Na meer dan 300 jaar
Belangrijk is het varken en onpopulair de koe
ANGST bij qRote en kLeine mensen
ZONDAGSBLAD 22 jULI 1950
,w',J
VACANTIE
Te huur:Week-end motor
boot voor de Ravensbergse
Plas. Salon, keuken, w c. en
slaappl. voor 3 pers. Nog
vrij: 612 Aug. en vanaf
20 Aug. geheel. Adres: P. de
Jong, 's-Gravenbroekseweg
F 23, Reeuwijk.
„Apeldoorn'; Avondsprookje"
in Berg cn Bos ''"'cAREL^miELs'V'
Dagelgks van 17 Juli t/m 26 Aug. (Zondagen uitgezon
derd). Aanvang Juli 21.30 uur, Augustus 21 uur.
Toegungsprys 1.25 Gezelschappen reductie.
InlichtingenV.V.V., Stationsplein Apeldoorn, Tel. 5945
en 22G9.
NUNSPEET. Chr. vac. oord: „De Duiventil". Exerweg
26 Nunspeet. Tel. 2352. In het bos gel., slaapz. v. dames
en' heren., afzond, boven 16 j. Voll. weekverbl. 27.50.
Ook geschikt v. groepen. Vr. prosp.
De ruime fufnwoning of het
prachtige landgoed
„SCHOONOORD" te ZEIST
heeft vanaf 5 Augustus nog
kamers vrij met voll. pension
f 5.p.p. Midden in 't bos,
10 min. van centrum. Tel.
2844. 'J. van Woerden, Drie-
bergseweg 10b, Zeist.
APPELSCHA
BONDSPENSION
„VEENMA"
heeft nog enkele kamers
beschikbaar met volledig
pension a f 5.50 per p. p d.
Prima keuken.
Kinderinteriiaat „DENNENKODE" Soesterberg
AmersfoortseHtraat 71. Telefoon K. 3403364
heeft gedurende de
Vacantie plaats voor enkele kinderen,
boven 5 Jaar Eigen bos, hei, tennisbaan, enz.
Voor nieuw schooljaar aanmelden vóór 15 Augustus.
Verrassende resultaten, ook bg minder begaafde
en/of moeilijke kinderen, leeftijd 514 jaar. Opleiding
thana 5-jarigen (geb. tussen 1 Oct. en 1 Maart) voor
2e klasse L.O. Prima referenties.
Zoekt U een V AC ANTIEOORD met een „eigen sfeer-
waar U zich „thuis" gevoelt? Een prima keuken en
matige pr(jzen? (b.v. Logies met goede warme maaltgd
2.00). Mooie rustige omgeving.
Vraagt eens inl. bij Chr. Vacantie Centrum Sondel-Gaas-
terland. Tel. 20. Balk. U zult er geen spijt van hebben.
U wilt een goed pension in
een rustige omgeving met
mooi natuurschoon?
Kerm dan naar HALLE.
Wij hebben voor Aug. nog
enkele kamers vrij a f 4.80
pp. p.d. H. J. Peppelman,
G 80a, Halle (Gld.) Tel. 216.
CHR. VACANT!EOORD „DE BI|ENKORF"
biedt U ALLES voor een geslaagde vacantie. Vraagt
uitgebr. geïll. prospectus. Volledig weekverbL 25,—.
Telefoon 2282 Nunspeet
Limburgs natuurschoon.
keurig en rustig pension
vindt U bij
Bondspension
„MAASZICHT"
BROEKHUIZEN (L.)
Tel. 26 (t.o. Arcan). Pen-
sionprijs f 6.per dag.
HET SOCIAAL ADVIESBUREAU
Gevestigd Levendaal 1
is van
31 Juli lol en mei 5 Augustus
GESLOTEN.
Doet U zelf een plezier
Plaats een „KOERIER"
EDE. Prima pension bij bos
en heide. Str. w. f 5.- p.d.
p.p. vanaf Augustus. Heu-
1 velsepad 70.
H.H. VEEHOUDERS
Wij slijpen voor U
Beestenmarkt 7 Lelden
GLAS I" LOOD
GEBRANDSCHILDERD
qiAS
-i VOOR"
r~\l_L AS7 GEDENK-».
JUBILEUM-
&br%dlcLd
RESTAURATIE
leiden VRAAGT
VRUBL'JVENO
V ONTWERP
NARMSTRAAT 5 TEL ïiïo'
ZEGT u
flPOrHEKERSOIIMM IE IDENTEl 20308
VERHUIZINGEN EN
TRANSPORTEN
J. VAN OUUREN
KORT GALGEWATER V
Telct 25468 Lelden
ZEILMAKERIJ
TE KOOP GEVRAAGD:
Alle soorten en merken
AUTO'S EN
MOTORRIJWIELEN
Levering van merk Radio
toestellen met Vlsscrljb'and
Speeinle reparatie inrich
ting
COMMANDEURSLAAN 83
Katwijk aan den Rijo
L» Tel- 2844
Een woord tot afscheid
Ik ben een Ambonnees!
Slechts een Ambonnees.
En toch kan ik het niet over mij ver
krijgen heen te gaan zonder afscheid
van U te nemen.
Dit immers wordt het einde, en wat de
dag van morgen brengt, weet niemand
van ons. Alleen weten wij, dat het
einde komt. En daarmee het afscheid.
Van U. Van de vrijheid.
IK BEN EEN AMBONNEES. En in dit uur,
waarin ons zelfbeschikkingsrecht ook door toe
doen van het Nederlandse volk vervangen is
door het „beschikkingsrecht" van Djokja om
ons uit te hongeren en te vermoorden, is dit
afscheid van de vrijheid bitter. Te meer om
dat men ons, die verraden zyn, nu als opstan
delingen brandmerkt, opdat U Uw geweten
Na driehonderd jaar
samenwerking met U. na al wat mjjn broe
ders en ik van U ontvangen hebben, kan lk
zelfs over Uw verraad en apathie niet bitter
zijn. Gy hebt ons in de steek gelaten. Wy
moeten dat aanvaarden, en zgn niet bitter,
enkel bedroefd. Wy Immers hebben U niet in
de steek gelaten toen Indië door de Japanners
veroverd werd. Wy hebben ons laten martelen,
om mèt U de vryheid te verdedigen, het recht,
de eeriykheid, de vriendschap, de menselijkheid.
Ik ben niet bitter, enkel bedroefd. Bedroefd om
wat wjj verliezen, dieper bedroefd nog omdat
wij dat verliezen onder een goedkeurend knik
je van Uw regeerders. Bedroefd ook, omdat
wty weten, dat deze daad op U zal bljjven
rusten als een onuitwisbare schande.
Op papier, in woorden, In daden-loze debatten
hebt gij ons zelfbeschikking beloofd. En toen
wy dachten, dat het U ernst was met Uw be
loften, hebt gy U afgewend.
Omdat lk maar een Ambonnees ben.
Omdat er onder u zyn, voor wie de prgs van
de rubber en de copra zoveel belangryker is
dan bet leven van een vriend.
Hebben wy dan het recht niet om ons zelf
te zyn? Hebben wy geen gevoel wanneer men
ons martelt om onze vryheid? Lyden wy niet
wanneer men ons uithongert omdat wy in
vryheid geloven? Hebben wy geen ziel die U.
ook na onze marteldood, zal aanklagen om
Uw verraad, Uw lafheid, Uw apathie, Uw stil-
zwygend goedkeuren van onze vernietiging
Een oorlogsschip naar Korea.
Misschien troepen om Amerikanen te
helpen. Doch naar ons alleen de echo
van een tam debat.
Ik ben immers maar een Ambonnees.
In dit woord van afscheid want elke dag
kan de laatste zyn dank ik U voor hetgeen
Uw voorouders ons gaven. En lk verzeker U,
dat wy ook in dit meest tragische uur niet
bitter Jegens U zyn- Enkel bedroefd. Diep be
droefd. En beschaamd over wat wy meenden
Uw vriendschap te zyn. En over wat wy ons
voorstelden van Uw vryheldszln, rechtsgevoel
en menseiykheid.
„Myn God, myn God, heb medeiyden met my
en met dit arme volk". Voor de radio zal Uw
Minister deze woorden wellicht als „sentimen-
teel-doenery" betitelen, tenzy hy zich herinnert,
dat zy gesproken werden door Uw Vader des
Vaderlands In een tyd waarin gy anders dacht
over „opstandelingen", vryheid, trouw aan ge
dane beloften, en recht.
Een Ambonnees.
Ik onderschrgf volkomen deze boodschap van myn landgenoot. Daarom roep ik U op om ons
by te staan in deze stryd op leven en dood. Wat wy nodig hebben Is eerst en vooral Uw morele
steun. Spreekt over Ambon met anderen. Doet wat U kunt In Uw eigen omgeving. Ook Uw ma
teriële steun is onmisbaar. Helpt hen die Ambon steunen, niet met woorden alleen, maar met
daden. Met de weinige, doch dringende daden, die U nu nog kunt stellen.
Medicamenten en voedsel zyn nodig. De eerste zending Is onderweg, maar méér, veel meer,
moet volgen. Daarvoor rekenen wy op Uw steun als een eeriyk antwoord aan deze Ambonnees.
Dat is dan tevens Uw antwoord op de lafheid en het verraad van anderen.
Stort Utc bydragei
A op giro 5133 van de Amsterdamsche Bank, Eindhoven, tn.v. „Door de Ecuwen Trouw",
onder toevoeging letter RD.
per postwissel of aangetekena senryven aan W. C. de Vries, Berg F 162, Nuenen, penning-
meester Stichting „Door de Eeuwen Trouw", onder toevoeging van letter RD.
Dr. J. P. NIKIJ ULU W
Vertegenwoordiger van de
Republiek Zuid-Muiukken.
Ah
Bijlage van de „Nieuwe Leidsche Courant van Zaterdag 22 Juli 1950
onöeR öe PAPoese kRoeskoppen
In 2935 maakte mijn collega Winkel, toendertijd gezaghebber van
Sorong, waar nu het hoofdkwartier van de Noord-Nieuw-Guinea-Petro-
leum-Maatschappij gevestigd is, een hoogst interessante en werkwaar-
dige tocht naar het binnenland van de Vogelkop.
Met een heel dorp Papoea's, die zich aan menseneten schuldig ge
maakt hebben, komt hij aan de kust en maakt daar dan iets wonder
lijks mee.
Deze bosmensen hebben nooit de zee gezien, en wanneer zij van
de laatste bergkam naar beneden kijken, en het grote gat in de wereld
zien, dalen zij met angst en vrezen naar de vlakte af.
Terlaloe soesah: hef is veel fe lastig
feest gegeven wordt, moet men een
varken slachten en men kan alleen
maar een bruidje kopen als men een
goede prgs betaalt, liefst in varkens.
By alle belangrykc ceremonieën komt
het varken om de hoek kijken. Bij som
mige stammen maakt men de jonge
varkens blind om te voorkomen, dat zij
weglopen.
Het varken is een echt huisdier en
het is een gewoon tafereeltje Papoese
vrouwen tegen te komen met achter
zich een paar vrolijk knorrende bigge
tjes, die als schoothondjes mee op de
wandeling zgn. En na de "baby krijgt
DE branding, die op het strand don
dert, boezemt hun diep ontzag In.
Maar hun nieuwsgierigheid overwint
tenslotte de angst. Dan proeft er een
van het zeewater en er klinkt plotseling
een juichkreet. Er is geen houden meer
aan! De hele troep Papoea's stormt naar
zee en slurpt met volle teugen het wa
ter naar binnen.
De gezaghebber laat hen wegjagen
want zeewater is nu niet direct do
meest gezonde volksdrank, zelfs niet op
Nieuw-Guinea waar de smaak enigszins
afwgkt van de onze
Met een bedroefd gezicht zetten de
Papoea's zich aan de rand van het bos
neer en staren smachtend naar dat
vloeibare luilekkerland vóór hen. Van
daar naar de grote blonde toean, die
alles voor zichzelf wil houden!
ij Zou/ is goud
In sommige streken van Nicuw-Gul-
nea, speciaal in het binnenland, waar
men geen contact met de kust heeft,
bestaat een cronisch zouttckort.
De Papoea weet by Intuïtie, wat zijn
lichaam nodig heeft en tracht het te
kort aan te vullen door blaren en tak
ken te verbranden cn de as, waarin
zouten voorkomen, uit te logen. Elders
komen in het terrein zoutafzettingen
voor en zijn poelen en plassen min of
meer zilt. Van indampen heeft de be
volking geen verstand, maar zy vindt
een andere oplossing. Zij legt riet en
bladeren in het water en als deze een
maal goed met de pekel doortrokken
zijn, worden zij eruit gehaald en ge
kauwd.
Wie op Nieuw-Guinea tourneert en
de rimboe intrekt, verzuimt nooit een
flinke portie zout mee te nemen. De
ordinaire blokken ruw zout, grauw en
groezelig, die maar een paar cent kos
ten, bekgken we op Nieuw-Guinea met
heel andere ogen dan in beschaafder
streken. In Papoealand is het zout goud
waard en voor het contact met de be
volking en de toenadering is er mis
schien geen product geweest, dat zo
veel bijgedragen heeft om de basis voor
een geregeld bestuur te leggen. Het is
als het ware het cement geweest, dat
de losse bouwstenen by elkaar voegde.
Wanneer men door een gebied trekt,
waar de bevolking nog te schuw in om
zich te tonen, hangt men aan de hut
van de Papoea een mandje met wat
zout als teken van vriendschap en men
kan er zeker van zijn, dat men op de
terugtocht een klein bewysje van er-
kenteiykheid van de zyde der bevolking
vindt.
Altijd weer varkens
het jonge beestje son)s de borst! Het
varken is o a. daarom zo populair, om
dat het het gemakkelijkste huisdier is,
dat men zich wensen kan. Men hoeft er
niet naar om te kijken. Het scharrelt
zijn kostje zelf wel bij elkaar. En het is
meteen de beste vuilnisman, die men
zich denken kan. Alle afval, die nog
maar een beetje eetbaar is, vreet het op.
Nu zou men zo denken, dat als een
varken populair is, een koe dit in
zekere mate ook wel zal zijn. Maar
niets is minder waar. Het bestuur te
Manokwari had koeien geïmporteerd
en trachtte de dieren onder de Papoea's
te distribueren. Men rekende de bevol
king voor, dat zy met betrekkelgk wei
nig werk in korte tijd een aardige
winst zou kunnen maken en beloofde
de kalveren, die mettertijd geboren zou
den worden tegen een goede prijs af to
nemen. Het was een lust voor de ogen
Prachtig Bengaals vee. Eerst kostte
het wat moeite de bevolking te over
tuigen maar ja, dat had men tenslotte
bg elke nieuwigheid gehad. Dat zou wel
slijten. Het sleet niet.
Als ik na drie jaar op het eiland
Noemfoor, dat in de Geelvinckbaai voor
de kust van Manokwari ligt, aan wal
stap, komt er een deputatie van de be
volking met de korano, het dorpshoofd
voorop, die my smeekt die éne grote
gunst, waarom zij zo lang reeds ge
vraagd heeft, toe te willen staan vóór
ik naar Europa vertrek. Wanneer ik
beloof de koeien, die het bestuur hun
opgedrongen heeft weg te halen, ver
zekeren zij mij een zekere onsterfelgk-
hcid in hun locale geschiedenis.
„Terlaloe soesah. Het is veel te las
tig". De beesten moeten op tijd gemol
ken worden, een koe moet nu eenmaal
af en toe eten, het vee loopt de aan
plant in, omdat de koeienjongen gaan
slapen is, elke dag is het weer wat
anders. Ik laat de koeien weer inladen.
Enthousiast was men begonnen de
rijstbouw onder de Papoea's te propage
ren. In de buurt van Meraukee, vlak bg
de Australische grens, zaten Javaanse
kolonisten, die, als militairen op Nieuw-
Guinea gekomen, er waren blgven plak
ken. De rijst groeide prachtig en
bracht in dit land, waar tot nu toe alle
rijst geïmporteerd moest worden, aar
dig wat geld in het laadje. De Papoea's
lieten zich eindelgk bepraten. Ze plant
ten rgst, verdienden er behoorlijk aan
maar de tegenzin groeide met de dag.
Het was weer hetzelfde liedje: te veel
soesah. Veel gemakkelijker vonden zg
het enkele dagen het bos in te trekken
en een paar sagopalmen om te kappen.
Man, vrouw en kinderen ploeterden
een weekje en dan kwamen zij terug
met een voorraad voedsel voor maan
den. Maar die rgstDe ene dag
was het dit Morgen weer wat anders.
Een maand later moest het onkruid ge
wied worden en zo was er altijd wel
iets, waardoor de zoete rust gestoord
Het zijn allemaal onverwachte moei-
Papoea-krijgei
i de Zuidkust.
lgkheden, waarvoor de bestuursambte
naar te staan komt.
De volgende keer zullen we eens zien,
hoe het zendingswerk op Nieuw-Guinea
verloopt en hoe zich hiorby soortgelijk©
moeilijkheden voordoen.
Resident M. KLAASSEN.
(Van c
i medewerker)
e borlog ti
fcORT na 't uitbreken i
Korea had. ik een gesprek met eer»
druk zakenman. Hij vertelde me, hoe
zijn nachtrust door vele schrikbeelden
verstoord werd. Tijdens de tweede we
reldoorlog had hij in een kamp ver
toefd. Nu het in het Verre Oosten weer
oorlog was, beleefde hij opnieuw wat
hij meegemaakt had. Hij zag de razzia's
weer voor zich, het transport, de kamp
toestanden, het nachtelijk vervoer van
duizenden lotgenoten naar de gaska
mers, enz. Jk vroeg hem, of hij al ge
hamsterd had. „Ach nee, zei hij, het
materiële interesseert me niet, het gaat
over het zijn of niet zijn".
De angst speelt een grote rol in het
leven van de mens. We weten allen wat
voor een gevoel „angst" is, maar het is
niet eenvoudig het onder woorden te
brengen. Enerzijds heeft men een ge
voel aangaande zichzelf, waardoor men
zich veilig en rustig gevoelt, anderzijds
een gevoel van een dreigend onheil,
dat die veilige en rustige gevoelens zal
vernietigen. Angst is er al in de prille
Dr. Wirz, een natuurvorser, die Jaren
door Nleuw-Guinea's binnenlanden ge
zworven heeft, verzucht ergens: „Ik
hoorde van 's morgens tot 's avonds,
waar ik ooit kwam, nooit Iets anders
dan varken, varken en nog eens over
varkens praten". Dit ls cigcniyk niet
to verwonderen. Als men hier In Euro
pa zgn oor te luisteren legt, merkt men,
dat geld een erg groot deel van ons al
ler gesprekken beheerst. Het geld re
geert ónze wereld en het varken be
heerst ln vele delen van Nleuw-Guinca
het maatschappeiyke leven volkomen.
Voor de Papoea is het varken de grote
waardemeter. Van het bezit van var
kens hangt zyn bestaan, zyn positie,
zgn invloed af. Wanneer er een dodco-
Papoose maniei v
i de mand Ie dragen.
jeugd, al is die van geheel andere aard
dan die van volwassenen. Het kleine
kind heeft helemaal geen oog voor reë
le gevaren: de auto's op de weg. het
water van de gracht, het slechte ijs
van de rivier. Hoeveel moeite kost het
om kinderen te behoeden voor grote
gevaren waarvoor ze niet bang zijn.
Daarentegen is practisch elk kind
bang in hot donker en bang aLs het al
leen is. Als het licht uitgaat, ziet liet
vreemde wezens, de figuren van het
behang schijnen te bewegen, donkere
schaduwen trekken langs het venster,
de geluiden van een draaiende wind
wijzer op het dak en het kraken van
krimpend hout worden toegeschreven
aan een kerel, die in een kast zit, enz.
Vele scènes met niet slapende kinderen
's avonds, en soms bedwateren, zijn te
rug te brengen tot dergelijke voorstel
lingen. Vaak weten de ouders er niets
van. omdat het kind deze dingen met
vertelt, bang als het is om uitgelachen
te worden. Ook het niet willen eten
van bepaalde spijzen kan met angst
verband houden. Wanneer een kind
eenmaal een graat in de keel gehad
heeft, tuil het soms in jaren geen wis
meer eten.
Het kind is bang als het alleen is.
Het is de angst, dat het de bescherming
van de ouders zal moeten missen, of de
angst voor de boeman en de heks. Als
het geweten gaat functionncren, komt
er nog een bron voor angst bij, anpst
voor straf.
Ik wil nu niet verder de angst in het
leven van de mens vervolgen, maar u
op een paar dingen wijzen. In het voor
gaande heb ik de angst en begeleidende
verschijnselen in onderling verband
aangegeven. In de practijk is dit meest
al niet zo, omdat de angst vaak onbe
wust en onopgemerkt zijn invloed doet
gelden. Dan is de hulp van de arts, de
psychiater, de psycholoog of de paeda-
goog nodig om die in het verborgen
werkende, nadelige factor op te spo
ren en te verwijderen. De schadelijke
gevolgen van angst openbaren zich
niet alleeen in de geestelijke sfeer,
maar ook lichamelijke afwijkingen
kunnen er het gevolg van zijn. Ik noem
als voorbeeld het ontstaan van maag
zweren. Ook experimenteel heeft men
deze door angst ou proefdieren kunnen
opwekken. Het is om velerlei redenen
van het hoogste belang de mens van
zijn angst te genezen. I.aat u met oe-
de kroeskop helpt ook angstigen door oorlogsdreiging moer
doe in vertrouwen op God Uw weri*.
