Mogelijkheid tot stichting van industrie
park zal worden onderzocht
Meerderheidsvoorstel met de hakken
over de sloot (18-14)
Waar de raad verder nog over handelde
Zware Hoest
Merkwaardig tijdsbeeld: kanker over
vleugeld door hartziekten
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 12 DECEMBER 19!
I«IEU\
Laatste raadszitting in 1950
Wethouder Van Schaik presideerde gistermiddag weer de Lcidse raad. Zal de bur
gemeester de volgende keer, bij de behandeling van de begroting voor 1951, in het
begin van Januari, weer kunnen leiden? Zonder aan de voorzitterscapaciteiten
van de wethouder van onderwas ook maar iets af te doen, spreken we de hartelijke
wens uit, dat dit het geval mag zijn. De grootste kluif was gisteren het voorstel
van B. en W. tot het onderzoeken van de mogelijkheid tot het stichten van
industriepark. Zoals men weet, is door Openbare Werken een plan ontworpen tot
het bouwen van negen dubbele hallen op terreinen bij de Trckvliet. Het voorstel
van B. en W. heeft met slechts enkele stemmen de meerderheid kunnen verwei
Het was trouwens ook niet
stel van het college in zijn geheel. Wet
houder Van der Kwaak had een afwij
kende mening en vormde daardoor de
„kleinst mogelijke minderheid". En dat
om het grote risico, dat hij er voor de
gemeente in zag. Tal van leden bleken
trouwens het risico te groot te achten.
De heer Fr oh we in (V.V.D.), eerste
spreker, vond het plan wel belangrijk,
maar niet eenvoudig. Hij vergeleek het
met dat te Uden (N.B.), waar men over
goedkope grond (ƒ0.25 per m2) en over
een teveel aan arbeidskrachten beschikt.
Het Econ. Technisch Instituut lichtte B.
en W. van Leiden voor. maar waarom
daarnaast ook niet de K. van K. en de
Leidse vereniging van industriëlen ge
raadpleegd? En waarom niet
missie voor financiën gehoord? Alsmede
de gem. accountantsdienst? Het is
immers een plan met een financiële
opzet? De berekening ervan is thans
uitsluitend door Openbare Werken ge
schied. Spr. achtte de gegeven cijfers
vechtbaar. Hij staafde zijn betoog
eigen cijfers.
Heeft Openbare Werken ook gedacht
aan de grond- en straatbclastlng? Spr.
meende van niet. De heer Frohwein
vreesde een strop van tonnen. B.
komen tot een huurprijs van 6.10,
spr. geloofde, dat die prijs veel hoger
zou komen te liggen, zodat B. en W. later
een prys van wel ƒ11 zouden
noemen. Maar de huur van 6.10 per m2
is nog veel te hoog voor kleine bedrij
ven. Voor grote bedrüven misschien laag
genoeg, maar daarvoor zouden de hallen
niet worden gebouwd. Enerzijds geeft de
gemeente dus een cadeautje
industrie, anderzijds is ƒ2250
halve hal per jaar veel te hoog. Normaal
is ƒ1200 per jaar aan huur by een netto
inkomen van ƒ4800.
Op subsidies van rijk en provincie
hoeven wij niet te rekenen. Maar hoge
stichtingskosten zal Den Haag ook nooit
goedkeuren. Over de annuïteiten
spr. al evenmin tevreden. Hij zou
graag de mening van de wethouder
financiën horen.
De heer Frohwein had tenslotte enkele
technische bezwaren. De hallen zullen
moeten worden onderheid. anders zakken
de precisiemachines weg. Al met al vroeg
spr. B. en W. zich nog eens te bedenken,
alvorens te beginnen aan de uitvoering
van dit plan, dat fout van opzet
handen vol geld kost.
In dezelfde trant betwijfelde de heer
Van Iterson (Prot.-Chr.) het, of de
exploitatie wel rendabel zal zijn. Er zijn
verschillende factoren over het hoofd
gezien, bijv. de grond- en straatbelasting
en het eventueel leeg blijven staan van
r hallen. De geraamde levens-
ger kan gaan dan f 6.10, nu die prys een
maal genoemd is. Spr. had die prijs lie
ver nog geheim gehouden. Is het moge
lijk, de hallen te verdelen? vroeg spr.
verder. In sommige gevallen zullen
groot zijn. Spr. kon de wethouder wel
verzekeren, dat, als de negen hallen
één complex werden aangeboden, er g
noeg gegadigden zouden zyn te vinden.
Hoewel de heer A a 1 d e r s het beter
had gevonden, dat de hallen er een paar
jaar eerder waren gekomen, juichte hij
het plan ook nu nog toe, omdat er be
hoefte aan is. Het is uitermate moeilijk
in Leiden een pakhuis of een zolder te
huren. Spr. vroeg, ook de werkgevers
organisaties in te schakelen. De vraag
van de LDM om f 7000 garantie vond
spr. wel wat vreemd.
De heer S c h 11 e r (PvdA) achtte het
plan verantwoord. Nu de particulieren
er geen kans toe zien. moet de gemeente
het z.i. wel doen. De gemeente maakt
geen winst, heeft er zelfs wel een offer
Weth. Van der Kwaak (minder
heid van B. en W.) was tegen het voor
stel. omdat hij het risico te groot achtte.
Hij houdt bovendiéh niet van confectie
Confectie die 50 jaar moet duren! Het
gebouw is dan niet afgestemd op het be
drijf. Vijftig jaar zit men vast en aan
alle zijden ingesloten.
Er is te Leiden betrekkelijk weinig
vraag naar bepaalde panden, ook naar
grotere panden. Is het financieel risico
dan zo groot? Ja, want negen industrieën
(of 18.') moeten voor 50 jaar gebruik
willen maken. Alles inbegrepen wordt
de huurprijs veel te hoog. Dan toch maar
eens proberen? Spr. had tegen de gehele
gang van zaken bezwaren, ook tegen het
publiceren der prijzen.
Het ernstige bezwaar van de oppositie
achtte weth. J o n g e 1 e e n bij de be
antwoording wel de gedachte, dat het
plan niet rijp was voor openbare behan
deling. De raad heeft echter zelf talrijke
malen aangedrongen op een plan. Er zijn
vele pogingen gedaan om een goedkopere
opzet te verkrijgen. Nu achten velen
het financiële offer van de gemeente te
groot. Van het Tijk behoeft men geen
bijdrage te verwachten, van de Herstel-
bank al evenmin.en van B. cn W
geen ..handigheidjes", aldus spr. Als de
heer Frohwein, die zich \yil opwerpen
als de kampioen voor de middenstand
en de kleine industrie, de opzet
plan „banaal" noemt, spreekt daaruit
toch wel weinig dank voor het feit, dal
aan zijn verzoek voldaan is.
De heer Frohwein: Er deugt geen
fluit van. Van de hele berekening niet.
Weth. Jongeleen: Als U meent, dal
er geen fluit van deugt, moet U
maar eens leren lezen. Uw cijfer,
ogenschijnlijk volkomen juist, ma
zijn verouderd. U vergelijkt die van drie
jaar geleden met die van nu. Maar er ii
ook nog zoiets als „Korea". Dat wil zeg
gen. dat de prijzen met 8 a 10% zijn ge
stegen.
De heer Frohwein: De huur blijft
te hoog.
Weth. Jongeleen: De heer Froh
wein kan interrumperen, zoveel hij wil.
ik laat me toch niet van de kook bren-
De wethouder zette hierna uiteen, da',
het Trekvliet-plan goedkoper is dan hel
Cronestein-plan. dat de heer Frohwein
had genoemd.
Er is wel degelijk gebrek aan industrie
ruimte. De kleine bedrijven zitten er oir
te springen. Dat is wel gebleken. Maai
er zal onderhandeld moeten worden. De
heer Frohwein vond de huurprijs te hoo,
kleine bedrijven en te laag voor d
grote ondernemingen. Dan is misschien
de juiste middenweg gevonden. In de
dubbele hallen kunnen 35 40 personen
werken. Ze kunnen zo nodig ook
worden verdeeld. Het verwi
derde spr., dat hij het plan nog zo moest
•erdedigen. Men vergete niet. dat het
bouwen nu eenmaal duur is. Er zal zo
nodig ook met de organisaties worden
overlegd. Geef B. en W. de mogelijkheid
tot onderhandelen. Het standpunt
L.D.M. aebtte spr. te billijken.
De risico's zijn inderdaad groot. Als
de raad meent, dat het plan niet kan
doorgaan, moet men het verwerpen.
Neemt de raad het plan aan, dan komt
tweede, waarover men rustig kan
nadenken. De wethouder zcide. het
stel niet zo heel warm. maar toch met
overtuiging te willen aanbevelen.
De heer Frohwein vond het
?eg teken, dat de wethouder van finan-
_.ën niet achter het voorstel stond. Als
het tóch wordt doorgedreven, zal spre
kers fractie zich misschien tot Ged. Sta
ten wenden.
De heer Van Iterson memoreerde
yg even. dat hij indertijd niet heeft ge
sproken over een park, maar over flats.
Bovendien is de conjunctuur thans
zienlijk gedaald. Maar afgezien daarvan
staat spr. geheel vrij, thans over dit plan
te beslissen zoals hij wil. Hij
nog steeds een strop.
Npdat ook de heren Knol
n g s nog in de tweede ronde het
woord hadden gevoerd en weth. V a n
der Kwaak het plan een s!ag in de
lucht had genoemd, verdedigde weth.
ongeleen het opnieuw.
De stemming leverde 18 stemmen voor
14 tegen. Vóór waren de P.v.d.A., de
KV.P. en de heer Knetsch (P.C.). Tegen:
dc V.V.D., de Prot.-Ohr. (behalve de heer
Knetsch) en de Communisten.
i 50 jaar is ook aanvechtbaar. In
Clubhuizen
Bij het voorstel van B. en W. tot het
verstrekken "&n een aanvullende geld-
de speeltuinvereniging „Oos-
elk geval is die 50 jaar geen basis
de financiële opzet, als daarbij op een
volledige bezetting wordt gerekend. Spr.
voorzag een volledig fiasco. Bij de huur
van 2250 per jaar komen nog de kosten
van inrichting, de dure verwarming en
verlichting, enz. Hoorn heeft ook zon
plan en roept thans gegadigden per
terkwartier"
de bouw
clubhuis aan de Ambonstraat opperde de
heer Frohwein (VVD) bezw
de eerste plaats omdat de aanvankelijke
raming te laag bleek tc zijn en boven
dien achtte spr. zuinigheid met de club
huizen geboden. „Voor hetzelfde .geld
kan een huis worden gebouwd". Spr
deelde mede. dat zijn fractie zich
advertentie op. Ook in andere gemeenten: "^Vt Ced. Staten"zal wenden, als de
at men reeds met de stroppen. De ban- d doeleinden maat
ken kunnen onmogelijk een garantie tot ,7,
de gevraagde bedraged geven blijtt voteren
Mr dr Knol tProt.-Chr.) had er met "e
verbazing kennis van genomen, dat de'.nigilei.a s.
gemeente, die toch al zoveel onder han
den heeft, nog de moed heeft gehad, deze
zaak te entameren. Is er gebrek aan
dergelijke industrieruimte? Volgens spr.
niet, zeker niet op deze wijze. De
industrie, die wat wil, vraagt er niet
Het rijk heeft de industrialisatie tot
toe alleen nog maar gericht op de grote
ondernemingen. Het geeft te denken, dat
het rijk geen medewerking voor hallen
als deze wil verlenen en dat het parti
culier initiatief faalde. Waarom moet de
gemeente er dan toe overgaan? Spr.
achtte de prijsberekening en de afschrij
ving foutief. Het risico van leegstaan is
groot. En welke initiale posten zal de
gemeente ddreot moeten afschrijven? Hoe
is het eigenlijk mogelijk, aldus de heer
Knol, dat men ons een dergelijk rapport
onder ogen durft te brengen. Het is wel
heel erg!
De heer Frohwein: Banaal!
Mr dr Knol: De gemeente acht <le
zaak het nemen van enig risico
waard. Maar wie nioet risico nemer
zijn eigen bedryf, de gemeente of de in
dustrieel? Het is een ellendige tendenz
dat uitschakelen van risico tegenwoor
dig. Ons land ls vroeger groot geworden
door het dragen van risico's. Nu wil by-
na niemand nog risico dragen
Het allerergste achtte spr. evenwel,
dat de kwestie bedrijfseconomisch zo
slecht is bekeken. Grote zaken zijn in
een klein steegje begonnen. Als er dan
wat verdiend was en de zaken gingen
goed, ging men over tot uitbreiding. Dat
is een gezonde gang van zaken!
De KVP-leider A. van D y k toonde
zich verbaasd over deze zwaarwichtige
discussies. Het idee is toch niet van B.
en W.! Overleg met gegadigden is al-
tüd mogelük.
De heer Frohwein: Tegen f 6.10
De heer Van D y k We kunnen B.
en W. rustig fiat geven voor het voeren
van onderhandelingen. Misschien zün er
toch wel gegadigden. Dan kunnen we
verder gaan.
De heer Van Weizen (Comm.)
achtte het risico voor de geméente te
groot. Alles hangt in de lucht. Er is veel
voor te zeggen om industrie aan te trek
ken, maar op deze wyze niet.
Dr Goslings (PvdA) wal al even
verbaasd als de KVP-leider. Van wie
kwam het idee? Van de heren Frohwein
en Van Iterson, die thans tégen z'un. BU
elke begroting werd er weer om ge
vraagd en nu heeft men alleen maar
critlek. En de bezwaren kwamen lnder-
tyd vande wethouder. Er moeten in
Leiden idustrieën komen. Desnoods moet
de gemeente daarvoor een offer bren
gen. Of de huur van f 6.10 per m2 een
redeiyke basis ls, moet nog worden be
keken.
De heer Knetsch (Prot.-Chr.)
•venwel meende, dat men niet veel ho-
a i k zeide. dat
reven van B. en
i Wa uitge-
Het plan is niet van B. t
gaan, dus „Gósterkwartier"
antwoordelijk voor de te lage raming. De
gemeente leent slechts en deze lening
is voldoende gedekt door het gebouw zelf.
„Vervuilers"
Er zal een tweede leiding worden
gebracht voor de continu-filters var
rioolwaterzuivering. De heer A a ld
(KVP) protesteerde kwasi-beledigd
gen een passage in het onderhavige stuk
van „Rijnland", dat „de Leidenaars
vuilers zijn".
De raad aanvaardde ook z.h.s.
voorstel van B. en W. inzake het
schaffen van een vrachtauto met water
tank en mechanische stamper voor Ge
meentewerken. Het Prot.-Christelijk lid
Knetsch vroeg, wie de leverancier zal
zijn. Zijn er prijzen opgevraagd of ge
schiedt de bestelling ondershands? Weth.
Jongeleen zal dit nog bezien.
Het voorstel om te bepalen, dat een
herziening van het partiële uitbreidings
plan Zuid-West wordt voorbereid, ont
lokte een ernstige opmerking aan de
heer Van Iterson (Prot.-Chr.). He',
was spr. by' rauwkeurige bestudering
vergelijking van het in zijn bezit zijnde
materiaal gebleken, dat de hoofdweg
het plan „Zuid-West", aansluitend op de
nieuwe brug over het Galgewater en op
het spoorwegviaduct, in dit partiële plan
was verlegd. En wel op zulk een wijze,
dat de kostbare kunstwerken niet, al
thans niet ten volle tot hun recht zouden
komen. Spr. wilde de toezegging
wethouder, dat de herziening e-
voorlopig plan betrof, hoofd
zakelijk ten doel hebbend, de nieu\
vergang over de Trekvliet te bepalen.
Weth. Jongeleen antwoordde, dat
de herziening o.m. nodig is. om enkele
tuinders toch ter wille te zijn. De glas
cultuur kan hier voorlopig nu nog blij
i. Daarna zal een oplossing voor ieder
geval afzonderlyk moeten worden ge
zocht. De verlegging van de weg zal nog
nader worden bezien. Het plan i
lopig.
500 Woningen
De raad verklaarde zich accoord met
het (voorlopige) voorstel
inzake het bouwen van ci
gen ten Zuiden van de Haagweg. Dit be
treft, zoals uitvoerig werd gemeld, een
systeem, dat hangt tussen normaal- en
standaardbouw. Mevr. B r a g g a a r-d e
verheugde er zich over, maar had
toch ook enkele vragen. Zo had ze een
badgelegenheid gemist, behalve in de
woningen voor ouden van dagen. Spr.
vond, dat er dan toch zeker wel een bad
huis moest komen. Ook had spr. geen
winkelhuizen kunnen ontdekken.
Weth Jongeleen herinnerde er
dat het hier een formeel voorstel betrof
cn dat de plannen nog niet geheel klaar
zijn. B. en W. zullen trachten te voo:
in de behoefte van een badhuis. Er zullen
ook enkele i kleine) winkels komen.
De heer Van Dyk (K.V.P.): Aanvan
kelijk zouden deze huizen buiten het ge
wone volume vallen. De minister heeft
dit niet gehandhaafd, maar er is nu
„een belangrijke premie" toegezegd. Wat
houdt dit in? Spr. kon niet vóór zijn, als
niet een belangrijke percentage buiten
het bouwvolume zou vallen.
Weth. Jongeleen zeide, dat me
een percentage van 50 kan rekenen. En
men make zich niet ongerust: de wc
gen zullen niet erg afwijken van de tra
ditionele bouw.
De vragen blijven
Bij de transactie met de Leidse wol
spinnerij inzake grondruiling stelde de
heer Knetsch een vraag over de brug
(spr. zag liever een vaste dan een
weegbare), maar weth. Jonge 1
'wilde het antwoord „liever schuldig
blijven....' Weth. Van Schaik
de heer Knetsch hoop voor een volgende
keer.
Geen enkel bezwaar had de raad tegen
de aankoop van het perceel Pieter Hui-
bertshof 12. voor 3050, „in het belang
van de volkshuisvesting". Mevr.-Goi
waard-Knipscheer (V.V.D.) wilde
nadere inlichtingen, die het belang
den aantonen. Zij had bij weth. Jor
l-een al even weinig succes als de heer
Knetsch even te voren. De wethouder
antwoordde letterlijk: „Het kan zijn nut
hebben, dit perceel te bezitten in verband
met de gehele gesteldheid ter plaatse"..
Vervoer E.H.D.
Het voorstel aangaande het vervoer
met de gemeentelijke ziekenauto (Eerste-
Hulpdienst) gaf enige discussie. De heer
Van Dijk wilde het vervoer ook gratis
doen zijn, zoals de hulp zélf kosteloos
Dc gemeente behoeft niet alles te doen,
maar volgens spr. dit wel. Het drukke
stadsverkeer bezorgt nu eenmaal veel
ongelukken.
De heer Van Weizen (Comm.) was
van hetzelfde gevoelen, dr Goslings
(PvdA) echter niet. Gratis vervoer zou
volgens de heer Knetsch een douceur
tje voor de Rijksverzekeringsbank be
tekenen en mr dr Knol meende, dat
iemand, die een ongeval krygt. bijna
nooit zelf de kosten betaalt; er is altijd
wel een derde.
Mr Woud s tra (Prot.-Chr.) had een
redactiewijziging ingediend, die na een
toelichting door weth. Menken werd
ingetrokken, onder bestrijding van een
redactioneel minder juiste passage.
De wethouder zette uiteen, dat de par
ticuliere ondernemers geen concurrentie
behoeven te duchten. Het gaat alles in
gezamenlijk overleg. Wederzijds wordt
ingesprongen. Ook lyders aan besmette
lijke ziekten en krankzinnigen worden
vervoerd. De wethouder wilde niet,
dat de gemeente de moderne barmhartige
Samaritaan gaat spelen (zoals de heer
Van Dijk had gevraagd) en wees daarby
vooral op de drinkebroers, die zichzelf
ongeluk bezorgeneen verschijn-
waarvan het moderne stadsbeeld nog
steeds niet vrij is! Als iemand werkelyk
niet betalen kan, wordt er voor hem wel
betaald.
Nadat de heren Van Dijk en Van
W e 1 z e n nog bezwaren hadden aange
voerd, ging het voorstel er z.h.s. door.
Smelt, om de prikkeling te verlichten,
het slijm los tc maken en het hoesten
te verzachten, een weinig VapoRub
in kokend warer en adem de medicinale
dampen in. Voor het slapen gaan
:el, borst en rug flink
„Vlaktebank"
B. en W. vroegen 4788 voor een
rijdbare bascule en een vlak- cn
dikteschaafmachine voor het openbaar
slachthuis. Tegen de bascule had niemand
bezwaar. Wel tegen de werktuigen
de timmerwerkplaats (kosten ƒ3425). De
heer Van Iterson begreep niet, dat
deze nodig zouden zyn. Tenzij het in dt
bedoeling ligt, ze ter beschikking te stel
len van de aannemer, die by het slacht
huis de komende grote werken zal uit
voeren. De heer Van D ij k meende, dat
de „vlaktebunk" vijf dagen per week stil
zou liggen. De heer Lardee (P.v.d.A.)
vroeg, de werktuigen te bestellen via de
Leidse middenstand.
Na beantwoording door weth. Van
der Kwaak werd het voorstel aange
nomen met 31 tegen 3 stemmen (tegen:
de KVP-ers A. van Dyk, Aalders en Var
Oyen).
De raad stelde 4100 beschikbaar vooi
een roetafzuiginstallatie voor de verwar
mingsketels van Endegeest. De heer
Kortmann (K.V.P.) kon slechts vóór
zijn na lange aarzeling, de heer V
Iterson had met verwondering i
het voorstel kennis genomen. Spr. t
bang, dat Leiden hier proefkonijn
worden en was niet te spreken over
desbetreffende rapport, dat gesteld t
in de geest van „je vertrouwt me of je
vertrouwt me niet". Na verdediging door
weth. Van Schaik werd het voorstel
z.h.s. aanvaard met de stem van de heer
Van Iterson tegen.
Hamerpunten
Na een geheime zitting werden spoed
eisend twee geldleningen aangegaan. Aan
het begin van de zitting werden benoemd
tot tijdelijk lerares in het Nederlands:
mej. G. C. A Pot (per 1 Januari in de
vacature B. M. Noach), id. in het Frans:
de heer W. Prins en idem in de staats
wetenschappen: de heer P. van Barne-
veld (allen aan de H.B.S. Hoge Rijndijk),
tot lerares in de schei- en natuurkunde
de H.B.S. voor meisjes (vacature mej.
Ir A. M. D. Langezaal): mej. dr A. C. B.
Dekking alhier.
De raad keurde het overplaatsen van
de meisjes-ulo aan de Breestraat naar het
schoolgebouw aan de Paul Krugerstraat
zonder meer goed, evenals het stichten
een openbare lagere school cn een
kleuterschool in het Morskwartier. Ook
enkele minder belangrijke punten pas
seerden met een hamerslag.
t voorstel van B. en W. inzake het
verkopen van industrieterrein aan de
Ned. Rotogravure Mij werd aanvaard.
Idem het voteren van gelden voor de
straataanleg oy een terrein bij de Lage
Morsweg in verband met de bouw
15 Krabo-montagewoningen.
Rondvraag
Een voorstel van de heer Van Wel
en (Comm.) inzake een Kerstgratifi
catie voor alle ondersteunden (één week
extra steun) en voor het lagere gemeente-
personeel (buiten de gratificatie die
reeds gegeven wordt) werd verworpen
met slechts de stemmen der Communis
ten vóór. De heren Van Oven en Piena
weth. Menken hadden het bestreden.
Een schrijven van het gemeentepersoneel
werd voor kennisgeving aangenomen.
De heer Van Weerlee pleitte voor
het idee van „meer en beter schilder-
wei'k" Cs zomers buiten, 's winters bin
nen). De heren Van Iterson, Questroo en
Knetsch vielen hem bij.
Bij de rondvraag wees mevr. Brag-
Klapborden of stoplichten op kruispunt
Breestraatklok
Verkeerspolitie nam reeds proeven
•ordt thans ernstig I Steenschuur en Gangetje gecombineerd.
i overweging genomen het verkeer op
het gevaarlyke kruispunt Breestraat—
Steenschuur Korevaarstraat Hoge-
woerdGangetje door middel van klap
borden of stoplichten te regelen. Dc ver
keerspolitie heeft met klapborden reeds
roeven genomen.
De inspecteur van het verkeer,
C. Breedveld, gaf ons te kennen, dat hij
het regelen van het verkeer op dit kruis
punt niet ten vólle kan toejuichen. Het
gevolg zal namelijk zijn. dat het verkef
weer oponthoud ondervindt. En dit
niet leuk. Maar aan de andere kant moet
een doeltreffende regeling noodzakelijk
worden geacht. De gevaren zijn
groot, vooral op de spitsuren. Gaat het
plan door, dan mag worden aangenomen,
dat de borden of de lichten niet de ge
hele dag in functie zyn.
In tegenstelling tot de regeling op het
kruispunt NoordeindeKort Rapenburg
BreestraatRapenburg zal de regeling
op dit kruispunt uit twee phasen bestaan.
Is het verkeer van de Breestraat vry,
dan kan ook dat van Korevaarstraat
Hogewoerd doorgaan. Zo worden ook
Tot Ieders Genoegen
gaf feestavond
De toneelvereniging „Tot Ieders Ge
noegen" zette gisteravond in de grote
Stadsgehoorzaal de herdenking van haar
20-jarig bestaan voort met een feest
avond.
De heer W. J. van der Horst, voorzit
ter van de feestcommissie, verwelkomde
in het bijzonder de vertegenwoordigers
van de N.A.T.U., de verschillende zuster
verenigingen en de muziekgezelschappen
„Werkmans Wilskracht" en „T. en D.".
In zijn huldigingstoespraak tot het be
stuur gaf de heer Van der Horst een
overzicht van de afgelopen twintig jaar.
Bij het begin heeft ook T.I.G. moeten
worstelen om het hoofd boven water te
houden, maar door volharding en energie
iets tot stand gekomen. De bestuurs
leden ontvingen een bestuursinsigne,
ijl ook een enveloppe met inhoud
werd overhandigd. Meegedeeld werd,
"at men 29 nieuwe donateurs had kun-
sn inschrijven. Het aantal donateurs is
ii gestegen tot 245.
Speciaal richtte de heer Van der Horst
zich tot de voorzitter, de heer A.
Arentsen, die van het begin af T.I.G. heeft
geleid. Spr. dankte hem voor de wyze,
waarop hij het voorzitterschap bekleedt.
Met vaste hand geeft hij leiding en de
heer Arentsen is steeds een stuwende
kracht geweest. Ook nu weer een
schenk. En mevrouw Arentsen kreeg
bloemen.
De voorzitter van „Werkmans Wils
kracht" werd dank gebracht voor de
serenade. Spr. schetste de goede ver
standhouding tussen T.I.G. en de ver
schillende muziekcorpsen in onze stad.
De heer Bij ontving een bedrag voor het
uniformfonds. Ten slotte werd namens
„De Blijspelers" en „Het nieuwe Toneel"
het woord gevoerd. De heer Arentsen
dankte voor de huldiging, die hem ten
deel was gevallen. Hij was de tolk
alle bestuursleden.
Het gezelschap' ,!Minerva" bood
volgens de gevarieerde revue „De beste
uren van je leven" aan.
r op de onbegaanbaarheid vai
Gevangenla.m, waar bovendien geen
lichting is. Weth. Jongeleen
woordde, dat deze zaak reeds in behan
deling is, zelfs in een vergevorderd sta
dium (met de N.S.). Misschien wordt ook
de verlichting voorzien.
De heer Questroo (Prot.-Chr.) zag
aag betere verlichting in de Houtstraat.
Hij had ervaring opgedaan. Weth. Van
r Kwaak beloofde onderzoek. Hler-
sluiting.
Conclusie uit Leidse statistieken
(Van onze medewerker voor statistiek)
ER IS EEN TIJD GEWEEST, dat tuberculose en kanker als de voornaamste be
lagers van ons leven golden. De moderne tyd met zyn jachtend tempo en zün
geweldige, nerveuze spanningen, waaraan tcii slotte niemand zich geheel kan ont
trekken, heeft ook hierin een radicale verandering gebracht. Hart- en vaatziekten
maken nu aanzienlijk meer slachtoffers dan kanker en tuberculose tezamen!
van elke vijf k zes sterfgevallen er één
door deze ziekte wordt veroorzaakt Het
is dan ook heel gelukkig, dat overal ter
wereld en ook in ons eigen land naarstig
gespeurd wordt naar middelen om kan
ker meer afdoende te bestrijden dan mo
menteel reeds mogelijk is. Intussen doet
de gewone krantenlezer er goed aan zich
door het percentage van 17 wél te laten
leiden tot ruimere financiële steun aan
de kankerfondsen, maar zich vooral niet
persoonlijk te laten verontrusten. Zolang
de oorzaken van kanker niet vaststaan,
kan men individueel geen andere voor
zorgsmaatregel nemen dan het volgen
van een verstandige leefwijze.
Was kanker een kwart-eeuw geleden
in Leiden de ziekte, die het hoogste aan
tal slachtoffers maakte, nu is dat geens
zins meer het geval. Als een typisch ge
volg van de tydsomstandighedcn, van de
moderne levenswijze en van de grote
nerVeuze spanningen, waaraan de wereld
bloot staat cn die practisch geen enkel
mens geheel onberoerd laten, zün de z.g.
hart- en vaatziekten tot de voornaamste
doodsoorzaak geworden.
Het verband tussen deze .doodsoorza
ken en de levensomstandigheden van het
ogenblik is ook statistisch aantoonbaar:
zij maken meer slachtoffers bij personen
met een intellectuele werkkring of die
verkeren in een druk zakenmilieu dan
bijvoorbeeld in arbeiderskringen,
Hartziekten veroorzaakten vijfentwin
tig jaar geleden in Leiden dertien pro
cent van alle sterfgevallen, tegenwoor
dig 23 pet! Daarnaast steeg het aantal
sterfgevallen aan hersenbloeding (be
roerte) van negen tot elf pet van het
totaal.
Het is wel eigenaardig, dat heel wat
mensen kankervrees hebben dat wil zeg
gen dat zij zich onmatig bevreesd ma
ker. voor de kans kanker te krijgen en
dat zij terzelfdertyd zo weinig doen of
nalaten om hart- en vaatziekten te voor
komen, die hen véél meer belagen dan
kanker en die voor een deel wel te voor
komen zijn. Want naast de nerveuze
spanningen waarop wij hierboven doel
den, is ongetwijfeld ook de in ons land
veelal te rijkelijke voeding bij te geringe
lichaamsbeweging een oelangrijke fac
tor voor hét frequenter worden van hart
en, vaatziekten.
Vergelykt en de Leidse statistieken
/er de sterfte en over de doodsoorzaken
in thans met die van vyf-en-twintig
jaar geleden, dan stuit men op zeer ii
oog lopende verschillen.
Een kwarteeuw geleden bedroeg de
tale sterfte in onze stad 8.08 per duizend
ners en per jaar, thans slechts 7,7. In
dit tijdsverloop daalde het Leidse sterf
tecijfer dus met vier procent. Wijst dit al
en ontwikkeling in de goede rich
ting, het beeld wordt nog veel gunstiger
/ij zien hoe vooral de sterfte in de
lagere leeftijdsgroepen is afgenomen.
Destijds bedroeg in Leiden de zuige
lingensterfte vijftien procent var
totaal, nu slechts vijf procent. Voor de
leeftydsgroep van één tot veertien jaar
zyp deze cijfers respectievelijk zestien
drie procent! Daarentegen bedroeg 25
geleden de sterfte tussen zestig
tachtig jaar 45 pet van het totaal, tegen
woordig evenwel 50 pet. en op mai
rouwen boven tachtig jaar hadden
destijds 16 pet van de Leidse sterftege-
vallen betrekking tegenover thans 21
By een dalend sterfte-totaal zien w(j
dus bovendien een zeer duideiyke ver-
ichuiving van de jongere naar de oudere
leeftijden. Nog opmerkelyker zyn intus
sen de cyfers voor de onderscheidene
doodsoorzaken.
Dat de tuberculose en vooral de long-
tuberculose minder slechtoffers maakt
dan destijds, is algemeen bekend. In de
totale sterfte in Leiden daalde het deel,
dat op rekening van de long-t.b.c. komt,
acht procent tot slechts 2 3 pro
cent. Voor alle overige vormen van tu
berculose zijn deze cijfers respectievelijk
procent en een half procent. De
tegenwoordige behandelingswijze van tu-
berculose-gevallen en meer nog de mo
derne onderzoekings-methode, waarbij de
.g. doorlichting het mogelijk maakt t
c.-gevallen vroegtijdig op te sporen,
sluiten de mogelijkheid in zich, de tb c
als doodsoorzaak nog verder terug te
dringen.
Kanker leidde vijfentwintig jaar ge
leden in Leiden tot 20 pet. van alle sterf
gevallen; dit cijfer ligt nu wat lager, na
melijk op 17 pet. Ondanks deze relatieve
daling betekent dit toch nog altyd, dat.
Het plan moet nog enkele instanties
passeren. Toch mag worden aangenomen,
dat de kans van slagen zeer groot is. Men
zal ook niet kunnen zeggen, dat een ver
keersregeling op dit punt overbodig is.
Inspecteur Breedveld gaf toe, dat in
Amsterdam b.v. op een dergelijk punt
het verkeer niet
deze toevoeging is wel doorslaggevend
Leiden is geheel anders ingesteld. Daar-
zal dan ook zeker rekening worden
gehouden.
laarvergadering Leidse
huisvrouwen
Over mclksanering geen eenstemmigheid
De Leidse huisvrouwen hielden gister
middag in „Het Gulden Vlies" een druk
bezochte jaarvergadering. Daar er geen
voorstellen voor de algemene vergadering
van de Ned. Vereniging waren binnen
gekomen, was het huishoudelijk gedeelte
nogal gauw afgewerkt, althans tot op het
laatste punt. Dat ging n.l. over de op
handen zijnde melksanering. Het sane
ringscomité had overeenkomstig be
lofte het oordeel van de huisvrouwen
gevraagd en het bestuur deponeerde dit
reeds veel-omstreden onderwerp midden
in de vergadering.
Er bleken vele vurige vóór- en tegen
standsters te zijn. De voorstandsters voer
den als hoofdmotief aan, dat de melkslij-
ters bij sanering veel onnodig sjouwen
zou worden bespaard. Leuk konden zij
over het algemeen de sanering óók niet
vinden. De tegenstandsters konden in het
midden brengen, dat de thans inderdaad
onlogisch gelegen melkwflken door vrij
willige ruil gesaneerd kunnen worden
Toen werd opgemerkt, dat een klant niet
graag geruild wil worden, besloot men
in èlk geval de Ned. Ver. van Huisvrou
wen in het eventueel op te richten ruil
bureau te doen vertegenwoordigen. Ook
in het saneringscomité afd. klachten-be
handeling zal men mocht de sanering
doorgaan een degelyke vertegenwoor
diging verzoeken.
Na de pauze werd de smyrna-methode
van Smyrna-Prefect uit Den Haag gede
monstreerd door mevr. A. Roeloffs, ver
tegenwoordigster voor Leiden e.o.
Weer 1400 emigranten
naar Australië
Het m.s. „Johan van Oldenbarnevelt"
zal 15 December uit Amsterdam met 1400
emigranten naar Australië vertrekken. De
inscheping zal van 's morgens 9 uur tot
des middags 3.30 uur duren.
Van Rotterdam D.P. zal te 8.29 uur een
speciale boottrein vertrekken, die o.a. te
Delft, Den Haag H.S. en Lelden, zal stop
pen. Het schip wordt 11 Januari te Fre-
mantle, 17 Januari te Melbourne en 19
Januari te Sydney verwacht.
R'damse zaak moet vei
koop ballpointpennen
staken c/r
De president van de Rotterdamse red
bank heeft de Uruguese vennootschapl
de ballpointpennen-kwestie in het gej
gesteld en de Rotterdamse zaak per
Januari a.s. een veikoopverbod van dl
kogelvulpenhouders opgelegd wegens i
breuk op het octrooi van de buitenlanp
maatschappij. Bij overtreding zal voorj^
vei koop van iedere pen een dwanga^
van f100 moeten worden betaald.
toestemming van de eiseres zal het
drijf in de Maasstad, dat niet in hoi
beroep gaat, tol 17 Januari zyn wind
voorraad mogen uilverkopen.
pR II
Amsterdams Beursoverzicht M hi
Amsterdam, 11 December jnkeh
Rustige markt Wn h'
Bü Kon. Olie was het koersverlflun t<
vrywel identiek met dat van Vrydag. fc"
hoogste prüs werd 299 betaald, wedeiuen
met de toevoeging gedaan laten, zof
vry belangrijke transacties op deze hol
te nog steeds waarschynlyk zyn. Vankjj de
overige internationale industriepapieL
valt niets byzonders te melden. Dr
waren prijshoudend by minimale hanfrutskc
De scheepvaartmarkt kon de gunsti
tendens van de laatste dagen niet I
longeren, doch met nauwelyks prysl
dend zyn de verliezen hier wel volder
de omschreven.
De Indonesische credietinstellin|
waren wat luier, vooral Nationale 1
delsbank, waarvoor 81 betaald werd tef
83 Vrijdag. Certificaten Ned. Handel f'
daarentegen, die Vrijdag 4 punten lal
waren, konden zich vandaag vollej,
herstellen. f'y
De Staatsfondsenmarkt was nauwe]1
prijshoudend. Op de Amerikaanse
tor nam de belangstelling iets toe,
geen vooral tot uiting kwam in ee
uitgang van het agiopercentage,
2Vz tot 3 procent.
Scheepvaartberichten
ALBATROS 9 Karlshamm n Lltthoyen.
BAUD 9 Soerabaja; Brem 9 Antwerp
CAMPHUYS 9 Djakarta; Chania 8 A2
Key West; Caltex Utrecht 11 R'dam
dora 7 Thameshaven; Cornelia B 11 Gef'
DA COSTA 9 Gent.
HERCULES 10 Hamburg n A'dam; H
10 Curagao.
JUPITER 12 Izmir n A'dam.
HELBERGEN 9 Kp Palos n Palermo.
LANGKOEAS 11 Gibraltar n R'dam;
11 Finlsterre n Bagnilo; Lu
(alfa.
MAASHAVEN 11 Rotterdam: Mapia 9 A'L ujt
n Antw.; Mentor 10 Gibraltar n Aletnner
drie; Mijdrecht 11 Penm n Rastanura.
NESTOR 10 Antwerpen. rg,
POSEIDON 9 Gruvon; Prins Philips WiF Dei
9 Messina n Catania. ^nvu
RAKI U Amsterdam: Riouw 11 Aden jeober
Djakarta. pkke
UTRECHT 6 Liverpool. )n en
PASSAGIERS- EN TROEPENSCHEPlfbeid
DORSETSHIRE 11 Gibraltar n R'dam. ff gG
INDRAPOERA 10 Rotterdam.
MALOYA 10 OZO Guadrafui n A'ds
VEEN DAM 11 Lizard n New York.
en df
BEURS VAN AMSTERDAM
MAANDAG 11 DÉCEMBER.
OBLIGATIES
V.K. VJC
Ned. dollar 3% 1021', 103 Bronswerlt 1*7%
Nederl. 1948 3% 98% 98ft Bührmann '...T... 112'i
legglngscer 3V, 98'i, -Dikkers en Co.... 173
98,», D R U
Nederl '47 3—3>.i 97t
Nederl. 1898—05 3 86»ë
Nederland '37 96'., 9d'.j
Dollarlening '47 3 96ij<EmbaU Houth—
Investerlngs C. 97ftt 97fti Gruyter
Ned 1962—B4 3 97-:B 97lj
N W.S. f 1000 2tb 79ft 7S',i
Spaarc f 100 lOO'.Si
Ned Ind '37 A„„ 95% 95ft
Grootboek 1946 96ft 93%
Fund. Loan112% Il3'.ï5
r Loan "32 3% 101
doeng4 60 li'
Batavia 1037 A 4 62*
Gelderland 1949 3 99fl
Rotterd 3e '37 3% 100%
Z-HoU 2e '38 3 97%
B v.Onr.Z CvO 56%'
Int. Bank
Fries-Gr. BB 3%
Holl H B K 3% 97
Nat. Hyp. B. 3 94% 94
West HB NO 3% 99% 99':
Bergh Jurg 3% 101% 101
Lever Br3% 102j-| 103
Philips '48 3% 102% 102
Philips dollir 3% 104% 104"',
Stokvis 3% 1081 10771
CockerU 4 102% 102*
Soc de la Cére 99»,i
Bataafsche 3% 101% 101%
Kon Petr 3% 103'., 103%
Comp W L. '38 4 99
Dell Spoor 3% 68/ 61 f
N.-l Spoor "373% 36ft 36%
Sam Joana 4 35
Sem Cher. '18 5 21
Amst Olymp... 3 125% 125%
A'dam '47 3—3% 99ft 99%
Amst Gc
Escomptobsnk 40% 40%
Holl Bank Unie C 254 255
Java Bank C. 90%
Nat Herstel 96ft 96
Am Can. CvG A
Am. Car Found. 32'%
Am. Enca 118%
Am Smelt. C.
Am Steel F
Anaconda C
Bethl Steel C.
Chrysler
Douglas Alrcr.
Gen. Electric
Gen Motors C-..
