M
Leidens Stadsgehoorzaal voor gebruik gereed
Duitse studenten
Dr A. A. Prins hield gisteren zijn
inaugurele rede
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1950
ck
BLAUWE STEEN'
PHOENIC1ËRS VAN
LEIDEN
- Men heeft wel eens gezegdLeije-
naars, dat onze goede stad geen
Leijen meer zou zijnwanneer er de
Academie uit genomen werd.
Welaan, dat mag dan waar zijn
maar zeker is, dat Leijen óók geen
Leijen meer zou zijn, wanneer uit
zijn stadsbeeld die nijvere, krielende
schaar van arbeiders genomen werd
die hun kost verdienen bij de bin
nenvaart.
Is het geen verrukkelijk gezicht,
die stoere schuiten in onze grachten,
met het aan- en aflopende laad- en
lossersvolk, dat balen en kisten, pak
ken en vaten versjouwt met die stoe
re kracht, die men heden ten dage
nog alleen maar aantreft bij dit soort
mensen?
In de binnenvaart geldt de spier
kracht nog. Er mag eens een lier
worden gebruikt om een onhandel
baar en extra zwaar voorwerp op te
hijsen en neer te laten, het gros van
het werk wordt verricht met de sta
len spieren der sjouwerlui.
Zoals nu deze schepen nog liggen
in de Nieuwe Rijn, in de Oude Sin
gel, bij het Utrechtse Veer en de
Blauwpoortsbrug, zo hebben ze in de
Gouden Eeuw gelegen in alle wate
ren, die onze stad doorsnijden. De
boten mogen nu van ijzer zijn, het
uiterlijk beeld zal weinig veranderd
zijn. Rembrandt en Gerrit Dou en
Jan Steen, onze groten, waarop onze
stad als stad veel te weinig trots is,
zullen meer dan eens met geladen
tekenstift naar dit nijvere gewriemel
aan onze kaden hebben gestaard.
Nog zijn ze er, de mensen van de
binnenvaart.
Ge kunt ze horen in de prille och
tend. Ge hoort hun lawaai tot diep
in de avond. Als U en ik nog in ons
bed liggen, worden de presennings
van de schuiten weggehaald en be
gint het gebonk en gebolder op de
schuiten en op de kaai.
Ik vind dat deze mensen, die zo'n
beetje onze gehele stad van al het
nodige voorzien, vandaag maar eens
op die blauwe steen van ons moeten
staan. Niet alleen dat ze van onschat
bare waarde zijn voor het bedrijfs
leven, zij vormen, zoals ik al zei, een
aparte noot, een bekoorlijke toets, in
het schilderij van onze goede stad.
Nog zijn ze er, de mensen van de
binnenvaart.
Boven het straatrumoer van knar
sende trams- en bolderende vracht
wagens kunt ge hun- herrie en-
schreeuwerige conversatie-toon ver
nemen. Het is een apart slag volk,
deze sjouwerlieden van de binnen
vaart. Zij hebben de ruwheid en
ruigheid van de sjouwerlui en de gul
heid en solidariteit van de schippers
gezellen.
In de oorlogstijd, toen de nood ons
hoe langer hoe meer de keel dicht
kneep, waren zij het, die het con
tact met de buitenwereld onderhiel
den. Hun kleine schuiten zwierven
op de Hollandse rivieren en kanalen
en brachten voedsel en brandstof uit
meer bevoorrechte oorden naar de
benauwde vesteZoals eens in oude
tijden de Phoeniciërs uitzwierven
over de Middellandse Zee, zo trokken
en trekken onze binnenvaartmensen
naar alle richtingen, zich om tij noch
ontij bekommerend, om de kleine
binnenlandse handelsrelaties leven
dig te houden.
Nog zijn ze er, de mensen van de
binnenvaart. Nog. Want nog altijd
is het vervoer te water goedkoper
dan op welke andere wijze ook. Maar
het tijdsverschil wordt groter, omdat
de vrachtauto's en de spoorwegen
steeds sneller gaan rijden.
En daarom, omdat ze er nog zijn,
laten we hen eens met wat meer op
merkzaamheid gaan bekijken, deze
mensen van de binnenvaart.
Met wat meer opmerkzaamheid èn
waardering.
Ik voor mij, ik zou ze niet graag
missen. BALJUW.
Rijkspersoneel bijeen
De afdeling Lelden van de bond van
algemeen rijkspersoneel hield een huis
houdelijke vergadering, die onder lei
ding stond van de heer L, J. F. van
Gils. In een vlotte toespraak wijdde de
heer Van Gils aandacht aan de belan
gen van het rijkspersoneel in deze tijd.
Spr. constateerde. dat wij binnenkort
met een overcompleet aan ambtenaren
zitten, gezien het feit, dat de KNTL-
mensen een geschikte werkkring in het
ambtenaren-apparaat moeten vinden
Dit betekent, dat er nog veel strijd ge
leverd zal moeten worden. Spr. wekte
allen op, de collega's op het belang van
organisatie te wijzen.
Een dokter nodig?
De Zondagsdienst der huisartsen
wordt morgen waargenomen door de
dokters Van Es, Kortmann, Langezaal,
Sneep en Teeuwen. Dokterstelefoon
22222.
Welke apotheek?
De avond-, nacht- en Zondagsdiènst te
Leiden wordt van Zaterdag 11 Nov. 13 u
tot Zaterdag 17 Nov. 8 uur waargenomen
door: apotheek Kok, Rapenburg 9. tel.
24807 en apotheek „Tot Hulp der Mens
heid", Hooigracht 48, tel. 21060.
Een herstelde jurk
Wanneer een geheel nieuw kleed
Wanneer de bezoeker Dinsdag a.s. de
Stadsgehoorzaal binnentreedt, om
luisteren naar het Chopin-concert
Theo van der' Pas, zal hij een ogenblik
onderd om zich heen kijken en zeg
gen: „Gunst, een nieuw plafondje! Wat
aardig! En hé, het podium hebben ze ook
•at opgeknapt!"
Jawel, gedurende vijf maanden zUn
onder leiding van de stadsarchitect Ir F.
K. J. Koch, zijn rechterhand de heer G.
der Mark, de hoofdopzichter K. Dub
beldam en de opzichter H. Swinkcls een
nieuw plafondje en wat verbeteringen
aan het podium aangebracht, waarvoor
de constructie-berekeningen gemaakt zUn
Jmr ir J. Westra.
zo lijken dan die bouwduur ei
bouwkosten verbazend groot, voor da
nieuwe plafondje en dat opgeknapt*
podium. Maar, in de loop van die vijf
maanden zijn wij af en toe eens
kijken, en gisteren hebben we een praatje
gemaakt met ir Koch, en och, dan ga
toch wel een beetje begrijpen, dat vc
deze werkzaamheden wel een en ander
•am kijken.
Acoustiek
.Wat wij eigenlijk gedaan hebben,"
aldus de heer Koch, „is het gevaar weg
nemen, dat aan die brave Stadsgehoor
zaal kleefde. Gevaar, wat betreft de
plafonds, van de grote zaal zowel als van
de foyer. En natuurlijk, al herstellende,
komt er nog wel iets bij.
Wat hebben we nu alzo gedaan?
Wel, in de eerste plaats hebben we de
kap ontlast van het plafondgewicht. Dat
hard nodig, want de onderste balken
ïn behoorlijk doorgebogen. Het
nieuwe plafond is zoveel mogelijk aan
gepast aan de eisen van de acoustiek.
Prof. ir A. D. F. Fokker heeft ons in deze
met zijn advies terzijde gestaan.
Deze acoustische verbetering ter
spreiding van het geluid hebben
doorgezet tot op het podium. U ziet dat
aan de golvingen van de schuinlopcnde
zolder, waardoor thans de achterste
speler van een orkest elke andere speler
kan horen.
Nu lopen de belangen van de muziek
i het gesproken woord vaak uit elkaar.
Hebben wij allereerst rekening gehouden
met de muziek, ook het gesproken woord
hebben wij niet verwaarloosd. Achterin
de zaal ziet u klankborden, die elk
woord versterken, zodat ook de mensen
op de achterste rij alles veel beter zullen
kunnen verstaan.
De golvingen, die aan het plafond
ziet, zijn voor de verspreiding van de
muziek. U ziet wel, dat hiervan veel
werk gemaakt is. Dit was dan ook het
hoofdprincipe, waarvan we zijn uitge-
gaan. U ziet diezelfde golvingen ook op
het podium. En nu ik het toch ovei
podium heb: het zou beter zijn, wan
dit amphitheatersgewijs opliep; ditzelfde
geldt voor de zaal. Laten we hopen, dat
dit gauw gebeurt, nl. wanneer voor deze
voorlopige herstelwerkzaamheden een
groot en allesomvattend herbouwings-
plan wordt uitgevoerd. Misschien al vol
gend jaar."
Verlichting
Het geheel van de zaal maakt een
lichtere en luohtiger indruk dan voor
heen. In de eerste plaats komt dit door
de lichtere tinten, die voor het houtwerk
gebruikt zijn: heliothroop en ivoorwit.
Voorts iS" de verlichting een geheel gifttere
en betere dan vroeger. In een „koof",
vlak onder het plafond, is een indirecte
verlichting aangebracht, die naar sterkte
regelbaar is. Voorts bevinden zich in het
plafond 32 komptalux-lampen en 8 hang-
ornamenten met T.L.-verlichting. In de
houten bovenlijst van het toneel zijn 14
lampen aangebracht ter verlichting van
het voorste gedeelte van het podium,
wanneer dit met een los voorstuk ver
groot is, indien een groot orkest een uit
voering geeft. Bovendien zijn in het
plafond (klankbord) van het podium
zelf nog vijf lampen aangebracht, voor
het achterste gedeelte hiervan.
Op het toneel zijn twee „manteaux",
die alleen bij muziek-uitvoeringen opzij
gedraaid en in elkaar geklapt worden.
Deze deuren, benevens de bovenlijst, zijn
gemaakt van een Zuid-Amerikaanse
houtsoort: peroba de campos. Voorts is
er een nieuw gordijn van een terra
achtige kleur,terwijl er tevens nieuwe
décors zijn gekomen: een bos, een straat
drie kamers. Deze décors kunnen
neergelaten en opgehaald worden tussen
de openingen van de losse delen, waar-
ui^ het klankbord bestaat.
wanneer men dan nog bedenkt, dat
het toneel verrijkt is met vijf trekkers
met contra-gewicht en twaalf handtrek
kers, kan men op zijn vingers wel
narekenen, dat een en ander wel een zeer
grote vooruitgang is, wat het omzetten
toneel in orkestruimte en omge
keerd aangaat. Vroeger was het zo. dat
op één dag niet een toneeluitvoering
ien concert kon geven, omdat het
veranderen van toneel in orkestruimte
minstens vier uur vergde. Thans kan dit
in half uur geschieden, zodat het
zelfs mogelijk is, op één avond èn toneel
èn muziek te geven; bijvoorbeeld door
verandering van het podium tijdens de
pauze.
Foyer
„Hier was het eveneens levensgevaar
lijk," vertelde ons de heer Koch, toen we
de foyer binnentraden. „Het plafond hing
>'n beetje bij. Zoals u ziet, is dit
geheel vernieuwd. Voorts had deze zaal
veel last van lawaai. Van buitenaf, zowel
an binnen, wanneer in de grote zaal
bijvoorbeeld muziek gemaakt werd. We
hebben overal dubbele deuren aange
bracht. En was een spreker ook In deze
zaal achterin zeer moeilijk of helemaal
niet te verstaan, thans hopen we dat dit
anders geworden is. Ook hier is
klankscherm aangebracht. Voor de
buitendeuren, die in «en viltlaag in de
kozijnen zijn vastgezet, komen ni<
Franse damasten gordijnen, terwijl de
banken niet meer hun ouderwetse rood
pluchen bekleding hebben, doch zijn over
trokken met een beige soort velours. En
wat de verlichting betreft: ook hier
indirecte verlichting, aangebracht vlak
boven de fries, en twaalf lampen. In de
achternis is een groot hang-ornar
Het toneel is onveranderd gebleven, i
zal, bij de grote verbouwing, een breedte
van zes meter krijgen."
Verdere plannen
Dat bij een groot en duur karwei als
deze verbouwing wethouder Jongeleen
veel belangstelling heeft getoond, spreekt
vanzelf. Ook met hem maakten wij nog
een praatje, hoofdzakelijk over wat nog
te wensen overblijft.
„Dit is de eerste étappe," aldus de heer
Jongeleen. „Zoals u weet, zijn er plannen
voor nieuwbouw. Dan gaan de balcons
in de grote zaal weg, er komt
mechanisch beweegbare vloer, zodat het
achterste gedeelte hoger komt te liggen,
terwijl tevens het voorste gedeelte om
hoog gebracht kan worden en dienst
doet als verlengstuk van het podium bij
grote muziekuitvoeringen. De bedoeling
is voorts, dat het achterbalcon flink
vergroot wordt, dat er een andere,
moderne bëtimmering komt, een moderne
centrale verwarming (die tevens voor de
ventilatie zorgt) met warme lucht
waarvoor drie ketels nodig zijn tegen
thans twee, terwijl de ruimte hiervoor
reeds in de kelder aanwezig is eei
lopende toneelvloer en nog vele andere
dingen."
Vóórts werd ons een voorstel BB
huurprijzen voorgelegd, dat binnenkort
aan de raad ter goedkeuring zal worden
aangeboden (men zie elders in dit blad).
Het nieuwe in deze tarieven is, dat er
geen minimumprijzen meer zijn, dooh dat
B. en W. zich het recht voorbehouden de
zaal voor een uitzonderlijke prijs of
heel gratis te verhuren voor bepaalde
doeleinden.
Nog even maakten we een rondwande
ling en namen een kijkje in de bedie
ningskamer, links van het podium, van
waar uit de gehele (nieuwe)verlichting
bediend wordt en waar men tevens
uitzicht heeft op het toneel.
Tot slot vertelde de heer Koch
dat de verzakkingen 'van het fundament
zich uitsluitend bepaald hadden to
linkervoorzijde. Hier is dan ook een
steviging gekomen. Doordat het overige
gedeelte zich in de loop van 60 jaren
goed gehouden heeft, was een onderzoek
aldaar niet noodzakelijk.
De Stadsgehoorzaal ziet er nu weer
praohtig uitin haar verstelde jurk.
Het wachten is nu op het geheel nieuwe
kleed.
Filmavond van het
Rode Kruis
Collecte in luni bracht 18.000 op
De collecte, die de afdeling Leiden van
het Ned. Rode Kruis in Juni van dit
jaar hield, is een geweldig succes ge
worden. Dit deelde de vice-voorzitter van
de afdeling, dr P. J. Kaiser, gisteravond
mede tijdens de filmvoorstelling in de
aula van het Acad. Ziekenhuis, die voor
de collectanten was georganiseerd. Spr.
dankte de medewerkers(sters) en zag de
oorzaak van het succes in de nieuwe
methode van collecteren, waarvan het
bestuur eerst geen hoge verwachtingen
had. De opbrengst was f 18.000 tegen
f 8.000 in het vorig jaar De helft van
het geld was bestemd voor de afdeling,
die hiermede de bloedtransfusie en de
oefeningen en outillage van het Rode
Kruis-corps zal bekostigen.
Er werden twee films vertoond. De
eerste handelde over de bloedtransfusie
dienst in het algemeen, de werkzaam
heden in het centrale laboratorium te
Amsterdam en de daadwerkelijke hulp
verlening. „Van mens tot mens" was de
titel van de tweede film, waarin het
leven van de stichter van het Rode
Kruis, Henri Dunant, werd weergege
ven. Ongetwijfeld heeft deze avond aan
zijn doel beantwoord.
Toneelmeester Stadsgehoorzaal
Tot toneelmeester van de Stadsgehoor
zaal is benoemd de heer A. v. d. Salm,
tweede toneelmeester van het Gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen te Den
Haag. Hij wordt belast met. de algehele
leiding van de zalen, terwijl de heer D.
H. A. van Ingen Schenau de buffetten
onder zich houdt. De gemeente heeft de
exploitatie van de zalen tot zioh getrok
ken en mede daardoor was een nieuwe
regeling noodzakelijk.
Proiessorenwijk-dames
toonden hun trots
Ongeveer 25 geregelde bezoeksters
van het wekelijkse damessociëteits-
uurtje in „Het Profje" van de Profes-
sorenwijk hielden een tentoonstelling van
het op deze middagen vervaardigde
handwerkmateriaal, dat best-emd is om
uitgereikt te worden ter gelegenheid van
de as. Sint-Nicolaasviering van de kin
deren van deze wijk. Met gerechtvaar
digde trots toonden de dames het resul
taat van één jaar werken. Met grote
waardering gewaagde de voorzitter
de P.W., de heer P. D. Beversluis,
dit resultaat en de gezellige sfeer, welke
van het begin af in deze .dameskring
heeft geheerst.
Kleine ontmoetingen
„Noemt U ons maar A. B, C en D", zei één van de Hamburgers. „Tenslotte
zijn wij nog maar onbetekenende studenten in de theologie."
Onbetekenend nóg, maar belangrijk voor de toekomst van Duitsland, zoals
zij daar zitten In dé grote, onverwarmde studentenkamer aan het Rapenburg
en praten, praten, vèrklarend, vragendDe Berlijner is precies, zoals hij
wezen moet, slank, fris van gelaatskleur, trots. De Hamburgers dragen een
bril. Zij lijken moderne koopmanszonen, die niet alleen van al of niet slui-
man uit Lübeck, die óók in Ham
burg studeert, heeft iets van de wonder
lijke predikant uit Wermeland, de ver
doolde ridder van Ekeby, Gösta Berling.
Hij lijkt de aangewezen man om dit
meesterwerk van Selma Lagerlöf te ver
tolken. Vooral als hij van zijn vadeïstad,
Lübeck spreekt, van de oude huizen
■rondom de beroemde Mariën-Kirche,
•van de gevels gered zijn, van de
fresco's in de kerk, die door een nood-
dakbedekking voor verval werden be
hoed, en van de dom „von Heinrich
der Löwenl" die met Kerstmis van dit
jaar opnieuw in gebruik wordt genomen.
Verlegen om het opwellen van een toon
warme genegenheid in zijn vlak-
gehouden stem strijkt hij met de hand
dcor de lange, donkerbruine haren.
Met zijn vieren, zoals ze daar zitten,
een beeld van het beste deel van Duits
land, zoals het er zich thans doorheen
slaat, probeert te slaan. Netjes, maar
uiterst sober gekleed. Een afwijzende
houding verwachtend van iedere buiten
lander, óók van ons, Nederlanders, en
zoal niet geneigd Duitslands handelwijze
in het verleden te verdedigen dan
toch bereid en verlangend het vader
landse falen te verklaren. Verwonderd
een beetje om onze bereidheid tot luis
teren, ondanks onze gereserveerdheid.
Eerlijk dankbaar voor de helpende han
den, die werden en nóg worden
toegestoken. En verlangend het geheim
van de democratie te leren kennen. Wat
weten zij er immers van? Kleine broeke
mannen waren zij, toen Hitiers bloed
banier op het Rijksdaggebouw gehesen
werd! Kneedbare kinderen.
Toen hun de kans geboden werd naar
Holland te gaan, accepteerden zij ver
heugd. En zij worden niet moe ons land
van alle kanten te bekijken, materieel en
geestelijk. Ze willen er in hun herinne
ring zoveel- mogelijk van mee naar huis
nemen. Ze willen nieuwe, frisse gedach
ten aan hun landgenoten brengen, de
Kerk opbouwen. Zijn zij daartoe trou
wens niet door de Kerkeraad der Leidse
Hervormde Gemeente uitgenodigd?
Nieuwe huurtarieven Stadsgehoorzaal
Het college van B. en W. zal in verband met de restauratie der Stadsgehoorzaal aan
de Gemeenteraad voorstellen de tarieven als volgt te bepalen:
Dag tot Avond tot Dag en avond Avond na
17 i
24 i
tot 24 uur
190,—
80,—
25.-
225,—
90,—
ƒ250,—
215,—
24 i
Grote zaal 80,ƒ150,
Foyer 35,— 65,—
Kleine zaal 13,— 20,—
Grote zaal foyer 100,190,—
Foyer Kleine zaal 40,— 75
AUe zalen ƒ113,ƒ210,—
Grote zaal KL zaal93,170,
1 Receptiekamer 4,5,7,
2 Receptiekamers 5,9,— 10,
Grote zaal toneel 50,
Uitbouw Grote zaal 10,extra
Foyer toneel 20.—
Bij deze nieuwe regelen komen de tot nu toe geldende minimum
tarieven te vervallen onder voorbehoud, dat B. en W. voor bepaalde gebeurtenissen
de zaal gratis of tegen een uitzonderlijk laag tarief beschikbaar kunnen stellen.
ƒ225,—
97,50
30,—
285.—
ƒ112,50
ƒ315.—
255,
7,50
13,50
i vreemd havenvolk en nog vreemder
„De uit de Kerk getreden jongeren
keren langzaam-aan terug. De ge
trouwen intensiveren hun geloofs
beleving. De stad begint het Chris
tendom opnieuw te ontdekken", zegt
hoopvol een van de Hamburgers. En
die uit Lübeck spreekt als een tweede
Gösta Berling zijn: „Wanneer wij ons
■maar bij elkander aansloten!K Hij
vertelt van het overwegend Evangeli
sche Lübeck, waar een grote R.-K.
vluchtelingenparochie ontstond. Deze
kreeg toestemming een deel van een
oude Evangelische kerk te gebruiken.
Russisch-orthodoxen kregen ltt de
zelfde kerk een zijkapel. Practische
oecumene! Hij is er kinderlijk trots
op.
„Ds Niemöller?" Men is er wat ver
legen mee. Hij is zo radicaal! Het is
moeilijk hen aan het verstand te bren
gen, dat deze ds Niemöller in het demo
cratische Westen juist een van Duits
lands weinige „good-will-ambassadeurs"
was, En nóg is.
Tenslotte natuurlijk nog het rassen
vraagstuk, het neo-fascise en de Russen.
Met aplomb beweren ze alle vier, dat er
geen rassenhaat meer in Duitsland be
staat. Dat „Splittergruppen" zich nog wel
eens te buiten gaat, maar dat de bevol
king als geheel dit streng afkeurt.
Neo-fascisme? Geen kans! Wat
sentimentaliteit misschien nog, hier
en daar, een door het harde leven
veroorzaakt terug-verlangen naar het
verleden. Toen was het goed. Toen
had men huizen. En werk. En men
vergeet zo gemakkelijk de rest. Doet
niet ieder mens in gelijke omstan
digheden evenzo?
En de Russen?
„Niet bang zijn!", zeggen ze als uit één
mond.
„Berlijn houdt stand! Wij allemaal
houden stand. Voor een federatief
Europa, waarin één, onverdeeld Duits-
Geveilde percelen
Ten overstaan van notaris B. H. Slum-
pel te Lelden
Huis en erf Bloemstraat 32, in bod
f1850, koper de heer J. H. J. M. Pierrot
te Leiden voor f 1850.
Ten overstaan van notaris J. Fuhri
Snethlage te Leiden
Bouwterrein Gabriel Metzuslraat, Id
bod f 11-550, koper de heer B. J. Huur
man q.q. te Leiden voor f 16 550, huis
.en erf Hoge Morsweg 35, in bod f2.550,
koper de heer H. L- v- Noort q.q.te Oegst-
geest voor f2.590
Ten overstaan van notaris A. H- Doyer
te Leiden
Huis en erf Hoge Rijndijk 124, in bod
f 17.200, koper de heer J. van Iterson
q.q. te Leiden voor f7.525; huis met tuin
Vreewijkstraat 9, in bod f7.100, koper
de heer F. H. Gaastra q.q. te Leiden
voor f7.100; huis met tuin Morsweg 141,
in bod f 3.500, koper mevr. E. M. J. van
Haasteren te Leiden voor f 3.500; huis
en enf Leegewerfsteeg 7/7a, in bod
f 12.600,. koper de heer P. Moerman q.q.
te Leiden voor f2.601; huis en ertLusi-
hoflaan 17, in bod f2.000, koper d«
heer P. Meiman te Leiden voor f 2.000. -
De middenstander werkt niet alleen
aan eigen zaak
Lezing voor de aideling Leiden van de K.N.M.B.
Voor een aandachtig gehoor gaf de
heer D. Swagerman, secretaris van de
Koninklijke Nederlandse Middenstands
bond, voorzitter van de Hoofdgroep Am
bacht en lid van de Sociaal Economische
Raad, tijdens een bijeenkomst van de afd.
Leiden van de K.N.M.B. een goed gefun
deerd antwoord op de vraag: waarvoor
werkt de middenstander?, resulterende in
de zin: „De middenstander, die voor
eigen zaak ijvert, werkt daardoor mede
aan de instandhouding der maatschappe
lijke orde en het evenwicht van de eco
nomische huishouding."
De heer Swagerman citeerde aller
eerst enige „profeten" uit de begintijd
der moderne maatschappij. Honderd jaar
geleden meenden dezen te kunnen voor
spellen, dat de rol van de middenstand
uitgespeeld was. Dat hij nu nog altijd be
staat mag geen reden zijn hem thans
een onverwoestbare levensvatbaarheid
toe te kennen. Juist nu zijn de gevaren,
die de middenstand bedreigen, zeer groot.
Voor alles dient de middenstander het
bovengenoemde ideaal voor ogen te hou
den. Stelt men zich de maatschappij eens
voor als voor het overgrote deel bestaan
de uit werknemers met daarnaast een
kleine, maar machtige groep van groot
winkelbedrijven en industrieën, hoe licht
wordt het individu onder die omstandig
heden niet gemaakt tot kuddedier? Een
kolfje naar de hand der dictators. Zou in
een dergelijke maatschappij, zonder klein
en middenbedrijf, het ooit voor een ar
beider nog mogelijk zijn de massa te ont
vluchten en zich, vla een eigen bedrijf,
naar hogere regionen op te werken?
Men kan de belangen van de midden
stand en het algemeen belang proberen
te dienen door organisatorisch en ver
enigingswerk; vóór alles doet men dit
echter het beste door te ijveren voor de
eigen zaak.
Zeer interessant waren ook de ant
woorden van de heer Swagerman op en
kele door leden gestelde vragen. Hieruit
bleek hoe nodig het toch is een frisse
visie te houden op het eigen bedrijf, dat
De moord op vaandrig
Aernout
De heer H. Lina sprak gisteren in de
Turk over de achtergrond van de moord
op de veiligheidsofficier Aernout. Aan
de hand van documentèn, correspondentie
tussen verscheidene instanties enz. kon
hij tot zijn bewering komen, dat deze
inlichtingen-officier, die onkreukbaar
eerlijk was, vermoord is, omdat hij te
veel wist van de op grote schaal ge
pleegde malversaties bij de Nederlandse
troepen in Indonesië. De heer Lina kon
de namen noemen van verscheidene
hooggeplaatste officieren, die bij deze
aangelegenheden betrokken zijn geweest.
Volgens spr. wordt de zaak Aernout
doelbewust in de doofpot gestopt. Hij
beweerde, dat de moordenaar van deze
officier binnen 24 uur opgespoord zou
kunnen worden, indien men dit werkelijk
wilde. In Indonesië geschiedde geen
recht, maar gaf men tegenstrijdige be
velen om het onderzoek te bemoeilijken.
De heer Lina drong er op aan, dat hier
in Nederland recht zou geschieden. Hij
deed ook mededeling van het feit, dat
enige betrokkenen op een of andere
wijze om het leven zijn gekomen, vol
gens de heer Lina, omdat er anders een
beerput opengemaakt zou worden.
Ondertussen ontvangen de weduwe
de twee kinderen van vaandrig Aernout
nog steeds geen pensioen en ook het
hernieuwde onderzoek laat nog op zich
wachten.
De vergadering, die meermalen bijvals
betuigingen uitte, werd bijgewoond door
de moeder van de om het leven geko
men vaandrig.
Waterkeringen in Rijnland
Wat er in 1949 werd gedaan
Aan het kustgedeelte, in onderhoud
bij Rijnland, werden in 1949 zowel in de
zeereep als in het binnenduin de ge
wone beplantings- en onderhoudswer
ken aan afrasteringen, enz. uitgevoerd.
In het duindistrict Noordiwijik werd
bij de Langevelderlaan over een lengte
van -ong. 1300 m een nieuwe afrastering
geplaatst, zulks tot wering van ihet pu
bliek uit de zeereep.
Met het gewone onderhoud werd ook
de stormschade hersteld, waartoe op het
strand tegen de duinvoet duindoorns
werden geplant om te trachten de verlo
ren hoogte terug te winnen. Hiermede
werd reeds enig resultaat bereikt.
Aan de Zeesluis en Binnensluis te
Katwijk en de verder bij de Katwljikse
uitwatering behorende werken op het
strand en aan het buitenkanaal, werden
de gewone onderhoudswerken verricht.
Voor het maken van voorlopige plan
nen voor de verbetering van deze uit
watering werd in de begroting van Rijn
land voor 1949 f 10.000 uitgetrokken.
men als het ware van week tot week
nieuw op moet zetten. Verrassend, maar
ook zeer logisch, was zijn idee over de
bovenste lagen op het gebied van de han
del: deze leven onder een zodanige be
lastingdruk, dat het nemen van risico's
practisch onmogelijk is geworden. En
toch is Nederland door durf groot ge-
orden. „Industrialisatie" is een tover
woord geworden, maar z.i. koestert de
industrie zich wel wat te veel in het zon
netje, terwijl de handel, die de producten
zou moeten afzetten, alsmede de transito
handel, in het hoekje zit, waar de slagen
vallen.
De voorzitter van de Leidse afdeling,
de heer Zwart, vertolkte aan het eind
der bijeenkomst aller dankbaarheid door
het aanbieden van een boekwerk.
Garanties voor uitbreiding
der Anna-kliniek
Ged. Staten doen Prov. Staten een
voorstel.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
doen de Provinciale Staten een voorstel,
volgens hetwelk de provincie zich tot eerf
bedrag van ten hoogste 625.000 garant
stelt voor een geldlening ten behoeve van
de uitbreiding der Anna-kliniek alhier.
De Leidse vereniging voor misvormden
deze lening aangegaan bij de Rijksver
zekeringsbank.
Candidaat economie
Onze stadgenoot, „de heer H. Hamel,
slaagde aan de Economische Hogeschool
voor het candidaatsexamen economi
sche wetenschappen.
Bazar in kweekschool
aan de Vliet
De kweekschool voor voorbereidend
onderwijs aan de Vliet organiseert op
4 en 25 November a.s. een grote
bazar ten bate van de kleuterafdeling
de gemeentelijke Finse school i
de Lorentzikade. Enige tijd geleden
comité gevormd, dat alles op alles
zet de bazar te doen slagen. Dames heb-
teer veel wol verwerkt, zodat alvast
de bezoeksters van deze verkoop zullen
kunnen profiteren. Natuurlijk is er
aan de mannen gedacht- En aan
jeugd. Tal van attraoties zullen er
echte bazar-stemming in brengen. Op
Donderdag 23 November, 's middags
ir. wordt de bazar geopend.
„De naderende anti-christ"
oensdagavond om 8 uur wordt in de
Chr. Geref. kerk een tijdrede gehouden
door ds L. S. den Boer uit Den Haag,
Hij zal spreken over het onderwerp „De
naderende anti-christ".
Ja werkelijk, U ziet hier de Stads,
gehoorzaal weer 's. Wel een beetje
opgeknapt, vindt U niet? Dat we
er maar van veel moois en van veel
goeds mogen genieten
(Foto N. v. d. Horst)
„Verificatie" gaat naar
Wassenaar
Binnen afzienbare tijd zal de Veri
ficatie van rijks-, zee- en luchtvaart
instrumenten. Oude Varkenmarkt 1823,
uit Leiden verdwijnen. De gebouwen
voldoen niet meer aan de eisen en het
ligt in de bedoeling om de leegkomende
panden van de Rimi aan de Maaldrift
te Wassenaar te betrekken. Het ministe
rie van Marine heeft hiervoor ree<is
een post uitgetrokken.
De verhuizing zal begin 1951 begin
nen en vermoedelijk eerst in 1952 vol
tooid zijn. Bij deze bekende dienst, die
al jarenlang in Leiden is gevestigd,
werkte 80 man. Men houdt zich bezig
met het keuren en reviseren van in
strumenten voor de Marine en de
Marine-luchtvaartdienst.
„De stormbal hangt uit"
Het was gisteravond gezellig vol in de
grote zaal van „Prediker". De afdeling
van de C.B.T.B. had een feestavond ge
organiseerd voor de leden met hun echt
genoten. „Ons Genoegen" voerde op het
verzetsstuk „De stormbal hangt uit". De
regie berustte in handen van de heer
H. v. d. Broek. Over het algemeen werd
behoorlijk spel geleverd en de aanwe
zigen leefden dan ook intens mee met
dit brok oorlogsgeschiedenis. Men k3n
terugzien op een mooie en geslaagde
avond.
GEMEENTE LEIDEN
Oiiiciële Publicaties
INENTING TEGEN POKKEN.
De Burgemeester van Leiden brengt
ter kennis, dat op Woensdag 15 November
a.s. tussen 14 en 15 uur aan het Bureau
van de Geneeskundige Dienst, Mare 13A,
gelegenheid is tot kosteloze inenting te
gen pokken voor kinderen tot de leeftijd
Trouwboekje meebrengen.
BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN
GEBOREN: Pieter, z v P H Marks en
C H M Langezaal; Gustaaf A, z v G A
Jongbloed en G Keij 1; Yvonne, d v J de
Nic- en A v d Vos; Catharina S, d v J C
Schild en M B van Deuren; Henricus J
A, z v H J A Hilders en A I H Leune.
OVERLEDEN: H v d Blom, huisvr. van:
Geskus, 56 jr.
De Engelse volksaard weerspiegeld in de taal
Zeer veel mensen, waren gistermiddag
in het oude Universiteitsgebouw
wezig, toen dr A. A. Prins by de
vaarding van het ambt van bijzonder
hoogleraar in de Engelse taal en letter
kunde aan de Leidse Universiteit een
inaugurele rede hield over het onder
werp: „Geest en vorm de Engelse
volksaard weerspiegeld in de taal".
Hy aan wie de eer te beurt valt aan
deze Universiteit de studie van de Ang-
listiek op te bouwen en wiens leer
opdracht zowel de Taalkunde als de
Letterkunde omvat, ziet zich bij het hou
den van zijn inaugurele rede voor
moeilijke keuze geplaatst, aldus begon
dr Prins. Daarom behandelde spr.
onderwerp, dat nauw aansluit bij
schillende gebieden, namelijk de vraag
of de Engelse volksaard zich in de En
gelse taal weerspiegelt. Want dat de En
gelse geest en de Engelse volksaard zich
in de litefatuur weerspiegelen, behoeft
geen betoog, daar de literatuur toch de
neerslag is van hetgeen het Engelse den
ken en voelen in de loop der eeuwen
heeft bezig gehouden. Bestaat er echter
ook verband tussen de Engelse geest en
de volksaard enerzijds en de taal ander
zijds?
Dr Prins ging vervolgens over tot een
ontleding van de Engelse volksaard en
een opsomming van de kenmerken. Als
eerste kenmerk noemde hij het sterk
ontwikkeld initiatief, de zelfbewustheid
en de onafhankelijkheidszin van de En
gelsen, alsmede hun zelfgenoegzaamheid.
Dit initiatief uit zich in hun drang tot
daden, hun pioniersgeest, hun onderne
mingslust, hun individualisme. Waarin
weerspiegelt zich nu dit initiatief in de
taal? Ongetwijfeld in de sterke doorvoe
ring van het Germaanse dynamische ac
cent. Het gehele woordrliythme is onder
geschikt gemaakt aan één sterk hoofd
accent, waarin bijna de gehele energie
van het woord wordt geconcentreerd.
Ook zijn practische instelling op het
concrete is een in het oog lopende eigen
schap van de Engelsman, zijn afkeer van
het abstracte en algemene en van alle
systematiek. Ieder weet dat de Engels
man wars is van alle theorie en alge
mene beginselen. Deze afkeer van syste
matiek en dogmatiek blijkt wel hieruit,
dat noch het Hegelianisme, noch het
Marxisme, noch het Calvinisme, noch
andere streng gesloten alomvattende
stelsels van denken ooit in Engeland
vaste voet hebben gekregen. De afkeer
weerspiegelt zich zeer sterk in de taal.
Het Engels is een logische taal in zijn
vormleer en in hoofdzaak in zijn woord
orde, die sterk op het Frans gelykt, maar
de logische vormleer en woordorde be
rusten niet op een algemene, tot be
wustzijn gekomen, geformuleerde en op
gelegde norm. Nauw samenhangend met
deze empirische instelling, deze wars
heid van het algemene en systematische
is ook de instinctieve en intuïtieve aard
van het gevoels- en denkleven. Deze
staat waarschijnlijk in verband met de
zwijgzaamheid over het eigen innerlijk
leven. Een ander hoofdkenmerk van de
Engelse volksaard is de grote liefde voor
de sport. Ten gevolge van deze voorliefde
Is de taal vol van beeldspraak aan d«
sport ontleend.
Vervolgens ging dr Prins na of en hoe
de syntaxis, uitdrukkingswijze en stijl
het Engelse karakter weerspiegelen. AU
laatste kenmerk noemde hij het gemeen
schapsgevoel, het zich instellen van d«
Engelsman op zijn gehoor en omgeving.
