Zevenduizend schaakboeken, honderd
spellen, tegels en dodendansen
M. Niemeyer in Wassenaar verzamelt
om bijeen te brengen
Grote aanval tegen Ceram
op komst
Secretaresse van een speelclub
voor de rechtbank
LETOSCfffi COURANT
WOENSDAG 18 APRIL 1951
DE KONING SCHAAK I
j I (Van onze redacteur)
W M. Niemeyer in Wassenaar is directeur van de Nationale Levensverzekerings-
jbank in Rotterdam, hy promoveerde in 1926, in de rechten én: hy is een groot
Ckerzamelaar. Zeven duizend boeken, enkel handelend over het schaakspel, schonk
joo]fcij aan de Koninklyke Bibliotheek in Den Haag. HU haalde ze bU antiquairs uit
jkloosters in Azerbeidsjan, op Paryse veilingen, van Yslandse en Noorse zolders,
ln Warschause winkels en by Romeinse ruïnes. Met medewerking van relaties,
jvrienden, agenten en zyn eigen speurzin. En hy logenstrafte het woord van Goethe,
Mei?die eens schreef: „De verzamelaar is een egoïstisch wezen. Hebzucht is een der
ifactoren van de verzamelzucht." HU schonk Immers, wat hU bUeen bracht, ook
[weer weg!
Niet: verzamelen om
verzamelen
35J
CHEF
rich
gatiejvj
Hm,»
De verzamelaar is niet belangrijk"
^^egt dr Niemeijer. Wèl wat hij bijeen kan
prengen. Hij heeft zich altyd afgevraagd:
at moet je doen met een complete ver-
ameling? Vermaken aan je kinderen?
)oen veilen door een verkoper en
laten verspreiden over andere
tamelaars? Of bij je leven wegschenken
de een of andere instelling?"
jn zoon, die van het vak is, want hy
:amelt wasafdrukken van zegelrin-
is de mening toegedaan, dat men
rerzamelaars altijd en overal de kans
pgen noet geven te verzamelen. Wie dus
le °Pperzameling heeft, laat die weer, door
•kinj niddel van een verkoping, op de storm
vraag en aanbod verstuiven. Dan
ïen andere verzamelaars hun hart
jpéér ophalen.
De vader voelt niet voo
•n om het verzamelen. Het is hèm
oen om een cultuurbezit te
laarom vermaakte hy, bij zijn leven de
dLNiemeijeriana", want onder die verza-
>i{nelbenaming is de boekerij in de schaak-
•eld bekend, aan de Kon. Bibliotheek
Mèt wat men daar al aan boeken had op
kjbetzelfde gebied, is het nu bijna de
ootste verzameling schaakboeken ter
töjwereld. Alleen die van John G. White,
flülie vermaakt werd aan de Cleveland Pu-
inv blic Library in Cleveland en 12000 delen
nnvat. is groter.
Dr Niemeijers verzameling, die ten-
llotte zó groot was. dat zelfs zyn grote
in Wassenaar er te klein voor werd
je moet die boeken toch èrgens
"'felaatsen"). besloeg op Duinrell, waar de
rerzamelaar vroeger woonde, al een hele
kamer. Toen waren er bijna zesduizend
neken. Die uitbreiding staat nooit stil.
e Kon. Bibliotheek, dat is een van de
Dorwaarden, moet haar ook bijhouden,
'ant de verzamelaar is nimmer tevre-
ien.
Er zijn boeken in veertig a vijftig talen.
In het Hebreeuws en het Russisch, het
Japans en het IJslands. De meeste daar-
Vt' ïjvan leest een verzamelaar natuurlyk
joit. Hij komt er niet alleen
in toe, hij kan het ook niet. Bovendien
Jijn vele van die boeken over schaken
p tls boek volkomen ongenietbaar.
5 lijn dan veelal de meest kostbare
Oudste werken.
Romantiek
Er zit veel romantiek in dat verzamelen.
„Stel U dat voor", zegt dr Niemeyer:
|e weet als verzamelaar, dat er van het
udste schaakboek „Questo libro e da
imparare giocare a scachi et de le par-
tite" van de Italiaan Damiano, dat in
het jaar 1512 geschreven werd, nog slechts
j drie exemplaren bestaan: één in het Brits
4 Museum in Londen, één in de Koninklijke
^Bibliotheek in Den Haag,
inds 1881 al zoek is.
En dan krijg je opeens een catalogus
in een Parijse boekenveiling in handen
1 daarin staat heel nuchter, tussen
andere hoeken in, het sinds zeventig jaar
'ermiste exemplaar van Damiano, dat dus
te koop is.
.Toen ik het zag, heb ik in m'n beste
JfjErans. per telefoon de antiquair duidelijk
gemaakt, dat ik dat boek hebben moest.
Het lukte. Dan leef je, als verzamelaar,
veertig uur in de wolken. Zo iets
aanleiding om een groot feest
|te richten. En dat heb ik dan ook prompt
Igedaan!"
15(1 Een vriend van dr Niemeijer, de Rotter-
ój (lammer mr G. C. A. Oskam, heeft eeni
verteld, dat het voor de verzamelaar op
lijn ontroering zoveel mogelijk te be-
ingen. Anders kost hem dat tussen dt
tdat ogenblik van telefoneren zaak was
5000 en 10.000, al naar de scherpzinnig-
eid van de verkoper!
Een andere keer was dr Niemeijer in
.Brabant, waar hij, op een zakenreis, de
post nagezonden kreeg. Om vyf
isjhet aan tafel gaan, las hij een mede
deling, dat er die avond om 2
Amsterdam een veiling van 300 boeken
over schaken zou zijn.
Hij liet het eten, het eten, klom in zijn
rto en was twee uur later, precies één
jininuut over zeven, ter veiling, waar juist
JiJhet eerste boek onder de hamer kwam.
Veertig minuten later was de hele ver
zameling zijn eigendom.
de enige manier om meester te
worden van alle boeken die Italiaan:
Spaanse auteurs (behalve Damiano,
ook Lopez, Vida en Gianutio) geschreven
hebben in de zestiende eeuw. Verder van
die der schryvers uit de zeventiende- en
achtiende eeuw, het eerste Nederlandse
gj schaakboek „Het Schaakspel" van Ph.
23 J. Graaf van Zuylen van Nyevelt, Cam-
73)pen 1792, van een volledige tijdschriften-
afdeling, alles wat er in de probleem-
lafdeling gedrukt is, de handschriften van
het gehele oeuvre van auteurs als van
Eelde. Kuyers, De Jong, Hartong en
IWeenink, van Abraham ibn Esra's „Ge-
14 f dicht over het schaakspel" uit 1836
evengoed als I. Abonyi's „Tejezetek a
Magyar sakktörténetböl" en G. Baro-
./Wosnitatelnoe znatschenie is-
kusstwa schachmattnoi igry". Nowoniko-
laewsk 1924, om enkele eenvoudige van
de 7000 titels, terwille van de volledig
heid, te noemen. Maar ook om te be
machtigen de Statuten en het huishou
delijk reglement van de eerste Schiedam-
se Schaakvereniging en vele jaargangen
van Schachmatnoe Obozrjenie, alsmede
het Orgaan van de Residentie Schaak
club, „Revista Uruguay de ajedrez" en
ln het Russisch vertaalde, in braille
schrift overgebrachte, verhandeling van
Euwe, die het bestaan ervan niet kende.
En het waren 5 delen, van 4% kg elk!
Schaakspellen
Genoeg over dr Niemeijers boekerij
Hij verzamelt meer Schaakspellen uit
aller heren landen Stukken gesneden uitlgeschor:
amber, leer porcelein^goud zilver, ivoor, j Het bleek dat de chef
als versiering dienst deden en onder een
stolp bewaard werden. Dr Niemeijer
heeft er enkele van de honderd, thuis,
andere staan in het Schaakmuseum in
Den Haag. Het aardigst zijn natuurlijk
de spellen, waarmee echt gespeeld is.
Zoals dat, uit bamboe gesneden, van de
Batakkers. Hij heeft een prachtig Rus
sisch spel, waarin het kasteel voorgesteld
wordt door een bootje en olifanten de
plaats van raadsheren innemen. Die
olifanten getuigen van de Indische af
komst van het schaakspel dat m het jaar
300 ontstond. Een spel van zeldzame
schoonheid en zeldzaamheid. Een van zijn
vrienden ontdekte het in een Warschau's
winkeltje. Hij telegrafeerde dr Niemeyer
of hij het kopen zou. Omstreeks midder
nacht werd het telegram in Wassenaar
bezorgd. Maar dr Niemeyer rende naar
Den Haag en verzond om één uur
's nachts een antwoord telegram, dat op
kopen aandrong.
Een refugé uit Oostenrijk bracht hem
het prachtige, uit hout gesneden Oosten
rijkse schaakspel, dat wy hierbij afdruk
ken. Die schaakspellen zeggen alles over
de volkeren, die ze gebruiken. De Tur
ken gebruiken soms de meest eenvou
dige voorwerpjes, omdat zij, geen af
beeldingen van mensen of dieren maken.
Er zijn ook incomplete schaakspellen.
Eens wandelde dr Niemeijer in Parijs,
toen hu in een klein winkeltje een fi
guurtje voor het raam zag staan, dat
als een poppetje zonder meer, te koop
was. Maar hij zag, dat het een onderdeel
van een schaakspel was en hij kocht het.
En naast de schaakspelen: gravures en
prenten, schilderijen en tekeningen, die
alle het schaakspel tot onderwerp heb
ben. Een prachtige prent bij de deur,
voorstellend de strijd tussen de witte en
zwarte krijgers op een schaakbord met
de matstaande koning, dodelyk door een
pijl getroffen, neerzinkend naast zijn
vertwyfeld toeziende koningin, terwijl
het laatste paard in wanhopige strijd ge
wikkeld is met aanstormende pionnen-
zwarten.
Dan verzamelde dr Niemeijer een inte
ressante collectie autogrammen van scha
kers en hij puurt daaruit, met behulp
van graphologen, het karakter van grote
figuren uit de schaakwereld. Hy bezit
een gramofoonplaat met de stem van
Lasker en een verzameling plakboeken,
waarin alles zit, wat maar enigszins met
schaken te maken heeft. Staat er ergens
in een advertentie een pion, een raads
heer of de kop van een koning: men
vindt het hier, benevens foto's van
schaakgebeurtenissen, spotprenten, e.d.
Dodendansen
Verzamelen doe.t je uitrusten van je
werk zegt dr Niemeijer. De speurtochten,
die je ondernemen moet scherpen de
geest en prikkelen je verbeelding. Soms
rust hij uit van verzamelen en dan zoekt
hij ontspanning in: verzamelen. Van ge
heel andere voorwerpen: voor de oorlog:
tegels, die verwoest werden bij het bom
bardement van Rotterdam. En daarnaast,
schrikt U er niet van: dodendansen. Het
is bekend dat vele schilders, als Holbein
en Dürer, het leven van de mens als een
dans met de dood voorgesteld hebben.
Do gezonde gaat door het leven, zorge
loos, maar de dood, altijd voorgesteld als
een geraamte, doch, al naar aard van de
schilder, landstreek en levensopvatting
anders gekleed, danst voor hem uit of
achter hem aan.
Al dergelijke voorstellingen uit vele
landen, verzamelde dr Niemeyer, hij
catalogiseerde en verwerkte ze tot een
wetenschappelijke eenheid.
Hij had ook stroppen. Toen hU vyf-
honderd uitgaven van zijn catalogus op
de boekerij had laten drukken en die
opgeslagen had in zijn kantoor in Rot
terdam, brak de oorlog uit. De Duitsers
richtten van die boeken barricaden op,
waarachter zij zich, al schietend, ver
scholen. Het werd een oud papier verza
meling, voorzover het niet verbrandde.
Slechts enkele exemplaren ervan zwer
ven in bibliotheken.
Hij is als verzamelaar erfelijk belast.
Dr Niemeijers moeder, die in 1864 werd
geboren, verzamelde postzegels. Dat was
een heel ding voor een meisje in die tyd.
En zijn zuster verzamelt alle boeken,
die betrekking hebben op het verzonken
continent Atlantis.
Maar géén schaakbord
U vindt zo vele schone zaken in dr
Niemeijers huis. Een prachtig schildery
van Raoul Hynckes, schalen, vazen en
lampen van bijzondere waarde maar
geen schaakbord. Als dr Niemeijer
schaakt doet hij dat uit z'n hoofd. Hy
oefende zich daarin al op het gymna
sium. Onder de Latynse lessen van nie
mand minder dan de dichter J. H. Leo
pold, wiens vertalingen minder boeiden
dan de sprongen van het paard en de
gangen der lopers over het denkbeeldig
schaakbord.
Dit romantische uit hout gesneden
schaakspel is afkomstig uit Oosten
rijk en wist de verzamelaar voor
een prikje op de kop te tikken.
Maar het ging niet altijd zo ge
makkelijk.
Het proces tegen de K.PM.
Gisteren zUn voor mr J. G. de Vries,
president der eerste kamer van de Am
sterdamse rechtbank, de pleidooien ge
houden ln het kort geding van de heren
Lokollo en Aponno tegen de K.P.M.,
waarby mr K. van Ryckevorsel optrad
voor eerstgenoemden, en voor de K.P.M.
mr Th. P. J. Masthoff en mr J. H. de
Pont.
Mr K. van Rijckevorsel, pleitende
de Am bonnezen, zeide, dat diit geding
staat en valt met de beslissing, dat de
R.Z.M. (Zuid-Molukse Republiek)
zelfstandige staat is en dat de bevolking
van de Zuid-Molukken door het uitroe
pen van die staat het zelfbeschikkings
recht in de gegeven feitelijke omstan
digheden rechtmatig, namelijk overeen
komstig de op 27 December 1949 afge
kondigde nieuwe rechtsorde, heeft uit
geoefend. Het Gerechtshof te Amsterdam
heeft deze rechtsvragen bevestigend be
antwoord in haar beslissing van 8 Fe
bruari j.L
Het vaststaande feit van de aan
der gewapende manschappen en var
oorlogstuig door de K.P.M. ten behoeve
de R.I. is, aldus plde grootst denk
bare inbreuk op het in een vreemde
vérscheidenl
irl die
op t
Er
Procuratiehouder van
bank gearresteerd
Jarenlange fraude in Asten?
Op aanwijzing van een ambtenaar va
de Algemene Rekenkamer werd wegens
het vermoeden van jarenlange fraude op
het bijkantoor van de Amsterdamsche
Bank te Asten (N.B.) gearresteerd de
57-jarige H. van O. uit Helmond, die al
meer dan veertig jaar bij deze bank
werkzaam is.
Van O. hield drie dagen per week als
procuratiehouder zitting in Asten. Bij
een onverwacht controlebezoek van een
ambtenaar van de Algemene Rekenkamer
werden onregelmatigheden ontdekt. Van
ingesloten in Den Bosch. Over de
omvang van de fraude werden geen
mededelingen gedaan; het onderzoek is
og in volle gang.
Oneerlijke ambtenaar van de
justitie niet ontslagen
De 44-jarige geschorste ambtenaar
an de strafgriffie van het Amsterdam-
kantongerecht, A. J. A. uit Amster
dam, hoorde gisteren in hoger beroep
aldaar zes maanden onvoorwaardelijk
tegen zich eisen wegens het zich toe
eigenen van f 455, afkomstig van boe-
enz. Hij was door de rechtbank tot
maanden voorwaardelijk veroor
deeld. De officier was van dit vonnis
appèl gegaan.
De advocaa'-generaal, mr J. Fabius,
i in zijn requisitoir, dat het hem ver
wondert, dat de ambtenaar alleen maar
verdachte de
jkhe'd had onengelaten. dat deze
indie
hij
l gespeeld is. Die en*el,delijk werd gestraft. Uitspraak 26 April.
staat, namelijk de R.Z.M- geldende recht,
daar dit een onmisbare hulpverlening
was aan een aanslag op het voortbe
staan van die vreemde staat. Deze in
breuk op het R Z.M.-recht js onrechtma
tig tegenover de Ambonnezen, daar dit
recht de strekking heeft om de Ambon
nezen te beschermen.
Pl. noemde het feit van de aanvoer
tevens onrechtmatig, als in strijd met de
zorgvuldigheid, die in het R.Z.M.-gebied
maatschappelijk betaamt, ten aai
van persoon en goed van de Ambonne
zen. en als in strijd met de goede zeden,
omdat, nu de Nederlandse regering de
Rl.-aanval op Ambon door haar tele
gram van 3 October 1950 zedelijk had af
gekeurd, dit een vanzelfsprekende zede
lijke afkeuring inhield van de gedragin
gen der K-PM., die als Nederlandse
maatschappij en met Nederlandse sche
pen de R l.-aanval op Ambon had
gelijk gemaakt.
De Ambonnezen en de R.Z.M., die
evenals iedere andere staat slechts v<
haar bevolking, dus voor de Ambon:
zen, bestaat, hebben bij een voni
waarbij de gedragingen van de KP.M.
onrechtmatig worden verklaard, thans
het grootste belang, nu gebleken is, d;
grote R.I -troepenmachten zijn samengi
trokken op Ternate en Ambon, blijkbaar
teneinde een aanval op Ceram. hetwelk
nog voor het grootste gedeelte vrij is, te
ondernemen. De Nederlandse Techter zal.
aldus pl., de medewerking van de K.P.M.
aan deze aanval kunnen verbieden ten
einde aan Ceram hetzelfde lot te bespa
ren als thans aan Ambon is overkomen-
Mr Masthoff betwistte het bestaan van
de republiek der Zuid-Molukken (RZM)
en de mogelijkheid om als vrUwillig zaak
waarnemer een proces te voeren namens
alle Ambonnezen, van wie velen geen
aanhangers der RZM zUn. Volgens spr.
was de dagvaarding nietig, daar de naam
van de procespartij niet was genoemd
en tevens beriep hij zich op het Grote
Oost-contract, hetwelk voorschrijft. dat
de K.P.M. de troepen moet vervoeren.
Zelf hebben de schepen van de K.P.M.
niet aan de oorlogshandelingen deel
genomen en de troepen doen iets. dat
huiten de K.P.M, staat. De vraag of de
K.P.M. een onrechtmatige daad beging,
is onverbrekelyk verbonden aan de
vraag of de R.I. een onrechtmatige daad
heeft gepleegd en dit is niet ter beoor
deling van de Nederlandse rechter.
Mr De Pont zeide. dat de RZM zich
wederrechtelijk een zelfstandige staat
heeft genoemd. Het zelfbeschikkings
recht is ter Ronde Tafel-Conferentie In
handen gegeven van de Unci en de be-
beschikken dan ook niet over het
materiële zelfbeschikkingsrecht.
De uitspraak is vastgesteld op 15
Staking bij Amsterdamse
reinigingsdienst
Ongeveer negentig man van de Am
sterdamse stadsreiniging zijn gistermorgen
niet op hun werk verschenen- Zij oeho-
ren voornamelijk tot de straatdienst, die
in totaal 609 man sterk is.. De staking
houdt verband met de moeilijkheden
over de indeling in loongroepen Zoals
men weet. zijn ook bij andere gemeente
diensten hierover strubbelingen ont-
Mevr. Roosevelt trekt zich
terug uit V.N.-commissie
Mevrouw Roosevelt heeft zich terug
getrokken als voorzitster van de V-N -
commissie voor de rechten van de mens,
na eerste dag van de 7e zitting te Genève.
welke gisteren is begonnen- Dr Charles
Malik (Libanon) werd eenstemmig als
haar opvolger gekozen. Een verzoek van
de Sowjct-Russische afgevaardigde om
de vertegenwoordiger van nationalistisch
China uit de commissie te verwijderen,
werd verworpen.
DrManikam, die door de Wereldraa-
an Kerken en dc Internationale Zen-
ingsraad benoemd werd tot reizend
icrc aris voor Oost-Azië. bezoekt
half April tol eind Juni Indonesië.
Grote visserijconferentie
te Scheveningen
Vertegenwoordigers van het visserij
bedrijf van acht landen zullen deelne
men aan de Westeuropese visserij-con
ferentie, die van 2427 April te Scheve
ningen wordt gehouden. Op de agenda
van de conferentie staan o m- de volgen
de punten: bescherming van de visgron
den in de Noordzee en de Atlantische
Oceaan (by de Franse en Portugese
kust); de vangst en de aanvoer van niet
marktwaardige vis voor de verwerking
tot vismeel; aanvoer en afzet van ge
zouten kabeljauw; de inrichting en doel
stelling van de Britse White fish
authority.
Op de laatste dag van de as. confe
rentie zal een bezoek aan IJmuiden ge
bracht worden. Het is voor de eerste
maal, dat een dergelijke conferentie der
visserij-bedrijfsmensen in Nederland
wordt gehouden. Het betreft hier een ge
regelde internationale federatie van de
landbouw. De stichting van de Neder
landse visserij nam tot deze samenwer
king enkele jaren geleden het initiatief
Inmiddels kwam men reeds bijeen in
Kopenhagen, Parijs, Londen en Gothen
burg.
Uitbreiding Technische
Hogeschool te Delft
middag werd de eerste paal
geheid voor nieuwe windtunnel
(Van een onzer verslaggevers)
Onder grote belangstelling, o.a. van
vele professoren heeft gistermiddag prof.
dr G. Holst, president-curator van de
Technische Hogeschool te Delft, door
het opendraaien van een kraan, de eerste
paal geheid op een terrein aan de Rot-
terdamseweg voor een te bouwen wind
tunnel van de T.N. Vooraf had ir H. A.
Alting, hoofd van het Planbureau, zyn
vreugde er over uitgesproken, dat de
periode van de planning achter de rug is
en de periode van de daad is aangebro
ken. Mr H. J. Woltjer sprak namens de
minister van O. K. en W. en noemde het
een grootse dag voor ons hoger onder
wijs. In 't bijzonder memoreerde hij de
grote verdienste van prof. Holst. Wy
moeten ons hoger onderwijs bijzonder
verzorgen en vertroetelen, opdat het de
toets der critiek kan blijven doorstaan.
Vervolgens sprak ir C. T. C. Heyning,
dir.-generaal van de Rijksgebouwen
dienst, die speciaal prees het verdienste-
lyk werk van de architecten ir D. Roo
senburg en prof. ir J. H. v. d. Broek by
de voorbereidende werkzaamheden.
Rondom de Nieuwe Kerkorde
Beroepskrachten nodig voor allerlei
kerkelijk werk
Voor verpleging, gezinsverzorging, kinder
bescherming en jeugdvorming
(Van een onzer verslaggevers)
De behoefte aan beroepskrachten in al
lerlei arbeid, die reeds vanwege vele ra-
en organen van bijstand geschiedt,
die straks tot het brede kerkelijke
werk zal behoren, komt zowel uit in de
opleiding tot Wika op „Kerk en Wereld"
als in de opleiding tot verpleegster voor
ziekenhuizen en allerlei inrichtingen.
gezinsverzorgsters, voor het terrein
der kinderbescherming en bij de vorming
tot jeugd leiders(sters).
Nu het aantal patiënten in vele inrich
tingen in de laatste jaren is verdubbeld,
is de opleiding van leerling-verpleegsters
meer uitgebreid en gespecialiseerd. Het
gaat er om, dat de juiste personen in
dende functies worden geplaatst, zo zeide
zr H. Kley, directrice van het sanatori
Zonnegloren, vorige week op de perscon
ferentie in het gebouw van de Ned. Her
vormde Kerk in Den Haag, die zoals
in ons blad van Zaterdag jl. schrev
was gewijd aan de velerlei arbeid in 1
apostolaat der kerk.
Zr Kiev merkte op, dat de stimulering
van de zijde der ouders van grote bete
kenis is, en zy weerlegde met klem de
bewering als zou er in de Christelyke
inrichtingen van barmhartigheid sprake
zijn van langere werktijden en van i
derbetaling- Deze toestanden hebben
in het verleden geheerst, maar dan toch
zeker niet alleen m de Christelijke
richingen. Wij moeten vasthouden,
het een mooie taak is, de jonge vri
in het specifiek vrouwelijke werk op
te leiden en het meisje, dat de verple
ging tot werkkring kiest, moet door
drongen zijn van het fei, dat „het zich
volkomen geven" de grote eis is. Zr Kley
deed een ernstig beroep op de jonge
vrouwen van Nederland om zich te ge
ven voor dit prachtige werk.
Mej. A. M. Bos sloot zich met betrek
king tot de opleiding tot gezinsverzorg
ster, namens de Algemene Diaconale
Raad, by deze oproep aan.
Kinderbescherming
Na de oorlog is men ook in de Ned.
Herv. Kerk het diaconale terrein veel
breder gaan zien, waarbij men zich ook
heeft ingelaten met het werk van de kin
derbescherming. aldus mr W. J. Blankert,
secretaris van de Sectie Kinderbescher
ming en Reclassering van de Algemene
Diaconale Raad. Deze sectie dient de
Synode en in het algemeen de kerkelij
ke instanties van advies en geeft de gro
te principiële lijnen aan. De Ned. Herv.
Kinderzorg-Bond, die als overkoepelend
orgaan van alle kinderbeschermingsin
stellingen, welke een Hervormd karakter
dragen, is bedoeld, moet het practische
werk doen. Deze bond ziet zijn arbeid
ook als zuiver diaconaal.
In het werk der kinderbescherming
vragen opleiding en selectie van het per
soneel steeds meer aandacht. In de
meeste instellingen is thans een goede
salarisregeling met pensioenvoorziening
getroffen, terwijl door de Nationale Fe
deratie Ned. Bond tot Kinderbescher
ming een algemeen erkende salarisrege
ling voorbereid.
Van het totaal aantal minderjarigen
(18-500) onder voogdij van articuliere in
stellingen in 1950 stonden er 7 8000
voor de veranrtwoordelykheid van de
Ned. Herv. kerk. alsmede nog ongeveer
450 regeringspupillen, die allen werden
opgevangen in ongeveer zestig instellin
gen, zoals Heldring-stichtingen. Martha-
stichting. Valkenheide, Dr J. Th. de Vis
ser-stichting, Meilust, enz.
Scheepsbouw- en motorenlabr. N.V. Boot
in Mei honderd jaar
Pioniers te Alphen aan den Rijn
HET BEGRIP SCHEEPVAART is in ons
vaart is, daar moet ook scheepsbouw
land zeer bekend. En waar scheep-
zyn. In Nederland treft men op dit
gebied een grote bloei aan. In de ontwikkeling van de scheepsbouwkunde heeft
ook Alphen aan den Ryn een groot aandeel geleverd. Met name is het de scheeps
bouw- en motorenfabriek D. en Joh. Boot N.V., die volgende maand honderd jaar
bestaat, die op dit gebied grote bekendheid en vermaardheid heeft
Het was in 1851, dat de heer Ph. Boot
aan Gouwsluis een scheepswerf begon
daar houten schepen ging repareren.
Ook werden houten schepen gebouwd.
Aanvankelijk waren er vüf arbeiders.
Toen is de grondslag gelegd voor het
grote bedrijf, dat nu ongeveer 375 arbei
ders werk biedt. In 1887 verhuisde de
heer D. Boot
Gouwsluis om de scheepswerf van de
stichter over te nemen.
De eerste verandering was de overgang
naar de yzeren scheepsbouw. Aanvanke
lijk had men de gedachte, dat de yzeren
schepen wel zouden roesten en zinken.
De heer Boot heeft zich aan deze publie
ke ideeën niet gestoord en zich met ener
gie op de yzeren bouw toegelegd. Het
aantal arbeiders bedroeg in 1898 onge
veer 40. Over hen werd een baas aange
steld; de uitbreidingen van het bedrijf
maakten dit noodzakelyk. De heer Boot
kon zich toen meer gaan wyden aar
contact met de klanten.
In 1901 werd de oudste zoon va
heer Boot, Ph. Boot, op 16-jartge leeftyd,
in de zaak opgenomen. Hy kreeg tot taak
zich zo spoedig mogelyk in het vak te
bekwamen om zijn vader te hulp te
komen. In 1908 werd een scheepswerf
van de heer Mjjs aangekocht. Het was
de tegenwoordige werf „De Industrie"
aan de Wilhelminalaan. Hierop was het
reparatiewerk het voornaamste. De werf
Gouwsluis, nu „De Vooruitgang", bleef
bestemd voor nieuwbouw.
De tweede zoon, Johannes Boot, sticht
te een nieuwe uitbreiding. In 1910 werd
tot de bouw van motoren overgegaan op
het terrein van de werf „De Industrie".
Een moeilijke materie
Moet gelagen zetten altijd openbaar zijn?
(Van een onzer verslaggevers)
Voor de Haagse rechtbank diende
gisteren een zaak tegen de secretaresse-
penningmeesteresse van de speelclub
„Socrates" aan de Groot Hertoginnelaan,
Den Haag.
door de kantonrechter veroor
deeld tot 125 boete of 10 dagen, omdat
zonder de vereiste vergunning van de
burgemeester een roulette aanwezig was
geweest in een lokaliteit waar gelagen
werden gezet. De roulette, fiches en een
laken waren in beslag genomen.
Mevr. C. J. J. T.-K.. het betreffende be
stuurslid van de club, was niet versche-
Als gemachtigde trad op mr A. de
Lauwere. Deze gaf toe dat er een roulette
'ezig was geweest in een huis waar-
verlof was. De betreffende achter
kamer was echter verhuurd aan „Soera-
besloten vereniging. Ontkend
werd dus dat daar gelagen werden gezet
Gelagen ze'.ten gebeurt alleen als er
publiek by komt. betoogde de gemachtig
de. Hij gaf toe dat de leden van „Socra-
r wel aten en dronken. Ook was het
dat spijs en drank door de verlof
houder werden verstrekt, doch dit alles
gebeurde in besloten kring.
De verbeurdverklaring van de roulette
met toebehoren vond hij niet juist, omdat
„Socrates" geen Koninklijk goedgekeurde
vereniging is en het niet vaststaat wie de
eigenaar van deze goederen is.
Mr dr Maris, de substituut-officier van
justitie, achtte de gemeenteverordening
waarbij het verboden is om enig voor
werp voorhanden te hebben waarmee
hazardspel kan worden beoefend bindend.
De suggestie van de raadsman dat
daaronder dan ook kinderspeelgoed e.d.
band van de hand, Het waren voorwerpen
voor hazardspel. De off. vroeg zich af of
men met een besloten vereniging te doen
had.
Dat de betreffende verordening 270a
alleen op openbare inrichtingen zou
slaan was mr Maris niet met de ver
dediger eens. Alle huizen waar gelagen
worden gezet vallen z.i. onder deze be
paling. De off. haalde hierby een arrest
van de Hoge Raad aan en merkte op
dat het in het belang van de openbare
orde en zedelijkheid nodig kan zyn om
verder te gaan dan de openbaarheid.
Als voorbeeld noemde mr Maris o.m.
de kampeerverordeningen.
De officier zag geen aanleiding om
van de bestaande jurisprudentie af te
wijken en requireerde bevestiging van
het vonnis.
Mr de Lauwere vond de redactie van
het artikel veel te ruim. Deze redactie
verbiedt een of ander voorwerp by
zich te hebben waar men een of ander
spel mee kan spelen. Het is dus levens-
gevaarlyk volgens deze bepaling om zon
der toestemming van de burgemeester
hier in Den Haag over straat te lopen,
constateerde de advocaat. Men kao im
mers overal hazard mee spelen. Deze
verordening gaat veel te ver en is on
verbindend.
Men kan inderdaad toegeven dat het
een kwestie van orde en zedelykheid is,
doch de bevoegdheid van de burge
meester strekt zich uit over openbare
inrichtingen.
Mr Maris had betoogd dat gelagen
zetten niet openbaar behoefd t« zyn.
In de jaren 1914—1918 beleefde de
scheepsbouw- en motorenindustrie een
glorietyd. In 1916 deed de heer D. Boot
de zaak over aan zyn vier zoons, t.w. Ph.
Boot, Joh. Boot, Jac. Boot en GerritBoot,
In 1921 en 1922 kende de scheepsbouw
vrywel ln heel Nederland een sterke eco
nomische teruggang. Verscheidene grote,
middelmatige en kleine ondernemingen
zagen zich door ondergang bedreigd. In
1922 werd ook het bedryf van de gebr.
Boot in een N.V. omgezet. In 1930 telde
het ongeveer 300 arbeiders. Enkele jaren
later overviel een nieuwe crisis de
scheepsbouwindustrie.
Eén jaar voor het einde van de eerste
wereldoorlog werd de bestaande moto
renfabriek uitgebreid. In 1931 werd de
derde fabriek gebouwd, gelegen tussen
de beide scheepswerven.
De nieuwe motoren kan men door mid
del van een kraan vanuit de fabriek in
het schip laten zakken. In een proefsta
tion worden de motoren eerst gepro
beerd. Hiervoor zyn de modernste instru
menten aanwezig.
De tegenwoordige directie bestaat uit
de heren Jac. Boot, W. Boot, ir D. Boot
Joh.zn, P. Boot Ph.zn en L. Boot Joh.zn.
Alle oorlogsslachtoffers uit
Duitsland terug
Onvoorziene omstandigheden voorbe
houden, worden nog dit jaar de stoffe
lijke resten van alle landgenoten, die
tijdens de oorlog in Duitsland zijn over
leden en geïdentificeerd konden worden,
naar Nederland overgebracht. Tot het
transport wordt echter pas overgegaan,
hiertoe door nabestaanden de
s kenbaar gemaakt en is komen
staan, dat het vertrek naar Duits
land niet vrijwillig heeft plaats gehad
De opgravingen in de Franse zone zijn
door de dienst Identificatie en Berging
geëindigd. Ook uit de Amerikaanse zone
zijn reeds enige transporten in ons land
aangekomen en nog deze maand wordt
een begin gemaakt met de opgravingen
in het door Engeland bezette deel v;
Duitsland.
maar de raadsman wilde niet aannemen
dat men by een huiselijk feest byv. eten
en drinken onder gelagen zetten zou
willen rangschikken. Het artikel zou dus
een beperkt verbod inhouden en onver
bindend zyn.
Het bewyzen van het al of niet beslo
ten zyn van de vereniging liet de ge
machtigde aan de officier over. Ten
slotte concludeerde mr de Lauwere tot
vrijspraak.
De rechtbank zal 1 Mei uitspraak
Jeugdvorming
Mej. E. Oskamp, secretaresse van de
Sectie Training Jeugdleiders van de Ned.
Herv. Jeugdraad, heeft ten slotte het een
en ander verteld over de vorming van
jeugdleiders. Zij betoogde, da\ jeugd
werk een goede, vormende aanvulling
van de opvoeding in het gezin, de school
enz, was, doch is geworden tot een nood
zakelijke aanvulling in een gedesinteres
seerde maatschappij als middel tot per
soonlijkheids- en sociale vorming, ook
ls brug tussen jeugd en kerk. In dit ge
heel moet, behalve met vrijwillige krach-
:n. met beroepskrachten worden ge-
erkt. Zo zijn er thans ongeveer 150 be
roepsjeugdleiders werkzaam in verschil
lende grote steden, die voor een deel
n dienst zijn van de plaatselyke Her
vormde jeugdraden.
Het jeugdleiderschap is nog allerminst
»en „erkend beroep", doch het Is thans
wel in de Ned. Herv. Kerk in een „be
ng" vastgelegd. Aangezien jeugdlei
der-zijn een tijdelyk beroep is. zal nof
meer aansluiting naar andere beroe
pen dienen te worden gevonden. „Kerk
Wereld" maakt dit byv. mogelyk door
i voortgezette opleiding tot evangelist
door de opleiding tot maatschappelijk
werker zal overgang naar ander werk
mogelijk zUn.
Zo liggen er vele beroeps-mogelijk
heden voor jongeren in de Ned. Herv.
Kerk en ieder, die hieromtrent inlich
tingen verlangt kan zich wenden tot het
bureau der Ned. Herv. Kerk, Carnegie-
laan 9, Den Haag.
Burgemeester betreurt
loonvoorschriften
Betaalde eigen arbeiders
te weinig uit
Tegen de burgemeester van Hedel en
Kerkwyk in de Bommelerwaard, J. R.,
werd gisteren in Arnhem aanvankelijk
1000 boete geëist, daar hy te lage lonen
uitbetaalde aan een aantal arbeiders op
de grote boerderij, waarvan Iuj de eige
naar is. Daar de burgemeester echter be
loofde het tekort alsnog te zullen uitbe
talen, werd de eis ingetrokken en de uit
spraak aangehouden.
De burgemeester beklaagde zich bitter
rer de huidige loonvoorschriften. Vroe-
:r, zo zei hij, waren de arbeidsverhou
dingen op het bedrijf prettig. „Myn
werknemers hadden allerlei voordelen
extraatjes". Toen kwam het nieuw®
C.A.O., de arbeiders eisten hun contrac
tuele loon en weg waren de goede ver
houdingen.
Maar de Economische Rechter ant
woordde. dat een burgemeester zich toch
wel in de eerste plaats aan de wet moet
houden. De wetgever kan nu eenmaal
geen rekening houden met categorieën
goede en slechte werkgevers. De officier
justitie merkte op, dat als de burge
meester weigerde het volle loon uit te
betalen, vanwege „al de extraatjes", het
dan geen extraatjes meer waren.
Verplaatsing fabr. Jamin
zou 44 millioen kosten
B. en W. van R'dam stellen voor
onteigening af te wikkelen
Donderdag a.s. komt in de Rotterdams®
gemeenteraad de nota van B. en W. In
zake de onteigening van het fabrieksge
bouw van de N.V. C. Jamin aan de Hugo
de Grootstraat aldaar ter sprake. Om d®
gemeenteraadsleden behoorlyk op d®
hoogte te stellen, van wat deze zaak in
houdt, heeft Jamin een lijvige Memorie
samengesteld.
Het fabriekscomplex van Jamin in Rot
terdam is tijdens de oorlog verwoest en
heeft thans een voorlopig gebouw
de Hugo de Grootstraat, dezelfde
plaats waar vroeger het oude gebouw
stond. Rotterdam heeft echter bepaald,
dat industriële ondernemingen van enige
omvang niet meer in de binnenstad mo
gen worden herbouwd.
De gemeente wees een plaats aan in de
Spaanse Polder en een groot gedeelte van
het rijdelyke complex aan de Hugo de
Grootstraat werd ontruimd. Volgens de
directie van Jamin zou een verplaatsing
het gebouw naar de Spaanse Polder
ten bedrag komen van ƒ44.423.800.
Men acht dit dan ook wegens kapitaal
vernietiging onverantwoord en wegens de
ontzaglyk hoge kosten niet uitvoerbaar.
Jamin valt nu B. en W. aan, die aan de
gemeenteraad zouden hebben medege
deeld, dat als gevolg van de verplaatsing
aan Jamin 50.000.000.— zou moeten wor
den betaald.
De gemeente kwam later weer met een
nieuw voorstel, nJ. om het stadsplan zo
danig te wUzigen, dat het fabriekscom
plex ter plaatse kon worden gehandhaafd,
zij het dan niet in de zin zoals het plan
van Jamin. De N.V. kon hiermede
echter geen genoegen nemen, daar er in
verband met de fabricage van nieuwe
producten, behoefte is aan laagbouw op
:n uitgebreid terrein.
De N.V. Jamin is inmiddels in het bezit
gekomen van een terrein in Oosterhout,
waarheen ccn groot gedeelte van de Rot
terdamse fabriek kan worden verplaatst.
- n W. stellen voor in het vertrek van
deze industrie uit Rotterdam te berusten
en de onteigening af te wikkelen. Jamin
klaagt echter over te weinig medewer
king van de zijde der Overheid.
