Mysterie nummer één
ran wereldoorlog nummer twee
Het wetenschappelijk werk in Nederland
verkeert in grote nood
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 8 Fl
(Advertentiènj
XJET WAS IN HET JAAR 1942. In het Hoge Noorden van Canada,
vlak bij de Poolcirkel, werkten in nevel en duisternis ruim twee
honderd, op de kop af 225 man, in verbeten hardnekkigheid aan de
productie van de grondstof, die drie jaar later zou worden toegepast
voor de afwerking van de beide atoombommen, die een einde aan de
oorlog in het Verre Oosten zouden maken. Dat einde was toen nog op
geen stukken na te voorzien. Integendeel, de Japanners boekten succes
na succes. Vele duizenden geallieerde soldaten vielen in de moordende
strijd in oerwoud, moeras, ter zee en in de lucht. Soms scheen het wel,
dat de strijd geen einde zou nemen, maar de „Dappere 225" werkten
noest en gestadig door. Zij waren de wegbereiders van de Japanse
nederlaag.
niet, waar hem de schoen wrong. En dus
zond men „verkenners", agenten, spion
nen. Zij poogden met levensgevaar door
te dringen in de Noordelijke oneindig
heid van het Canadese Mackenzie-dis
trictKoude, nevel. Poolnacht en
uitgebreide voorzorgsmaatregelen van ce
Canadese generale staf en veiligheids
politie deden die pogingen schipbreuk
Geen wonder dat alles in het werk
werd gesteld om het „poolgeheim", hel
grootste mysterie van de grootste aller
oorlogen, te bewaren, want de „Dappere
225" werkten in de Eldorado-mijnen
nabij het Great Bear Lake en brachten
daar de pekblende, de meest begeerde
stof uit die dagen, uit mijnschachten naar
boven Pekblende toch is het materiaal,
waaruit de toverstof der twintigste eeuw
uranium, onmisbaar voor de vervaardi
ging van atoombommen wordt bereid.
En mysterie nummer één van wereld
oorlog nummer twee was immers de
in de provincie Ontario.
Slechts ingewijden en de weinige an
deren, die het volledige vertrouwen van
de verantwoordelijke autoriteiten genie
ten. mogen Chalk River betreden. Draad
versperringen en zwaar gewapende be
wakers omringen deze „atoomstad". Wie
zou pogen, clandestien binnen te dringen,
zou zich aan dodelijke kogels blootstei
len of, in het gunstigste geval, aan ar
restatie, lange verhoren en een fikse
straf. De geheimen van Chalk River wor
den heel erg goed bewaakten daar
om kunnen wij er niet' veel van vertel
len. Eén blik op de dreigende waarschu
wingsborden en stramme, zwaargewa
pende bewakers is voldoende om te be-
grijpen, hoe geheim Chalk River is.
Atoomspook
Een woord tot een bewaker; een woord
en een vraag. Een glimlach en een afwij
zend gebaar vormen het antwoord. Dan
gaan we verder, en wie we ook spreken,
steeds krijgen we van hetzelfde laken een
Mijnwerkers in de ..Eldorado"-mijnen hakken pekblendeVier man
van de „Dappere 225". die het Poolgeheim der geallieerden kenden.
•toombom! En dit mysterie konden de
geallieerden slechts tot oplossing oren-
gen doordat zij er in slaagden hun „pool
geheim" zo zorgvuldig te bewaren.
honie
Nabij Great Bear Lake ligt de neder
zetting Port Radium. Nomen est omen
de naam Port Radium is reeds voldoen
de aanwijzing om te begrijpen, van hoe
grote betekenis de arbeid 'dier „Dappert
225" is geweest. Het is bijna ironisch, dat
de uraniumertsen gedolven werden in
mijnen, die de naam Eldorado dragen
Want betekent Eldorado niet het Goud-
la!nd of Geluksland? En brachten de
atoombommen niet dood en verderf, leed
en nameloze verschrikking?
Die „Dappere 225" waren de pra
iche wegbereiders van 't atoomtijdperk
De „theoretische pioniers" werkten alom
ter wereld in studeerkamers en labora
toria. Spionnen en agenten loerden over
al om de resultaten der onderzoekingen
te leren kermen Zo kwam na de oorlo;
aan het licht, dat de Japanse geleerde
<ir Hideki Yukawa, veel heeft bijgedra
gen tot de ontsluiering der atoomgehei
men en tot de uitvinding der atoomsplit
sing. Nu is. althans iheoretisch, de sta;
van atoomsplitsing naar atoombom niet
zo heel groot en dus kan men zeggen,
dat de atoombommen op Japan mede
een uitvloeisel waren van Japanse
tenschappelijke prestaties.
Nobelprijs voor atoom-
splitser
Maar na iedere oorlog komt er vrede.
Andere maatstaven worden dan aange
legd en zo kon in 1949 de Japanner dr
Hideki Yukawa de Nobelprijs voor
tuurkunde toegewezen krijgen wegens
Zijn baanbrekende atoomonderzoekingen.
Evenzeer als de oorlog is ook d« vrede
oen tijdelijk iets. Vandaar dat het pro
duct der „Dappere 225" nog steeds wordt
gevraagd. Een eenvoudig dagbladbe
richtje leerde ons. dat de premie en het
loon voor het „naar boven brengen" van
pekblende in de Eldorado-mijnen onlangs
aanzienlijk werden verhoogd. Uranium
gevraagd, want het oorlogsspook waart
rond. Het kan ook onverhoeds opduiken
en leed en verderf over millioenen men
sen brengen. Zal de mensheid in staat
zijn met.behulp van atoombomdreiging
de oorlog uit te bannen? Deze vraag be
heerst het denken van ontelbaar velen,
want het is een vraag van leven of dood.
Van zijn of nier-zijn. Wij kunnen slechts
bidden en hopen, dat de loop der dingen
niet in een catastrophe zal eindigen.
Intussen gaat het werk in de Eldorado-
mijnen in de ijzig-koude Canadese Pool
gebieden voort. Dag in dag uit delven
stoere, zwijgende, geharde mijnwerkers
de pekblende. Uitgebreide veiligheids
maatregelen zijn genomen. Het is, als of
daar reeds wordt geschreven aan het
tweede deel van de „Roman der Dappere
225" uit de oorlogsjaren. Zal dit deel een
„happy ending" hebben?
Strikt geheim
Uraniumerts alleen is niet voldoende
om atoombommen te kunnen construe
ren. Gecompliceerde wetenschappelijk-
technische procédé's zijn nodig om zo ver
te komen. Alle landen van betekenis be
schikken over laboratoria en staven van
geleerden en technici, die zich met de
geheimen van het atoom vertrouwd
maken en trachten, ze steeds verder te
ontsluieren. Nog steeds zijn atoomgehei
men „top secrets" zoals nog nooit een ge-
pak een glimlach en een afwijzend
gebaar, beleefd, doch ijzig-afwijzend. Wie
dit ervaart, voelt zich weer in de greep
van de oorlog gevangenatoomstations
atoomzuilen, uranium zijn immers de pio
niers voor een nieuwe strijd! „Spionnen
zijh overal," „De vijand luistert r.
„Muren en vensters hebben oren,"
zijn deze oorlogsspreuken, die ons door
het hoofd schieten, als we dit atoomgedoe
observeren. De klamme klauw van
oorlogsmonster ligt als het ware gedrukt
op het atoomgeheimIn vurige letters
verscheen onlangs op alle „atoommu
de naam van de Engelse geleerde Dr
Klaus Fuchs en een heilige schik sloeg
de „atoomwereld" in de benen.
Wantrouwen is het fundament van
betrekkingen tussen de atoomstations
de rest der wereld.... en het kan niet
anders! Te groot zijn de geheimen, die
daar worden gehoed, te gevaarlijk de ge
volgen van het uitlekken dier „top ge
heimen."
„Het atoom heeft de mensheid in boeien
van wantrouwen geslagen," zei een
kend atoomvorser onlangs tot ons,
het is beter om van het atoomspook dan
van het atoomgeheim te spreken," voeg
de hij er aan toe. Inderdaad, het atoom-
Ook tot heil
Mannen in witte jassen werken met
heimzinnige instrumenten. Elk hunner
kent een deeltje van het atoomgeheim.
Met behulp van een Geiger-teller bepalen
zij of een stof radio-actief is en in welke
mate. In de atoomzuilen Chalk River
heeft er een worden kleine hoeveel
heden van een substantie radio-actief ge
maakt of, beter, „met radio-activiteit be
smet." Vervolgens worden met die be
smette stoffen microchemische onder
zoekingen verricht. Zo kan men uit
vel phosphor bereiden, dat misschien
eens in de landbouw toepassing zal
den als kunstmest. De monsters, w
mede de proeven worden genomen, zijn
minimaal, daar anders de gezondheid
De mensheid wordt niet moede,
zich te verdiepen in het grote geheim
onzer eeuw, het atoomgeheim.
Slechts een kleine kring ingewijden
kent heten zü zwijgen. Zo af en
toe wordt er een tipje van de sluier
opgelicht, maar de volle waarheid
zullen w«, gewone stervelingen,
voorlopig niet te weten komen. En
toch houdt het atoomgeheim ons be
zig, toch grijpen wij naar ieder be
richt, naar iedere plaat, die op dat
mysterie betrekking heeft. Onlangs
verscheen er een klein dagbladbe
richtje, dat de lonen en premies in
de Eldorado-mijnen aanmekrelijk ver
hoogd warenIn de mijnen dus.
waar de grondstof werd verzameld
voor de eerste atoombom, die ooit
een land trofUranium en we
tenschap maakten deze worp moge
lijkZü deden Japan in het stof
bütenWat zullen zij in de toe
komst nog doen?
de onderzoekers ernstig bedreigd zou
kunnen worden.
Dank zij de radio-actieve isotopen (al
dus de wetenschappelijke naam) zijn gro
te mogelijkheden binnen de grens der
bereikbaarheid gekomen en naarstig gaat
de mens verder die te onderzoeken en toe
te passen tot verderf.maar ook tot
heil van het mensdom. Toch lokt ook op
de laboratoria en „atoomstations" iedere
vraag slechts een vage algemeenheid of
een glimlachende afwijzing uit. De mens
heid hoedt en beschut de atoomgeheimen
als waren zij wezens van hoger orde.
Vredesmissie
En toch zün er lichtpuntjes! De
„atoomwetenschap" heeft reeds veel ge-
daan tot heil van de mens. Zo nam Dr.
C. H. Guest, een geleerde, die geruime
tüd een vooraanstaande positie te Chalk
River heeft ingenomen, onlangs de lei-
di'ng op zich van het streven der Cana
dese regering om radio-actieve stoffen
meer en meer in dienst van de gezond
heid te stellen - en officieel is medege
deeld, dat de laatste tijd veel radio-ï
tieve stoffen voor medische doeleinden
zijn verstrekt. Begint het atoomspook
zich ook van zün vrede-smissie bewust te
worden?
Nog steeds werken in het Hoge Noor
den van Canada, nabü de Poolcirkel, bü
het Great Bear Lake honderden mannen
in verbeten hardnekkigheid aan de pro
ductie van de grondstof, die onmisbaar
is voor de vervaardiging van atoombom
menNog ste6-ds pogen agenten en
spionnen door te dringen tot dat deel
van het Mackenzie-district, maar koude,
nevel, Poolnacht en uitgebreide voor
zorgsmaatregelen van de Canadese mili
taire en politie-autoriteiten maken dat
onmogelük.
Uranium gevraagdlonen en pre-
miën in de uraniummünen aanzienlük
verhoogd... Waartoe en waarom?
Aanklacht van prof. di S. T. Bok:
Bevordering er van zij de hoogste taak
der universiteiten
Ernstige dies-iede van Leidse rector magnificus
TER GELEGENHEID van de 376ste verjaardag van de Leidse Universiteit heeft
de rector-magnificus, prof. dr S. T. Bok, hedenmiddag in de Zuiderkerk de
gebruikelijke dies-rede uitgesproken. Prof. Bok wees er in de aanvang van zün rede
op, dat de rector op deze hoogtüdag telkenjare sprak over een wetenschappelyk
onderwerp. Uit deze keuze blükt duidelüker dan uit welk betoog ook, dat de hoog
leraren in het bevorderen van de wetenschap de hoogste taak van een univer
siteit zien. In Nederlandse regeringskringen wordt daarentegen het onderwijs
de eerste taak van de universiteit geacht en ziet men de beoefening der wetenschap
als een hulpmiddel om dat onderwüs op het peil van hoger onderwijs te brengen:
een docent, die niet zelf actief aan de ontwikkeling van zijn wetenschap deelneemt,
kan slechts onderwüs uit de tweede hand geven.
veel kunnen de enkele staatsburgers, die
er de geschiktheid voor bezitten, pres
teren, en 2. hoeveel is nuttig voor de
goede naam in het buitenland en voor
de vergroting van de werkzaamheid in
de toekomst? In mijn ogen ligt <Ie be
perking slechts in antwoord op de eerste
vraag, want het is mijn overtuiging, dat
het voor Nederland een eis van de aller
eerste rang is. zowel onze naam in den
vreemde alsook de werkgelegenheid in
het algemeen en dus het nationale in
komen zoveel te verhogen als het ons,
Nederlanders, geestelijk mogelijk is.
In Korea worden huizen dichtgeplakt
met papier of... zijde
Niemand zal heimwee irijgen naar dit
kale, koude land
De le luitenant W. W. Dussel schrijft ons uit Korea:
We zijn allen „een beetje" verkouden. Waarmee ik wil zeggen, dat ieder
een hoest en proest dat het een aard heeft. Nu bestaat hiertoe wel enige
aanleiding. Korea is nu niet bepaald een land om er voor je plezier heen te
gaan. Het vriest en het sneeiHvt behoorlijk en als het daprbij nog hard
waait, dan heb je hef gevoel dat de „papieren huizen" om je heen in elkaar
zullen vallen.
lang veranderd in verhuisbataljon. Geen
wonder ook: sinds onze aankomst hier
Inderdaad: papieren huizen. Hoe een
mens het er in uit kan houden lükt op
het eerste gezicht een raadsel. De mu
ren zün óf van hout óf hoogstens half
steens. Alle ramen en deuren zün van
het schuif-type met veel glas. Is het
glas stuk, wel, geen nood: het gat wordt
dicht geplakt met papier of met de hier
overvloedige zü'de
Natuurlük is er wel verwarming, maar
dat is nogal een büzondere. Buiten, in
een gat, onder de muur, wordt gestookt
en de warmte trekt dan onder de lemen
vloeren door in het huis op. Loopt men
dan ook zonder schoenen door de ka
mers, dan is het behaaglijk warm
dat brengt voor ons de moeilijkheid
mee. dat we onze hoog dichtgeregen
sneeuwschoenen telkens uit moeten trek
ken, in tegenstelling met de Koreanen,
die op een soort gymschoentjes lopen.
Lang niet alle huizen hebben deze „on
dergrondse" verwarming, zodat we het
veelal met gewone kachels moeten doen
en die zijn er haast niet. Vaak worden
ze gekocht of door handige knapen zelf
gemaakt, terwül nog meer handigen ze
ergens bü de Amerikanen op de kop ge
tikt hebben.
Slapen op de grond
Ook het slapen gaat nog niet
leien dakje. De winterslaapzak is
mer niet in ons bezit, terwijl ook de be
kende vouwbedden (in Indië: tampatten)
nog op het verlanglijstje staan. Een en
ander brengt met zich mee, dat er óf op
de grond, óf op „georganiseerde" bedden
geslapen wordt, terwyl daarnaast ook
weer allerlei uitvindingen zyn gedaan,
zoals byvoorbeeld een stapel gevlochten
vloermatjes, het slapen op planken van
En, u zult het misschien niet willen ge
loven, maar met Kerstmis sliepen er tien
tallen in.... hun tentjes. Op het eerste
gezicht mag dat een koude bedoening
lijken, maar zy', die het „geprobeerd" heb
ben, waren er enthousiast over.
De naam „Van Heutsz-bataljon" is al-
al vijf keer verplaatst
ogenblik dat ik dit schrijf, is er zelfs
sprake van de zesde keer.
We maken zo voor onszelf wel eens
vergelyking met Indonesië en dan moet
men wel glimlachen. Indonesië is kinder
spel, vergeleken by dit land. Enorm veel
groter zijn hier de afstanden, enorm veel
gróter de problemen van bevoorrading;
van legering en van vervoer.
We vinden, dat de zaak wel wat anders
loopt, dan we ons hadden voorgesteld
en.er zal later geloof ik niemand
zijn. die nog eens heimwee krijgt
Korea, zoals we nu nog wel eens heimwee
hebben naar Indonesië.
Vuurgevecht met
guerilla's
Want dit land is te kaal, het is te koud
en het heeft zo bitter geleden enhet
lijdt nog.
Bijna onbegrijpelijk is het enthousias
me, waarmee duizenden en duizenden
jonge Koreanen de wegen bevolken, trek-
In het departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen zyn
universiteiten dan ook niet ondergebracht
in de afdeling Wetenschap, maar in die
voor Onderwüs en de steevaste ervaring
leert, dat onze voorstellen tot verbetering
van de werkgelegenheid meer kans heb
ben om te worden ingewilligd, indien zij
worden verdedigd op grond van onder-
wijsbelangen, dan als zij zijn ingediend
ter bevordering van het wetenschappelyk
Te feller kwam deze achterstelling van
de wetenschap aan het licht toen onmid
dellijk na de bevrijding met overigens
hoog te waarderen élan de Organisatie
voor zuiver wetenschappelijk onderzoek
op initiatief van de toenmalige minister
Van der Leeuw werd opgericht. Hoe
goed bedoeld deze organisatie ook was.
zij bracht twee ernstige teleurstellingen.
Gemiste kans
In de eerste plaats verloor zij reeds bij
haar geboorte' 90 pet. van haar kracht,
doordat 's lands schatkist er slechts een
tiende van het oorspronkelijk genoemde
bedrag voor ter beschikking stelde, in het
begin zelfs slechts een twintigste! Voor
Nederland was dit in hoge mate te be
treuren.
Vooral In slechte tüden dient men
zün verstand te gebruiken; voor een
staat betekent dit: de wetenschap be
vorderen. Omdat nieuwe inzichten en
vondsten op het gebied der weten
schap het aanzien van dat land ver
hogen en bovendien vaak onver
moede werkgelegenheid scheppen, en
zü daarmede zowel het welzijn kun
nen bevorderen als nieuwe bronnen
van nationaal inkomen kunnen aan
boren. Voor een klein land liggen
hier schier onbegrensde mogelüklic-
den en in het büzonder voor ons land.
omdat opvallend veel Nederlanders
getoond hebben, een eerste plaats in
de rijen der wetenschappelijke wer
kers der wereld te kunnen innemen.
In dit opzicht heeft Nederland na de
oorlog zün kans gemist en is dc
achterstand, die tijdens de oorlog
tegenover vele andere landen nood
gedrongen was ontstaan, zelfs toege
nomen. In verontrustende mate daalt
hier te lande dan ook het aantal van
hen, die besluiten hun leven aan
theoretisch wetenschappelüke arbeid
te gaan wüden.
De omvang van het wetenschappelyk
werk in een staat behoort slechts door
twee vragen te worden bepaald: le. hoe-
Stielmoederlijk bedeeld
Principiëler is de verhouding tot de
universiteit. Onmiddellijk erkende de
nieuwe organisatie, dat de wetenschap
aan de universiteiten stiefmoederlijk be
deeld was en zij stelde daarom ook de
hoogleraren in staat, mee te dingen naar
haar subsidies.
De curatoren der universiteit zagen
daardoor hun begroting makkelyker bin
nen de perken blijven, maar dit ging ten
koste van de hoogheid der universiteit,
die belangrijke beslissingen
financiering
stelling, de wetenschap, uit han
Reeds worden voorstellen vaft
schappelijke strekking door de
zelf teruggewezen als zijnde goede ob
jecten voor het nieuwe fonds!
En voor de hoogleraren vormen deze
subsidies wel een meevaller, maar van
standpunt bekeken, betekent deze
ontwikkeling, dat hun voorwaarden om
wetenschappelijk te kunnen werken
voor vrijwel elk hunner de drijfveer bij
het aanvaarden van dit ambt in be
tenschap en hoger onderwijs niet prin
cipieel besproken en dientengevolge
scherp getrokken werd. Nu bestaat er
binnen het begrip hoger onderwijs een
geleidelijke overgang uit de zuiver we
tenschappelijke sfeer naar vormen, waar
er geen sprake meer van is, dat de do
centen geacht worden, zelf wetenschap
te beoefenen. Het lijkt mij hoogst
ongezond, aldus spr., dit afglijdende be
grip van hoger onderwys te beschouwen
als dat. dat de omvang en de richting
van het wetenschappelijk apparaat in een
universiteit bepaalt.
De zienswijze, die hier door de hoog
leraren wordt gehuldigd, is in Noord-
Amerika steeds de officiële geweest:
de universiteiten hebben daar offi
cieel als hoogste taak het bevorderen
van de wetenschap. Om deze taak te
kunnen volhouden, dient de univer
siteit ook toekomstige wetenschaps
werkers op te leiden en daar deze
sfeer tevens de bü uitstek gunstige
voorwaarden biedt voor bepaalde
delen van diverse andere vakoplei-
dingen, vinden ook deze er gastvrü-
heid.
Mogelijk dat de in uitzicht gestelde
grotere autonomie de Leidse universiteit
in staat zal stellen een stap in de rich
ting van dit beginsel te doen, hoewel
ook dan nog het geld grotendeels uit
's rijks schatkist zal moeten komen en de
opvatting van de regering dus ook dan
nog een zeer grote invloed zal behouden.
Meer afdoende zou dit beginsel kun
nen worden ingevoerd, indien ook in
Nederland de oud-alumni van de
openbare universiteiten het als hun
morele plicht gaan voelen, regelmatig
een zodanig gedeelte van hun inko
men aan hun aller geestelüke moeder
af te staan dat zü. in overdrachtelüke
zin, meer dan de helft van de „aan
delen" in handen krügcn. De staat
zou zulke schenkingen dienen op te
vatten als indirecte verwervingskos
ten van de schenker en er geen be
lasting over moeten heffen.
Het speet spreker, zoveel tüd aan dit
punt te hebben besteed. Het moest
echter eens openlük gezegd worden:
het wetenschappelijk werk in Neder
land verkeert in grote nood. En dat
moet snel veranderen.
Over hersenschors
haar voornaamste doel- Komend tot het wetenschappelyk ge-
■etenschap. uit handen gaf. deelte van zijn dies-rede, sprak prof. Bok
over het verband tussen hersenschors en
lichaamsvorm, ingeleid door een korte
uiteenzetting over de bouw van deze
In het algemeen beeld van de hersen
schors treft, aldus spreker, een zekere
monotonie in de vormeigenschappen te
genover de rijke, veelvormige levendig
heid en samengesteldheid van het men
selijk denken. Onttrekken de vormver
schillen in de fynere structuur van de
roepen zijn om hun dienst als soldaat te
gaan bewijzen. Fantastisch is de vreugde
waarmee de dood-arme bevolking van
een driekwart in puin geschoten dorpje!
onze mannén verwelkomt en nog een j
groot feest aanricht ook. omdat zij de
eerste „blanke" troepen waren, die hun
dorp kwamen beveiligen
Want dat is momenteel onze taak: het
gedeeltelijk beveiligen van een aanvoer-
weg. waartoe onze compagnieën op ver
schillende plaatsen langs die weg gele
gerd zyn en de omgeving ervan verken
nen. Enreeds met succes, want by
een der eerste patrouilles stootte men op
een groepje guerilla's, die er blykbaar
op uit waren voedsel te roven. Ze Waren
voorzien van automatische wapens en in
een vuurgevecht werden er drie door
neergelegd. De vreugde van
kende naar het Zuiden, waarheen ze ge- de bevolking kende geen grenzen.
Goede berichten over de VEBO
Ook voor de Paasveetentoonstelling bestaat
grote belangstelling
DE VEBO heeft gistermorgen een algemene ledenvergadering gehouden in Het
Gulden Vlies. Door de goede opkomst der leden constateerde de voorzitter, de
heer J. W. Bonda, dat er voor de Vebo een warme belangstelling bestaat. Spreker
memoreerde het overlüden van het dagelijks bestuurslid, de heer A. C. Paarde-
kooper te Zoeterwoude. Deze heeft tüdens het bestaan van de Vebo een sterk
stimulerende kracht uitgeoefend op het verenigingsleven. „Wü gedenken met-dank
baarheid zün vele werkzaamheden, verricht in het belang van de boerenstand,"
aldus de voorzitter.
Verder constateerde de heer Bonda,
dait het afgelopen jaar voor de Vebo
zeker met slecht is geweest, getuige het
ledenaantal (47)
Alscheiding van radio-actieve phosphor van de in de atoom-zuil
besmettezwavel. De phosphor dient om besmettingsproeven
te verrichten.
van organisaties op agrarisch terrein, die
de Vebo steunen en het houden van een
tentoonstelling steeds weer niet alleen
opnieuw mogelijk maken, maar tevens
in omvang doen toenemen.
Naast deze medewerking werd nog de
warme belangstelling geroemd, die B.
en W. van Leiden en tal van andere ge
meenten tonen, waardoor ook financiële
problemen werden opgelost. Het jaar
verslag van de secretaris gaf in vogel
vlucht de pas gehouden tentoonstelling
weer. De Vebo heeft haar bestaansrecht
door het vieren van het derde lustrum
voldoende bewezen. Getuige het feit,
dat men naar een grotere expositieruim
te moest uitzien, waarvoor door bemid-
I deling van B. en W. en de verleende
I gastvrijheid van de directeur van het
slachthuis de terreinen hiervan beschik
baar werden gesteld. Het was jammer,
dat het minder goede weer enige afbreuk
laan de expositie heeft gedaan. Toch
heeft men mogen constateren, dat de
tentoonstelling is geslaagd.
I Het jaarverslag van de penningmeester
liet een iets minder optimistisch geluid
j horen. Dit o.a. door het minder gunstige
weer tydens de tentoonstelling. Geluk-
'kig zijn de financiële uitkomsten van die
'aard. dat toch met goede moed het
I nieuwe jaar tegemoet kan worden ge
zien, aldus de penningmeester.
De aftredende bestuursleden werden
allen hei-kozen. Met algemene stemmen
werden bestuursvoorstellen aanvaard om
op 20 en 21 September de Veetentoon
stelling te houden.
Op Vrijdag 16 Maart komt op de vee
markt een Paasvee-tentoonstelling. Met
genoegen kon de voorzitter constateren,
dat voor deze eerste Paasvee-tentoon
stelling grote belangstelling bestaat, voor
al van de slagersorganisaties. De heer M.
Weima, directeur van de markt- en haven
dienst, was als adviseur op deze verga
dering aanwezig.
Wekelijks emigrantenvluchten
naar Canada
Op 4. 1L 18 en 25 Maart en voorts
voorlopig iedere volgende Zondag tot
omstreeks begin Juli z*l de K.L.M. weei
emigrantenvluchten naar Canada uitvoe-
Het aandeel in de charterprijs vooi
emigranten bedraagt thans f 725 voor per-
n boven de 10 jaar, voor kinderen
6 tot en met 9 jaar f545, van 2 t.i
jaar f365 en beneden de 2 jaar f75.
Vette varkens duurder
De prijs van spek is verhoogd tot 2,20
per kilo. Daardoor komt de prijs voor
zware varkens op ongeveer 2,08 a 2,09
te liggen, zo meldt Het Parool.
Deze prijsverhoging werd noodzakelijk
door de styging van de basisprijs voor
bacon varkens van f 180 tot f 2,06. Het
gevaar dreigde, dat alle varkens op ba-
congewicht (80 tot 100 kg) zouden wor
den aangeboden en er geen vette varkens
meer te krijgen zouden zijn.
Prof. dr S. T. Bok, die t.g.v. de 376ste verjaardag van de Leidse Universiteit
in de Zuiderkerk de gebruikelijke dies-rede hield.
ginsel onder de maat bly'ven en dat zij
telkens voor een bepaald onderzoekje de
gunst van een buiten-universitaire subsi
die dienen te verwerven. Voor het op
zetten van een omvangrijker wetenschap
pelyk ondernemen, kunnen de gelden
vaak niet worden gevonden of ontbreekt
de zekerheid, dat zij zullen blyven toe
vloeien.
De hoge betekenis van dc scheppen
de wetenschappelüke arbeid en de
kwetsbaarheid van de geestelijke om
standigheden. welke dit werk nodig
heeft om te kunnen slagen, eisen een
principiëler plaats binnen het bestel
der universiteiten dan dat zij wordt
beschouwd als een hulpmiddel om het
gewenste peil van het onderwüs te
„halen".
De overweging, dat het met iets min
der ook nog wel zal lukken, bedoeld
onderwüspeil te bereiken, is geen
denkbeeldig gevaar, maar benadeelt
reeds zowel de wetenschap als het
De wetenschap doordat niet alleen haar
omvang, maar ook haar richting op deze
wijze wordt beperkt op grond van buiten
die wetenschap gelegen motieven.
Het onderwys doordat zij het peil ei
van doet dalen, eerst misschien niet zc
duidelijk merkbaar, maar op de duur ir
fnuikende mate. Reeds is het zover geko
men, dat de eis van wetenschappelüke
activiteit bü sommige vormen van hoger
onderwijs volledig verlaten is.
„Hoger" onderwijs
Zo werd onlangs met behulp van
landsregering de Rotterdamse inrichting
voor klinisch hoger onderwijs opgericht.
Ondanks deze benaming „hoger onder
wüs" bevatten haar statuten geen aan
wijzingen. dat deze inrichting ook weten
schappelijk werk zal bevorderen en
perkt zij zich om financiële redenen tot
dat gedeelte -van de artsopleiding, dat
louter vakopleiding is, namelük de
passing van hen, die aan een universiteit
het doctoraal examen hebben afgelegd
daarmede hun theoretische en weti
schappelijke vorming achter de rug heb
ben, aan de eisen van de medische prac-
tijk. Het is dat gedeelte van de arts
opleiding, dat vroeger buiten de univer
siteiten werd verkregen en door een niet-
universitair staatsexamen was afgesloten,
maar dat in de laatste 50 jaren, althans
in Nederland, om practische overwegin
gen steeds meer naar de zoveel beter ge
outilleerde universitaire klinieken trok.
In de Angelsaksische landen blijft zelfs
de medische studie na wat ons candidaats-
examen is buiten de eigenlijke universi
teiten, maar de naamgeving blijft daar
zuiver: „Medical School", zonder het ad
jectief ..higher".
In dit verband kan trouwens worden
betreurd, dat in het rapport var
staatscommissie voor reorganisatie van
Jhet hoger onderwijs de grens tussen we-
hersenschorsen van
metselaar of een hoogleraar, een pessi-
of een optimist, zich misschien aan
aandacht? Of berusten de verstan
delijke en misschien geestelüke verschil-
tussen twee mensen in het geheel
niet op vormverschillen in de hersen
schors, doch uitsluitend op de prikkels,
die in de loop der tijden die schors ge
passeerd hebben en by de ene mens an
dere sporen hebben achtergelaten dan by
de andere? Of is de hersenschors slechts
het werktuig, waar de geest mee speelt
en moeten wij er in dit verband aan
denken, hoe de ene pianist ons slechts
verveelt en de andere op dezelfde piano
met dezelfde partituur voor ogen ons
in het diepst van ons wezen kan be
ren? Uit deze nog openstaande vragen
blükt wel, dat wy nog ver staan van
enig werkelijk begrijpen op dit terrein.
Vruchtdragender blükt het, een ver-
gelyking te treffen niet tussen de
hersenschorsen van verschillende
mensen, doch tussen die van de mens
en verschillende zoogdiersoorten (an
dere diersoorten hebben geen hersen
schors).
In de hersenschors variëren de zenuw
cellen sterk in grootte, ook van het ene
naar het andere schorsveld. Zowel het
aantal van die velden gedeelten van
de schors met neuronen van gelijke
grootten als' ook de variatie in grootte
?n met de hogere ontwikkeling van
de diersoort toe. En dit bleek samen te
hangen met het totale aantal neuronen
in de schors.
Dit aantal schorscellen bleek aan
scherpe grenzen gebonden te zyn: het
aantal schorscellen per eenheid van
lichaamsoppervlak ligt steeds tussen twee
bepaalde grenswaarden in en het totale
aantal cellen overschrüdt nooit een be
paald aantal.
Verder bleek bü onderling verwante
diersoorten (zoals büv. de diverse soor
ten knaagdieren) de schakeldichtheid de
zelfde te zijn. dat is het aantal punten,
waar een prikkel van de ene zenuwvezel
op een andere kan overgaan, berekend
op de eenheid van lichaamsoppervlak.
Hogere diergroepen hebben een vast aan
tal malen grotere schakeldichtheid dan
de lagere groep.
Dit alles leidt tot de opvatting, dat
de hersenschors slechts in een be
paald aantal vormen kan bestaan, en
dat elk dezer vormen aanleiding geeft
tot het ontstaan van 'n zoogdiersoort.
Spreker besloot met er op te wtysen.
dat de hersenschors van de mens vol
gens deze maatstaven de meest ef
ficiënte lükt van alle: een grootst
mogelük aantal zenuwcellen, zowel
absoluut als relatief, gepaard aan de
grootste schakeldichtheld.
Noblesse oblige. Moge dit ook bUJkatii
in de zo ernstig schünende moeilykheden,
die het mensdom in de huidige tydea
doormaakt.
