Nieuwe Leidsche Courant | 1951 | 23 januari 1951 | pagina 2

14

Hoofdthema der algemene beschouwingen is
financiële verhouding tussen rijk en gemeente

de

De avondzitting bracht nog een
hele rij sprekers

NIEUWE LETOSCHE COURANT

2

DINSDAG 23 JANUARI 1951

Leidse Begroting 1951 in behandeling

Ernstige protesten tegen aantasting van de
gemeentelijke autonomie

Raad voelt niet veel voor Frohweins „heilige
oorlog" tegen het socialisme

Het is de vroede vaderen gisteren zelfl Spr. was dan
«en beetje tegengevallen, dat ze zo slecht ook niet aan-
opschoten. Er is gisteren vergaderd vanjstonds bereid,
2 uur tot half 6 en van 8 uur tot half 12 j het college tc
en nog was men niet klaar met de eerste volgen in het
ronde. Vanmiddag wordt deze dus voort- J afschuiven van
gezet en vanavond komen B. en W. aan de verantwoor-
het woord ter beantwoording van de vra- delykheid,
gen in eerste instantie. nader inzien be-

Hoofdthema was gisteren: de slechte staat daartoe
financiële toestand van de gemeente Lei- |°cn wel
den en de schuld van het rijk daaraan, leiding. Wan-
Het rijk immers houdt de gelden, die
rechtens aan de gemeenten toekomen,
maar onder zich. De gemeenten, vooral
Leiden ook, zitten er om te springen. Te
springen om een deel uit de pot met

340 millioenAan het einde van de

behandeling van de begroting zal de
Leidse raad wel een motie aannemen, die
hierover handelt.

Ditmaal was afgeweken van de ge
woonte, dat de voorzitter van de kleinste
fractie het eerst het woord kreeg. M r
Woudstra, leider van de Prot.-Chr.

Groep, gaf thans als eerste een algemene
beschouwing. Hij achtte de omstandig
heden, waaronder de begroting 1951 wordt
behandeld, niet bepaald verheffend. Het
gaat met de gemeenten snel bergafwaarts.

Leiden heeft een tekort van ruim 1 mil
lioen. Een zin uit de toelichting van B.
en W. had spr. in het bijzonder getroffen:
dat B. en W. geen verantwoordelijkheid
voelen voor de vergroting der lasten noch
voor het tekort. Naar sprekers mening is
dat een gevaarlijke zin. B. en W. laten
zelf direct volgen, dat ze de huidige toe
stand bijzonder ongewenst achten.

De heer A. van
Dijk K.V.P.)

nog heel wat vragen...

De heer A. VAN DIJK (KVP) meende
evenzeer, dat het algemene beeld geen
reden tot optimisme geeft. Men hoort wel
eens de opmerking maken, dat de raad
aan een begroting weinig kan veran
deren. Dat noemde spr. fatalisme. De
heer Van' Dijk citeerde enkele passages
uit 's burgervaders Nieuwjaarsrede. Er
moet hard gewerkt 'en er'moet ge
beden worden. En een Christen past geen
pessimisme.

Spr. bracht verschillende punten in
het kort naar voren. De KVP-fractie.
heugt er zich over, dat het met de
ningbouw in 1950 beter is gegaan dan
voorheen. Voor het eerst was er in 1950
een gering (relatief) overschot. „Is het
waar,.aldua 6pr;, dat voor 1951, '52 en-'5?
aan Leiden maar 1050 woningen zijn toé-

"lopen we onze achterstand niet in".
Reeds eerder vroeg spr. om meer vak
onderwijs op de openbare en de bijzon
dere meisjesscholen, door het aantal ver
plichte lesuren in de vakken voor meis
jes te vermeerderen. Ook nu drong spr.
hierop aan. Juist in deze tijd van indu
strialisatie moet het jonge meisje al op
de lagere school deze vakken aanleren.
B. en W. kunnen in dezen hun invloed
ten goede aanwenden, zo dacht de heer
Van Dijk. Hij kruidde zijn betoog met
enkele voorbeelden, stammende uit R.K.
scholen te Leiden en uit scholen in an
dere plaatsen. Spr. drong krachtig aan
op hogere bijdragen voor het vakonder
wijs en vroeg, op welke wijze B. en W.
deze kwestie denken op te lossen. Ten
slotte wilde spr. t.z.t. een rapport over
deze materie aan de raad zien verstrekt.

Een Mytyl-school achtte spr. te
Leiden wel degelijk nodig. Er is.
helaas, een voldoend aantal kinderen
voor. Gebrekkige en invalide kinde
ren namelijk. Hebben B. en W. voor
een dergelijke school wel voldoende
interesse?

Spr. vroeg ook, zoals hij reeds bij het
begrotingsonderzoek had gedaan, of het
college de extra belasting op vele ge
zinnen niet wilde verminderen, door het
vermenigvuldigingscijfer van het school
geld van 2 op 1 terug te brengen. Spr.
achtte deze extra belasting zeer
drukkend voor een kleine groep der be
volking. Opheffing er van zou een taak
van fatsoen zijn.

Volgende vraag: Komen de grote Leid
se zangverenigingen nog in aanmerking
voor subsidie (afgezien van wat via K.|
en O. gebeurt)? Op dit terrein steun
aan culturele verenigingen vond spr
zichzelf „de stem eens roependen in dei
woestijn". Wil men het culturele peil van
de bevolking omhoog brengen, dan moet
het werk der verenigingen zelf worden
gestimuleerd. Met een citaat uit de oude
doos verlengde spr. hier zijn speech.
Wanneer kom er een oplossing t.a.v.
de Mare? Wanneer wordt de be
strating van de Hooigracht eens wat
minder „geruisloos"? Er heerst bij de
R.K. enige wrevel, dat er zo weinig
R.K. hoofden van dienst zijn, o.m. hii
de politic. Spr. drong aan op spoed
met de voorbereiding van de Ver
ordening ex. art. 43 van de Woning
wet, waarom spr. twee jaar geleden
reeds heeft gevraigd. Dat waren
enkele vragen en opmerkingen, waar
op de heer Van PUk dezer dagen
een antwoord wilde hebben.

Naar aanleiding van de oproep van de
V.V.D. tot een „heilige oorlog" tegen het
socialisme, wilde spr. zich eerst in het
bijzonder wenden tot de heer Froh'
bij wie hij een „Heimkucken" had ge
meend te kunnen constateren.

De KVP-fractie wil in de raad met
iedere andere fractie samenwerken. Ook
met de V.V.D, maar niet onder het moir
van bestrijding van het socialisme. „La
ten we zoveel mogelijk ons zelf blijver
en aan de andere kant de oproep var
de burgemeester tot samenwerking op
volgen".

De voorstellen: oprichting van méér
consultatiebureaux en een tehuis voor
ouden van dagen accoord. maar moet
men dat maar steeds op de schouders
der gemeente schuiven? Het particulier
Initiatief gaat voorop!

De KVP-fractie zal stellig voor de
motie-Woudstra stemmen De zelfstan
digheid en de verantwoordelijkheid
der gemeente moeten zoveel mogelijk
worden gehandhaafd.

Ten aanjien van het verzoek om sul
sidie vari de Bond tegen het vloeken
wilde de heer Van Dijk nog geen stand
punt innemen. Hij wilde eerst het ant
woord van B. en W. afwachten.

heid bij voor
beeld twee maal
pet salaris
verhoging toe
staat en die zelf

Sfhefvoo/de Mr C. WOUDSTRA
gemeente uiterst moeilijk, dat niet te
doen.

Zo komen de gemeenten in een dwang
positie. De regering moet de consequen-
van dergelijke richtlijnen voorzien
dan ook de gemeenten in staat stellen
de consequenties te dragen.

Dat neemt niet weg, dat spr. toch van
mening is, dat de gemeente zelf moet
zorgen voor haar financiële huishouding
voor het evenwicht tussen inkomsten
uitgaven. Nu zegt het college, dat het
geen middel onbeproefd zal laten, om het
tekort toch gedekt te krijgen. En .het
spreekt zijn vertrouwen uit in Ged. Sta-
;n de regering, dat deze zich zullen
richten naar de realiteit.

Spr. deelt dit vertrouwen niet. HU
gelooft niet, dat de regering haar hou
ding zal herzien en het Leidse tekort
zal opheffen. Rük en gemeente zien
beide uit naar verruiming der kas.
De regering is de sterkste party en
neemt alle geoorloofde en ongeoor
loofde middelen te baat, om haar doel
te bereiken.

Mr Woudstra ging vervolgens nader in
op de bezwaren, die t.a.v. de noodwet be
staan. De gemeenten hebben recht op uit
kering. maar staan machteloos en wor

den thans ook nog rechteloos gemaakt.
Het wetsontwerp biedt nog meer ver
rassingen, namelijk wat de gelden, ver
kregen uit de ondernemingsbelasting, be
treft. Deze werd tot eind 1950 geheven
ten behoeve van de gemeenten (artikel
1). Maar de uitkeringen worden thans ge
baseerd op gefixeerde bedragen en nie
mand weet, hoe ver het staat met de in
vordering. Het gemeentefonds wordt zo
doende verstevigd met geld, dat van de
gemeenten is.

Moeten wij dat allemaal maar slikken'
Neen! Het is dan ook de bedoeling var
spreker, om dezer dagen een motie in te
dienen, waarin op de aantasting van dc
gemeenterechten door het rijk wordt ge
wezen, zodat de gemeente afhankelijk
wordt van de subjectieve uitkering
zodat er een grote mate van onzekerheid
komt. De motig zal dan worden gezon
den aan de regering en aan de Tweede

De burgemeester heeft, aldus spr.,
In zUn Nieuwjaarsrede met enige
vrees een bespreking aangekondigd
met de ministers van enkele departe
menten. Maar men vergete niet, dat
hier sprake is van een vergadering
met de crediteuren. Een ver
gadering van schuldeisers en schulde
naars. waarvan de laatste met het
geld allerlei manipulaties hebben ver
richt. De tactiek voor deze vergade
ring moet van te voren worden be
paald. Deze moet er op gericht zyn:
Erken je de rechten van de gemeen
ten of erken je die niet? Dat is wel
een moeilijke houding tegenover de
hogere instanties, maar zo is de zaak
toch scherp gesteld.

Wat de defensie betreft: de Rege
ring zal zeggen, dat ze heeft te
zorgen voor de onafhankelijkheid
het volk. Een volk, dat niet voor
onafhankelijkheid zorgt, is niet waard
dat het bestaat. Dat is een kwestie
gerechtigheid. Die moet echter ove
gehele linie worden betracht. Dan komt
er nog veel terecht!

Na de bevrijding |s een grote centra
lisatie. een grote concentratie gekomen.
Nu het schip van staat dreigt te stranden,
moet deze ten einde zijn. In Den Haag

te veel opeengehoopt en controle door de
Kamers is haast onmogelijk geworden.
De verantwoordelijkheid moet weer naar
de gekozen vertegenwoordigers van het
volk.

Van de zUde der VVD is de wens
geuit tot hechte samenwerking tegen
het socialisme. Sprekers gehele frac
tie is het eens met de WD, dat het
socialisme moet worden bestreden. BU
de Prot.Chr. Groep evenwel is die
bestrUding het gevolg van een ander
uitgangspunt.

Van God komt tot ons de absolute eis
an gehoorzaamheid aan Hem, ook in
bestuur, wetgeving en beleid. Dit uit
gangspunt hebben de Prot.-Chr. partyen

Eerlijke verdeling der armoede

Allen (maar vooral ook de rijken) moeten
persoonlijke ofiers brengen

Dr Goslings aan het woord

De fractieleider van de P.vjd.A., dr Goslings, kracht In de eerste plaats dank
allen, die zich inzetten voor de belangen der bur^ery. Tegen te grote bemoeiing
van Den Haag past een woord van protest. Het bestuurswerk in gemeentelijk ver
band staat het dichtst bü de bevolking. Te vérgaande centralisatie is onjuist te
achten. De gemeente kan echter pas besturen, als ze over de nodige financiën be
schikt, als de geïnde belastinggelden op de juiste wijze worden verdeeld.

De rijken in de eerste plaats moeten
bedenken, dat ze rentmeesters zijn va
Christus op aarde.

De hoer Piena heeft voorgesteld,
aldus spr., een werkcomité op te
richten om plannen te beramen ter
bestrijding van de werkloosheid. Dit
is Immers ook een gemeentetaak.

Het afwachtende beleid van vóór de
oorlog speelt ons, aldus spr., thans par
ten. De zuinigheid heeft toen de wijsheid
bedrogen. Leiden mag evenwel niet de
dupe worden van vroegere of huidige
oorzaken. De fractie staat dan ook ach
ter een grotere, gerechtvaardigde uit
kering door het rijk. Spr. waarschuwde
tegen de gedachte: We moeten bewape
nen en verder kan er niets gebeuren.
Dat is défaitisme.

Er moet worden gedecentraliseerd,
waar dat mogelijk is. De stem der kleine
eenheden moet worden gehoord. Juist
nü heeft de gemeente een taak. Een mi
litair front zonder een sociaal front is
zinloos. Anders krijgen de extremisten
een kans. Economische vrijheid moet er
voor een ieder zijn, en niet voor een be
paalde kaste. Helaas leven we nog in een
kapitalistische-liberalistische wereld.

We zijn er ons van bewust, in een
noodtoestand te zijn gekomen. Aanpas
sing, bezulni-

ging is vaak no-

lig. Maar laat
nen de bezuini-
;lng dan eerlijk
•erdelen. Rijke-
f -e landen heb-

tegenover de
irme, rijkere
jroepen tegen-

daarna met het socialisme. Daardoor
komt men in conflict met alle partijen,
die hun normen ontlenen aan de mens.
Dat is de grote kloof tussen VVD en Prot.
Chr. Groep.

Toch moet er samenwerking zijn, ook
in de raad. De raad is een bestuurscollege,
een politiek college. De beschouwin
gen hebben meestal een zakelyk karak
ter. En: we verstaan elkaar nog. Er is
geen spraakverwarring. Met de PvdA is
dat anders, met het Communisme hele-

Mr Woudstra sprak vervolgens nog over
de reorganisatie van de GGD (particulier
initiatief nummer één!), de kruisvereni
gingen (deze moeten samenwerken, voor
al technisch) en het verzoek van de Bond
tegen het vloeken (spr. achtte de moti
vering van B. en W. „geen geld" een
dooddoener en niet te waarderen).

Ten slotte de voorstellen: spr. wilde
het antwoord van B. en W. afwachten.
Mr Woudstra kon niet begrijpen, hoe
vrouw Braggaar tot haar voorstellen kon
komen. Als men al zo lang in de raad zit
en als men mede-verantwoordelijk wil
zyn, moet men volgens spr. zó niet doen.

Een serie blauwtjes voor de heer Frohwein

Tegen aantasting der autonomie l

Ernstige bezwaren van mr dr Knol tegen
de rentepolitiek van het rijk

De heer Van ItersonVolledige plannen
worden weer verworpen

De avondzitting stond onder voorzitterschap van wethouder Van Schaik wégen?
absentie van de burgemeester. Tot half twaalf heeft de raad de vergadering voort
gezet en vele leden hebben na de fractieleiders nog het woord gevoerd. Het is ons
onmogelijk, al het gesprokene op dezelfde wUze als boven weer te geven. Daarvoor

is er te veel gezegden daarvoor is te vaak herhaald wat reeds gezegd wai

zullen ons dus tot de hoofdzaken moeten beperken en hier en daar ook het
trekkelyke der debatten naar voren doen komen.

Mr dr Knol (Prot.-Chr.) zette in een
kort maar gefundeerd betoog eerst uit
een, dat de staat heeft aangetast het zijn
van rechtsstaat. Spr. bewees dit ook aan
de hand van vroeger en nu gestelde vra-
;n en de antwoorden van B. en W.

Reeds in 1947 wees spr. op de dreigen
de gevaren, o.a. de inflatie. Thans ziet
het gevaar allerwegen. Het is naar
sprekers mening een gevolg van de ge
leide gelduitgifte. Deze houdt in zich
verslechting van het - geldwezen.

In 1948 attendeerde spr. op de gé-
varen, die de autonomie van de ge
meenten reeds toen bedreigden. Nü
zegt prof. C. W. de Vries: De finan-

We moeten actief iets doen:

werkplan klaar maken. Dat kan in

Leiden toch niet zo moeiiyk zyn.

Spr. was zeer tevreden over de gang
van zaken b\j Openbare Werken (wo
ningbouw) en bij het onderwijs. Op het
gebied van de geneeskundige verzorging
ls sprake van een duidelijke verbetering.
Maar er blijven nog vele wensen. De
kost gaat voor de baat uit en er is een
grote achterstand in te halen. Naast de
overheidszorg moet het particulier ini
tiatief worden erkend. Spr. wees nog
eens op de noodzakelijkheid van het uit
breiden der ziekerrhuisruimte en van het
bouwen van een tehuis voor ouden van
dagen.

Wat - bedoelt de WD met de omroep
tot een-hechte samenwerking tegen-het
socialisme? Wat onder een positief-Chris-
telyke grondslag daartoe? Spr. meende,
dat wij de beoordeling van het Christen
zijn moeten overlaten aan de Hogere
Macht.

Ten slotte de voorstellen: mevrouw
Braggaar moest die van haar zélf maar
verdedigen. De sanering van de binnen
stad en de aanleg der verkeerswegen
wilde spr. niet afwijzen, maar hij wenste
het antwoord van B. en W. af te wach
ten, of de mogelijkheid daartoe er is
binnen niet al te lange tijd. De fractié
stelde zich achter de motie-Woudstra, al
moet over de redactie misschien nog
even worden gesproken.

De heilige oorlog" van de V.V.D.

De heer Frohwein ziet het communisme
als het verlengde van 't socialisme

„Hechte samenwerking in de strijd er tegen"

BIJ DE POLITIEKE BESCHOUWINGEN, die ik bU het sectie-onderzoek heb
gehouden, werd door mU opgemerkt aldus de heer A. O. Frohw
nadat h"U een woord Van waardering had gericht tot allen, die werken vooi
belang van Lelden, dat het mU wenselyk voorkomt, dat In de raad een hechte
samenwerking wordt verkregen tussen die groepen, welke daadwerkelyk het
socialisme wensen te bestrUden. Spr. dacht hierbU in de eerste plaats aan de Prot.-
Chr. raadsfractie, waarmede de V.V.D. graag tot een hechte samenwerking wil
geraken. Maar ook met de K.V.P.

De socialistische eis: afschaffing van de
particuliere eigendom der productiemid
delen. is uiteraard niet een op zichzelf
óffenT brenseiT staand ideaal, maar vrucht van een veel
V Laten de beter- meer omvattende beschouwing der din-
TÉe: ^situeerden jn gen. Die levensbeschouwing zet een stem-
3e eer(;tp nlaats'pel °P het socialisme. Het tegenwoordig
in sommige kringen heersende spraakge
bruik, om zekere tegenstelling te maken
tussen socialisme ën communisme en deze
twee als vijandige machten tegenover el
kaar te plaatsen, dóet wellicht bezwaar
rijzen tegen de voorstelling, alsof het
hedendaags socialisme een openbaring
voor het communisme vormt. Toch kan
die rangschikking van het socialisme als
een onderdeel van het communisme op
goede gronden worden verdedigd.

Spr. herinnerde er aan. dat Marx en
Engels hun geschrift in 1847 niet de naam
gaven van socialistisch, maar van com
munistisch manifest. In de Tweede Ka
mer heeft mr Oud gesproken over een
„derde macht". In Leiden was het de
heer Kikkert, die in een lezing voor C.H.
jongeren concludeerde, dat het tot een
samenwerking moet komen, echter zon
der dat aan het beginsel concessies wor
den gedaan. Verder dan een hechte sa
menwerking met de Prot.-Chr. fractie zou
de V.V.D. niet willen gaan. En iedere
R.K. heeft de plicht, hét socialisme te
bestrijden. Het monsterverbond van de
P.v.d.A. en de K.V.P. achtte spr. dan ook
voor land en gemeente een groot gevaar.
Ernstig zijn reeds de diepe wonden ge
weest, die door deze combinatie werden
geslagen in ons staatsbestel en ons ec
misch bestaan.

Het is Interessant hoe men de
wezenlijking van de socialisatie door mid
del van een bedenkelijk belastingsysteem
denkt te bereiken. (Hofstra: „Socialisti
sche Belastingpolitiek"). „Het inkomen
voor het afzonderlijke Individu is, wat
de staat hem toestaat netto over te hou
den." Nadrukkelijk betogen de belasting
deskundige socialisten, dat hun politiek
in het bijzonder het bevorderen van een
geleidelijke socialisatie door een toene
mende uitholling van het eigendomsrecht
moet nastreven.

Dr. J. Goslings hebben tot het
brengen er van.

Hoge belastingen zijn nu eenmaal nodig
voor de defensie. Zelfs in de V.S. grijpt
de overheid in in het bedrijfsleven. Alle
overbodige luxe moet verdwijnen. De
opvoering der productiviteit echter moet
niet plaats hebben door het verlengen
der arbeidstijden.

Men kan boven-ontwikkelde ge-
dachtengang namens vele leden van
onze party ook op andere wijze
grondvesten en formuleren, aldus dr
Goslings. Ais een draad loopt door
het gehele Evangelie de gedachte
van het opheffen van de armen en
verdrukten. Om in Bijbelse termen
te spreken, er staan bijvoorbeeld
reeds in de profetieën van Jesaja
woorden ais „het gekrookte riet en
de rokende vlaswiek".

Het is nu maar de vraag, of men als
Christen het Evangelie wil vergeeste
lijken en in het Hiernamaals plaatsen,
dan wel of men meent, dat men de toe
passing er van ook reeds in deze, zij het
zondige, wereld moet trachten te verwe
zenlijken. En dan wel niet alleen op
geestelUk terrein, maar ook op andere
gebieden van het leven.

In dit uiterst moeilijke en wellicht
beslissende tijdperk der mensheid zal
mogelijk de betekenis van de Schrift
duidelijk worden in deze zin, dat op alle
gebieden van het leven, dus ook maat
schappelijk, sociaal en economisch, de
enige op de duur houdbare norm
het menseülk leven slechts die is va
gerechtigheid, die voortkomt uit liefde
(waaronder naastenliefde), verantwoor
delijkheid voor zjjn broeder, de mede
mens, en opofferingsgezindheid.

En nog is het einde niet.

Iedere partU, die zich op het stand
punt stelt, dat het eigendomsrecht
moet worden geëerbiedigd, zal daar-*
om naar sprekers mening nu en in
de toekomst nooit met de P.v.d.A.
mogen samenwerken. Zwaar zyn de
slagen, die door dc P.v.d.A. aan de
middenstand en beter-gesitueerden
worden toegebracht. Het hedendaag
se belastingstelsel is er op gericht,
het bedryfsleven, ook dat in onze
stad, hoogst ernstig aan tc tasten.

In dit verband sprak de heer Frohwein
,ok over de industriehallen. Met de mid
denstand wordt te weinig rekening ge
houden. Hoewel de V.V.D. geen bepaalde
groepsbelangen voorstaat, achtte spreker
het toch noodzakelijk, wanneer een be
paalde groep in de verdrukking komt,
p te wijzen. Op dit terrein ligt ook
taak voor de arbeiders-organisaties,
namelijk om hun leden meer begrip en
liefde bij te brengen voor de onderne
ming, waarin ze werken.

De heer Frohwein gaf uiting aan zyn
waardering voor de resultaten van de
woningbouw, de wethouder van openbare
werken bracht hij dank voor zijn grote

clën van alle gemeenten zitten in de
knoop. Maar bovendien wordt aan
belde uiteinden van het touw ge
trokken (door rUk en gemeenten).
Spr. vreest thans een nog ergere
knoop, die wellicht niet meer te
ontwarren is.

Tegen de aantastingen had men en
stiger moeten optreden. Nu in 1950 zegt
het rijk: Wij willen de behoeften
de gemeenten blijven beoordelen,
rijk heeft zo de belastingbron aangetast.

Grote bezwaren had mr dr Knol
ook tegen de rentepolitiek van de
regering. De regering streeft een
lage rentepolitiek na, maar geeft zelf
het geld tegen een hoge rente. Dit
mogen de gemeenten wel eens ter
dege onder de ogen van de regering
brengen. Want ook dit is aantasting
van de autonomie. En Den Haag
wete. dat een bevel nooit een econo
mische wet te niet kan doen.

Dat het college van B. en W. niet te
optimistisch zij! De rechtsstaat is aange
tast door de macht. De regering zal zeg
gen, welke uitgaven de gemeente mag
doen, niettegenstaande de gemeentewet
anders voorschrijft. Mr dr Knol wekte
ten slotte op tot grote soberheid en een
efficiënt beheer.

De gemeente houde er rekening
mee, dat de nieuwe financiële ver
houding tussen ryk en gemeenten
nooit in twee jaar tot stand kan
komen. Spr. zette uiteen, dat men
stellig in tijdnood zal komen.

Mevrouw Braggaar
(P.v.d.A.)

rechten der vrouw

Mevrquw B r a g g a rd e Does
(P.v.d.A.) mevrouw Goudswaard
stond letterlijk achter haar (om de woor
den goed te kunnen volgen) meende,
dat de oorlog wel heeft bewezen, dat de
tot alle beroepen bekwaam is.
Ook de gehuwde vrouw moet, als zij dat
wil, ln elke functie benoemd kunnen
worden, aldus spr. Ons land wordt gere
geerd door een Vrouw, door een ge
huwde Vrouw en Moeder van kinderen.
Wie zal durven te beweren, dat Zij haar
erk niet naar behoren verricht? Dan
an een vrouw ook elk ander werk doen,
uitzonderingen daargelaten.

Spr. kwam er tegen op. dat zaken, die
reeds in de commissie van Openbare
Werken zijn besproken, in de raad onno
dig worden herhaald. Het mag toch niet
de bedoeling zijn, de wethouder
O. W. of de P.v.d.A. onaangenaam te zijn.
En de zittingen duren er langer door dan
nodig is.

Overproductie bij de blindenwerkin-
richting moet worden voorkomen, anders
krijgen de blinden het idee, dat ze geen
nuttige arbeid verrichten. Wanneer de
voortekenen niet bedriegen, krijgen we
weer te kampen met werkloosheid. Daar
tegen moet bij voorbaat worden opgetre
den.

Mevrouw Braggaar had veel waarde
ring voor het werk der B.L.O.-school,
maar nog meer ouders moeten van het
nut er van worden overtuigd. Uitbrei
ding van de Montessorischool is nodig.
Eveneens van het aantal zwembaden,
om ongewenste toestanden te voorkomen
en het verdrinkingsgevaar te verminde
ren. Nog lang rtiet alle huizen hebben
douchecellen, dus badhuizen blijven ook
nodig. In het begin der week kunnen
vele hulsvrouwen de badhuizen gebrui
ken om er de was te doen. Hoe lang moet
het nog duren, voordat er een crèche
komt? Zullen wij het nog beleven?

Vervolgens vroeg spr. om uitbrei
ding van het aantal zuigelingen

(hilariteit) en kleuter-consultatle-
bureaux.

Er bestaat ook een schreeuwend ge
brek aan tehuizen, voor ouden van dagen
ziekenhuisruimte. Spr. zag eer
goede oplossing in een tehuis, waar ook
zieke ouden van dagen en bejaarde echt
paren kunnen-worden opgenomen.
Ten slotte ging spr. in op de opmerkin-

redenen voor de ontwaarding
munteenheid somde dokter
inn (KVP) op. Spr. vreesde
reeds eerder noodlijdendheid der ge
meenteeerst nu beramen B. en W

stappen. Het college geve een voorbeeld
zuinig en efficiënt beheer. De takken
dienst moeten ieder voor zich de
grootste soberheid betrachten. Waarom
de ambtenaren, die zich hiervoor in
spannen, geeh premie gegeven.

Op verschillende kleinere punten ging
spr. nader in, o.a. wat de woningbouw en
het verkeer betreft. Met het voorstel van
rouw Braggaar tot het uitbreiden
het aantal consultatiebureaux kon
spr. voorshands niet meegaan, omdat dit
zaak is van particulier initiatief.
heer Questroo (Prot.-Chr.)
bracht enkele punten kernachtig naar
In de eerste p'laats de toonkamer
der Lichtfabrieken en het inschakelen
de middenstand, overal waar dat mo
gelijk is. Bij de meubilering van de
Stadsgehoorzaal zijn B. en W. ernstig
tekort geschoten. Slechts één Leidse
meubileerder is uitgenodigd, omdat Lei
den niet over méér vakmensen
schikken. Dit laatste wilde er bij spr. niet
in. Op de tentoonstelling „De Mens er
zijn Arbeid" hebben velen kennis geno
men van goed Leids vakmanschap. En
nu zeggen B. en W., dat er geen vakmen
sen zijn! Spr. hoopte, dat B. en W. niet
meer aan Leidse ambachtslieden
brevet van onbekwaamheid zouden
geven.

Het deed de heer Questroo groot ge
noegen, dat B. en W. er naar streven de
werkzaamheden aan Stationsplein
naaste omgeving nagenoeg gelijktijdig met
de Spoorwegwerken gereed te hebben.

Bij de aanstelling van ambtenaren leg
gen B. en W. niet de juiste maatstaf aan,
met name t.a.v, de organieke sterkte. Het
gevaar is niet denkbeeldig, dat het ene
hoofd van dienst wat royaler is met het
voordragen Voor bevordering dan een
ander. Ook de aard der werkzaamheden
moet een belangrijke rol spelen.

Spr. had ernstige bezwaren tegen
het vervaardigen van cyclostylewerk
door een gemeentelijke dienst voor

/an mr Woudstra. Haar langdürige
raads-ervaring had haar tot haar voor
stellen gebracht. Het particulier initiatief
heeft al veel bereikt, maar de gemeente
moet hier en daar aanvullen. Spr. besloot
:en woord van dank aan allen, die
werken in het belang der gemeente.

De heer Van Iterson
(P.-C.)

te veel werk voor niets

werkzaamheid. Wel
op stellen, dat
meer rekening
werd gehouden
met de opmer
kingen van de
heer Van Iter
son en spreker
Hij uitte de
hoop, dat zowei
de directeur
van de accoun
tantsdienst als
de verschillen
de hoofden van
dienst zich zul
len beijveren
door weder
zijds begrip
nóg meer tot
elkaar te ko
men, Spr. drong

spr.

prijs

A. O. FROHWEIN

aan op een billijke verdeling tusser
aantal te bouwen middenstands- er
beiderswoningen. Er volgde een ernstig
protest tegen de wijze, waarop het rijk
de gemeenten in haar autonomie
tast. Tenslotte sprak de heer Frohwein
,de wens uit. dat B. en W. en de raad
1951 de nodige wijsheid zullen ontvan
gen om de vele moeilijkheden het hoofd
te kunnen 'bieden.

Over enkele voorstellen wilde spr. zich
nog beraden. De motie-Woudstra zal
tuurlijk de steun der WD verkrijgen.
Dat de heer Piena met een voorstel ter
bestrijding van de werkloosheid moest
komen (het vormen van een werkcomiï»
ter uitwerking van plannen) achtte spr.
een veeg teken voor de geleide et
mie. Spr. is dan ook stellig nog niet

„heimkuckend"hij verlangt nog niet

naar de KVP terug! Hy ziet liever niet
door de paarse tralies van die partij
evenmin door de rose van de PvdA. Moge
de KVP inzien, dat zij op de verkeerde
weg is door met de PvdA samen te
ken. Dat zou mij een waar genoegen
zijn, aldus besloot de heer Frohwein
betoog.

Een dergelijk woord van dank uitte
ook de heer Van Iterson (Prot.
Chr.), ook aan B. en W. Hij vroeg het
college, spoed te betrachten met de „wel
standscommissie". Spr. was niet tevreden
over de rapporten, uitgebracht door de
centrale verwarmingsadviseurs. De pas
aangelegde sportvelden aan de Haarl -
vaart zijn door K.N.V.B.-deskundigen af
gekeurd. Spr. wilde wel «ens weten, hoe
dat precies zit en of B. en W. de zaken
onjuist hebbenwoorgesteld.

Het verheugde de heer Van Iterson,
dat B. en W. zullen streven naar dem
ping en riolering van de Langebrug in
1951. Het antwoord van het college over
het Merenplan heeft spr. verbaasd. Het
college stelt het wel wat al te optimis
tisch voor.

Gelukkig zal „ratlobouw" eindelijk
uit de Leidse wederopbouwgeschie-
denis verdwynen. Op de daarvoor
bestemde grond zouden eerst maar

28, daarna 42, Ja90 woningen

zyn gebouwd. Wat een geluk, dat op
deze mooie hoek het eerste plan van
28 niet is doorgegaan! Laten hier zo
spoedig mogelijk «en honderd wo
ningen worden geprojecteerd. Dit
terrein ligt al jaren braak en kost
veel rente. De klacht, dat Leiden
geen bouwgrond had of heeft, wordt
hiermede te niet gedaan.
De werkzaamheden van de sociograaf
zijn thans uitgestippeld. Deze dienst pro
beert nuttig werk te verrichtenmaai

krijgt er eenvoudig de kans niet toe. Het
plan na het andere wordt omverge-
d. B. en W. wijzigen elk plan naai
goeddunken. Dit jaar zyn in wilde haast
op nog niet goedgekeurde uitbreidings
plannen plotseling diverse complexen
neergepoot.

Spr. reeg daaraan een hele serie vragen
kwam vervolgens aan de personeels
bezetting van Openbare Werken. Daar-
hij wat ongerust. De heer Van
Iterson vergeleek de personeelssterkte in
1938 met die van nu, alsmede de op
drachten van 1938 «iet die van 1950. De
tekenkamer bijv. had in 1938 een bezet
ting van 23 man en thans van 38. En
daar zullen nog 5 man aan worden toe
gevoegd. Dan moeten de resultaten er
"c naar zijn. Spr. vergeleek maar eens
vond: „Het loopt toch wel erg de spui
gaten uit". Hij wilde niet een verwijt
maken, maar toch vragen, of hier wel
efficiënt gewerkt wordt.

Wordt er niet te veel werk voor
niets gedaan? Spr. meende de oorza
ken te hebben gevonden en lichtpun
ten voor verbetering te zien. Er
moeten niet steeds volledige plan
nen worden gemaakt om die dan
weer te verwerpen. „Worden hier
niet te veel plannen gemaakt, die
nooit tot uitvoering komen?"
Spr. wees op de tuinbouwkundige
tekening voor het gehele plan Zuid-
West, dat nu door de bouw van de 500
woningen ondersteboven wordt gegooid.
Er worden soms zelfs maquettes in
plaats van plannen gemaakt. Wat kost
dat niet aan tijd en geld? Wie zal dat
alles betalen? Spr. wilde dit niet als
critiek maar als ongerustheid n
brengen.

In de woningbouw is wat verbetering
gekomen, al is er geen reden tot
juichen. Er wordt zeer, zeer veel leed ge
leden. Jammer, alles schijnt ons tegen te
zitten. De klad zit er in en we kunnen
er blijkbaar niet uitkomen.

Over de jaren 19461950 zyn toe
gewezen 1167 woningen (plus 103
„verspeelde", omdat er niet op tyd
aan begonnen was). Er zUn in totaal
595 huizen gereedgekomen. Spr.
ageerde opnieuw tegen montage-
bouw. Jonge mensen komen niet aan
bod, tairyke huizen zitten overvol...
er moet veel en goed worden ge
bouwd. Gelukkig zyn de particuliere
bouwers weer ingeschakeld, want er
is in onze stad ook een schreeuwend
gebrek aan middenstandswoningen.
Naar aanleiding van opmerkingen var
mevrouw Braggaar waarschuwde spr.
dat men niet moet trachten, een wig t<
drijven tussen de wethouder en de com
missie van Openbare Werken. „Dat lukt
Braggaar overigens toch niet!
:r moeten stellig geen verwijten naa
bepaalde kant worden gedaan....

verenigingen, ook al aU" deze gesub
sidieerd en betalen ze er voor. „Zet
dit nieuwe gemeentebedrüf stop!"

De wens. om het sportterrein aan de;
Burggravenlaan aan de Sportstichting in
beheer te geven, achtte spr. zeer urgent]
Het is thans een verwaarloosde boel.
Ten slotte verdedigde spr. het voor»
stel De Hosson-Questroo tot het instellen
„welstandscommissie". Niet op
de lange baan!

Mevrouw Goudswaar dK n i p-
:heer (WD) vroeg om de instelling
jn een vrouwen-adviescommissie voor
de huisvesting, die ook het huisvestings
probleem van de ouden van dagen zou
kunnen bestuderen. ZIJ haalde daarbij
Rotterdam ten voorbeeld aan en noemde
zo'n commissie uiterst nuttig. Allerlei1
onaangename dingen bij de woningbouw
kunnen dan worden voorkomen en aller
lei advies kan gegeven. „Want wat weet
een man van het huishouden?" (Velerlei
protesten!) Natuurlijk zijn de vrouwen
het onderling niet op alle punten eens.
Het ideale huis is dus een compromis.'
Spr. noemde vele voorbeelden. Deur-,
krukken zó laag, dat ook de kinderen er
bij kunnen

Geroep: Welja!

Mevrouw G.: Sssstt! De sleutelga
ten echter moeten hoger.

„Allemaal dingen, die ln het brein
van een man niet opkomen."

Spr. informeerde verder naar de plannen
inzake de huisvesting van gerepatrieerd
den en van Ambonnezen.

De heer Van O yen (KVP) voeldi
niets voor de arbeid van de gehuwds
vrouw, behalve in bepaalde gevallen,
De gehuwde vrouw moet thuis zijn als
de koningin van het gezin. Haar taaie
kan maar moeilijk aan anderen worden
overgelaten. De vergelijking met de
Koningin gaat niet op. De Prinsesje!
hoeven toch niet naar een ?rèche, als Zij
gaat werken?

Wat betreft de „hechte samenwerking"]
door de heer Frohwein voorgesteld: de
zaken moeten juist worden aangegeven^
Socialisme is geen communisme. Wij|
Katholieken, erkennen het eigendoms
recht, zij het dan ook niet in absolute zinj
Als iemand, die voor een gezin moet
zorgen en daartoe niet in staat is,
diefstal pleegt, is dat niet zo erg.
Hij heeft het recht, ja zelfs de plicht
om te nemen. De rechter legt hem
dan meestal ook een voorwaardelyke i
straf op. Er is zelfs een rechtbank,
aldus spr.. die hem geheel vrU
spreekt. Deze rechtbank is de katho
lieke kark.

Wat wil de VVD voor positiefs plaat-'
in tegenover het socialisme? Een libe]
raai Christendom, dat zo veel verwarring
heeft gesticht en nog sticht? Is het niej
beter te zoeken naar wat bindt dan naai
wat scheidt?

De heer Frohwein beschouwt zich-
zelf als een soort van super-katho
liek. En hij denkt, aldus spr., dat \vU
achter naarse tralies zitten. Maar
spr. is blii. lid van de KVP te zUn.
De heer Frohwein zegt eigenlyk te
gen iedere KVP-er: Je loopt uit de
pas. Alleen hy zelf loopt er in. Om

by anderen in de pas te komen

De heer Van Stralen heeft de Chrisl
tenen het vorig jaar sociale achterlijk
heid verweten. Inderdaad bestaat er vaal
onderscheid tussen leer en leven. Als all^
Christenen zo leefden als het moest, zou
er van sociale nood geen sprake zijn)
Verschil van tempo en inzicht blijft evenj
wel. Jammfcr, dat vooruitstrevend»
Christenen als de heer Van Stralen hus
Chr. partij hebben verlaten. Mannen al!
Talma en Aalberse gaven, een beter voor
beeld.

Spr. drong voorts aan op subsidiëring
van een principieel bureau voor beroep»
keuze. Juist een dergelijk bureau moei
principieel georiënteerd zijn.

Ondanks de nieuwbouw is er nog eei
verschrikkelijke woningnood. Spr. gsj
daarvan treffende voorbeelden. Van saj
nering der binnenstad kan dan ook bej
slist nog niet komen, hoe jammer ha
ook is. Tot mevrouw Braggaar zei spr,
dat het particulier initiatief de eerstj
stap moe*, zetten tot het inrichten vaj
een kinderbewaarplaats (crèche).

De heer Knetsch (Prot.-Chr.) waf
pessimistisch ten aanzien van de werla
loosheid. Vooral de textielindustrieën 3}
de staalbedrijven z/ullen het moeilijk krit
gen door de internationale toestand
(Zie vervolg op pag. 8

De heer van
Weizen (Comm.)

„ondergang der beschaving"

Reeds herhaalde malen is door ons
sproken, aldus de heer H. VAN WELZ1
(Comm.) over de dreigingen, die
aan de horizon de economische hoi
zon aftekenen. Spr. wee:
machtspositie van de centrale overhel
die de rechten der gemeenten
De motie-Woudstra zal door de C.P.
dan ook worden ondersteund. Overi
zag spr. andere aanleidingen tot de
nomische crisis dan sommige leden
de raad en dan het college van B. ei

Aan welke factoren is het te wijtei
dat de toestand, ook die van de g
Leiden, in betrekkelijk korte tüd slechti
is geworden? Devaluatie stellig! Ma)
vooral de versnelde bewapening. Daar
onder lijdt met name ook de Leidse k

„Uit positieve bron" weet spr., dat
in andere kringen deze mening heei
De Leidse bedrijven, die personeel hebl
moeten ontslaan, zyn nog niet ingescl
keld voor de bewapening vandaar
slechte gang van zaken. Met zorg slai
spr. deze ontwikkeling gade, vooral
het oog op de kleine man. Spr. heeft
alles het vorig jaar reeds gesignaleei
in grote lijnen tenminste. Overal
thans ontbindingsverschijnselen,
meende, dat daartegenover een ge
andere weg moet worden ingeslagen.

Voor het streven van K. en O. hij
spr. in het algemeen bewondering. Ecl
ter niet wat de sector „ontwikkeling
betreft: lezingen, cursussen e.d. Niet »l
leen het „contra", maar ook het „P"
moet in bepaalde gevallen worden g'
hoord. Bijvoorbeeld b'U onderwerpen a|
„de ondergang van onze beschaving". Od
verschil van mening met het geest»»
zwaard uit te vechten. Voor zulk eé
strijd deinzen wU niet terug, aldus spr.

De heer Van Weizen verdedigde ter
slotte de communistische voorstellen i'
zake de sanering der binnenstad (omgi
ving Klooster en Geregracht) en betre
fende de verkeerswegen Noord-Zuid
Oost-West. Hij drong er op aan, d
voor de oorlog reeds bestaande planne
thans met spoed opnieuw ter hand
nemen.