingen in Finland,
welke Maandag en gisteren werden ge
houden, hebben geen grote verschuivin
gen tot gevolg gehad. De communistische
volksdemocratische partij behaalde een
geringe winst, welke de roden echter nog
waarschijnlijk 4 zetels in het parlement
zal opleveren. De zetelverdeling zal vol
gens de voorlopige uitslagen als volgt
zijn (tussen haakjes de verdeling in het
oude parlement):
Sociaal Democraten 54 (54)
Agrariërs 52 (56)
Volksdemocraten42 (38)
Conservatieven 27 (33)
Zweedse Volkspartij 15 (14)
Finse Volkspartij10 (5)
De „bourgeois-partijen" (alle partijen,
uitgezonderd de volksdemocraten en de
sociaal-democraten) behouden hun kleine
gecombineerde meerderheid.
Emigrantenstroom wast
Volgend jaar 20.000
naar Canada?
Tekenen wijzen er op dat de belang
stelling voor emigratie naar Canada gro
ter wordt. Het laat zich aanzien dat 18.000
Nederlanders, onder wie vrouwe
kinderen, zich voor emigratie in het vol
gend jaar zullen aanmelden, zo wordt
nomen van de Commissaris voor de Emi-
Daarom worden er nu reeds maatrege
len genomen. De meesten zullen in de
eerste maanden van 1952 moeten vertrek
ken om in het voorjaar en de gehele
zomer van de werkgelegenheid ov
het beste profijt te trekken. Het Canadese
immigratiekantoor begint in Augustus al
met de keuring.
Voor twee derden zullen de emigran
ten werk moeten vinden in de landbouw
aanverwante bedrijven. In administra
tieve betrekkingen is plaatsing zo goed
als onmogelijk.
Nieuwe „koffie" straks
in de winkel
Het door de Baarnse cherpicus W. A.
Wolfs gevonden koffiesurrogaat, dat
onlangs gemeld werd nauwelijks
van werkelijke koffie te onderscheiden
:ijn en bovendien zeer goedkoop kan
zijn, wordt binnenkort op de markt ge-
Een industrie in Deventer heeft de
productie- en exploitatierechten voo:
heel Europa verkregen en machines laten
maken. Dezelfde firma verzorgt de
port en de binnenlandse distributie. De
uitvinder Wolfs verkocht, buiten Europa,
de productierechten naar Australië.
Krijgsgevangenen komen
uit Rusland thuis
Naar wij vernemen zullen 26 van de 65
uit Russische krijgsgevangenschap weer
gekeerde Nederlanders vanavond om tien
acht acht in Oldenzaal aankomen.
Zij gaan vandaar naar het kamp
Amersfoort en daarna, zo mogelijk direct
hun woningen.
De wapenstilstandstrein gereed
Roden accepteren het voorstel
van generaal Ridgway
Voorbereidende besprekingen reeds op 8 Juli
te Kaesong in Niemandsland
DE NOORDELIJKEN hebben de uitnodiging van generaal Ridgway voor
het houden van „voorbereidende besprekingen" over het staken van
vuren tussen vertegenwoordigers van beide partijen, aanvaard. Als
datum wordt genoemd Zondag 8 Juli en als plaats van handeling, Kaesong,
in „niemandsland". Inmiddels wacht de wapenstilstandstrein reeds in Seoel.
De gevechten duren in hevigheid voort.
Pzijzenooilog in vele steden
Bij aankoop van costuum een
gouden horloge cadeau
TIENDUIZEND kooplustigen hebben de laatste vier dagen hun slag ge
slagen in een deftig modemagazijn aan de Reguliersbreestraat te
Amsterdam, waar alle soorten kledingstukken, met uitzondering van merk
artikelen, tegen halve prijzen van de hand worden gedaan. Intussen is de
prijzenslag ook reeds naar andere zaken en steden overgeslagen.
Een zaak
Nieuwendyk
herenconfectie op de
Amsterdam, aldus de
Vkrt, begon met 20 pet korting te geven.
Anderen volgden met het cadeau geven
van een gouden horloge of een Egyptisch
linnen regenjas by aankoop van een
herencostuum. Een Rotterdamse winke
lier is nog origineler door bij het aan
kopen van een nieuwe regenjas een be
drag van 12.50 voor de oude te schen
ken. De gebruikte jas wordt dan opge
knapt en gaat naar een liefdadige instel
ling.
Huwelijksreis cadeau
Venlo doet het anders. Enkele meubel-
magazijnen bieden daar jonge paartjes
by aankoop van meubilair en stoffering
voor een bepaald bedrag een tiendaagse
:is naar het buitenland aan.
Omdat de oorzaak van deze pryzen-
oorlog o.a. ook in een tekort aan orders
is gelegen, wordt er door het ministerie
Economische Zaken sterk op aange-
De bevelhebber van het achtste leger,
generaal Van Fleet, heeft te Poesan
onderhoud gehad met de Zuid-Ko-
nse president, Syngman Rhee. Als
de onderhandelingen leiden tot het „sta-
van het vuren", dan zal waarschijn
lijk de volgende stap het terugtrekken
der troepen zijn, aldus Van Fleet..
Syngman Rhee heeft verklaard, dat hij
geen wapenstilstand aan de 38ste paral
lel kan aanvaarden, want dit besluit zou
dichter bij een derde wereldoorlog bren-
Zoals reeds aangegeven, duren de ge
vechten voort. Gisteren hebben 66 vlieg
tuigen, Superforten, Thunderjets en
Shootingstars een zware luchtaanval
uitgevoerd op het vliegveld van Pjong
jang, de Noord-Koreaanse hoofdstad.
Volgens Reuter werd er 24.000 pond
bommen uitgeworpen. Verbondenen en
Roden vochten hardnekkig om het bezit
heuvels ten Zuiden van Pjongjang.
De Amerikanen dreven de Noordelijke
verdedigers uit een doolhof van bun
kers en loopgraven op het plateau, dat
de toegang tot de stad beheerst.
Na de aanval op Pjongjang werden nog
drie belangrijke communistische vlieg
velden met zware bommen bestookt.
Zulks dient om het toenemen van com-
unistische luchtactiviteit ten Zuiden
an de Jaloe te voorkomen. Nachtvlie
gers melden namelijk druk wegverkeer
tussen Pjongjang en Sariwon, Wonsan
in Pjonggang. Ook ten Oosten van
Koemhwa en Westelijk van de kuststad
Kansong werd hevig gevochten.
Nader wordt door Reuter geseind, dat
In het antwoord der Noordelijken staat:
„Wy hebben Uw boodschap van 3 Juli
ontvangen. Wij gaan er mee accoord drie
verbindingsofficieren voor de bespreking
te sturen, zoals U heeft voorgesteld. WU
zullen ons voorbereiden op de voorlopige
bespreking te Kaesong, indien U het er
eens bent 8 Juli als datum vast te
stellen." Een gedeelte der uitzending van
radio-Pjongjang werd door atmosferische
omstandigheden gestoord.
Vrouw vergiftigd door
kersentaart
Drie arrestaties in Baarlo
Een nog jonge vrouw, moeder van vier
kinderen, is dezer dagen te Baarlo bij
Tegelen (L.) onder verdachte omstandig
heden gestorven. Het vermoeden bestaat,
dat zij is vergiftigd door een stuk kersen-
typisch Limburgs gebak. Naar
aanleiding hiervan zijn N., de echtgenoot
de overledene, de weduwe H., met
de man een verhouding had,
buurvrouw K. van deze weduwe in arrest
gesteld. Een zuster van de weduwe
uitgebreide verhoren weer zijn vrij
gelaten.
Het drama heeft zich vermoedelijk
Woensdagavond afgespeeld. De echtge
noot begaf zich teen naar de weduwe H.
intussen kreeg zijn vrouw bezoek van
buurvrouw van deze weduwe, d:e
haar uitnodigde van een verse kersen
taart te proeven. Nadat de vrouw enige
stukken had gegeten en enkele koppen
koffie had gedronken, werd zij onwel. Zij
overleed bijna onmiddellijk.
Dr Bingen uit Blerick ontdekte bij
lijkschouwing verdachte omstandigheden.
Op last van de justitie werd het stoffe
lijk overschot naar het ziekenhuis te
Venlo overgebracht, waar dood door ver
giftiging bleek.
Twee kleuters gedood
onder auto
Het vierjarig dochtertje van het echt
paar Van Zelm te Zeist is gistermiddag,
toen het onvoorzichtig de Javalaan al
daar overstak, door een auto gegrepen
en enige uren later in het ziekenhuis
overleden.
In het ziekenhuis te Assen overleed
gisteren het driejarig jongetje v. d. H.,
dat Maandag tegen een auto was opge
drongen, dat de militaire bestellingen,
met name voor textiel en schoenen, thans
zo spoedig mogeiyk worden geplaatst.
Men streeft er naar deze orders zo veel
mogeiyk te spreiden.
Een directe steun aan de in moeilyk-
heden geraakte bedreven, zoals büv. het
instellen van minimumpryzen, ligt niet
in de bedoeling.
Weer geraamte gevonden
in Bergen op Zoom
Bij het spitten in de tuin achter de
woning van de familie De Groot aan de
Nicolaas Beetstraat 12 te Bergen op
Zoom werden dezer dagen beenderen op
gegraven. Bij het onder leiding van de
recherche voortgezette onderzoek kwam
vrywel een geheel geraamte te
schijn. Enkele jaren geleden werd in
hetzelfde stadsgedeelte een dergelyke
vondst gedaan.
Het vermoeden bestaat dat het pas
ontdekte geraamte, evenals het vroeger
gevonden gebeente, zich reeds enkele
tientallen van jaren in de grond moet
hebben bevonden.
H. M. de Koningin en Prins Bern-
hard brachten gisteren een bezoek
aan de Utrechtse studenten, die
hun 63ste lustrum vierden o.a. met
de opvoering van Djenghis Khan.
De Koninklijke gasten temidden
van de senaat.
Meisje beroofd van haar
boodschappengeld
Stukje chocolade kwam op
12 te staan...
Op een geraffineerde wyze heeft een
onbekende vrouw op de hoek van de
Haarlemmer Houttuinen en de Buiten
Brouwersstraat te Amsterdam een acht
jarig meisje beroofd van ƒ12, waarvoor
het kind voor haar moeder boodschap
pen moest doen.
De onbekende vroeg het meisje de weg
en wilde als beloning een stukje chocola
in de portemonmaie van het kind doen.
Het kind wenste haar beursje echter niet
af te geven, waarop de vrouw het haar
uit de handen pakte en er inderdaad
paar stukjes chocolade in deed. Maar
toen het meisje even later in de porte-
monnaie keek, was het geld er uit ver
dwenen. De vrouw was inmiddels weg
gelopen en is nog spoorloos.
Prins Bernhard doctor
honoris causa
De Senaat der Technische Hogeschool
te Delft heeft in zijn vergadering
3 Juli jl. op voorstel van de afdeling der
algemene wetenschappeh en op grond
de bevoegdheid hem toegekend in
art. 128 van de Hoger Onderwijswet, be
sloten aan Z.K.H. de Prins der Neder
landen, wegens „zeer uitstekende ver
diensten" de graad van doctor in de
technische wetenschap honoris causa te
verlenen. De ere-promotie zal op een
nader te bepalen datum in een plechtige
bijeenkomst van de Senaat geschieden.
De uitvloeiende olievlek
De haven van Abadan zal met een regiment
artillerie versterkt worden
T~\E PERZISCHE REGERING heeft de tijdelijke directeur der Anglo
KJ Iranian", Alec Mason, aangezegd, dat hij onmiddellijk zijn huis te
Abadan moet ontruimen. Daar komen Perzische functionarissen in te zete
len. Desgewenst mag Mason in dienst der heren van Teheran treden. De
circa 800 Indiase en Pakistaanse employé's hebben de Perzische autori
teiten meegedeeld, dat zij niet voor de nieuwe oliemaatschappij willen wer
ken en het land zullen verlaten. Perzië gaat de garnizoenen versterken.
De militaire maatregelen der Perzische
•gering, waartoe ook de versterking van
Abadan met een artillerie-regiment be
hoort, dienen, aldus A.F.P., om eventuele
incidenten en sabotagedaden te verhin
deren. Mossadeq heeft in het Parlement
iii«t veel succes gehad. Ondanks zijn ver
zoek om met spoed een tweetal wetsont
werpen betreffende de naasting der olie
te willen aannemen, kwam het niet tot
stemming, want een groot aantal leden
schitterde door afwezigheid.
Intussen heeft het Perzische Openbare
Ministerie instructies geopend tegen en
kele functionarissen van de „Anglo
DAT de journalist, letterkundige en
toneelschryver A. Jurriaan Zoetmulder,
dir.-hoofdred. van het Eindhovens Dbl.,
op 10 Juli 70 j. wordt.
DAT de Wageningse raad met 9 tegen
8 9temmen het voorstel van B. en W. ver
wierp om medewerking te verlenen aar
het bouwen van een Prot. streekzieken
huis te Bennekom, waarmee dit zieken
huisplan in een impasse dreigt te ko-
DAT de A'damse rechtbank gisteren
de 33-j. J. B. uit A'dam tot drie mnd,
voorw. veroordeelde daar hij bij een
spelletje kaarten een partner zo had ge
duwd dat deze viel en enige tUd later
t.g. daarvan overleed.
DAT in een A'dams hotel een m
gearresteerd die o.m. in Den Haag brom
fietsen huurde en ze dan verkocht of
inruilde.
DAT het Tweede-Kamerlid Joh. G. H.
Cornelissen ons land vertegenwoordigde
en in Wenen gehouden congres van
de internat, ver. van organisaties van
kleinhandelaren in levensmiddelen.
DAT oud-minister jhr. ir O. C. A. van
Lidth de Jeude, oud-voorz. van de Alg.
Bond van Forensen, benoemd is tot ere
lid.
DAT de Veluwse Boerendansers uit
Putten op 24 Juli het jaarlijks vacantie-
feest houden.
DAT de gehuwde 36-j. beroepschauf
feur Gerrit Pater te Winsum (Gr.) sinds
30 Juni wordt vermist en een ongeluk
wordt gevreesd.
DAT het m.s. John V (vroeger het
Ned. schip Lena, 425 ton) buiten de ha
ven van St Heiier (Jersey) is omgeslagen
en gezonken en de bemanning, o.w
Hollanders, kon worden gered.
DAT deze week zowel in Dedemsvaart
als in De Krim (Ov.) een geheime
der in beslag kon worden genomen.
DAT bij boekhandel Broese in de Nach
tegaallaan te Utrecht t.b.v. gebrekkige
kinderen 200 poppen worden verloot die
Koningin Juliana ten' geschenke heeft
gekregen van de vrouwenclubs in Ore
gon (V.S.).
DAT het federatief comité voor vogel
bescherming een actie gaat voeren voor
het behoud van de raaf, de wouw en de
kwak.
DAT de kristal-, glas- en aardewerk
fabriek De Sphinx te Maastricht nog
deze week de eerste groep van 25 ItaL
meisjes uit Milaan zal tewerkstellen.
DAT vóór 13 Juli, als Koningin en
Prins de N.O. Polder bezoeken, daar
voorlopig 18 ANWB-borden worden ge
plaatst en de wegen door de polder voort
aan voor beperkt doorgaand verkeer kun
nen worden gebruikt.
DAT by het wegbreken van een brie
venbus aan het R.K. Liefdesgesticht te
Bolsward een nimmer aangekomen brief
kaart uit 1864 werd gevonden.
Iranian". Zij worden beschuldigd van
wettige handelingen. Voorts heeft de
politie een onderzoek ingesteld naar de
inhoud van alle safe-loketten der „Anglo
Iranian". De productie der olie vermin
dert dagelijks. Ook de olieproductie in
Aghadjari, ten Noorden van Abadan,
werd gestaakt. Alle tankers zyn uit
Abadan vertrokken en slechts de Britse
kruiser „Mauritius" ligt waakzaam op
de rede.
De situatie is er nog niet op verbeterd.
De actie tegen de Britten duurt voort.
Perzië heeft de correspondent van de
Londense „Observer" gelast het land te
verlaten.
Henry Ford. president der „Ford
Motor Copany" verklaarde, dat hij on
danks de ernst der situatie, niet bang is
voor een olietekort in de Ver. Staten.
Drie hoeven en vijf
schuren verwoest
Een en twintig daklozen in
Brabants dorp
Gisteren zyn in Ravenstein (N.B.)
drie gezinnen 21 personen dakloos
geworden door een brand, die vermoe
delijk door spelende kinderen is ver
oorzaakt, door de felle wind werd aan
gewakkerd en oversloeg op nabijgelegen
gebouwen. Een kapitale boerderij, twee
andere hofsteden en vijf schuren brand
den af. De schade, ongeveer twee ton,
wordt gedeeltelijk door de verzekering
gedekt.
De getroffenen zijn de gezinnen J. v.
d. Berg, Th. Scheepens en J. Kuipers, onder 22.14. N.M.
D-
Een arrest over de
Bedrijfsrechtspraak
I
DE Hoge Raad heeft op 12 Juni j-L
een arrest gewezen, hetwelk betrek
king heeft op de lekenrechtspraak die
krachtens verschillende collectieve con
tracten wordt uitgeoefend. Voortaan zul
len die leken-colleges de ongeorgani
seerden niet meer kunnen binden- Gaarne
willen wij over de betekenis van deze
beslissing iets zeggen.
In de kring van het bedrijfsleven is
steeds gepleit voor de onwikkeling der
maatschappy „van onderen op". Dit is
geen lege leuze, want er is in onze
maatschappij een enorme hoeveelheid
bedrijfsrecht van onderenop gegroeid-
NU is deze c-a.o. al 45 jaar oud en
al wat leeft groeit. Aanvankelijk sprak
men alleen over de lonen, daarna kwa
men andere arbeidsvoorwaarden: ver
zuim, vacantie. overwerk e.d- Toen ging
men 'denken aan de leerlingen-opleiding
en aan pensioenfondsen.
Een der loten aan deze stam was de
bedrijfsrechtspraak. Wat is dat? La
ten wij een voorbeeld geven. Drie pa
troons- en drie arbeidersorganisaties
sluiten een collectief contract voor een
bepaalde bedrijfstak. Elk van de zes
organisaties wijst een man aan voor de
rechtspraakcommissie welke tot taak
heeft om alle geschillen, die tijdens de
duur van het contract mochten ontstaan,
te beslechten. Die rechtspraakcommissie
wordt dus een college van zes man. drie
patroons en drie arbeiders. Wij noemen
dit gelijke aantal werkgevers en werk
nemers de P a r i t e i t en die rechtspraak
commissie is dus een paritair college-
Het eigenaardige is, dat hier de leek.
de juridisch ongeschoolde, de gewone
werkgever en de gewone arbeider, op
de stoel van de rechter gaat zitten.
,EZE bedryfsrechtspraak hebben wy
toegejuicht. Wy zagen er immers in
een middel tot zèlfdoen. tot regeling
van het gemeenschappelijk leven van
onderenop Aan de bedryfsgenoten werd
een gewichtige taak toegekend. Op de
beste eigenschappen van ons volk werd
een beroep gedaan.
Die paritaire colleges werkten ook
daarom zo goed, omdat zij als het ware
vanzelf noopten tot zelfbeheersing, tot
zelftucht Die pariteit immers, dat ge
lijke aantal werkgevers en werknemers,
maakte het noodzak^lyk dat beide par
tyen van geval tot geval tot eenzelfde
conclusie kwamen Wanneer by een be
paald geschil tussen een werkgever en
een werknemer de werkgevers^ al bij
voorbaat partij gingen „trekken" en de
werknemers daartegenover het pleit gin
gen opnemen voor de arbeider, dan zou
het rechtsprekend college tot mislukking
gedoemd zijn, want dan zouden natuur
lijk de stemmen s taken. Wil zo'n
redhtspraakcommissie slagen, dan moe
ten patroons en arbeiders elkaar vinden-
De paritaire commissies zyn de grote
'propagandisten voor sociale zelfbeheer
sing en sociale vrede.
Er is echter meer- Die rechtspraakcom
missies werken vlug. eenvoudig en goed
koop. heel anders dan de officiële recht
spraak bij de kantonrechter. Deze laatste
rechtspraak is een duur, langzaam en de
bedrijfsgenoten vreemd instituut.
Ik zeg dit niet op eigen gezag, maar
met een citaat van de vlak na de oorlog
overleden grote Nederlandse jurist prof.
mr P- Scholten: „In de bedrijfsrecht
spraak vinden de bedryfsgenoten de weg
terug tot het recht, een weg, die voor
hen in de overheidsrechtspraak verlo
ren scheen".
De ontwikkeling van de bedryfsrecht
spraak wordt dus door ons ten zeerste
toegejuicht. Met vreugde hebben wij
gezien dat die rechtspraak tot grote bloei
is gekomen en daarbij mogen wy wel In
het bijzonder vermelden de rechtspraak
in de typografie, waar de heer H. Die-
mer sinds 1923 het voorzitterschap van
het hoogste rechtspraakcollege bekleedt.
ET leven staat echter niet stil en
in de jaren dertig doemde een
nie-uw probleem op. toen gesproken werd
"ver een wetsontwerp inzake algemeen
erbindendverklaring van de
collectieve arbeidsovereenkomst. Zoals
men weet betekent deze verbindendver
klaring dat de bepalingen der c a o. niet
alleen gelden voor de georganiseerden,
maar ook voor de ongeorganiseerden.
De vraag kwam nu op: Zal men ook
de bepalingen inzake de bedrijfs-
rerhtspraak verbindend verklaren?
Kan dat wel en mag dat wel? Kón dat
wel met het oog op de Grondwet, die
zegt dat niemand mag worden afgetrok
ken van de rechter die de wet hem toe
staat? Zou men hier niet de ongeorga
niseerden aftrekken van de hun wette
lijk toekomende kantonrechter? Móg
dat wel. als de Grondwet het verbiedt
en is het niet vreemd wanneer de geor
ganiseerde patroons en arbeiders recht
gaan spreken over ongeorganiseere vak
genoten, tegen wie ze toch in het alge
meen een zekere wrok koesteren?
Het is geen wonder dat van 1936 tot
1939 over dit vraagstuk een harde strijd
is gevoerd. Het juridisch bezwaar werd
door de organisaties bestreden op grond
van het feit. dat hier werd rechtgespro
ken in een vorm die naar hun inzicht
niet viel onder de rechtspraak waarover
de Grondwet het had. En wat de partij
digheid van de georganiseerden betrof,
deed men een beroep op het algemeen
fatsoensbesef en op de practyk. Die par-
tydigheid zou wel meevallen.
Hoe dit zy: In 1939 heeft minister
Romme de sprong gewaagd en de recht
spraakbepalingen in de c a o. voor de
typografie algemeen verbindend ver
klaard. Sedertdien zy'n vele andere be
drijfstakken gevolgd. Ook de Rijksbe
middelaars hebben na de oorlog in een
aantal „regelingen" deze vorm van recht
spraak aan de georganiseerden en onge
organiseerden opgelegd.
Mr P. Borst
(Slot volgt)
Koel weer
Tot morgenavond verwacht De Bilt:
Aanvankelijk zwaar bewolkt
met enkele buien, later ver
spreide opklaringen en over
wegend droog weer. Over
wegend matige wind uit
Noordelijke richtingen.
Koel weer. (Opgemaakt'te